Sluitende aanpak voor personen met verward gedrag Gemeente Zutphen

Transcriptie

1 Sluitende aanpak voor personen met verward gedrag Gemeente Zutphen 1

2 Inhoud SLUITENDE AANPAK PERSONEN MET VERWARD GEDRAG 4 AANLEIDING 4 ALGEMEEN 4 LOKAAL: DE SLUITENDE AANPAK VERWARDE PERSONEN VOOR DE GEMEENTE ZUTPHEN 6 BOUWSTEEN 1 INBRENG VAN PERSONEN MET VERWARD GEDRAG EN HUN DIRECTE OMGEVING 7 Bouwsteen 1 Landelijke en regionale context 7 Bouwsteen 1 Regionale actiepunten 7 Bouwsteen 1 Wat doet Zutphen? 7 Bouwsteen 1 Wat gaat Zutphen doen? 8 Bouwsteen 1 Actiepunten Zutphen 9 BOUWSTEEN 2 PREVENTIE EN LEVENSSTRUCTUUR 9 Bouwsteen 2 Landelijke en regionale context 9 Bouwsteen 2 Regionaal actiepunt 10 Bouwsteen 2 Wat doet Zutphen? 10 Bouwsteen 2 Wat gaat Zutphen doen? 11 Bouwsteen 2 Actiepunten Zutphen 12 BOUWSTEEN 3 VROEGTIJDIGE SIGNALERING 12 Bouwsteen 3 Landelijke en regionale context 12 Bouwsteen 3 Regionaal actiepunt 13 Bouwsteen 3 Wat doet Zutphen? 13 Bouwsteen 3 Wat gaat Zutphen doen? 14 Bouwsteen 3 Actiepunten Zutphen 14 BOUWSTEEN 4 MELDING 15 Bouwsteen 4 Landelijke en regionale context 15 Bouwsteen 4 Regionaal actiepunt 16 Bouwsteen 4 Wat doet Zutphen? 16 Bouwsteen 4 Wat gaat Zutphen doen? 17 Bouwsteen 4 Actiepunten Zutphen 17 BOUWSTEEN 5 BEOORDELING EN RISICOTAXATIE 18 Bouwsteen 5 Landelijke en regionale context 18 2

3 Bouwsteen 5 Regionale actiepunten 19 Bouwsteen 5 Wat doet Zutphen? 19 Bouwsteen 5 Wat gaat Zutphen doen? 19 Bouwsteen 5 Actiepunt Zutphen 20 BOUWSTEEN 6 TOELEIDING 20 Bouwsteen 6 Landelijke en regionale context 20 Bouwsteen 6 Regionaal actiepunt 21 Bouwsteen 6 Wat doet Zutphen? 21 Bouwsteen 6 Wat gaat Zutphen doen? 22 Bouwsteen 6 Actiepunten Zutphen 22 BOUWSTEEN 7 PASSEND VERVOER 22 Bouwsteen 7 Landelijke en regionale context 23 Bouwsteen 7 Regionaal actiepunt 24 Bouwsteen 7 Wat doet Zutphen? 24 Bouwsteen 7 Wat gaat Zutphen doen? 24 Bouwsteen 7 Actiepunten Zutphen 24 BOUWSTEEN 8 PASSENDE ONDERSTEUNING, ZORG EN STRAF 25 Bouwsteen 8 Landelijke en regionale context 25 Bouwsteen 8 Wat doet Zutphen? 27 Bouwsteen 8 Wat gaat Zutphen doen? 27 Bouwsteen 8 Actiepunten Zutphen 28 BOUWSTEEN 9 INFORMATIEVOORZIENING 28 Bouwsteen 9 Landelijke en regionale context 28 Bouwsteen 9 Regionale actiepunten: 29 Bouwsteen 9 Informatievoorziening Wat doet Zutphen? 30 Bouwsteen 9 Wat gaat Zutphen doen? 30 Bouwsteen 9 Actiepunt Zutphen 31 CONCLUSIES OMTRENT DE SLUITENDE AANPAK VOOR PERSONEN MET VERWARD GEDRAG 31 BIJLAGE 1 32 BIJLAGE 2 35 BIJLAGE 3 38 BIJLAGE

4 Sluitende aanpak personen met verward gedrag Versie Aanleiding Een inclusieve samenleving; dat is de landelijke ambitie. Een inclusieve samenleving betekent dat er steeds meer mensen met een kwetsbaarheid, waaronder een psychische kwetsbaarheid, in de wijk wonen. De zichtbaarheid van mensen die verward gedrag vertonen is daardoor vergroot. De politie geeft aan dat het aantal meldingen voor personen met overlast-gevend/verward gedrag (de zogenaamde E33-melding) de afgelopen jaren is gestegen. Dit is aanleiding tot zorg en/of onrust in de woonomgeving. Om bovenstaande redenen is door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het Ministerie van Veiligheid en Justitie (V&J) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in 2015 het Aanjaagteam Verwarde Personen ingesteld. Dit Aanjaagteam is opgevolgd door het Schakelteam Personen met verward gedrag. De doelstelling van beide teams is elke gemeente per 1 oktober 2018 te laten beschikken over een sluitende, persoonsgericht en integrale aanpak voor personen met verward gedrag. Dit document beschrijft de sluitende aanpak van de gemeente Zutphen. In deze aanpak wordt de lokale situatie, evenals de landelijke en regionale context geschetst. Veel van de aanpak is al verankerd in bestaand beleid. Aanvullend zijn ook nieuwe zaken opgenomen. Voorliggende sluitende aanpak betreft een momentopname. In de loop der tijd zullen verbeterpunten aan de orde blijven en nieuwe mogelijkheden zich voordoen. Het blijft daarom noodzakelijk om snel met ketenpartners te schakelen, wenselijke ontwikkelingen vorm te geven en voortgang te monitoren. Algemeen Landelijke situatie Naar aanleiding van de eindrapportage ( Doorpakken ) van het landelijke Aanjaagteam, heeft Minister Schippers aangegeven dat het fundament voor de sluitende aanpak is gelegd, maar het werk nog niet af is. Daarom heeft zij het Schakelteam ingesteld. Het team heeft de gemeenten en regio s de opdracht gegeven een sluitende aanpak te ontwikkelen en te implementeren. De behoefte van de cliënt dient bij in de sluitende aanpak centraal te staan. Aan deze opdracht moet voor 1 oktober 2018 zijn voldaan. Het kabinet stelt financiële middelen voor (onderdelen van) de sluitende aanpak beschikbaar via een subsidieregeling van ZonMW. De VNG geeft aan dat gemeenten een verbindende en centrale rol hebben in de keten van zorg voor verwarde personen. De zorg voor, en opvang van deze mensen wordt vaak vormgegeven in de wijkteams waarin gemeente, GGZ-aanbieders, politie en zorgverzekeraars (al) samen werken. Gemeenten hebben hiervoor de verantwoordelijkheid vanuit de WMO, Jeugd- en Participatiewet en de openbare gezondheidszorg. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan het zorgen voor preventie, ondersteuning en begeleiding voor personen met beginnend verward gedrag. Om goed handen en voeten te kunnen geven aan de regierol ten aanzien van personen met verward gedrag, moeten gemeenten tevens zorgen voor verbinding tussen alle betrokken partijen. Landelijk Aanjaagteam verwarde personen In haar eindrapportage stelt het Aanjaagteam een aanpak voor die zoveel mogelijk aansluit bij de leefwereld en het perspectief van verwarde mensen en hun omgeving. De mensen waar het om gaat staan centraal en horen bij zowel beleidsbepaling als in de uitvoering mee te doen. Daarbij zijn signalen van ervaringsdeskundigen, familieleden en naasten cruciaal. Verwardheid is een breed begrip. Het is veelvoorkomend dat (beginnend) verward gedrag wordt veroorzaakt door meerdere problemen. Psychoses en verslavingen komen vaak voor, verstandelijke of andere beperkingen en verwardheid kunnen samengaan en soms is er sprake van strafrechtelijke overtredingen of misdrijven. In deze laatste gevallen is er behalve zorg ook extra aandacht nodig om ervoor te zorgen dat personen met verward geen gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving. 4

5 Het Aanjaagteam hanteert dus een brede definitie van verwardheid: Het gaat om mensen die grip op hun leven (dreigen te) verliezen, waardoor het risico aanwezig is dat zij zichzelf of anderen schade berokkenen. Dit verlies kan eenmalig of chronisch zijn. De gemeente Zutphen omarmt deze brede definitie en heeft deze sluitende aanpak gericht op bovenstaande doelgroep. De doelgroep in verschillende categorieën De negen bouwstenen De door het Aanjaagteam aanbevolen negen bouwstenen geven aan wat minimaal nodig is voor een sluitende aanpak, vanuit het perspectief van mensen met verward gedrag én de samenleving. De bouwstenen sluiten aan bij de verschillende fasen waarvan sprake kan zijn als iemand verward is. Ze hangen onderling samen en hebben effect op elkaar. In onderstaand schema worden de negen bouwstenen en hun samenhang weergeven. 5

6 Voor de totstandkoming van een sluitende aanpak zijn vier elementen van belang: 1. Integrale persoonsgerichte aanpak; de aanpak sluit aan bij de behoefte van de persoon met verward gedrag. Het netwerk van naasten wordt zoveel mogelijk betrokken. 2. Van systeemwereld naar leefwereld; denken en werken vanuit de leefwereld van de verwarde persoon én de samenleving. 3. Heldere regie en eigenaarschap; de cliënt heeft de regie over eigen aanpak. 4. Preventie en vroeg signalering centraal; personen met (beginnend) verward gedrag zo vroeg mogelijk ondersteunen op alle levensgebieden. Dit betekent ook dat er preventieve activiteiten aanwezig moeten zijn om verward gedrag te voorkomen. Randvoorwaarden volgens het Aanjaagteam (thans Schakelteam) Veel van het werk moet regionaal gebeuren door de krachten van de samenwerkende partners te bundelen. Om domein-overstijgend te kunnen werken moeten op landelijk niveau randvoorwaarden goed zijn geregeld. Het gaat dan bijvoorbeeld om de financieringsafspraken tussen de verschillende wetten, als de Wet langdurige Zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Landelijk worden ook knelpunten aangepakt als informatiedeling (de privacywetgeving roept in de uitvoering frequent vragen op), vervoer (er is door onderzoeksbureau SiRM een model ontwikkeld) en specifieke financiering. Het landelijke Schakelteam heeft daarnaast een infolijn/backoffice opgericht waar vragen en knelpunten over de sluitende aanpak voor verwarde personen kunnen worden voorgelegd. Lokaal: de sluitende aanpak verwarde personen voor de gemeente Zutphen Positionering Zutphen Om lokaal een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag te kunnen realiseren, is het nodig om samenwerkingsafspraken te maken met zorgaanbieders en andere partners. Deze afspraken worden voor een groot deel regionaal gemaakt. Daarom is in de voorbereiding op de lokale aanpak, veel samengewerkt door de gemeenten in de regio. Zutphen heeft zich voor de afspraken die relateren aan zorg en veiligheid, vooral gericht op de regio van de veiligheid centrumgemeente Apeldoorn (Oost-Veluwe en Midden IJssel). De afspraken die relateren aan (de bekostiging van) Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen zijn vooral tot stand gekomen in de regio van de maatschappelijke opvang centrumgemeente Deventer (Midden IJssel). Voor de afspraken voor de groep met Ernstig Psychiatrische Aandoeningen (EPA), is aansluiting gezocht bij het regionaal overleg van de gemeenten met zorgverzekeraar Zilveren Kruis. In genoemde regio s verkeren alleen Lochem en Zutphen in de positie dat zij met twee centrumgemeenten te maken hebben voor de sluitende aanpak personen met verward gedrag. Lochem en Zutphen verschillen echter van elkaar in sociaal-economisch opzicht en in de psychosociale problematiek en ontwikkelen daarom eigen lokaal beleid. Leeswijzer nota Deze nota is in samenwerking met de regio s tot stand gekomen en bestaat uit drie lagen, die van de landelijke uitgangspunten, de regionale ontwikkelingen en acties en de lokale ontwikkelingen en acties. Hoewel het opstellen van deze nota een behoorlijke tijdsinvestering vergde, zit het eigenlijke werk in het maken van goede samenwerkafspraken, om zo te komen tot een werkelijk sluitende aanpak. Volledigheidshalve wordt hierbij nog opgemerkt dat ten tijde van het schrijven van de nota, veel plannen nog volop in ontwikkeling zijn. De nota betreft een momentopname, de ontwikkelingen richting een sluitende aanpak lopen door. De nota hangt nauw samen met de lokale beleidsnotities op het gebied van maatschappelijke opvang en beschermd wonen, de EPA-aanpak, de zorg voor ouderen met dementie en integrale veiligheid. Per bouwsteen wordt toegelicht: Uitleg vanuit het landelijk aanjaagteam De landelijke en regionale context De bijbehorende regionale actiepunten Wat doet Zutphen al Wat gaat Zutphen nog doen De bijbehorende lokale actiepunten 6

