Praktische opdracht Geschiedenis Wicca/heksen

Transcriptie

1 Praktische opdracht Geschiedenis Wicca/heksen Praktische-opdracht door een scholier 4100 woorden 12 januari keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave Inleiding. Hoofdstuk 1: Wat is Wicca? Hoofdstuk 2: Wat zijn de hoofdgedachtes achter de Wicca? Hoofdstuk 3: Wat is belangrijk voor de Wicca? Hoofdstuk 4: Hoe begon de Wicca? Hoofdstuk 5: Wie waren de eerste Wicca? Hoofdstuk 6: Wanneer ben je een Wicca? Hoofdstuk 7: Hoe heeft de Wicca zich in de loop der jaren ontwikkeld? Conclusie: antwoord op de Hoofdvraag: Hoe is de Wicca-cultuur in de steentijd ontstaan? Noten. Bronnen. Inleiding: Mijn PO gaat over de Wiccacultuur in de middeleeuwen. Ik houd me voornamelijk bezig met de vraag: Hoe is de Wiccacultuur ontstaan? Dit is dan ook mijn hoofdvraag. Bij het onderwerp kiezen was de opdracht er een te doen die je wel echt interessant vond, en leuk om te doen. En dat vond ik bij dit onderwerp zo! Het leek mij ook een leuk onderwerp om het over te doen omdat het niet zo typisch is. Ik ben zelf redelijk geïnteresseerd in Wicca, maar niet zo dat ik er zelf een wil worden of zo. Ook heb ik dit onderwerp gekozen omdat ik zeg maar iets wil recht zetten. Vaak wordt namelijk nog steeds gedacht dat Wicca s, heksen dus, enge vrouwtjes zijn die allemaal gaven hebben en die veel bezweringen op mensen doen. Dit is dus alles behalve waar. Ik vind het leuk om het over een tikje apart en excentriek onderwerp te doen, zodat er misschien anders naar Wicca en hekserij wordt gekeken, namelijk als een gewone religie, want dat is het. Maar over dit alles wordt meer verteld in de deelvragen: Deelvraag 1: Wat is Wicca? Deelvraag 2: Wat zijn de hoofdgedachtes achter de Wicca? Deelvraag 3: Wat is er belangrijk voor de Wicca? Deelvraag 4: Hoe begon de Wicca? Deelvraag 5: Wie waren de eerste Wicca s? Pagina 1 van 8

2 Deelvraag 6: Wanneer ben je een Wicca? Deelvraag 7: Hoe heeft de Wicca zich in de loop van de jaren ontwikkeld? Deze deelvragen zal ik beantwoorden en uitleggen, om uiteindelijk, dus met behulp van die vragen, op een antwoord van de hoofdvraag te komen: Hoe is de Wiccacultuur in de Steentijd ontstaan? Hoofdstuk 1. Deelvraag 1: Wat is Wicca? Wicca is een natuurreligie die door zowel mannen als vrouwen beoefend wordt. Het is geen traditionele religie waarbij je b.v. soms naar de kerk gaat en soms bid, het is meer een manier van leven. Een ervaringsreligie i.p.v. een openbare religie. De mensen die Wicca beoefenen worden Wicca s of Wicca's genoemd. Soms worden ze ook wel heksen genoemd. Heks komt van Hexe, Middelnederlands voor plaatselijke wijze man of vrouw en het Engelse witch is afkomstig van Wicca, wijze of ziener. Wicca s zijn normale mensen, bij wie het doel van het leven harmonie is. Harmonie tussen de mens en de kosmos, harmonie tussen de mens en de natuur. Ook evenwicht en balans zijn sleutelwoorden van de Wicca, denk maar aan balans tussen donker en licht, tussen man en vrouw. Deze balans proberen ze te bereiken d.m.v. rituelen. Bij deze rituelen gebruiken ze het belangrijkste boek van de Wicca, het Boek der Schaduwen. Ook wordt er bij deze rituelen magie gebruikt, maar hierbij moet je niet denken aan echte directe krachten, zoals vliegen of iets zomaar tevoorschijn toveren. Ze gebruiken meer spreuken die ze dan gezamenlijk uitspreken, om de emotionele