Gelet op de adviesaanvraag van de Minister van Sociale Zaken en Pensioenen van 28 augustus 2001;

Transcriptie

1 TC/01/90 ADVIES NR. 01/11 VAN 11 DECEMBER 2001 BETREFFENDE EEN AANVRAAG VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN PENSIOENEN M.B.T. HET PROTOCOL VAN 19 APRIL 2001 GESLOTEN TUSSEN DE REPRESENTATIEVE ORGANISATIES VAN DE VERPLEEGINRICHTINGEN EN DE VERZEKERINGSINSTELLINGEN. TOEPASSING VAN KONINKLIJK BESLUIT VAN 27 APRIL 1999 BETREFFENDE DE BEWIJSKRACHT VAN DE DOOR DE ZORGVERLENERS EN DE VERZEKERINGS- INSTELLINGEN OPGESLAGEN, VERWERKTE, WEERGEGEVEN OF MEE- GEDEELDE GEGEVENS. Gelet op het Koninklijk Besluit van 27 april 1999 betreffende de bewijskracht van de door de zorgverleners en de verzekeringsinstellingen opgeslagen, verwerkte, weergegeven of meegedeelde gegevens. Gelet op de adviesaanvraag van de Minister van Sociale Zaken en Pensioenen van 28 augustus 2001; Gelet op het auditoraatsrapport van de Kruispuntbank van 12 september 2001; Gelet op het verslag van de heer Foulek Ringelheim. 1. VOORWERP VAN DE AANVRAAG Artikel 2 van het koninklijk besluit van 27 april 1999 betreffende de bewijskracht van de door de zorgverleners en de verzekeringsinstellingen opgeslagen, verwerkte, weergegeven of meegedeelde gegevens bepaalt dat, voor de toepassing van de verzekering voor geneeskundige verzorging, de gegevens waarover de zorgverleners en de verzekeringsinstellingen beschikken, en die zijn opgeslagen of bewaard door middel van een elektronische, fotografische, optische of elke andere techniek, of die worden meegedeeld op een andere dan op een papieren drager, evenals hun weergave op papier of op elke andere leesbare drager, bewijskracht hebben tot bewijs van het tegendeel, indien de procedure volgens welke de opslag, bewaring of mededeling gebeurt, aan volgende voorwaarden voldoet: 1 de procedure stemt overeen met de in een protocol beschreven procedure; 2 de procedure waarborgt een getrouwe, duurzame en volledige weergave van de informatie; 3 de procedure voorziet een systematische en volledige registratie van de gegevens; 4 de procedure voorziet, enerzijds, een zorgvuldige bewaring, systematische rangschikking en bescherming tegen vervalsing van de gegevens en, anderzijds, veiligheidsmaatregelen om het vertrouwelijk karakter van de gegevens te beschermen; 5 de procedure voorziet dat een aantal gegevens met betrekking tot de verwerking van de gegevens worden bewaard. Krachtens artikel 3, 1, van het koninklijk besluit van 27 april 1999 wordt het hogervermelde protocol opgemaakt door de overeenkomsten- of akkoordencommissie van 1

2 het RIZIV, in verband met de categorie van zorgverleners waarvoor zij de bevoegdheid heeft. Het protocol bevat een nauwkeurige omschrijving van de voorwaarden en modaliteiten volgens welke gegevens, nodig voor de toepassing van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en waarover de voornoemde zorgverleners en de verzekeringsinstellingen beschikken, kunnen worden opgeslagen of bewaard door middel van een elektronische, fotografische, optische of elke andere techniek of medegedeeld op een andere wijze dan op een papieren drager, evenals de voorwaarden en modaliteiten volgens dewelke deze gegevens worden weergegeven op papier of op elke andere leesbare drager. Het protocol wordt, ingevolge artikel 3, 2, van het koninklijk besluit van 27 april 1999, door de betrokken akkoorden- en overeenkomstencommissie ter goedkeuring voorgelegd aan de Minister van Sociale Zaken, die het, vooraleer zijn beslissing te nemen, voorlegt aan het Toezichtscomité, dat hem zijn eventuele opmerkingen binnen een termijn van één maand bezorgt. Bij brief van 28 augustus 2001 werd het Toezichtscomité door de Minister van Sociale Zaken en Pensioenen verzocht