7 Bouwsteen 1 Inbreng van personen met verward gedrag en hun directe omgeving Uitleg van het landelijk aanjaagteam: De inbreng van verwarde personen en hun directe omgeving (bijvoorbeeld familie) heeft een gelijkwaardige positie bij het bepalen van de persoonsgerichte aanpak. De aanpak bestaat uit toeleiding naar zorg en ondersteuning, beoordeling, op- en afschalen van zorg en bepalen van de passende strafrechtelijke maatregelen waar relevant en mogelijk. Alleen als de verwarde persoon toestemming geeft, vindt er terugkoppeling aan zijn of haar directe omgeving plaats. Minimale vereisten volgens landelijk aanjaagteam: De professional staat naast de personen met verward gedrag en hun directe omgeving. Er wordt geluisterd naar signalen, ook die van de familie. Zij zijn van belang voor zowel vroeg signalering als de weg naar herstel. Er is aandacht voor verschillende belevingen en bejegeningen op grond van verschillen in etnische achtergronden. Bij het maken van beleid, in wijkteams en in zorginstellingen, is er sprake van gestructureerde inbreng van cliënt- en familieorganisaties. Bouwsteen 1 Landelijke en regionale context Momenteel wordt hard gewerkt aan het realiseren van een effectief en kwalitatief hoogstaand ambulant zorgnetwerk. Nog betere afstemming, met name tussen de voorzieningen gefinancierd door de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet Langdurige Zorg (Wlz) en de voorzieningen vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) is van groot belang. Gemeenten binnen de regio Oost-Veluwe/ Midden-IJssel werken hiervoor intensief samen. Uitgangspunt voor de regio hierbij is altijd betrokkenheid van belanghebbenden (cliënt en familie). De EPA-Taskforce heeft namens de regio Oost-Veluwe/Midden-IJssel mede-opdracht om dit ambulante zorgnetwerk vorm te geven. In de zomer van 2017 is het Werkprogramma van de EPA-Taskforce vastgesteld. Tijdens de totstandkoming van dit Werkprogramma hebben cliënten/cliëntvertegenwoordigers en familieleden hun visie en wensen kenbaar kunnen maken, en zijn deze zo veel mogelijk gehonoreerd.. Verder is bij de invulling van diverse actiepunten uit de verschillende bouwstenen intensieve betrokkenheid van cliënten (-organisaties) aan de orde. Crisiskaarten Op basis van de aanbevelingen van het Aanjaagteam wordt aanvullend voorgesteld om in de regio te komen tot een steviger inbedding van de zogenoemde crisiskaarten. Een crisiskaart bevat informatie die door cliënt en hulpverlener is samengesteld. Op de kaart staat bijvoorbeeld hoe er hulp kan worden ingeschakeld, waar iemand woont en welke handelingen gewenst zijn ingeval iemand een terugval krijgt of in crisis verkeert. Op dit moment gebruiken zo n 100 cliënten in de regio een crisiskaart. De crisiskaart dient jaarlijks geactualiseerd te worden. Beoogd wordt dit aantal (indien gewenst door cliënten en betrokken partijen) te verhogen. Bouwsteen 1 Regionale actiepunten a. Onderzoeken van de behoefte aan systematische inbedding van crisiskaarten bij cliënten en ketenpartners. Indien de behoefte aanwezig is: vormgeven van verdere uitrol. (Werkgroep Sluitende Aanpak Personen met Verward Gedrag) Bouwsteen 1 Wat doet Zutphen? Versterken van de persoon Het uitgangspunt in Zutphen is dat een individueel hulpverleningsplan zo veel als mogelijk moet liggen bij de wensen van de cliënt. Vanuit deze wensen dient een plan conform het principe één persoon, één plan te worden opgesteld. Ook dienen hulpverleningsplannen op maat te zijn en dient de hulp soepel af- of juist opgeschaald te kunnen worden (dat wil zeggen persoonsvolgend). De leefwereld van de cliënt moet hierbij altijd centraal staan, en waar mogelijk moet de familie zoveel mogelijk betrokken worden. 7

8 Versterken van de directe omgeving, de sociale wijkteams In Zutphen hebben de sociale wijkteams van Stichting Perspectief een functie in het signaleren van problematiek. Dat kan gaan om mensen die zelf hulp vragen, maar ook om signalen vanuit familie of omwonenden, of observaties van de sociaal werkers in de wijk. De sociale wijkteams zijn laagdrempelig en vrij toegankelijk. Zij werken vanuit de cliënt zelf en zijn persoonlijk netwerk. Daartoe werken zij met de Sonestra methode (sociale netwerk strategieën) waarin de cliënt en zijn sociale netwerk centraal staat. Daarnaast wordt er in Zutphen steeds meer gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigheid. Dit biedt soms een betere ingang bij een cliënt, omdat er snel een gevoel van herkenning en gelijkwaardigheid ontstaat. Professionele ervaringsdeskundigen van Ixta Noa en Tactus werken bovendien nauw samen met de sociale wijkteams. Sociaal werkers kunnen mensen helpen met bijvoorbeeld het (opnieuw) opbouwen van een sociaal netwerk. Begeleiding op maat; ambulant waar mogelijk en beschermd wonen waar nodig In het beleid Maatschappelijke Opvang/Beschermd Wonen, wordt gepleit voor begeleiding op maat waarin de persoon centraal staat. Inzet voor de komende jaren is om het soepel op- en afschalen van zorg mogelijk te maken. Naast de intramurale zorg zijn er verschillende vormen van passende begeleiding mogelijk. Zoals ambulante begeleiding door FACT-teams en of ervaringsdeskundigen, tijdelijke logeer- voorzieningen, begeleiding door het sociaal wijkteam of het bezoeken van ontmoetingsplekken. Bouwsteen 1 Wat gaat Zutphen doen? De cliënt als vertrekpunt stellen Bij het tot stand komen van deze aanpak over de lokale sluitende aanpak zijn op lokaal niveau de praktijkmensen en belangenbehartigers geraadpleegd zoals de Familieraad GGNet; Ervaringsdeskundigen Ixta Noa; Platform sociaal domein en de manager van de sociale wijkteams. De door hen genoemde aandachtspunten zijn in de actiepunten meegenomen. Optimaliseren van de samenwerking tussen (zorg-)partners en partners in de wijk Veel van de benodigde acties dienen te worden ingezet door de (zorg-)ketenpartners van de gemeente. De belangrijkste actie vanuit de gemeente is het gesprek hierover te initiëren en de gemaakte afspraken te helpen vastleggen. Bijvoorbeeld: De afstemming tussen sociale wijkteams en GGZ-aanbieders over cliënten die vanuit de intramurale zorg weer in de wijk gaan wonen is niet vanzelfsprekend. Dit komt mede door de strikte privacywetgeving. Maar in overleg kan de samenwerking wel worden verbeterd, door bijvoorbeeld goede doorverwijzingen en via warme overdrachten. Ook dienen personen met een psychische kwetsbaarheid (of hun mantelzorgers), nadrukkelijk te worden gewezen op de nabije ondersteuningsmogelijkheden van bijvoorbeeld sociale wijkteams. Realiseren van begeleiding op maat In het lokaal actieplan maatschappelijke opvang en beschermd wonen (MO/BW ) staat beschreven via welke acties er op lokaal en regionaal niveau wordt vormgegeven aan de prioriteiten op dit gebied, te weten: zorgen voor 24 uur per dag en 7 dagen per week bereikbaarheid van ambulante zorg en ondersteuning van de doelgroep MO/BW vernieuwen van het protocol maatschappelijke opvang / opstapwoningen soepel op en afschalen, integraal werken en ondersteuning op maat versterken van de aansluiting: aanpak personen met verward gedrag veiligheidsdomein MO/BW Pilot Anne In Zutphen en Lochem loopt op dit moment een pilot met Anne. Dit is een spraak gestuurde digitale assistent. De mantelzorger of hulpverlener kunnen Anne inprogrammeren op een manier die door de gebruiker als prettig wordt ervaren. Op deze wijze kan de dag-structuur digitaal ondersteund worden. Opdrachten die Anne kan uitvoeren zijn bijvoorbeeld: Herinneren aan en bevestiging vragen van medicatieinname en van voedsel-/vocht-inname; bijhouden en herinneren aan agenda-afspraken; ophalen en voorlezen van regionaal nieuws; en zo nodig alarmeren van hulpdiensten. 8

9 Bouwsteen 1 Actiepunten Zutphen a. Versterken van de samenwerking en afstemming tussen sociale wijkteams en GGZ met behulp van themabijeenkomsten en het uitwisselen van contactpersonen. Afspraken maken over het nadrukkelijker verwijzen van de cliënt naar mogelijkheden van de sociale wijkteam en over een warme overdracht aan de wijkteams (met toestemming van cliënt). b. Uitvoeren actieplan MO/BW. Bouwsteen 2 Preventie en levensstructuur Uitleg van het landelijk aanjaagteam: Om goed te kunnen herstellen moet er voldoende aandacht zijn voor het gewone leven. Essentieel voor het herstel en het voorkomen van afglijden is aandacht voor het op orde brengen van het gewone leven. Sociale contacten, zinvol (vrijwilligers)werk of dagbesteding, een passende en betaalbare woning, financieel de zaken op orde en een goede levensstructuur met weinig stress zijn enkele van de basisvoorwaarden. In de ondersteuning is sprake van een integrale, persoonsgerichte aanpak met aandacht voor de gehele levensstructuur, de directe omgeving en de continuïteit van zorg en ondersteuning. Minimale vereisten volgens landelijk aanjaagteam: Op basis van informatie uit de hele keten hebben gemeente en ketenpartners zicht op verwarde personen. De gemeente heeft de regie en brengt relevante partners bijeen om te zorgen voor een integrale, persoonsgerichte aanpak met aandacht voor een stabiele levensstructuur. De leefwereld van de verwarde persoon en zijn directe omgeving staan centraal. Er wordt aangesloten bij de eigen kracht van mensen en (h)erkenning van het feit dat de directe omgeving een belangrijke factor is. De directe omgeving ziet vaak als eerste dat het niet goed gaat en/of vangt hen op. In de aanpak is ook aandacht voor de directe omgeving en/of de andere gezinsleden. Hun hulp kent ook grenzen, soms financieel, soms mentaal of fysiek. De aanpak kent continuïteit. Als een zorg- of straftraject is afgesloten, is het van belang te zorgen voor een zogenaamde warme overdracht naar de wijk of naar passende ondersteuning, zodat de persoon in het oog gehouden wordt en de benodigde vervolgondersteuning kan krijgen. De vervolgondersteuning kent geen einddatum; sommige mensen hebben hun leven lang zorg en ondersteuning nodig. Bouwsteen 2 Landelijke en regionale context De bouwsteen Preventie en levensstructuur verwarde personen vraagt structurele aandacht voor preventie. Dit vergt investeren in een stabiele levensstructuur (wonen, dagbesteding, (vrijwilligers)werk, financiën op orde) met daarnaast een goede verbinding tussen het sociale domein van gemeenten (Wmo en Participatiewet) en het medisch domein van de zorgverzekeraar (Zvw en Wlz). Een inclusieve en veilige wijk is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Preventie Preventie is het gezamenlijk voorkomen van verward gedrag, een terugval of crisis. Burgers, naasten en ketenpartners moeten elkaar weten te vinden bij verward gedrag (zie ook bouwsteen 3 en 4). Sleutelbegrippen daarbij zijn een herkenbaar meldpunt, warme overdracht, monitoring, integraliteit en continue aanpak. Insteek is dat elke ketenpartner in onze regio persoonsvolgend werkt. Bij levensstructuur staat de leefwereld en de eigen kracht van de persoon met verward gedrag en directe omgeving centraal. Met de ziektekostenverzekeraar Zilveren Kruis wordt onderzocht of in deze gezamenlijk opgetrokken kan worden door het opzetten van een preventiecoalitie. Het Rijk stelt voor de (gedeeltelijke) kosten van deze preventiecoalities subsidies beschikbaar. Voor de invulling van zowel bouwsteen 2 als 3 wordt voornamelijk aangesloten bij bestaand (lokaal) beleid en bestaande structuren en voorzieningen 9