lading erin krachtiger te maken. Hierbij dragen ze vaak een ketting of iets anders met het pentagramteken. De rituelen worden uitgevoerd met een groepje andere Wicca s, in een Coven. Dat is een soort heksenkring. Je kunt een in Coven gewijd worden door een Hogepriester of Hogepriesteres, dat is degene die al heel lang in de Coven zitten en zeg maar de Hoogste van de Coven zijn. Wicca s zien het leven als een grote leerschool. Alles in het leven, materiële en niet-materiële dingen, wordt door hen gezien als Goddelijk. Je zou dus het kunnen samenvatten in deze zin: Wicca is een natuurgeoriënteerde mysteriereligie die uitgaat van het goddelijke in alles(1). Het totale godsbeeld is anders dan dat van andere religiën, bij de Wicca geloven ze in een Godspaar, de God en de Godin. Wicca is dus een geloof en dat kan je niet in een vaste definitie beschrijven, dus dat doe ik niet. Hoofdstuk 2. Deelvraag 2: Wat zijn de hoofdgedachtes achter de Wicca? De gedachten achter de Wicca zijn voor het grootste deel in overeenstemming met wat Wicca ís. Wicca is een natuurreligie, een van de belangrijkste gedachten achter de Wicca is dan ook de natuur beschermen en één worden met de natuur. De natuur is iets dat het Goddelijke Paar gemaakt heeft, de mens staat hier niet boven maar maakt er deel van uit. Toen de Wicca ontstond was de natuur overal, groots en mooi. De Wicca s voelden aan dat zij deze moesten beschermen. Wanneer je je gaat afvragen hoe jouw individu het beste past in het grote Web van het Leven, wordt ook jouw invloed op dat geheel duidelijk.(2) Zo zal je respect krijgen van de kosmos. Bij deze religie is het dus zo dat je niet jezelf bovenop je waardepiramide moet stellen. Het Grote Web van het Leven, de kosmos en alles eromheen is veel belangrijker. Je moet dus ook zoveel mogelijk anderen helpen. De Wicca s wilden helpen, helen en het Godspaar eren in al dat ze doen.(3) Zo leven de Wicca s. Er zijn voor de Pagina 2 van 8

3 mensheid is een grote waarde. De bekende uitspraak Één voor allen, alleen voor één zou heel goed in de Wicca-cultuur passen. Nog een belangrijke gedachte achter de Wicca is dat je het zelf allemaal moet ervaren. Een oud en bekend motto van de Wicca luidt dan ook als volgt: Durven, weten, willen, zwijgen!(4) Dit zijn allemaal werkwoorden. Wicca s moeten de dingen des levens zelf ontdekken en beleven. Ervaring opdoen door middel van zelf de natuur en alles te verkennen is dus ook een hoofdgedachte. De mensen hadden veel respect voor de natuur en alle krachten die daar in aanwezig waren. Ze verbaasde zich over de eeuwige kringloop die zich in de hele natuur leek voor te doen. Iedere dag kwam de zon weer op en ' s avonds schenen de maan en de sterren. Ieder voorjaar kwam de natuur weer tot leven en bracht weer voedsel. Door de gedachtes over zo iets prachtigs, wilden ze dit beter leren kennen. Hoofdstuk 3. Deelvraag 3: Wat is belangrijk voor de Wicca? Er is heel veel belangrijk voor de Wicca. Hierbij kun je denken aan dingen die de Wicca s gebruiken, dingen die de Wicca s uitvoeren, dingen die de Wicca s nastreven enz. Natuurlijk zijn de oorspronkelijke hoofdgedachten van de Wicca ook heel belangrijk, zoals de natuur en het balans van de kosmos. Het streven naar harmonie tussen het individu en het komos, en de harmonie tussen het individu en de natuur is voor de Wicca s het grootste doel van hun religie. Om dit doel te bereiken voeren de Wicca s regelmatig rituelen uit. Voorbeelden hiervan zijn de acht belangrijke seizoensfeesten, de sabbats. Vier ervan zijn zonnefeesten: de equinoxen (21 maart en 21 september) en de zonnewenden (21 juni en 21 december). De vier andere zijn Keltische feesten: Imbolc op 1 februari (Maria Lichtmis), Beltain op 1 mei (Feest van de Arbeid), Lughnasadh op 1 augustus en Samhain op 1 november (Allerheiligen).