een advies te verlenen inzake het protocol, gesloten op 19 april 2001, tussen de representatieve organisaties van de verpleeginrichtingen en de verzekeringsinstellingen, houdende de voorwaarden en modaliteiten volgens welke bewijskracht kan worden gegeven tot het bewijs van het tegendeel aan gegevens die worden opgeslagen of bewaard door middel van een elektronische, fotografische, optische of elke andere techniek of medegedeeld op een andere wijze dan op een papieren drager, evenals de voorwaarden en modaliteiten volgens welke deze gegevens worden weergegeven op papieren drager of op elke andere leesbare drager. Bij schrijven van 9 oktober 2001 heeft het Toezichtscomité de Minister geïnformeerd over het feit dat bijkomende informatie moest worden bekomen van het RIZIV en het NIC. Deze inlichtingen werden overgemaakt aan het Comité op 20 november BEHANDELING VAN DE AANVRAAG 2.1. Het voorgelegde protocol bepaalt de voorwaarden waaraan de procedure van gegevensoverdracht tussen ziekenhuizen en verzekeringsinstellingen dient te voldoen opdat aan de gegevens die worden opgeslagen of bewaard door middel van een elektronische, fotografische, optische of elke andere techniek of meegedeeld op een andere wijze dan op een papieren drager bewijskracht 1 tot bewijs van het tegendeel kan worden gegeven. Het Toezichtscomité heeft het protocol nader onderzocht op basis van de criteria vermeld in artikel 2, 2 tot en met 5, van het koninklijk besluit van 27 april De beschreven procedure lijkt aan deze criteria te voldoen. 1 De notie bewijskracht dient te worden onderscheiden van de notie bewijswaarde. Eerstgenoemd begrip heeft betrekking op de mogelijkheid om een potentieel bewijsmiddel te kwalificeren als een bepaald geldig bewijsmiddel (het Belgisch recht wordt gekenmerkt door een numerus clausus van bewijsmiddelen); laatstgenoemd begrip heeft betrekking op de rechtsfeiten of rechtsgevolgen die uit het bewijsmiddel kunnen of moeten worden afgeleid (het relatieve gewicht van het bewijsmiddel een bewijsmiddel heeft dwingende bewijswaarde, vrije bewijswaarde of geen bewijswaarde). 2

3 Niettemin wenst het Comité een aantal aanbevelingen en suggesties te formuleren die kunnen bijdragen tot een grotere informatieveiligheid. - De procedure dient een getrouwe, duurzame en volledige weergave van de informatie te waarborgen en een systematische en volledige registratie van de gegevens te voorzien. Met betrekking tot het beheer van de certificaten (zie pagina 6 van bijlage 2 van het protocol) dient te worden voorzien dat de bijwerking van de locale copie van de certification revocation list dagelijks wordt uitgevoerd en dit teneinde elk aan een niet-gekende herroeping te wijten incident te vermijden. In verband met de archiveringsprocedure (zie pagina 2 van bijlage 3 van het protocol) wordt aangeraden de gegevens op WORM-schijven op te slaan, te rangschikken en te beschermen tegen elke wijziging. Deze schijven dienen in twee exemplaren te worden bewaard, op afzonderlijke en beveiligde plaatsen, voor een termijn van tien jaar. - De procedure dient te voorzien in, enerzijds, een zorgvuldige bewaring, systematische rangschikking en bescherming tegen vervalsing van de gegevens en, anderzijds, veiligheidsmaatregelen om het vertrouwelijk karakter van de gegevens te beschermen. De toegang tot de archieven (zie pagina 3 van bijlage 3 van het protocol) dient te worden beperkt tot bepaalde vooraf aangeduide personen, onder wie in elk geval de veiligheidsconsulent of de persoon belast met het dagelijks bestuur van het betrokken ziekenhuis of ziekenfonds. Om de getrouwheid van de reproductie te garanderen, dienen de gearchiveerde documenten te worden afgedrukt in aanwezigheid van zowel de betrokken veiligheidsconsulent (of