10 Bouwsteen 2 Regionaal actiepunt a. Onderzoek preventie-alliantie met Zilveren Kruis (regietafel zorglandschap) Bouwsteen 2 Wat doet Zutphen? Levensstructuur en dagbesteding Waar de eerste bouwsteen zich richt op het versterken van de kwetsbare persoon zelf; richt de tweede bouwsteen zich nadrukkelijker op het sociale leven. In het dagelijkse leven is er de behoefte aan wonen en werken en sociale contacten. Dit voorziet in de benodigde levensstructuur, die ook kan helpen psychosociale problemen te voorkomen. Maar om deze levensstructuur te kunnen bereiken is vaak wat ondersteuning nodig vanuit de directe leef-, woon- en werkomgeving. Deze omgeving heeft soms ook een ondersteuningsbehoefte, bijvoorbeeld als verward gedrag leidt tot woonoverlast of als er extra begeleiding op het werk nodig is. In samenspraak met initiatiefnemers, sociale werkgevers en organisaties zijn in Zutphen veel vormen en vele niveaus van dagbesteding aanwezig. Zodoende kan er op elk niveau vrijwilligerswerk, dagbesteding of werkervaring worden opgedaan. Regulier betaald werk is (nog) niet altijd mogelijk voor de doelgroep. De familieraad GGNet merkt daarbij op dat er maar weinig dagbesteding of gesubsidieerd werk van wat hoger intellectueel niveau beschikbaar is. Werk en inkomen Het Plein in Zutphen (en in de toekomst het werkbedrijf) kan helpen voorzien in de behoefte aan inkomen en toeleiding naar dagbesteding, werkervaringsprojecten of werk. Een stabiele situatie met een basisinkomen, woonruimte en dagbesteding is van groot belang in het voorkomen van problemen. Het Plein voert daarnaast de Wmo-zorgaanvragen uit. Ook kan bij het Plein een aanvraag voor bijzondere kosten of schuldsanering worden ingediend. Vanuit de familieraad is aandacht gevraagd voor het invullen van de vrije tijd als vorm van participatie. Voor veel cliënten is in het weekend een pilsje pakken met vrienden niet zo vanzelfsprekend. Het ontbreekt hen aan sociale contacten maar ook aan geld, aangezien men vaak is aangewezen op een minimum uitkering. Nazorg ex-gedetineerden Crimineel gedrag gaat vaak samen met een psychische kwetsbaarheid. Op Het Plein is er een gecoördineerde aanpak van ex-gedetineerden, die na ontslag uit detentie hun leven weer moeten oppakken. Het contact met het Plein wordt al gelegd voordat de persoon uit detentie wordt ontslagen. Er wordt voor deze persoon een plan opgesteld op alle leefgebieden. Door deze doelgroep direct voldoende levensstructuur en bestaanszekerheid te bieden, kunnen problemen en escalaties voorkomen worden. Dit vraagt om intensieve aandacht. Voorkomen uithuiszettingen Veel personen uit de doelgroep blijken onvoldoende in staat om hun financiën te overzien. Of om op een adequate manier met bijvoorbeeld een aanmaning om te gaan. Gemeente, woonbedrijf en welzijnsorganisatie werken samen om zo vroeg mogelijk te reageren om signalen van huurbetalingsachterstanden, zodat deze niet zodanig oplopen dat het leidt tot een uithuiszetting. Deze aanpak is succesvol gebleken. Daarmee wordt veel leed en financiële schade voorkomen. Vangnet en ongevraagde hulp aan de persoon en diens directe omgeving Als het gaat om bemoeizorg is er in Zutphen samenwerking en afstemming in de toeleiding naar zorg en ondersteuning binnen het Vangnet. Hierin wordt, met coördinatie vanuit de GGD, samengewerkt tussen de tussen Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) van GGNet, Dimence en Tactus en politie, woningcorporatie, Het Plein, sociale wijkteams van Perspectief en CJG. Wanneer er wel signalen zijn dat het niet goed gaat met een persoon, maar er geen directe hulpvraag van de persoon zelf is, worden deze signalen ingebracht in het Vangnetoverleg. Afgestemd wordt wie al bemoeienis heeft met deze persoon en/ of wie er ingang heeft. Afgesproken is welke zorg er wordt ingezet, bijvoorbeeld een sociaal werker van het wijkteam of een woonconsulent. Zo nodig is dat bemoeizorg. Dit is er op gericht te voorkomen dat zorgmijders aan hun lot worden overgelaten, of dat er escalaties ontstaan. Gecoördineerd vanuit de Vrijwilligerscentrale van Perspectief, bezoeken speciaal opgeleide vrijwilligers ouderen om hen te informeren over de mogelijkheden op het gebied van wonen, welzijn en zorg. De Huisbezoeken Senioren. Bij signalen rondom eenzaamheid kijkt een sociaal werker van Perspectief met deze persoon naar diens behoeften en mogelijkheden, bijvoorbeeld door de persoon te koppelen aan een maatje. 10

11 Woonbegeleiding AMV-ers Verblijfsgerechtigde asielzoekers zonder ouders die 18 jaar worden, staan niet langer onder voogdij van Nidos. Deze jongvolwassenen komen vaak uit een niet westerse cultuur, hebben een taalachterstand en soms traumatische ervaringen opgedaan. De verwachting dat zij met deze achtergrond en op deze jonge leeftijd in staat zouden zijn hun sociale leven in te richten, een studie te volgen en een huishouden te organiseren, is wel erg hoog gegrepen. In Zutphen worden deze jong volwassen asielzoekers met een verblijfstatus daarom niet direct volledig losgelaten, maar per kamer gehuisvest in woningen van Woonbedrijf Ieder1 en begeleid door Pact 18. Zij ontvangen ongevraagd zogeheten woonbegeleiding en er wordt geholpen met het contact leggen met de buren. De directe buren ontvangen ook een telefoonnummer waar zij terecht kunnen bij onverhoopte klachten van woonoverlast. Problemen doen zich wel voor, maar met deze begeleiding wordt voorkomen dat deze ongebreideld kunnen escaleren. Veilige woon- en leefomgeving Psychische problematiek en verward gedrag kunnen leiden tot (ernstige) overlast en soms zelfs tot onveiligheid. In de aanpak hiervan werkt de gemeente met veel partijen samen, vaak in regionaal verband. De inzet die wordt gepleegd is sterk afhankelijk van de aard en omvang van het probleem. Door de aanwezigheid van sociaal werkers van stichting Perspectief in de wijk, onder andere in hopwoningen, kan snel en pro actief worden gereageerd op signalen van woonoverlast. Vanuit stichting Perspectief kunnen de vrijwillige buurtbemiddelaars worden ingezet bij conflicten en onbegrip tussen buren. Gemeentelijke handhavers kunnen in algemene zin toezien op de openbare ruimte. Wijkregie kan worden ingezet om de leefbaarheid in buurten te verbeteren. Bij veel problemen in wijk of buurt, speelt de wijkagent een cruciale rol in het herstellen van wooncomfort en veiligheid. Uiteraard is de politie aan zet in het aanpakken van forse overlast en onveiligheid, ongeacht of deze wordt veroorzaakt door verward of gepland gedrag. Bij zwaardere en complexe cases, waar er sprake is van crimineel en bedreigend gedrag, wordt een plan van aanpak opgesteld in het Veiligheidshuis, waar wordt samengewerkt met partners als politie, OM, reclassering, verslavingszorg of forensische zorg. In geval van huiselijke onveiligheid, huiselijk geweld of kindermishandeling is Veilig Thuis de organisatie die de benodigde zorg inzet of laat inzetten. Bouwsteen 2 Wat gaat Zutphen doen? Informatie verbeteren over preventieve zorg De informatie over (preventieve) zorg moet goed bereikbaar zijn voor iedereen. De lokale hulpwijzer kan optimaler onder de aandacht worden gebracht. Dichtbij de burger organiseren van dagbesteding, werk en inkomen In Zutphen wordt het Werkbedrijf opgericht, waardoor dagbestedingsprojecten en werkervaringsplekken dichterbij de inwoner kunnen worden georganiseerd. De uitvoering van deze plannen wordt in 2018 voorbereid en in 2019 doorgevoerd. Aandachtspunt hierbij is dat er een gevarieerd aanbod is, ook qua niveau. Onderzocht wordt nog wat er met het aandachtspunt inzake de vrijetijdsbesteding (weekenden, avonden) kan worden gedaan. Misschien zijn er vormen van buddyprojecten voor de doelgroep mogelijk? Ixta Noa biedt in ieder geval laagdrempelige inloopbijeenkomsten. Verbeteren van de toegangen sociaal domein en uitvoeringscoördinatie Zutphen is bezig de verschillende lokale toegangen tot hulp en zorg, nog herkenbaarder en toegankelijker neer te zetten en deze bovendien zo in te richten dat de verschillende deskundigen in deze toegangen beter met elkaar samenwerken en elkaar versterken. Eind 2017 zijn daarvoor initiatieven gestart op de herijking toegangen sociaal domein en de uitvoeringscoördinatie. Deze aanpak maakt een doorontwikkeling door in Actieve aanpak van woonoverlast De gemeente Zutphen heeft samen met het Woonbedrijf Ieder1 een regievoerder extreme woonoverlast aangesteld. Het doel is de keten rondom voorkomen en bestrijden woonoverlast gerichter en effectiever vorm te geven en effectiever door te kunnen pakken als er grenzen worden overschreden. Daarnaast wordt de verordening voorkomen extreme woonoverlast opgesteld waarmee waar nodig bestuursdwang kan worden toegepast. Stimuleren van maatwerk in de Maatschappelijke opvang en Beschermd wonen In de integrale aanpak voor personen met verward gedrag hoort nadrukkelijk de mogelijkheid om de benodigde hulp bij het (zelfstandig) wonen soepel op- en af te kunnen schalen. De overgang van intramuraal naar zelfstandig wonen zal bijvoorbeeld voldoende begeleid moeten gebeuren. Naast goede begeleiding zijn 11

12 er ook toereikende voorzieningen nodig, zoals opstap of omklapwoningen, die gefaseerd zelfstandig wonen mogelijk maken. De aanpak MO/BW hiervoor is regionaal ontwikkeld en wordt in 2018 lokaal vertaald. Bouwsteen 2 Actiepunten Zutphen a. Nadrukkelijker onder de aandacht brengen van de Hulpwijzer b. Onderzoek verrichten naar verbetering van de dagbestedingsmogelijkheden van de doelgroep, inclusief de mogelijke invullen van vrije tijd. Verkennend overleg daartoe met de dagbestedingspilots en met het lokale buddyproject. c. Voortzetten van de ontwikkelingen omtrent de uitvoeringscoördinatie, de aanpak woonoverlast en de MO/BW. Bouwsteen 3 Vroegtijdige signalering Uitleg van het landelijk aanjaagteam: Door gezamenlijk signalen vroegtijdig te herkennen kan er direct doorgepakt worden. De groep personen met verward gedrag is divers van aard en kan op meerdere leefgebieden problemen ervaren. Dit betekent ook dat verschillende mensen verschillende signalen kunnen opvangen. Het plaatje is pas compleet als de signalen bij elkaar komen. Dit kunnen signalen zijn van de persoon zelf, van zijn directe omgeving zoals familie en/of uit de buurt en van professionals. Samengevoegd kunnen problemen vroegtijdig (h)erkend worden en kan er direct doorgepakt worden. Minimale vereisten volgens landelijke aanjaagteam: Een fijnmazig netwerk in de wijk dat adequaat toegerust is met de benodigde expertise op het gebied van verwardheid. Elke wijk heeft geregeld dat er snel beschikt kan worden over een professional met expertise op het terrein van verwardheid, bijvoorbeeld door nauwe samenwerking met de POH (Psychische Ondersteuning Huisartsen), of een Sociaal Psychiatrische Verpleegkundige (denk aan een norm: 1 voor elke 5000 inwoners). Het netwerk is 24 uur per dag bereikbaar voor het ontvangen van- en acteren op signalen. Het netwerk is niet alleen beschikbaar voor mensen met verward gedrag, maar ook voor hun directe omgeving en anderen uit de wijk. Hierbij is van belang: zelf signaleren in de wijk, signalen ontvangen en bij elkaar brengen, risicoanalyse uitvoeren, handelen, opschalen wanneer nodig om de benodigde ondersteuning of zorg te regelen. Daarbij is helder wie 'eigenaar' is van de casus. Er is terugkoppeling naar de melder dat het signaal serieus is genomen, zonder dat er ingegaan wordt op wat er precies is gedaan. Bouwsteen 3 Landelijke en regionale context Behalve de volwassen GGZ-doelgroep zijn er nog drie kwetsbare doelgroepen die extra aandacht behoeven: 1. Jongvolwassenen Een psychiatrische stoornis ontwikkelt zich veelal in de leeftijd van 15 tot 25 jaar. Dit betekent dat vroegtijdige alertheid met name bij deze doelgroep mogelijk erger kan voorkomen. 2. Mensen met (beginnende) dementie De doelgroep mensen met (beginnende) dementie verdient eveneens tijdig extra aandacht. Dit gebeurt o.m. via het Geheugensteunpunt. Eind 2017 zijn gesprekken met verzekeraar Zilveren Kruis gevoerd over extra casemanagement dementie om de bestaande wachtlijsten weg te werken, en in 2018 te voorkomen dat deze opnieuw ontstaan. Ook landelijk is er meer aandacht voor het onderwerp dementie. Dit heeft geleid tot nieuwe afspraken over ketenzorg en casemanagement. Een nadere uitwerking van deze afspraken volgt begin Mensen met een delict-risico Mensen met een ernstige psychiatrische en/of persoonlijkheidsstoornis, die vanuit die stoornis een (aanzienlijk) delict gevaar opleveren voor de samenleving en (langdurende) behandeling, begeleiding en 12