(5) De rituelen worden uitgevoerd in een gewijde, rituele ruimte die als een cirkel wordt voorgesteld. Hoewel de sabbats plechtige vieringen zijn, is er ook plaats voor feestvreugde tijdens Het teken van de Sabbat het ritueel. Als het formele gedeelte van het ritueel afgelopen is, wordt het Cake-and-Wine ritueel uitgevoerd. Dat is een wat losser onderdeel van het ritueel waarbij er gegeten en gedronken wordt. Na het feestmaal wordt er ook gedanst rond het vuur, gezongen en muziek gemaakt. Bij het uitvoeren van deze rituelen worden voorwerpen gebruikt, die dus ook belangrijk zijn voor de Wicca. Een paar voorbeelden van zulke voorwerpen zijn: een altaar, een pentagram(het officiële symbool van de Wicca), een athme (dolk), kaarsen, kelen, het Boek der Schaduwen etc. Bij de rituelen, maar ook in het dagelijkse leven, gebruikt een Wicca magie. En dan bedoel ik niet met een toverstafje een spreuk uitspreken en hup, je krijgt gelijk wat je wilt. De echte magie is de kracht van je eigen wil.(6) De kracht van je wil kan je trainen door veel te mediteren, visualiseren en jezelf te leren kennen. De resultaten van de spreuken zullen ook niet op een bovennatuurlijke directe manier gaan, maar op een normale manier. B.v.: Je zit wat krap bij kas en doet een spreuk. De volgende dag komt iemand je vragen of je wat wilt verdienen door een klusje dat je op moet knappen. Er zijn verschillende soorten magie: actieve magie, b.v. spreuken, en passieve magie, b.v. helderziendheid (visioenen). Pagina 3 van 8

4 Een van de middelen bij de rituelen is dus het pentagram. Dit is het lijfteken van de Wicca. In het pentagram zijn de vijf elementen vertegenwoordigd: De elementen staan voor de hele kosmos. Als ze dit teken bij een ritueel gebruiken, dan is de gehele kosmos dan ook bij hun aanwezig. Dit versterkt de kracht van het ritueel. Een ander middel bij de rituelen, en tevens het belangrijkste boek van een Wicca, is dus het Boek der Schaduwen. In dit boek staan de dingen die belangrijk zijn voor een Wicca om te weten; de Rede, de spreuken, de rituelen en misschien ook nog iets over een Wicca zelf. Het boek moet door de Wicca zelf gemaakt worden, omdat zo al de energie van die persoon in het boek wordt gestoken en zo wordt de waarde van het boek verhoogd.(7) De Wiccan Rede is de hoogste regel in de Wiccacultuur. Deze gaat als volgt: "Je mag doen en laten wat je wilt, zolang je daar geen schade mee Book of Shadows doet.(8)". Het houdt dus een dat je magie mag gebruiken, de natuur mag beschermen, jezelf mag helpen etc. maar alleen als je er niets en niemand schade meedoet. Een andere belangrijke regel van de Wicca is: De Drievoudige Wet. Daarbij komt het erop neer dat alles wat je doet, positief of negatief, drievoudig bij je terugkomt. Deze twee zijn dus de allerhoogste leefregels van de Wicca. Andere leefregels zijn De dertien Doelen: - Ken jezelf. - Ken je kracht. - Leer zoveel je kunt. - Pas je kennis en wijsheid toe. - Houd jezelf in balans. - Let op wat je zegt. - Let op wat je denkt. - Maak een feest van je leven. - Stem jezelf af op de cyclus van de aarde. - Adem en eet goed. - Doe aan lichaamsbeweging. - Mediteer. - Eer de god en godin.