de voormelde persoon belast met het dagelijks bestuur) als de persoon die ze voor de uitvoering van zijn taken nodig heeft. Met het oog op een onderlinge coherentie tussen de voorziene technische maatregelen, dient te worden overgegaan tot een precisering van de fysische en logische veiligheidsmaatregelen die van toepassing zijn op de PC s en de gateway servers waarop, enerzijds, de berichten zullen worden verwerkt en, anderzijds, de publieke en privésleutels zullen worden bewaard. Een techniek van strenge authenticatie, in combinatie met fysische veiligheidsmaatregelen met beperkte toegang wordt aanbevolen. - De procedure dient te voorzien dat enige informatie met betrekking tot de verwerking van de gegevens wordt bewaard. De gegevensoverdracht dient te gebeuren conform de principes van het CARENETnetwerk tussen de ziekenhuizen en de verzekeringsinstellingen 2. Deze principes bepalen dat de informatieuitwisselingen synchroon (transactioneel) dan wel asynchroon (batch transfer) kunnen zijn, in functie van het type van de gegevensstroom (zie pagina 3 van bijlage 1 van het protocol). Hiermee rekening houdende, dient er voor te worden gezorgd dat ook bij de synchrone overdracht zoals dit nu reeds voorzien is voor de 2 Bij beraadslaging nr. 97/48 van 3 juli 1997 verleende het Toezichtscomité een machtiging voor de elektronische uitwisseling tussen ziekenhuizen en verzekeringsinstellingen, via het CARENET-netwerk, van bepaalde gegevens noodzakelijk voor de uitvoering van de verplichtingen van de verzekeringsinstellingen met betrekking tot de derdebetalersregeling en de correcte facturering van de ziekenhuisopnames. 3

4 asynchrone overdracht (zie pagina 3 van bijlage 2 van het protocol) een ontvangstbewijs wordt gestuurd naar de afzender. Aldus wordt de ontvangst van het bericht door de bestemmeling gegarandeerd, ongeacht de wijze van de gegevensuitwisseling (synchroon/asynchroon). Gelet op het belang van het logboek, waarin elke fase van de archiveringsprocedure wordt bijgehouden (zie pagina 3 van bijlage 3 van het protocol), verdient het aanbeveling een copie van dit logboek op een andere beveiligde plaats te bewaren. Het weze duidelijk dat in geen geval bewijskracht kan worden verbonden aan onvolledig of onjuist geregistreerde gegevens. Er is voorzien dat de gegevensleverancier een beroep kan doen op een zogenaamde gemandateerde (zie bijlage 4 van het protocol). Het lijkt aangewezen om, voor een beter verloop van de procedures met betrekking tot de administratieve en medische gegevens, tevens te voorzien in de mogelijkheid voor de bestemmeling om een gemandateerde aan te duiden. - Andere aanbevelingen. De configuratie volgens het principe van de asymmetrische sleutels die de RSA PKCS 7 norm in acht nemen van de gateway die de buffers dient te encrypteren (zie pagina 4 van bijlage 1 van het protocol), dient op een dusdanige manier te worden verricht dat ze een evolutie van de gateway en de PKCS toelaat. Daarenboven dient voorzien te worden in een duidelijke beschrijving van de vigerende normen met betrekking tot de modaliteiten van de invoering van deze sleutels. De procedures die van toepassing zijn ingeval van betwisting (zie pagina 1 van bijlage 3 van het protocol) dienen de objectieve en onafhankelijke instantie aan te duiden die tot arbitrage tussen de partijen kan overgaan. Om elk belangenconflict te vermijden, dienen deze procedures bovendien een omstandige beschrijving te bevatten van de wijze waarop de arbitrage in voorkomend geval dient te worden verricht. Met betrekking tot de rol van de veiligheidsconsulent (zie pagina 4 van bijlage 3 van het protocol) wordt voorgesteld om op geregelde tijdstippen en volgens door het RIZIV nader te bepalen modaliteiten een audit met betrekking