13 toezicht nodig hebben om met zo min mogelijk delict risico en symptomen zoveel mogelijk aan de maatschappij deel te nemen. Sociale Wijkteams en FACT-teams Binnen de regio Oost-Veluwe is de basis-ondersteuningsstructuur (Sociale Wijkteams en welzijnsinstellingen) in de diverse gemeenten verschillend georganiseerd. Sommige gemeenten hebben ervoor gekozen het Sociaal Wijkteam in te richten voor burgers met een kleine zorgvraag, terwijl andere gemeenten in het Sociaal Wijkteam alleen multiproblem-gezinnen begeleiden. Naast Sociale Wijkteams zijn de GGZ en verslavingszorg-instellingen in de wijken actief met zogenaamde FACT(Flexible Assertive Community Treatment)-teams. FACT-Teams zijn multidisciplinair en omvatten verschillende soorten professionals om GGZ-cliënten te kunnen voorzien van de juiste behandeling en begeleiding. Een goed samenspel tussen de Sociale Wijkteams en medewerkers uit FACT-Teams is noodzakelijk om op maat te ondersteunen en om hulpverlening makkelijk op- of af te schalen. Ook moet duidelijk zijn wie in de zorgketen het aanspreekpunt is voor cliënten. Hierdoor kan terugval en daarmee zwaardere zorg worden voorkomen Bouwsteen 3 Regionaal actiepunt a. Blijven sturen/toezien op concrete uitwerking/inbedding afspraken casemanagement en ketenzorg dementie (Regietafel zorglandschap). Bouwsteen 3 Wat doet Zutphen? Lokale infrastructuur Ook bij deze bouwsteen komt het aan op een goede gemeentelijke inbedding en de samenwerking met hulpen (GGZ-)zorgverleners. Handhavers, (wijk-) agenten maar ook docenten, buren of mantelzorgers, velen zien de eerste signalen van verward gedrag. Belangrijk is dat zorgwekkende signalen ook worden doorgegeven, opgevangen en verwerkt. Zoals aangegeven in de voorgaande bouwstenen is er in Zutphen een lokale infrastructuur beschikbaar voor de toegang tot zorg en de afstemming daarin. De huidige infrastructuur is geschikt om signalen op de juiste plek onder de aandacht te brengen, waarna de juiste professional er mee aan de slag kan. Met het plan uitvoeringscoördinatie maakt deze infrastructuur een verdere ontwikkeling door in Het Vangnet overleg vormt een belangrijk onderdeel van de lokale infrastructuur. In dit overleg onder coördinatie van de GGD, werken veel lokale partners samen. Juist het mijden van sociaal contact kan immers een belangrijk eerste signaal zijn dat het niet goed gaat met de persoon. Het is dan zaak om op zorgvuldige en afgewogen wijze enige vorm van bemoeizorg te bieden. Specifieke aandacht voor jong volwassenen en risicojeugd In de GGZ wordt aandacht gevraagd voor de signalen van jongvolwassenen omdat een psychiatrische stoornis zich meestal ontwikkelt in de leeftijd tussen de 15 en 25 jaar. Zutphen heeft voorzieningen die hier deskundige aandacht aan besteden. Zoals het Centrum voor Jeugd en Gezin maar ook Leerplicht en RMC medewerkers en de Jongerencoaches. Zij handhaven niet alleen de wet maar kijken vooral ook wat er voor die jongere nodig is om de draad weer op te pakken. Zorgwekkende signalen over jongeren kunnen worden besproken binnen het Zutphens Zorgoverleg en er is een coördinator risicojeugd die de signalen in diverse overleggen (ZOR, JOR en JIT) oppakt en daarop de benodigde acties uit zet. Specifieke aandacht voor kwetsbare ouderen De groeiende groep ouderen met dementie is kwetsbaar en vormt daarmee ook een specifieke aandachtsgroep. Zij blijven langer dan voorheen thuiswonen met extra ondersteuning en begeleiding. Ontwikkelingen op dit gebied zijn: beeldbellen, domotica en pilot Anna. Vanuit het dementienetwerk bezoeken wijkverpleegkundigen de ouderen bij een zogenaamd nietpluisgevoel, dus al bij het eerste signaal dat er zorgen zijn. Ook heeft Zutphen algemene inloopvoorzieningen voor mensen met dementie, het Odensehuis en de Bovenkamer. Specifieke aandacht voor forensische zorg Ingeval van signalen over personen of over gedragingen met een (mogelijk) justitiële component wordt intensief samengewerkt met partners via de Veiligheidskamer. 13

14 Bouwsteen 3 Wat gaat Zutphen doen? Optimaliseren digitale hulpwijzer Opvallend is dat cliënten, mantelzorgers of buren nog vaak noemen dat zij niet goed weten waar zij terecht kunnen met hun vraag of signaal. Die onduidelijkheid kan deels worden ondervangen door verbetering van de bestaande hulpwijzer. Een mogelijkheid hiertoe is van cliëntorganisaties feedback vragen op de hulpwijzer. Oprichten 24/7 bereikbaarheid en advies- en meldpunt Om de cliënten zelf en hun naastbetrokkenen te versterken, is het van belang dat zij direct de juiste deskundigen kunnen benaderen bij zorgwekkende signalen. Voor de doelgroep die vanuit beschermd wonen zelfstandig gaat wonen, gaan de zorgaanbieders voor beschermd wonen, samen met de gemeente Deventer, de mogelijkheden voor ambulante ondersteuning uitbreiden naar een bereikbaarheid van ambulante begeleiding gedurende 24 uur per etmaal, 7 dagen per week. Zutphen sluit aan op deze ontwikkelingen. Ook sluit Zutphen aan bij de ontwikkelingen van een 24/7 regionaal advies- en meldpunt volgens SiRM model, dat wordt ontwikkeld voor de regio Oost Veluwe vanuit de samenwerking in de gemeente Apeldoorn. Zutphen neemt deel aan de pilot advies- en meldpunt Oost Veluwe. Optimalisering uitvoeringscoördinatie Het toegangenstelsel gaat wijkgerichter werken, maar bundelt de verschillende deskundigheden gemeentelijk (centraal). Daardoor kunnen deskundigen meer integraal samenwerken. De uitvoeringscoördinatie leidt tot een verbeterde onderlinge afstemming en een verbeterde slagkracht voor procesregisseurs om te kunnen doorpakken op de verscheidende aandachtsgebieden zoals jeugdzorg, risicojongeren, bemoeizorg (aan zorgmijders) of woonoverlast. Bij de doorontwikkeling van de uitvoeringscoördinatie moet worden georganiseerd dat er een goede en vindbare plek is waar zorgsignalen kunnen worden verwerkt, ook als de signalen komen van nietprofessionals zoals buren of mantelzorgers. Verbinden van de eerstelijns zorg met de sociale wijkteams We onderzoeken de mogelijkheid om huisartsen of de huisartsondersteuners te laten kennismaken met de sociaal werkers in hun wijk en zo mogelijk de samenwerking te versterken. Informatie uitwisseling over personen kan uiteraard alleen met uitdrukkelijke toestemming van de persoon zelf. We winnen advies in over de mogelijkheden van optimaler gebiedsgericht samenwerken op lokaal niveau tussen professionals uit het medisch en het sociale domein. Versterken van de samenwerking tussen FACT teams en sociale wijkteams Er zijn FACT-teams van GGNet, Dimence, Tactus en Trajectum werkzaam in de wijk. Deze teams bestaan uit professionals als psychiaters, psychologen, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen en maatschappelijk werkers, die ambulante begeleiding bieden. Naast deze behandeling is er ondersteuning en begeleiding gewenst, via de sociale wijkteams en/of via vrijwilligersorganisaties. De gemeente stimuleert en faciliteert dat de behandelende professionals optimaal afstemmen met de sociale wijkteams om alle signalen uit de wijk te kunnen ontvangen. Uitbreiden van de samenwerking tussen Woonbedrijf Ieder1 en gemeente Er worden plannen gemaakt voor uitbreiding van de samenwerking tussen Woonbedrijf Ieder1 en de gemeente, waarbij handhavers van de gemeente nadrukkelijker op zoek gaan naar zorgwekkende overlastsignalen in de wijk. Te denken valt aan gordijnen die gesloten blijven en huisvuil dat in huis en in de tuin opstapelt. Vaak hebben zowel de veroorzaker als de buren onder deze signalen te lijden. Door de signalen zo vroeg mogelijk op te pakken en van een hulpaanbod te voorzien, kan leed worden voorkomen bij de persoon en diens omgeving. Bouwsteen 3 Actiepunten Zutphen a. Optimaliseren van de digitale Hulpwijzer met behulp van feedback en inbreng van doelgroep organisaties. b. Aansluiten op de ontwikkelingen van advies- en informatiepunten voor de doelgroep en de naastbetrokkenen. c. Borgen dat bij de doorontwikkeling van de uitvoeringscoördinatie een goed bereikbare mogelijkheid komt voor het ontvangen en verwerken van zorgsignalen, ook wanneer die van niet-professionals komen. 14

15 d. Verkennend gesprek voeren met deskundige niet-commerciële adviseurs (bijvoorbeeld Preventiecollectief of Proscoop) over de mogelijkheden van optimaler gebiedsgericht samenwerken op lokaal niveau tussen professionals uit het medisch en het sociale domein. e. Stimuleren dat behandelende zorgprofessionals optimaal afstemmen met de sociale wijkteams om alle signalen uit de wijk te kunnen ontvangen, bijvoorbeeld met behulp van genoemde (thema-) bijeenkomsten en uitwisseling van contactpersonen. f. Samenwerken met het Woonbedrijf en/of andere betrokken organisaties om eventuele zorgelijke signalen uit de wijk snel te zien en direct op te reageren. Bouwsteen 4 Melding Uitleg van het landelijk aanjaagteam: De meldkamer kan herkennen dat er méér aan de hand is, waardoor de juiste professional tijdig ingeschakeld wordt. De meeste acute meldingen zoals overlast, gevaar voor zichzelf of anderen of strafbare feiten, komen binnen bij de meldkamer. In de meldkamer is specifieke deskundigheid aanwezig rondom verwardheid, iemand die herkent dat er meer aan de hand kan zijn, waardoor tijdig de juiste professional ingeschakeld wordt. Wanneer actie ondernomen moet worden door een zorginstelling, gaat (waar nodig) de politie mee ter ondersteuning van de professional. Als er geen sprake is van een strafbare feit, heeft de politie niet de leiding. Minimale vereisten: In de meldkamer is (multidisciplinair) personeel aanwezig dat toegerust is met kennis van verwardheid en er is een screeningshulpmiddel beschikbaar voor centralisten. Hiermee kunnen risico s voor de persoon en omgeving goed ingeschat worden en kan er bepaald worden wie welke actie in moet zetten (zorgprofessionals en/of politie). Bouwsteen 4 Landelijke en regionale context Meldkamer en meldpunten Op de meldkamer 112 komen meldingen binnen voor de ambulance, politie en brandweer. Wanneer er wordt gebeld voor iemand die verward gedrag vertoont, wordt deze melding automatisch doorgeschakeld naar de politie. De politie schaart zulke meldingen onder een zogenaamde E33-code. Dit is een containerbegrip voor meldingen vanwege overlast door een verward/gestoord persoon. De registratie vindt plaats door een politieagent nadat er zich een incident heeft voorgedaan. Het is van belang om te weten dat onder deze code niet alleen wordt gebruikt voor personen met verward gedrag als gevolg van (chronische) GGZproblematiek, maar bijvoorbeeld ook voor huiselijk ruzies indien iemand zich gestoord gedraagt. Er valt, met andere woorden, niet direct aan af te leiden welke meldingen er daadwerkelijk voor de doelgroep personen met verward gedrag zijn binnengekomen. In 2017 zijn er voor het hele werkgebied Apeldoorn-Zutphen van de crisisdienst van GGNet 225 acute meldingen via de politie geweest voor een crisisbeoordeling. Opvallend is dat deze cijfers in de laatste 4 jaar stabiel zijn. Wel is er een toename zichtbaar in het totaal aantal crisisbeoordelingen (zie de cijfers in de bijlage). Afgezien van crisismeldingen, is er behoefte aan een adviespunt waar zowel cliënten als naastbetrokken terecht kunnen met vragen. Deze behoefte is meer preventief van aard. Zo geven cliënten aan dat zij gebaat zijn bij een telefoonnummer dat zij kunnen raadplegen wanneer het even tegenzit. Daarvoor bestaat al het landelijk telefoonnummer (en chat en ) van Sensoor. De vrijwilligersorganisatie Sensoor biedt 24 uur per dag, 7 dagen per week een luisterend oor ingeval van psychische nood of zorgen. Nadeel van Sensoor is echter dat er geen koppeling is met de lokale of regionale infrastructuur. Verder geven cliënten aan soms 113 te bellen (de zelfmoordpreventielijn). De crisisdienst van GGNet heeft werkafspraken met deze meldlijn gemaakt. Op dit moment zijn er 46 zorgaanbieders in de regio Oost-Veluwe die een vorm van telefonische bereikbaarheid aanbieden. Van deze aanbieders zijn 28 zorgaanbieders 24 uur, 7 dagen per week bereikbaar. Deze aanbieders bevinden zich met name in Apeldoorn. De gemeente Heerde is (tot nu toe) de enige gemeente met een apart telefoonnummer voor personen met een psychische kwetsbaarheid. 15