(9) Het laatste doel eer de God en de Godin heeft grote waarde. Veel van de rituelen zijn o.a. bedoeld om de trouw en respect aan het Godspaar te betuigen. Dit alles gebeurde vaak in een Coven. Dit is een soort heksenkring, waar Wicca s gezamenlijk rituelen uitvoeren en feesten. In zo n Coven is iedereen een priester/priesteres en er zijn ook een Hogepriester en een Hogepriesteres. In een Coven zitten maximaal 13 Wicca s, maar meestal minder. Wicca s doen ook veel alleen, maar toch is het voor hen heel belangrijk om een paar keer in de maand iets met een groep Wicca s te ondernemen. Hoofdstuk 4. Deelvraag 4: Hoe begon de Wicca? In de Steentijd waren de mensen afhankelijk van de natuur. Deze bracht hen voedsel, kleding, drinken en onderdak. De mensen leefden in kuddes die steeds rondtrokken, op zoek naar nieuwe plaatsen met veel voedsel. In de kuddes was er dan bijna altijd wel iemand aanwezig die bepaalde signalen kon oppikken over waar voedsel was of over wanneer er het beste gejaagd kon worden.(10) Pagina 4 van 8

5 Maar natuurlijk waren er heel veel dingen van de natuur die niemand kon beheersen, zoals stormen, ziektes, regen, de sterrenstand enz. De mensen raakten hierdoor gefascineerd, en ze wilden proberen dit alles te beheersen en te beschermen. De natuurverschijnselen werden onderverdeeld in de God en de Godin. De God beschermde en zorgde voor de jacht, de Godin schonk leven. Door deze, het Godspaar, te eren en te koesteren hoopten zij op beheersing van de natuurkrachten en veiligheid. Zo kregen ze steeds meer kennis over de wereld, zowel natuurlijk als bovennatuurlijk. De mensen leerden de seizoenen kennen, de gevaren en de rijkdommen van de natuur. De mensen bedankten de God, de Godin en de natuur hiervoor met seizoenfeesten en jaarfeesten, waarbij ze dan gezamenlijk in een kring spreuken, liederen of gedichten op droegen. Sommige van deze feesten bestaan nog steeds. De eerste vormen van magie werden dus al zichtbaar, ook in andere dingen: Er werden beeldjes gemaakt van de vruchtbaarheid of Moedergodin om jonge dieren en veel kinderen af te dwingen en beeldjes van de God om de stam bescherming en een rijke jachtbuit te geven.(11) Zo was een nieuwe en ongekende grote religie gestart, nog veel eerder dan andere grote religiën. Hoofdstuk 5. Deelvraag 5: Wie waren de eerste Wicca s? Vele eeuwen geleden leefde er in elk dorp of gemeenschap wel een oudere vrouw of man die zich bezighield met het brouwen van kruidenmengseltjes tegen kwaaltjes, levenswijsheden doorgeven aan de jongere generatie, raad geven, bezig zijn met de natuur en haar verschijnselen, enz. Of een soort Wijze die bepaalde dingen wist, b.v. over wat er zou gaan gebeuren. Door hen raakte het volk geïnteresseerd in de natuur en de ongekende krachten ervan. Er zijn geen precieze namen van wie het heeft gestart, het is gewoon ontstaan door de kennis over de natuur van sommige oudere wijze mensen en de kennis van voedvrouwtjes. Ook waren er mensen in staat zich zo open te stellen voor de tekenen en energieën om hem/haar heen, waardoor de benodigde informatie binnen kwam. Deze waren vaak de geestelijken van het