tot de procedure te organiseren. Een dergelijke door een onpartijdige instantie uit te voeren audit kan voor de veiligheidsconsulent immers een nuttig hulpmiddel vormen. Het is tenslotte wenselijk dat de procedure inzake afgifte en beheer van de certificaten (zie pagina 5 van bijlage 5) rekening houdt met de Europese normen terzake, voorziet in een schriftelijke bevestiging door de afzender aan de certificatie-autoriteit ingeval van wijziging van de informatiegegevens in zijn certificaat (louter telefonisch aanvragen van een wijziging dient verworpen te worden) en duidelijk de beperkingen van het gebruik van CARENET (soort gebruik) vastlegt Het Comité wenst in het kader van het onderzoek van hogervermeld protocol voorts de aandacht te vestigen op een aantal basisprincipes. Vooreerst lijkt het wenselijk dat er een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen enerzijds de certificatie van de identiteit van de betrokkenen en anderzijds de certificatie 4

5 van hun hoedanigheid. Een dergelijke opsplitsing biedt immers een garantie voor de herbruikbaarheid van beide soorten certificaten. Er dient inderdaad gestreefd te worden naar een optimale multifunctionaliteit van de certificaten, zowel binnen als buiten het CARENET-netwerk, om te vermijden dat de betrokkenen telkens weer nieuwe certificaten zouden dienen aan te vragen wanneer ze zich in nieuwe omgevingen begeven. Het NIC en de CARENET-werkgroep blijken deze bezorgdheid te delen en zullen een manifest onderscheid maken tussen beide voormelde soorten certificaties. In het kader van de CARENET Certification Policy zal iedere persoon die een CARENEThoedanigheidscertificaat aanvraagt, automatisch vanwege BELGACOM E-TRUST gratis een tweede puur identificatiecertificaat ontvangen (het aanvraagdocument voor een CARENET-hoedanigheidscertificaat zal vergezeld gaan van een tweede aanvraagdocument, dat in het kader van dezelfde registratie het recht geeft op een gratis tweede identificatiecertificaat). Het identificatiecertificaat zal worden afgeleverd conform de algemene Certification Policy van BELGACOM E-TRUST, welke integraal beantwoordt aan de Europese Richtlijn 99/93/EG van 13 december 1999 betreffende een gemeenschappelijk kader voor de elektronische handtekeningen en aan de wet van 9 juli 2001 houdende vaststelling van bepaalde regels in verband met het juridisch kader voor elektronische handtekeningen en certificatiediensten. Het Toezichtscomité vestigt er bovendien de aandacht op het, bij beraadslaging nr. 97/48 van 3 juli 1997, een machtiging heeft verleend voor de elektronische uitwisseling tussen ziekenhuizen en verzekeringsinstellingen, via het CARENET-netwerk, van bepaalde gegevens noodzakelijk voor de uitvoering van de verplichtingen van de verzekeringsinstellingen met betrekking tot de derdebetalersregeling en de correcte facturering van de ziekenhuisopnames. Er werd daarbij beklemtoond dat deze uitwisseling hoofdzakelijk betrekking had op mededelingen door instellingen buiten het netwerk van de sociale zekerheid (in casu de ziekenhuizen) aan instellingen binnen het netwerk van de sociale zekerheid (in casu de verzekeringsinstellingen), waarvoor geen machtiging van het Toezichtscomité noch een tussenkomst van de Kruispuntbank vereist is. De verleende machtiging had aldus enkel betrekking op een (beperkt) aantal mededelingen door de verzekeringsinstellingen aan de ziekenhuizen, die door het Toezichtscomité bovendien uitdrukkelijk werden vrijgesteld van een verplichte tussenkomst van de Kruispuntbank. Het lijkt aangewezen deze jurisprudentie te bevestigen: de mededeling van sociale gegevens van persoonlijke aard aan de ziekenhuizen dient, krachtens artikel 14 van de wet van 15 januari 1990 houdende oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de sociale zekerheid, door bemiddeling van de Kruispuntbank te gebeuren (de mededelingen door de ziekenhuizen aan de verzekeringsinstellingen zijn, zoals opgemerkt, niet onderworpen aan deze verplichting). Het RIZIV laat in dit verband weten dat de mededeling van sociale gegevens van persoonlijke aard door de verzekeringsinstellingen aan de ziekenhuizen beperkt wordt tot de identificatiegegevens van de patiënt (inschrijvingsnummer bij de verzekeringsinstelling en code rechthebbende), de periodes van verzekerbaarheid, de datum en het uur van de opname, het nummer van de verzekeringsinstelling waaraan de ziekenhuisfactuur moet worden verstuurd, de datum waarop desgevallend een verlenging van ziekenhuisverpleging moet worden verstuurd, de bevestiging van het persoonlijk aandeel in de ligdagprijs dat aan de patiënt zal moeten worden aangerekend en de begindatum van de betalingsverbintenis. Deze sociale gegevens van persoonlijke aard dienen tot verbetering 5

6 of bijwerking van de gegevens die initieel door het ziekenhuis aan de verzekeringsinstelling werden overgemaakt. Tenslotte heeft het Toezichtscomité vastgesteld dat de ziekenhuizen krachtens het protocol de identiteit van hun veiligheidsconsulent dienen mee te delen aan het RIZIV. Deze identiteit dient echter ook te worden meegedeeld aan het Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu zie het artikel 9 quater van punt III. ( Organisatorische normen ) van bijlage A. ( Algemene normen die op al de inrichtingen toepasselijk zijn ) bij het koninklijk besluit van 23 oktober 1964 tot bepaling van de normen die door de ziekenhuizen en hun diensten moeten worden nageleefd, ingevoegd bij koninklijk besluit van 16 december Voor zover het Ministerie beschikt over een complete lijst van de veiligheidsconsulenten, lijkt het niet noodzakelijk dat ook het RIZIV een dergelijk overzicht zou beheren. Het RIZIV acht het echter wenselijk ook over een bestand van veiligheidsconsulenten te beschikken, temeer daar de veiligheidsconsulenten in de verplichting tot het meedelen van hun identiteit een bevestiging zullen zien van hun verantwoordelijkheid inzake de toepassing van hogervermeld protocol. Om deze redenen, verleent het Toezichtscomité, in toepassing van artikel 3, 2, van het koninklijk besluit van 27 april 1999 betreffende de bewijskracht van de door de zorgverleners en de verzekeringsinstellingen opgeslagen, verwerkte, weergegeven of meegedeelde gegevens, een gunstig advies met betrekking tot het protocol, gesloten op 19 april 2001, tussen de representatieve organisaties van de verpleeginrichtingen en de verzekeringsinstellingen, houdende de voorwaarden en modaliteiten volgens welke bewijskracht kan worden gegeven tot het bewijs van het tegendeel aan gegevens die worden opgeslagen of bewaard door middel van een elektronische, fotografische, optische of elke andere techniek of medegedeeld op een andere wijze dan op een papieren drager, evenals de voorwaarden en modaliteiten volgens welke deze gegevens worden weergegeven op papieren drager of op elke andere leesbare drager. Het Toezichtscomité is van oordeel dat de implementatie van de onder punt 2. beschreven aanbevelingen kan bijdragen tot een grotere informatieveiligheid. Het Comité preciseert dat er onmiddellijk bewijskracht kan worden gegeven aan gegevens die worden opgeslagen, bewaard of medegedeeld overeenkomstig de bepalingen van hogervermeld protocol, zou het niettemin nuttig zijn dat het Toezichtscomité dit protocol op langere termijn aan een tweede onderzoek zou kunnen onderwerpen, in functie van de verwezenlijking van de regeringsprojecten met betrekking tot de elektronische identiteitskaart en de PKI (Public Key Infrastructure). F. Ringelheim 6