16 In het kader van het bovenstaande werkt de EPA Taskforce een voorstel uit voor een 24/7 meld- advies- en coördinatiepunt (opdrachtnemer hiervoor is onderzoeksbureau SiRM). Hiervoor worden alle bestaande (telefonische) meld- en adviespunten in kaart gebracht om vervolgens te kijken hoe deze het best gebundeld en belegd kunnen worden bij één centraal punt. De partijen die door onderzoeksbureau SiRM gesproken zijn geven aan positief tegenover een samenwerking te staan om de efficiëntie te verhogen. SiRM werkt momenteel een plan van aanpak uit om de bestaande initiatieven op het gebied van telefonische bereikbaarheid te bundelen, zodat meldingen op één punt binnen komen. Voor dit te ontwikkelen meldpunt geldt dat het toegankelijk dient te zijn voor iedereen: cliënten, hulpverleners, familie, naasten en wijkbewoners. Er zijn meerdere landelijke en bovenregionale pilots die momenteel verder worden uitgewerkt over de meldkamer en triage (beoordeling melding) op de meldkamer. De aanbevelingen/keuzes die uit deze pilots voortvloeien worden afgewacht en indien waardevol gebleken gekoppeld aan deze regio. De GGD Noord Oost Gelderland volgt deze ontwikkelingen en komt eventueel met vervolgvoorstellen. Lastige casuïstiek die nu geregeld aan de orde is, is dat er mensen zijn met GGZ-problematiek die zorgmijdend gedrag vertonen. Hoewel de problematiek soms zeer ernstig is, is deze veelal niet van dien aard dat een opname afgedwongen kan worden via een rechterlijke machtiging. Instanties hebben in deze situaties te weinig doorzettingsmacht om cliënten te kunnen helpen. Bouwsteen 4 Regionaal actiepunt a. Vormgeven van en besluitvorming over een 24/7 advies- en meldpunt, dat beschikbaar is voor cliënten, naasten, professionals en wijkbewoners (actiepunt Werkprogramma EPA-Taskforce). Bouwsteen 4 Wat doet Zutphen? Meldkamer Op de meldkamer van telefoonnummer 112 komen meldingen binnen van politie, brandweer en ambulance. Dit nummer wordt ook vaak gebeld in geval van escalaties of een crisissituatie met een verwarde persoon. In situaties wanneer er gevaar dreigt is dit ook een goede weg. De politie kan direct handelend optreden waar nodig. Belangrijk daarbij is dat de meldkamer kan beschikken over een goede eerste triage van de situatie. De politie registreert deze meldingen onder de zogeheten E33 code, een containerbegrip voor meldingen overlast door een verward/ overlastgevend persoon. Deze registraties kunnen worden benut om de verwerking van meldingen na te zien en te verbeteren. 24/7 regionaal advies- en meldpunt Oost Veluwe Om zorg in te schakelen of om zorgaanbieders te kunnen raadplegen tijdens niet-acute situaties, hebben de verschillende zorgketens van hun eigen ingang ingericht. Bijvoorbeeld de Jeugdspoedzorg, Veilig Thuis of het Thuis & Veiligpunt voor ouderen in oprichting. Al deze ingangen functioneren goed. Maar daarmee is de juiste ingang niet voor iedereen bekend. Om deze ingangen te bundelen en zodoende ook voor nietprofessionals bereikbaar te maken, wordt, via de Taskforce EPA, vanuit gemeente Apeldoorn door bureau SiRM, samen met verschillende zorgaanbieders gewerkt aan één 24/7 (altijd bereikbaar) advies- en meldpunt Oost Veluwe. In de huidige plannen van het SiRM wordt gekoerst op één triagist bij de crisisdienst van GGNet, die direct kan toeleiden naar de juiste zorg in acute situaties maar zo mogelijk ook kan afschalen en toeleiden naar de verschillende ingangen richting niet-acute zorg. 24/7 bereikbaarheid voor de beschermd wonen doelgroep Om het mogelijk te maken dat inwoners zelfstandig kunnen blijven of gaan wonen, gaan we de mogelijkheden voor ambulante ondersteuning uitbreiden. Samen met centrumgemeente Deventer en de zorgaanbieders beschermd wonen, gaan we zorgen voor bereikbaarheid van ambulante begeleiding gedurende 24 uur per etmaal, 7 dagen per week. Dit is in eerste instantie bedoeld voor de beschermd wonen-doelgroep die zelfstandig woont en behoefte heeft aan ambulante ondersteuning/zorg (bijv. mensen die zijn uitgestroomd uit beschermd wonen, of mensen die op de wachtlijst staan). Hiervoor gaan beschermd wonen aanbieders met verschillende expertise (ggz, verslaving en licht verstandelijke beperking) met elkaar samenwerken om gezamenlijk multidisciplinair 24-uurs bereikbaarheid en beschikbaarheid te kunnen realiseren. Daarnaast is er ook de wens om deze bereikbaarheid op termijn open te stellen voor bijv. familieleden, omwonenden, of medewerkers van het wijkteam, die signalen hebben over bewoners waarover zij zorg hebben. En er is de wens om de samenwerking van de zorgaanbieders op termijn te verbreden, zodat het niet alleen ambulante begeleiding op basis van de wmo/beschermd wonen betreft, maar ook de 16

17 ambulante zorg, zoals de door de zorgverzekeraar gefinancierde FACT-teams en andere ambulante vormen van behandeling (zie het actieplan MO/BW). Bouwsteen 4 Wat gaat Zutphen doen? Rol gemeente De genoemde ontwikkelingen spelen zich voornamelijk op regionaal niveau af. De rol voor de gemeente Zutphen is om ervoor te zorgen dat de ontwikkelingen in de op te richten 24/7 bereikbare punten; goed aansluiten op de lokale zorg- en ondersteuningsstructuur, waar het gaat om bijv. de wijkteams, de overige toegangen en de procesregisseurs. Leren van de pilots E33 screening In verschillende kamers van het Veiligheidshuis worden zogeheten E33 screenings uitgevoerd. Het verloop van de meldingen van (ernstig) verward gedrag (bij de politie E33 genoemd) uit een regio wordt daarbij over een bepaalde periode tegen het licht gehouden. Zutphen verwacht dat deze screening een beeld geeft over hoe een dergelijke melding verloopt, wat er aan vooraf gaat en wat er mee gebeurt. Op grond van deze informatie kunnen verbeterpunten worden gevonden en doorgevoerd. Daarom is Zutphen van plan ook voor de eigen regio een E33 screening uit te voeren en de verbeterpunten die daaruit voortvloeien zoveel als mogelijk door te voeren. Op dit moment ontwikkelt het Veiligheidshuis NOG, in samenwerking met GGNet, een uitgebreider E33 screeningsvoorstel inclusief de onderdelen: triage en toeleiding, triageoverleg en proactieve inzet van de Voorwaardelijke Rechterlijke Machtiging. Dit voorstel brengt kosten met zich mee en wordt nog afgewogen. Aansluiten bij 24/7 advies- en meldpunt Oost Veluwe: We sluiten aan bij de ontwikkelingen in de gemeente Apeldoorn van het regionaal advies- en meldpunt Oost Veluwe en nemen deel aan de pilot. De vereiste co-financiering aan de ZonMw subsidie voor de pilot wordt voldaan uit het budget van centrumgemeente Deventer, die daarmee verbinding tot stand brengt tussen het 24/7 meldpunt Oost-Veluwe en de 24/7 bereikbaarheid voor de Beschermd Wonen doelgroep Midden-IJssel. Aansluiten bij 24/7 bereikbaarheid voor de beschermd wonen doelgroep Midden IJssel We sluiten aan bij de ontwikkelingen van de 24/7 bereikbaarheid voor de beschermd wonen doelgroep. Lokaal aansluiten Vanuit de sociale wijkteams is de wens geuit om samen te werken met de ambulante zorgaanbieders via (vaste) contactpersonen. Deskundigheid delen, elkaar raadplegen, samen op huisbezoek gaan, ook bij onbekende cliënten. Met als doel: te leren van elkaar, gebruik te maken van elkaars expertise om samen met de inwoner het netwerk om een inwoner zo te versterken, dat de inwoner zo veel mogelijk met het eigen netwerk en in de eigen wijk zelfredzaam is, eigen plan en oplossingen kan bedenken en uitvoeren. Vanuit de gemeente ondersteunen en faciliteren we deze samenwerking. Advisering door GGD NOG: advies inwinnen en deelnemen aan de projectgroepen De GGD NOG verricht in de regio Noord Oost Gelderland onderzoek naar de meldpunten en naar (het vervoer naar de) beschikbare crisisopvang en tijdelijke opvang GGZ. De huidige meldpunt-ontwikkelingen in de regio, zoals het regionaal advies- en meldpunt Oost Veluwe volgens SiRM model in Apeldoorn en de MO/BW bereikbaarheid in Deventer, worden met elkaar verbonden. Ook wordt gekeken naar de uitkomsten van landelijke pilots. De GGD NOG is een welkome adviseur in deze materie, gezien de schaalgrootte waarop de GGD NOG functioneert en de deskundigheid. We nemen vanuit Zutphen ambtelijk deel aan de GGD projectgroepen Varianten voor de beschikbaarheid van passend vervoer en Varianten om de 24/7 bereikbaarheid en beschikbaarheid te organiseren. Bouwsteen 4 Actiepunten Zutphen a. Leren van de uitkomsten van de screening van de voorgekomen E33 meldingen in onze regio en zo veel mogelijk verbeterpunten in de verwerking van deze meldingen direct doorvoeren. b. Aansluiten bij de ontwikkelingen vanuit Apeldoorn van het regionaal advies- en meldpunt Oost Veluwe en deelnemen aan de pilot. 17

18 c. Aansluiten bij de ontwikkelingen vanuit Deventer van de 24/7 bereikbaarheid voor de beschermd wonen doelgroep. d. Deelnemen (via projectgroepen) aan de onderzoek- en adviesopdracht aan de GGD NOG voor het goed op elkaar afgestemd bijeenbrengen van de advies en informatiepunten, het passend vervoer en de beschikbare (crisis-) opvang GGZ. e. Faciliteren van de aansluiting en samenwerking tussen sociale wijkteams en (met name ambulante) zorgaanbieders, onder andere via vaste contactpersonen, door middel van bijeenkomsten en afspraken. Bouwsteen 5 Beoordeling en risicotaxatie Uitleg van het landelijk aanjaagteam: Mensen met verward gedrag kunnen 24/7 beoordeeld en opgevangen worden. Eenduidige, multidisciplinaire beoordeling en risicotaxatie van mensen die verward gedrag vertonen. Ongeacht de vindplaats (o.a. politie, huisarts of spoedeisende hulp). Dit is 24/7 beschikbaar. Minimale vereisten volgens het landelijk aanjaagteam: Eenduidige beoordeling en taxatie van risico s (voor de persoon en de omgeving) en aan de hand daarvan bepalen of een strafrechtelijke aanpak, zorg of een combinatie nodig is. Een 24/7 beschikbaarheidsvoorziening voor beoordeling en een verzoek om beoordeling kan op één centrale plaats in de regio aangevraagd worden. In het proces van beoordeling, risicotaxatie en indicatiestelling zitten zo min mogelijk schakels en overdrachtsmomenten. De beoordeling vindt plaats met een multidisciplinaire blik, dus aandacht voor verwardheid in brede zin en voor somatiek. De beoordeling in een acute situatie gebeurt snel. Binnen de gezamenlijk afgesproken regionale normen, met heldere afspraken over wat acuut inhoudt. De beoordeling vindt plaats in een passende omgeving: een speciale opvangvoorziening of thuis bij de persoon. Als er geen sprake is van een strafbaar feit of overlast, vindt beoordeling niet op het politiebureau plaats. Bouwsteen 5 Landelijke en regionale context De politie werkt in nauw samen met de crisisdienst van GGNet. Er is een werkwijze opgesteld door GGNet en de politie, in het verlengde van de convenantafspraken uit regio Oost. Hierin staan de exacte werkafspraken tussen de politie en GGNet beschreven. Het convenant is in september 2017 geëvalueerd. De afspraken worden ongewijzigd voortgezet. Recent is echter door de politie aangegeven dat de landelijke koers (d.w.z. het beëindigen van vervoer van personen met verward gedrag) leidend is, en dat daarmee de afspraken dienen te worden aangepast of komen te vervallen. Als mensen naast verward gedrag drank of drugs gebruiken en/of agressief gedrag vertonen, gaan ze altijd naar het politiebureau voor beoordeling. Dit gebeurt natuurlijk ook wanneer er sprake is van een strafbaar feit. Overige betrokken worden beoordeeld bij GGNet, op de speciale beoordelingslocatie De Buurse. De beoordeling vindt plaats door de 24/7 bereikbare crisisdienst GGZ van GGNet. Als een verward persoon na overleg met de crisisdienst van GGNet naar de speciale beoordelingskamer wordt gebracht voor beoordeling, informeert politie de familie en het netwerk van de persoon in kwestie hierover. Zij kunnen eventueel (in overleg met de betrokkene) bij het beoordelingsgesprek aanwezig zijn. De politie moet zorgen voor een veilige overdracht, en wacht tot er twee personen van de crisisdienst aanwezig zijn. Een knelpunt is dat de wachttijd tot de GGZ-medewerkers arriveren soms te lang is, met name in de weekenden en s nachts. De crisisdienst moet dan vaak ook andere meldingen verwerken. De politie heeft niet inzichtelijk hoe vaak en hoe lang politie-medewerkers moeten wachten op een overdracht. Na de beoordeling rapporteert de crisisdienst telefonisch terug aan de politie over de gemaakte afspraken met de betrokken persoon, waarna de politie zorgt voor afhandeling. Als de verwarde persoon weer naar de eigen woning terug kan, kunnen soms afspraken gemaakt worden door de crisisdienst met het sociaal wijkteam. De huisarts krijgt standaard een bericht. Over bijvoorbeeld medicatie, ondersteuning, of zorg. In principe zal de beoordeelde persoon op eigen gelegenheid vertrekken of met de aanwezige familie. Als bij het vervoer ondersteuning nodig is, wordt vanuit de crisisdienst bekeken hoe deze hulp eruit moet zien. Er wordt hiervoor géén beroep gedaan op de politie. 18