dorp. Zo keek men steeds meer naar tekenen in de natuur en de gevolgen daarvan, om net als de geestelijken deze soort kennis te verwerven. De religie werd eerst op kleine schaal beoefend, maar naarmate de eerste aanhangers anderen gingen helpen met hun godsdienst verworf het steeds meer leden. De Godsdienst werd duizenden jaren vreedzaam beoefend, tot dat er andere Godsdiensten kwamen. Hoofdstuk 6. Deelvraag 6: Wanneer ben je een Wicca? Het is niet precies te zeggen wanneer je nu een echte Wicca bent, en wanneer niet. Sommige vinden dat als je je ermee bezig houdt, boeken erover leest en weet wat de religie inhoudt, je al een Wicca bent. Andere vinden dat je er pas een bent als je bent ingewijd in een Coven. Maar over het algemeen zijn de meeste Wicca s het erover eens, dat als je Wicca als je geloof ziet, je er 100 % achter staat, je er mee bezig houdt en weet waar je het over hebt, dat je dan een Wicca bent. Een inwijding in een Coven hoeft hiervoor niet. Er zijn genoeg Wicca s die solo te werk gaan. Er zijn dus wel een paar eisen waaraan een Wicca moet voldoen: 1 De Wicca als je geloof zien. 2 Er veel over lezen. 3 Een eigen Boek der Schaduwen bijhouden. Pagina 5 van 8

6 4 Bereid zijn bepaalde offers voor je geloof te maken. 5 Onzelfzuchtig zijn, inzien dat het belangrijkste doel is om mensen te helpen om de perfecte balans tussen de kosmos en tussen de natuur te creëren. 6 Om kunnen gaan met magie en er veel mee oefenen. Eigenlijk kan dus iedereen die het écht wil een Wicca worden. De religie Wicca veroordeelt namelijk niemand, en wil ook niemand buiten houden. Wel is het zo dat alle Wicca s als Wicca geboren zijn. Net als een kunstenaar als kunstenaar geboren is. Ze kiezen zelf niet voor de Wicca, maar het Godspaar heeft hén gekozen. Als je de wil en de drang voelt om Wicca te worden, dan ben je uitgekozen en zo geboren. Hoofdstuk 7. Deelvraag 7: Hoe heeft de Wicca zich in de loop der jaren ontwikkeld? Nadat de Wicca een beetje was ontdekt door de gewone mensen, zagen steeds meer in dat het een mooie religie is. Het hield zich veel bezig met de natuur en mensen werden door leden van deze religie genezen. Terwijl sommige groepen zich erg bezighielden met astrologie en andere met geneeskracht en plantenkunde, verdiepten weer anderen zich in het magische aspect van hekserij. Toen er andere religies kwamen, leefden zij vele eeuwen vreedzaam samen en zij accepteerden elkaar. Dit werd verstoord toen uit Azië afkomstige Indo-europese stammen Europa binnenvielen. Zij brachten de strijdlustige Hemelgod met zich mee, die het Godspaar van de troon verstootte. De op natuur en gelijkheid gebaseerde samenleving veranderde en er kwamen oorlogen. Deze waren destijds onbekend bij de Wicca s. Maar de Wicca-cultuur zette door en bleef bestaan. Alle nieuwkomers met hun eigen geloof, regels en rituelen namen soms dingen van de oude religie over, zo ook in de Middeleeuwen met de opkomst van het christendom. Er werden kerken gebouwd op plaatsen waar eerst Magische Tempels stonden om rituelen in uit te voeren. Oude Feesten werden overgenomen en werden aangepast aan de gewoontes en regels van het christendom. Alle religies gingen nog steeds goed met elkaar om. Zo nu en dan werd een er heks veroordeeld, maar dat was dan ook alleen als diegene echt kwaad had gedaan. Verder werden ze gewoon hetzelfde veroordeeld als alle andere mensen. Eerst, tot