19 Crisisplekken Soms is een crisisopname noodzakelijk. GGNet heeft aan dat zij voor acute medische noodsituaties altijd over genoeg plekken beschikken. Er is geen goed overzicht van de beschikbaarheid van andersoortige crisisplekken (er zijn diverse soorten crisisplekken, en diverse financiers. Zie voor de nadere toelichting. De GGD inventariseert in 2018 de behoefte aan plekken, en de beschikbaarheid daarvan in de regio Noord Oost Gelderland. GGNet-beoordelingslocatie en de HIC Wanneer mensen met psychosociale of psychische problemen acute nodig hebben, fungeert de Buurse van GGNet op dit moment als belangrijke acute zorg-locatie. Daarnaast is binnen GGNet recent de HIC (High Intensive Care) beschikbaar gekomen. De HIC bestaat uit 20 bedden en is een acute opnameafdeling voor cliënten die een ernstig psychiatrische crisis doormaken, en voor wie een gesloten opnamesetting nodig is. Hoe slechter het met de cliënt gaat, hoe intensiever het contact met de cliënt zal zijn. Dit in tegenstelling tot een gesloten opname waarbij het contact met de cliënt doorgaans verminderd wordt, en (eenzaam) separeren een uiterste consequentie is. Het doel van de HIC is dat de cliënt zo snel mogelijk weer over eigen regie beschikt en kracht hervindt om te werken aan zijn herstel. De verwachting is dat met de introductie van de HIC er minder opnames zullen zijn. De opnames die wel noodzakelijk zijn, zullen een kortere, intensievere behandelingsperiode kennen, zodat cliënten sneller in de maatschappij kunnen terugkeren. Bouwsteen 5 Regionale actiepunten a. In beeld brengen van de behoefte aan het aantal en type tijdelijke opvang- en crisisplekken en beschikbaarheid van deze plekken (actiepunt GGD). b. Ontwikkelen en implementeren van een HIC (High Intensive Care voor GGZ-cliënten, actiepunt voor GGNet, Werkprogramma EPA Taskforce). Bouwsteen 5 Wat doet Zutphen? Huidige situatie beoordelingskamers Voor de beoordelingen en risicotaxatie van in crisis verkerende personen, valt Zutphen onder de afspraken in het Convenant regio Oost (afspraken tussen OM, GGZ, ambulancediensten en politie). Zo mogelijk wordt de persoon in crisis thuis beoordeeld. Op dit moment worden personen in crisis vaak ter beoordeling naar het politiebureau gebracht of naar de GGNet beoordelingslocatie. Daar zal de dienstdoende crisisdienst medewerker naar toe komen om te beoordelen wat er op dat moment met deze persoon moet gebeuren, in het kader van de veiligheid van de persoon en diens omgeving. De GGNet beoordelingslocatie is momenteel echter onbeveiligd. Dit brengt met zich mee dat politie op de beoordelingslocatie vaak nog aanwezig moet blijven om voor een veilige situatie te zorgen. GGNet heeft aangegeven een beveiligde kamer te willen realiseren. GGNet heeft wel de juiste schaalgrootte nodig, om deze voorziening te kunnen inrichten en bekostigen. Dit kan alleen worden bereikt door middel van samenwerking in de GGZ. Bouwsteen 5 Wat gaat Zutphen doen? Beoordeling en risicotaxatie Zutphen sluit aan bij de actiepunten van de regio. Een optimaler beoordelingsproces wordt ontwikkeld door GGD NOG in samenspraak met GGNet en de politie. Nadere inzichten en cijfers betreffende Zutphen over het aantal beoordelingen, de plek waar deze plaatsvinden, de resultaten en eventuele knelpunten van wachttijden daarbij (met name voor begeleidende politieagenten) komen naar voren bij de pilot E33 screening (zie ook toelichting bij bouwsteen 4 melding). Deze screening zal in de loop van 2018 worden uitgevoerd, waarbij de mogelijke verbeterpunten zo veel mogelijk direct worden doorgevoerd. Gestreefd wordt naar een beveiligde beoordelingskamer op de locaties van GGNet in Apeldoorn en Doetinchem. Met een goede eerste triage in de meldkamer en te zijner tijd een 24/7 te raadplegen advies- en meldpunt, is het bovendien mogelijk het aantal beoordelingen bij de persoon thuis te laten toenemen. 19

20 Bouwsteen 5 Actiepunt Zutphen a. Onderzoeken (via de pilot E33 meldingen en via de GGD NOG) van de huidige lokale handelswijzen van melding, vervoer en beoordeling en waar mogelijk structurele verbeteringen aan te brengen. Bouwsteen 6 Toeleiding Uitleg van het landelijk aanjaagteam: Er kan passende zorg, begeleiding of ondersteuning geboden worden voor personen met verward gedrag. Toeleiding naar zorg, begeleiding of ondersteuning gebeurt vanuit een passende, persoonsgerichte aanpak. In geval van strafbare feiten is nadrukkelijk aandacht voor een goede combinatie van straf en/of zorgtraject. Een juiste afstemming tussen- en uitwisseling van informatie uit het strafrechtelijk en zorgkader is essentieel. Minimale vereisten: Structurele deelname van zorgprofessionals in Veiligheidshuizen en ZSM-tafels (Zorgvuldig, Snel en op Maat). Inzicht in zorg- en ondersteuningsvoorzieningen (sociale kaart) en de actuele beschikbaarheid op lokaal en regionaal niveau. Geen bureaucratische barrières om voor hulp in aanmerking te komen. Bijvoorbeeld door support van wijkteams bij formulieren en procedures. Het benoemen van bewindvoerders en gemachtigden voor als de persoon zelf niet in staat is formulieren in te vullen. Zoveel mogelijk verlagen van (financiële) drempels voor het accepteren van zorg en ondersteuning. Bouwsteen 6 Landelijke en regionale context In de regio vindt multidisciplinair casusoverleg plaats en er zijn afspraken over het op- en afschalen van casussen. Zorg en hulpverlening wordt laagdrempelig aangeboden en het streven is om maatwerk te leveren op persoonsniveau. Persoonsgerichte aanpak Zorgaanbieders en gemeenten in de regio Oost-Veluwe zijn al langer bezig met de in de GGZ leidende visie Herstellen doe je thuis. Bij de herstelgedachte ligt de focus op het stimuleren van de zelfredzaamheid en eigen regie van cliënten, waarbij uit wordt gegaan van zo veel als mogelijk behandelen en begeleiden in de thuisomgeving. De cliënten krijgen begeleiding, praktische hulp en behandeling. De focus ligt altijd op wat cliënten wél kunnen, in plaats van hun beperkingen. Waar begeleiding nodig is, wordt begeleiding geboden. Uitgangspunt hierbij is dat ondersteuning leidt tot het vergroten van de zelfredzaamheid, zodat cliënten - zodra zij er aan toe zijn- handelingen grotendeels zelf kunnen verrichten. Waar dit niet mogelijk blijkt, zal passende ondersteuning beschikbaar blijven. Actuele beschikbaarheid zorg en ondersteuningsvoorzieningen De GGD zal in de loop van 2018 het aantal beschikbare opvang- en crisisplekken in beeld brengen in de gehele regio Noord-Oost Gelderland. Voor de doelgroep Beschermd Wonen doelgroep Zutphen zijn de benodigde acties vemeld in het beleidsplan "Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang Midden IJssel. Veiligheidskamer In de Veiligheidskamer Apeldoorn, Epe en Heerde wordt veel casuïstiek opgepakt en multidisciplinair besproken met de coördinator van de Veiligheidskamer. Dit betreft veelal extreme problematiek, in relatie tot forensische psychiatrie. Het betreft mensen die ernstig overlastgevend gedrag vertonen en daarnaast een strafbaar feit plegen. Binnen de Veiligheidskamer worden signalen samengebracht om preventief te handelen. Er worden afspraken gemaakt over welke partij welke actie gaat ondernemen zodat de cliënt de nodige hulp krijgt en duidelijkheid ontstaat. Uiteindelijke doel is om handelingsperspectief te krijgen, zodat cliënten niet tussen wal en schip vallen. De Veiligheidskamer heeft sinds kort de mogelijkheid om op te schalen richting het RFPN (zie hieronder), wanneer zij vastlopen in een casus. Er is een structurele samenwerking binnen een netwerk van politie, Openbaar Ministerie, BOPZ (Bijzondere Opname in Psychiatrische Ziekenhuizen)-officieren en zorgorganisaties. Zorgprofessionals nemen structureel deel in de Veiligheidskamer en bij de ZSM (Zorgvuldig, Snel en op Maat)-tafels. Binnen de ZSMtafels worden kleinere, veel voorkomende zaken (als diefstal en vandalisme) bij voorkeur binnen één dag afgehandeld. Naast incidentele meldingen is er aandacht vanuit de Veiligheidskamer voor meerderjarige stelselmatige daders. Met de Penitentiaire Inrichtingen is vanuit Apeldoorn en Epe contact over terugplaatsingen. Elders in de regio is dit nog een aandachtspunt. 20

21 Regionaal Forensisch Psychiatrisch Netwerk Het Regionaal Forensisch Psychiatrisch Netwerk Oost Nederland (RFPN) bestaat sinds 2013, gemiddeld worden 100 cliënten per jaar in Oost Nederland (=Overijssel en Gelderland) behandeld. De doelgroep voor het RFPN wordt gevormd door mensen met een ernstige psychiatrische of psychische kwetsbaarheid (vaak in combinatie met psychosociale problematiek), die in aanraking zijn gekomen met de strafketen, of waarvan verwacht wordt dat ze daarmee in aanraking zullen komen. Wanneer er voor deze doelgroep lokaal of in de Veiligheidskamer geen oplossing kan worden gevonden, kan het RFPN uitkomst bieden. Het RFPN richt zich in haar casusoverleg op het realiseren van een integrale persoonsgerichte aanpak en een gedegen actieplan, waarin adequaat op- en afgeschaald wordt. De combinatie van kennis uit zowel de zorg- als de strafketen over regelgeving, plaatsings-/financierings mogelijkheden vormt een belangrijk onderdeel in de sluitende aanpak rond betrokkenen. Met subsidie van ZonMW wordt het RFPN voortgezet tot eind Dit laatste subsidiejaar wordt gebruikt voor het verwerven van draagvlak binnen Oost Nederland voor continuering en structurele borging vanaf (Zie ook bouwsteen 8). Bouwsteen 6 Regionaal actiepunt a. Opmaken balans RFPN en besluitvorming over continuering vanaf 2019 (actiepunt RFPN). Bouwsteen 6 Wat doet Zutphen? Informatie over zorg aan inwoners Voor inwoners is laagdrempelig informatie over beschikbare hulp of zorg te verkrijgen via de digitale hulpwijzer. Daarnaast zijn er op dit moment drie toegangen tot zorg binnen het sociaal domein, te weten het CJG (centrum voor jeugd en gezin), de sociale wijkteams en Het Plein voor participatie of maatschappelijke ondersteuning. Ook eerste lijnszorgers zoals de huisarts kunnen verwijzen naar gespecialiseerde (GGZ-) zorg. Verschillende vormen van zorg aan inwoners We werken toe naar een inclusieve samenleving met voldoende aandacht voor herstel, ontwikkeling, participatie en eigen regie. Dit is een omslag van kijken naar problemen naar kijken naar de mogelijkheden en talenten van mensen. Naast de algemeen toegankelijke voorzieningen zoals de sociale wijkteams, kunnen mensen op indicatie intensievere en specifieke individuele zorg en begeleiding op maat krijgen, via bijvoorbeeld het Centrum voor jeugd en gezin of via de Wet Maatschappelijke ondersteuning. Waar nodig kan bemoeizorg worden ingezet. Afhankelijk van de behoefte is er ambulante zorg mogelijk door bijvoorbeeld FACTteams, tijdelijke opnames, crisisopvang en logeer opvang. De zorg is er op gericht dat personen zo veel als mogelijk in hun eigen woonomgeving blijven en daar herstellen. Intramurale behandeling blijft wel mogelijk, maar wordt wel afgebouwd qua omvang en duur. Voor doelgroepen die dat nodig hebben is er beschermd wonen en maatschappelijke opvang beschikbaar. Afstemming inzake zorg aan inwoners De problematiek op het grensvlak van zorg en veiligheid is relatief groot in Zutphen. Dit blijkt uit meerdere cijfers: Het percentage uitkeringsgerechtigden is groot (19.5% tegenvoer 14.3% landelijk in 2016, CBS) veel inwoners hebben daardoor geen dagstructuur uit betaald werk en leven op een minimum inkomen. Het aantal inwoners met een Ernstig Psychiatrische Aandoening is relatief zeer groot (blijkt uit de aantallen van Vektis in het werkprogramma EPA Taskforce Oost Veluwe/ Midden IJssel. Vektis baseert dit op de berekende afgenomen zorg). In 2014 had Zutphen 795 personen met EPA. Ter vergelijk: Voorst, qua omvang de helft van het aantal inwoners van Zutphen, telde er 130. In 2017 telde Zutphen 105 multiprobleem gezinnen met meervoudig problematiek, waaronder ook psychosociale problematiek. Uit de jaarverslagen van de Veiligheidskamer IJsselstreek blijkt dat Zutphen steeds het hoogst aantal noodzakelijke casesbesprekingen heeft inzake Huiselijk Geweld, Nazorg ex-gedetineerden, Zorgjeugd en Risicojeugd. In 2017 bedroeg het aantal overlastmeldingen van personen met verward gedrag bij de politie bedroeg 404. Dit biedt slechts een indicatie van de bestaande problematiek, want er kunnen meerdere meldingen komen over één persoon of één adres. 21

22 Zutphen heeft lokaal een infrastructuur ingericht waarin casusregisseurs en procesregisseurs met elkaar afstemmen. Deze bestaande infrastructuur is onlangs uitgebreid met de regievoerder tegen extreme woonoverlast. De procesregisseurs hebben de bevoegdheid om op hun deskundigheidsgebied door te pakken. Ook zijn er overlegvormen op het grensvlak van zorg en veiligheid, waar de professionals elkaar vinden. Daarin neemt de Veiligheidskamer een belangrijke verbindende rol in tussen zorg voor de persoon en de veiligheid voor de persoon of diens omgeving. Zo nodig wordt op casusniveau verder gesproken met alle betrokkenen in een MDO, multidisciplinair overleg. Bouwsteen 6 Wat gaat Zutphen doen? Herijking toegangen sociaal domein en optimalisering uitvoeringscoördinatie In Zutphen wordt ingezet op verbetering van één duidelijke toegang tot zorg. De samenhang tussen zorg en veiligheid wordt bovendien versterkt met de vernieuwde werkwijze van uitvoeringscoördinatie. Naast deze bestaande overlegvormen op dit grensvlak, zijn er geregeld MDO s, multidisciplinaire overleggen, rondom een casus. Zutphen is zich bewust van het feit dat veel vormen van overlast worden veroorzaakt door psychosociale problemen. Behalve door duidelijke grenzen te stellen aan wangedrag of overlast, probeert Zutphen waar gewenst in een vroeg stadium de juiste zorg en levensstructuur te bieden. Met de nieuwe aanpak Herijking toegangen sociaal domein en Uitvoeringscoördinatie wil Zutphen zorgdragen voor voldoende preventieve ondersteuning en zorg op lokaal niveau, in de wijk. Daarmee proberen we escalatie van problemen te voorkomen. In 2018 is begonnen met de doorontwikkeling van beide trajecten. Samenwerkende professionals in de wijk Voor het goed functioneren van de doelgroep in de wijk, is het van belang dat professionals elkaar direct weten te vinden. De samenwerking tussen bijvoorbeeld behandelaars uit het ambulante FACT team en de medewerkers van sociale wijkteams is van groot belang. Voor een veilig gevoel bij de persoon, voor inbedding in de buurt en voor het snel en adequaat kunnen reageren op de eerste signalen van onbehagen. Op dit moment werken enkele professionele ervaringsdeskundigen enkele dagdelen bij de sociale wijkteams, waarmee over en weer praktijkgerichte kennis wordt uitgewisseld. Via themabijeenkomsten stimuleert Zutphen dat professionals in de wijk elkaar nog beter leren kennen en elkaar als vanzelfsprekend raadplegen, ook bij kleinere ad hoc kwesties. Bouwsteen 6 Actiepunten Zutphen a. Versterken van de lokale uitvoeringscoördinatie en procesregie (de uitvoeringscoördinatie ). b. Versterken van de samenwerking tussen de deskundigheden, met name tussen de FACT teams ambulante GGZ en sociale wijkteams voor begeleiding; door middel van samenwerken in de wijk, themabijeenkomsten en uitwisselen van contactpersonen. Bouwsteen 7 Passend vervoer Uitleg van het landelijk aanjaagteam: Op diverse momenten is er vervoer nodig van een persoon met verward gedrag: - vervoer vanaf de locatie waar de problematiek is gesignaleerd naar de politie(cel), beoordelingslocatie of zorgaanbieder - vervoer van de politie(cel) naar de beoordelingslocatie of zorgaanbieder - vervoer van de politie(cel), beoordelingslocatie of zorgaanbieder naar huis. Passend vervoer betekent altijd gedifferentieerd, vaak prikkelarm, vervoer, passend bij de problematiek van de betreffende persoon. Voor acuut verwarde personen die geen strafbaar feit hebben gepleegd, is vervoer door politie niet geschikt. Het is onnodig stigmatiserend, heeft geen juridische basis en is niet in het belang van de persoon. Minimale vereisten volgens het landelijk aanjaagteam: Zo min mogelijk vervoersmomenten. Voor verwarde mensen die geen strafbare feiten hebben gepleegd vindt geen vervoer door de politie plaats. Daarvoor is alternatief vervoer beschikbaar. 22

23 Bouwsteen 7 Landelijke en regionale context Voorlopig model passend vervoer personen met verward gedrag (SiRM) In opdracht van (onder andere) GGZ Nederland heeft onderzoeksbureau SiRM (Strategies in Regulated Markets) een voorlopig model voor passend vervoer personen met verward gedrag ontwikkeld. 1 Het model beschrijft de meest passende vervoersoplossingen voor de brede groep van personen met verward gedrag voor de middellange termijn. Het rapport bevat aanbevelingen voor het passende vervoer in verschillende situaties (eisen ten aanzien van het vervoermiddel en de deskundigheid van het personeel) en aanbevelingen voor de wettelijke basis, de financiering en de contractering. Aan de hand van de ervaringen uit de pilots kan het model in 2018 aangescherpt worden en daarmee een mogelijk nieuwe basis vormen voor kwalitatief goed vervoer voor personen met verward gedrag. Regionale situatie Binnen de politieregio Oost zijn afspraken tussen de ambulancedienst, meldkamer, politie, openbaar ministerie en GGZ vastgelegd in een convenant uit In dit convenant zijn onder andere bepalingen opgenomen over het vervoer van verwarde personen. Hierin is afgesproken dat de politie in een crisissituatie verantwoordelijk is voor vervoer naar de beoordelingslocatie. Beoordeling gebeurt waar mogelijk thuis. Buiten het vervoer naar de beoordelingslocatie wordt vervoer door de politie niet als gewenst gezien en gebeurt dit alleen indien dit vanwege de veiligheid noodzakelijk is. 2 Wat betreft het vervoer tussen verschillende zorgverleners is in het convenant afgesproken dat de ambulancedienst vervoert in het geval van een medische indicatie. Als die er niet is, kan er gebruik worden gemaakt van openbaar vervoer, vervoer door familie of een (gespecialiseerde zorg-) taxi. Als de cliënt niet coöperatief is, kan er in overleg een beroep worden gedaan op de politie voor begeleid vervoer. 3 De convenantafspraken zijn vertaald naar praktische werkafspraken tussen GGNet en de in het werkgebied van GGNet betrokken politie-eenheden (zie bijlage 4). De convenantafspraken zijn in september 2017 geëvalueerd en worden vooralsnog ongewijzigd voortgezet. De politie heeft echter wel aangegeven dat inzet voor vervoer naar de beoordelingslocatie per 1 oktober 2018 beëindigd wordt. De huidige convenanten worden hierop ondanks de afspraken tot voortzetting gewijzigd. Het ervaren tijdsbeslag (waaronder ook het wachten op de beoordelingslocatie tot GGNetmedewerkers aanwezig zijn) wordt als te groot gezien. Met name de wachttijd die soms optreedt voordat iemand met verward gedrag aan zorgprofessionals kan worden overgedragen, is een doorn in het oog van de politie. Landelijk wordt in dit voorjaar 2018 uitspraak gedaan over het aanmaken van een betaaltitel (Zvw) voor beoordelingslocaties (per ), waarbij permanent beschikbaar gespecialiseerd personeel onderdeel van deze eventuele betaaltitel wordt. Tot het moment dat dit feitelijk geëffectueerd wordt, brengt de politie nu nog steeds soms mensen naar het (wel bemenste) politiebureau, hoewel deze oplossing feitelijk onwenselijk wordt geacht en haaks staat op de gemaakte werkafspraken tussen GGNet en de politie. De GGD heeft opdracht gekregen om oplossingen voor de door de politie aangekondigde stopzetting van vervoer per 1 oktober a.s., in beeld te brengen. Dit met gebruikmaking van de kennis die elders in het land wordt opgedaan via door ZonMw gefinancierde pilots, waarin alternatieve oplossingen worden uitgetest. Vraagstuk daarbij is hoe de structurele financiering na afloop van een succesvolle pilot geborgd wordt. Optie passend vervoer In ons deel van de regio Noord- en Oost-Gelderland is steeds aangegeven dat een pilot Passend vervoer naar beoordelingslocatie slechts zinvol is wanneer er ook zicht op structurele financiering is. Door het Schakelteam wordt echter opgeroepen de mogelijkheid van een pilot aan te grijpen om tot een oplossing per 1 oktober a.s. te komen. Ondertussen biedt dat landelijk betrokken partijen de gelegenheid om tot structurele financieringsafspraken te komen. De GGD onderzoekt momenteel welke landelijke verwachtingen er zijn t.a.v. de financiering, en wil in aansluiting daarop met direct betrokken convenant partners een pilot vormgeven. Deze pilot zal dan via ZonMW-gelden op zo kort mogelijke termijn starten. De gemeenten zijn hierin geen direct betrokken partij Convenant: Politie Eenheid Oost-Nederland, GGZ-instellingen Oost-Nederland, Regionale Ambulancezorg voorzieningen Oost- Nederland, Openbaar Ministerie Oost-Nederland, Apeldoorn 2014, p Convenant: Politie Eenheid Oost-Nederland, GGZ-instellingen Oost-Nederland, Regionale Ambulancezorg voorzieningen Oost- Nederland, Openbaar Ministerie Oost-Nederland, Apeldoorn 2014, p