de 12e eeuw, waren heksen gewoon mensen met een bepaalde religie, niets verkeerds aan dus. Maar toen begon er langzaam iets te veranderen. De Kerk verloor zijn macht. Het volk leed namelijk honger en had allerlei vreemde ziektes, en zij begonnen zich tegen de Kerkleiders af te zetten. Dit deden ze omdat de Kerkleiders het thuis wel allemaal goed hadden, en het volk had het gevoel alsof ze niets voor hen deden. De Kerk wilden natuurlijk hun macht terug, en dat konden ze maar op een manier doen: door de schuld op iemand anders te wijzen, een zondebok te zoeken! Dat werden de heksen. Ze werden van allerlei zaken beschuldigd, zoals kindermoord, Duivelaanbidding, ziektespreuken etc. Het volk begon weer naar de Kerk te gaan, waar de angst voor magie en hekserij alleen maar toenam. De heksenprocessen werden steeds erger. Eerst was het nog zo dat men moest bewijzen dat iemand een heks was voordat ze deze konden vervolgen en berechten. Nu was het zo dat ze men met allerlei middelen mochten dwingen om te bekennen, om ze vervolgens te doden.(12) Vooral vrouwen werden van Duivelaanbidding beschuldigd, zij waren immers al zwak waren en zo kon de Duivel ze gemakkelijk manipuleren. Met alles wat ze deden moesten vrouwen uitkijken, want ze konden zomaar beschuldigd worden. In die tijd (vanaf ong tot ong. 1700) werden honderdduizenden vrouwen verdronken, opgehangen of verbrand. Deze periode wordt ook wel The Burning Times genoemd. Pagina 6 van 8

7 De periode erna was er nog veel onrust onder de Wicca s, velen vluchten omdat ze bang waren om alsnog vervolgd te worden. De ouders gaven echter hun kennis voort aan hun kinderen, en deze weer aan hun kinderen enzovoorts. Zo is de Wiccacultuur altijd door de hele geschiedenis blijven bestaan, wel dan niet verborgen. In de 19e eeuw kwam er een soort reïncarnatie van de Wiccacultuur. Dit gebeurde toen Gerald Gardner, een Engelsman geboren in 1884, in 1939 toetrad tot een Coven, die van Dorothy Clutterbuck. Deze Coven had net als alle anderen een zwijgeed, die hij later verbrak. Hij begon boeken over de Wicca te schrijven omdat hij van mening was dat de religie anders gedoemd was om te sterven. Zo werd de religie langzaam aan weer bespreekbaar. Het was nog steeds een lange weg tot totale erkenning van de Wicca, maar steeds meer mensen raakten erin geïnteresseerd en steeds meer mensen zagen in dat het een religie is, die geen kwaad doet. Tot de dag van vandaag heb je overal heksen, Covens en magie. Ze gebruiken dezelfde richtlijnen als die van vroeger, en houden de oeroude religie tot stand. Wel zijn er wat verschillen tussen de Wiccacultuur in de late Middeleeuwen, toen hij net ontstond, en die van nu. Er zijn natuurlijk wat rituelen verloren gegaan, en er wat bijgekomen. Maar het idee van de religie is het zelfde gebleven. Helaas wordt Wicca nog steeds niet als gelijke gezien aan andere godsdiensten, zoals het christendom. En er zijn helaas ook nog altijd mensen die er niet voor durven uit te komen dat ze tot de Wicca behoren. Maar de religie is door grote doorzettingskracht van alle leden al een heel eind gekomen! Conclusie: Hoofdvraag: Hoe is de Wicca-cultuur in de Steentijd ontstaan? De Wiccacultuur is ontstaan door een van de belangrijkste waardes van deze godsdienst: de natuur. In de Steentijd was er niet veel anders dan de bronnen van de natuur, waar ze dan ook alles uit moesten halen. Kleding werd ervan gemaakt, voedsel en drinken bracht het, en niet te vergeten; het zorgde voor onderdak. Ieders leven was wel gebaseerd op de natuur, en de bronnen ervan. De natuur zorgde echter ook voor dingen die zij niet konden bevatten, en waar ze niets mee konden. Dingen zoals de stand van de maan, stormen, sneeuw, etc. De mensen snapte niet hoe dit allemaal uit zichzelf kon ontstaan. In de Steentijd trok men rond in kuddes. Omdat de meeste mensen nog niets begrepen van bepaalde verschijnselen van de natuur, was er kans dat ze in een storm terecht kwamen, of naar een gebied trokken waar geen voedsel te vinden was. Soms was er echter iemand in de kudde aanwezig, die aanvoelde welke kant ze op moesten. Of die, door b.v. naar de lucht te kijken, een beetje kon voorspellen wanneer ze moesten gaan schuilen voor b.v. regen. Deze mensen gingen zich helemaal richtten op de natuur, ze wilden de geheimen ervan ontdekken. Ze leerden de kruiden kennen die mensen konden genezen en ze leerden bepaalde signalen voor bepaalde verschijnselen kennen. Doordat zij dus het volk erbij betrokken, door hen te helpen met het rondtrekken en met kwaaltjes, raakten steeds meer mensen geïnteresseerd in de natuur. Er ontstonden groepjes van mensen die gezamenlijk de natuur eerden, en deze beschermden. Om de natuur beter te kunnen eren, verdeelden ze deze onder in de God en de Godin. De groepjes leerden de seizoenen kennen, de gevaren van de natuur en nog veel meer. Het werd steeds meer een levensvorm, en het nam steeds meer de vormen aan van een godsdienst. Zo kwamen er ook plechtige feesten om het Godspaar te vereren, en sabbats. Ook werden er beeldjes van het Godspaar gemaakt. Doordat er zo openlijk over gesproken werd, deelden er steeds meer mensen mee. En iedereen mocht ook erbij komen, want de Wicca gelooft dat iedereen gelijk is en niemand mag worden buitengesloten. Wel moesten de mensen die erbij wilden komen zich er Pagina 7 van 8

8 echt mee bezighouden. De beginnende religie, ook al hadden de mensen dat toen zelf nog niet door, groeide steeds verder. Het kreeg zijn eigen teken, het pentagram, en het gebruikte vaste reglementen. Mensen beseften dat het een echte levensvorm werd, iets waartoe steeds meer mensen zich bekeerden. Het werd een van de eerste Godsdiensten. Een godsdienst waarin iedereen vrij was te doen wat hij wilde, zolang hij maar niets en niemand schaadde. Een Godsdienst, die mensen zoveel mogelijk hielp. Een Godsdienst die belangrijk was voor de natuur, en andersom. Een Godsdienst die altijd heeft door blijven bestaan, ook toen mensen zich er tegen begonnen af te keren. Een mystieke Godsdienst met unieke magische aspecten, en met aparte idealen. Een Godsdienst die nog steeds bestaat en nu één van de grootste Godsdiensten ter wereld is. Noten: 1. Afkomstig uit: 2. Afkomstig uit: Crowley, Vivianne, Hekserij, blz Afkomstig uit: 4. Afkomstig uit: 5. Afkomstig uit: 6. Afkomstig uit: Lankester, Joke en Lankester, Ko, Heksen komen van de maan, blz Afkomstig uit: 8. Afkomstig uit: Lankester, Joke en Lankester, Ko, Heksen komen van de maan, blz Afkomstig uit : Afkomstig uit: Afkomstig uit: Afkomstig uit: Bronnen: Crowley, Vivianne, Hekserij, 1996, Pandora. Eerenbeemt, Nout van de, Handboek voor heksen, 1998, Parsifal. Lankester, Joke en Lankester, Ko, Heksen komen van de maan, 2001, De Kern Baarn Pagina 8 van 8