24 Voor de regio VNOG geldt dat het om relatief lage aantallen vervoersbewegingen naar beoordelingslocaties gaat (voor Apeldoorn-Zutphen ging het in 2017 om 49 vervoersbewegingen naar de beoordelingslocatie, plus een deel van de 149 vervoersbewegingen naar het politiebureau), terwijl het betrokken gebied groot is en er erg veel betrokken ketenpartners zijn. Dat maakt de opgave complex. Immers er dient sprake te zijn van 24/7 beschikbaarheid en acceptabele aanrijtijden. De voortgang van het overleg tussen convenantpartners in de komende maanden zal bepalend zijn voor de oplossing die per 1 oktober beschikbaar is. Bouwsteen 7 Regionaal actiepunt a. Reflecteren op en waar nodig bijdragen aan, de opdracht passend vervoer van GGD NOG. Bouwsteen 7 Wat doet Zutphen? Vervoer bij crisis Zutphen herkent en erkent dat vervoer van personen door de ambulance of politie niet de voorkeur heeft, tenzij dit uit oogpunt van gezondheid of veiligheid nodig is. Behalve dat het belastend kan zijn voor de persoon in crisis, is het ook stigmatiserend. Verwoord werd: je hebt je buren heel wat uit te leggen, als je thuis door de politie bent opgehaald. Om de noodzaak van ambulance of politievervoer te kunnen beoordelen is een snelle en deskundige eerste triage bij de meldkamer vereist. Waar mogelijk dient alternatief vervoer te worden ingezet. Ook de politie zelf heeft aangegeven dat het niet-noodzakelijk vervoer hun organisatie te veel belast. Vooral ook vanwege de wachttijd die met de beoordeling en risicotaxatie gemoeid is. Voor de ambulancedienst geldt, dat zij niet noodzakelijk vervoer niet vergoed krijgen. Het alternatief voor ambulance en politie heet passend vervoer. Dit prikkelarme vervoer sluit aan bij wat de verwarde persoon nodig heeft. Passend vervoer is echter duur en vereist een extra toetsmoment bij een binnengekomen melding. Dit kan alleen via regionale afspraken worden gerealiseerd. De Famileraad van GGNet merkt hierbij op, dat het bij vervoersmomenten de moeite loont zo snel mogelijk familie of naasten te betrekken omdat die een kalmerende werking kunnen hebben op de persoon in crisis. Bouwsteen 7 Wat gaat Zutphen doen? Vervoer bij crisis Voor het inrichten van passend vervoer in crisissituatie wint Zutphen advies in bij GGD NOG die hiertoe een verkenning uitvoert over de uitwerking van (de pilots op) passend vervoer in de regio Noord Oost Gelderland. Tevens nemen we deel aan de projectgroep van de GGD. Daarbij betrekken we het aandachtspunt van de Familieraad GGNet, en onderzoeken we hoe we naasten kunnen betrekken om de persoon in crisis te helpen kalmeren. Vervoer overig Gemeenten zelf zijn verantwoordelijk voor het inrichten van vervoer binnen het sociaal domein in de nietacute fase. Vervoer naar huis na een opname of na een beoordeling, vervoer van instelling naar instelling enzovoorts. Voor het vervoer in niet-crisis situaties gelden dezelfde afspraken en voorzieningen als voor alle inwoners van Zutphen. Er zijn geen aparte voorzieningen voor en er zal per persoon naar de mogelijkheden moeten worden gekeken. We bespreken met de zorgaanbieders of dit een noemenswaardig knelpunt vormt en zo nodig werken we mee aan een geschikte oplossing Bouwsteen 7 Actiepunten Zutphen a. Aansluiten bij de door de GGD NOG geadviseerde passend vervoermogelijkheden, die op basis van de uitkomsten van landelijke pilots geschikt worden gevonden voor onze regio. Inrichting en bekostigen van (een pilot) passend vervoer kan alleen regionaal worden gerealiseerd. Deelnemen aan de GGD NOG projectgroep Varianten voor de beschikbaarheid van passend vervoer. b. Bespreken met de lokale GGZ-zorgaanbieders in welke mate de kosten van vervoer een knelpunt vormen en zo nodig meewerken aan een geschikte oplossing. 24

25 Bouwsteen 8 Passende ondersteuning, zorg en straf Uitleg van het landelijk aanjaagteam: De persoon met verward gedrag krijgt passende zorg aangeboden, aansluitend bij zijn persoonlijke situatie. Maatwerk voor de unieke persoon die ondersteuning of zorg nodig heeft, waarbij ook rekening gehouden wordt met de achtergrond van mensen, zoals etniciteit. Er is een kwalitatief goed, kwantitatief voldoende en flexibele infrastructuur van passende ondersteuning en zorg. Ambulante zorg en ondersteuning is goed geregeld om te waarborgen dat mensen in hun eigen omgeving een gezond, veilig en sociaal leven kunnen leiden. In de directe omgeving zijn laagdrempelige voorzieningen aanwezig om er even tijdelijk tussenuit te kunnen en laagdrempelige voorzieningen voor nachtopvang. Er zijn voldoende voorzieningen voor (crisis) zorg in instellingen, vormen van beschermd of begeleid wonen en voldoende passende en betaalbare woningen voor zelfstandig wonen. Er is aandacht voor de in-, door- en uitstroom in de gehele keten. Minimale vereisten volgens het landelijk aanjaagteam: Aan de hand van informatie van de gemeente, verzekeraars, GGZ, politie, etc. is er een gezamenlijk beeld van de benodigde en passende zorg- en ondersteuningsinfrastructuur binnen de regio. Op basis daarvan wordt zorg en ondersteuning geregeld/ ingekocht. In het geval van acute problematiek, is er een gedeelde norm over wat acuut is en is de toegang tot crisisopvang goed geregeld. Crisisopvang is aanwezig in de regio en kan rechtstreeks plaatsvinden. De crisisopvang beperkt zich niet tot een gedwongen opname, in bewaringstelling of een rechtelijke machtiging. De opvang voor lichamelijke crisis (spoedeisende hulp), geestelijke crisis (bijv. GGZ) en verslavingszorg liggen dicht bij elkaar of zijn anderszins inhoudelijk aan elkaar verbonden. Als er sprake is van een strafrechtelijk traject (al dan niet met detentie) en het nodig is, wordt er ook een zorgtraject gestart. Bouwsteen 8 Landelijke en regionale context Financiering (crisis)opvang De diverse vormen van opvang worden gefinancierd vanuit verschillende wetgevingskaders. De Wet Maatschappelijk Ondersteuning (Wmo) is een wet in het kader van zorg en ondersteuning. Deze wet wordt uitgevoerd door gemeenten in Nederland en heeft als doel om burgers zo goed mogelijk in staat te stellen om deel te nemen aan de samenleving. De Wmo is vooral bedoeld voor burgers die daarmee problemen ondervinden, zoals ouderen en mensen met een beperking. Gemeenten zijn volgens de Wmo verplicht om deze groepen te compenseren door het aanbieden van voorzieningen en ondersteuning. De gemeenten zijn vanuit de WMO verantwoordelijke voor de crisisopvang Maatschappelijke Opvang. In de Zorgverzekeringswet (Zvw) is geregeld dat iedereen die in Nederland woont en/of loonbelasting betaalt, verplicht een basisverzekering moet afsluiten. De Zvw is verantwoordelijk voor de crisisopname GGZ, waarbij behandeling centraal staat. De Wet langdurige zorg (Wlz) is bedoeld voor mensen die voortdurend (intensieve) zorg nodig hebben in de nabije omgeving. Denk daarbij aan chronisch zieken, kwetsbare ouderen en mensen met een ernstige lichamelijke beperking of aandoening. Alles wat de cliënt nodig heeft wordt vanuit de Wlz geregeld, namelijk: verblijf in een zorginstelling (thuis wonen is ook mogelijk), begeleiding, verpleging en verzorging, geneeskundige zorg en behandeling in verband met de ziekte, beperking of stoornis en vervoer naar de plaats waar de begeleiding, behandeling en verzorging plaatsvindt. Een cliënt met GGZ-problematiek treedt na drie jaar in de Zvw toe tot de Wlz. Tot op heden zijn GGZ-cliënten uitgesloten van directe toetreding tot de Wlz. Met het ministerie wordt intensief overlegd over aanpassing van dit wetgevingskader. Uitsluitsel over aanpassingen is in 2018 te verwachten (bron: brief staatssecretaris Blokhuis, december 2017). Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdhulp. De nieuwe organisatie van de jeugdhulp is vastgelegd in de Jeugdwet. In de Jeugdwet is de verantwoordelijkheid van de gemeenten uitgebreid met de provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg, de gesloten jeugdzorg, geestelijke gezondheidzorg voor kinderen en jongeren (jeugd-ggz), zorg voor jeugd met een lichte verstandelijke beperking (jeugd-lvb), ggz in het kader van het jeugdstrafrecht (forensische zorg), jeugdbescherming en jeugdreclassering. Straf Een persoon kan zich in een crisis bevinden én een strafbaar feit begaan. De vervolgstappen beperken zich niet tot een beoordeling en interventie van zorg. Er wordt dan namelijk aanvullend -in combinatie met zorgeen strafrechtelijk traject opgestart. In de regio zijn alle gemeentes aangesloten bij het Veiligheidshuis. 25

26 In dit overleg komen onder andere gemeenten, justitie, politie en zorgaanbieders samen (zie ook bouwsteen 6). Mogelijkheden Gedwongen Opname In Bewaring Stelling Een IBS is alleen mogelijk in een noodsituatie: als mensen vinden dat iemand gevaarlijk is voor zichzelf of voor anderen. Dat komt door een stoornis van de geestelijke vermogens, zoals de wet het omschrijft. Een IBS is een spoedmaatregel. Het gevaar is zo onmiddellijk dreigend dat de procedure voor een rechterlijke machtiging (zie hieronder) niet afgewacht kan worden. De burgermeester beslist of iemand en IBS krijgt. Hij bekijkt daarvoor de geneeskundige verklaring die een arts heeft opgesteld over de cliënt. Als de burgermeester een gedwongen opname noodzakelijk vindt, wordt de cliënt binnen 24 uur opgenomen in een instelling (een instelling met bopz-aanmerking). De rechter beoordeelt vervolgens of de cliënt langere tijd in de instelling moet blijven. Rechterlijke Machtiging Een Rechterlijke Machtiging (RM) is een beslissing van de rechter dat een cliënt gedwongen opgenomen moet worden of blijven. Er zijn verschillende soorten rechterlijke machtigingen, maar de term wordt meestal gebruikt voor de voorlopige machtiging (VM) en voor de machtiging tot voortgezet verblijf (MVV). De officier van justitie kan een rechterlijke machtiging (RM)-procedure op verzoek van een arts of directbetrokkene starten. Daarbij is altijd een geneeskundige verklaring nodig van een arts. De officier van justitie maakt een eigen afweging of hij wel of geen procedure start en het verzoek doorstuurt naar de rechter. De rechter beslist over de rechterlijke machtiging. Nadat de rechter heeft besloten dat iemand een rechterlijke machtiging krijgt, moet die cliënt binnen twee weken opgenomen zijn in een instelling met een Bopz-aanmerking. De cliënt kan aan zijn behandelaar vragen om de rechterlijke machtiging op te heffen. Als de behandelaar dat niet wil, kan de cliënt de geneesheer-directeur of de officier van justitie aanschrijven. Een laatste stap is cassatie. De cliënt kan niet zelf bepalen wanneer hij uit de instelling verstrekt. Nieuwe wetgeving Wvggz (Wet verplichte GGZ): De Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) gaat op 1 januari 2020 in. Deze wet regelt de rechten van mensen die te maken hebben verplichte zorg in de GGZ. Een belangrijk verschil is dat verplichte zorg straks ook buiten een instelling opgelegd kan worden. De wet bepaalt dat de cliënt voldoende invloed moet hebben tijdens de hele periode van verplichte zorg. Hulpverleners moeten regelmatig met de cliënt overleggen en de zorg samen evalueren. De cliënt heeft het recht om aan te geven welke zorg en behandeling zijn voorkeur heeft. Hulpverleners moeten hier zo veel mogelijk aan voldoen, tenzij de wensen van de cliënt in strijd zijn met goed hulpverlenerschap. Ook krijgen cliënten recht op uitleg in begrijpelijke taal. Zo nodig is een tolk beschikbaar op de hoorzitting. Tijdens de verplichte zorg moet er steeds aandacht zijn voor de maatschappelijke participatie van de cliënt. Hij moet dus mee kunnen blijven doen in de maatschappij of alvast voorbereid worden om na de behandeling weer een maatschappelijk leven op te bouwen. Familieleden en andere directbetrokkenen kunnen straks meer betrokken worden bij de beslissing of verplichte zorg nodig is. Familievertrouwenspersonen zullen advies en bijstand geven aan familieleden en andere directbetrokkenen van vrijwillig en verplicht opgenomen cliënten. De nieuwe wet is wel gericht op het voorkomen van verplichte zorg en het kiezen voor minder dwang. De schadelijke effecten van verplichte zorg op de langere termijn zullen meer aandacht krijgen. Onder de huidige wet (Bopz) is gedwongen zorg alleen mogelijk in een psychiatrisch ziekenhuis met Bopzaanmerking. In de Wvggz wordt aangegeven dat verplichte zorg meer op maat gegeven moet kunnen worden. Bijvoorbeeld door iemand buiten een instelling verplichte begeleiding te geven, aan huis of in een polikliniek. Regionale Overlegvormen Zorg en Straf In de gemeenten van Oost-Gelderland zijn verschillende overlegvormen. De grotere dorpen en steden kennen meerdere Sociale wijkteams terwijl de kleinere gemeenten werken met één sociaal wijkteam voor de gehele gemeente. Elke gemeente heeft zijn eigen vorm hierin gevonden. Veiligheidshuis Noord Oost Gelderland De regio Oost- Veluwe valt onder het Veiligheidshuis Noord Oost Gelderland (NOG). Dit is een samenwerkingsverband van gemeenten, justitie, politie en zorgorganisaties. De partners uit deze organisaties komen samen in de vier Veiligheidskamers, die worden aangestuurd door coördinatoren.. De 26

27 vaste partners uit de strafrecht- en zorgketen en de gemeenten bespreken gezamenlijk keten-overstijgende problematiek die gebaat is bij een multidisciplinaire aanpak. Afhankelijk van de problematiek worden ook andere partners uitgenodigd. Dat kunnen bijvoorbeeld zijn: maatschappelijk werk, woningcorporaties, UWV of zorgaanbieders. De gemeentelijke coördinator zit standaard aan tafel en meldt een complex probleem rondom een persoon aan bij het Veiligheidshuis NOG. Vervolgens wordt de casus besproken in het multidisciplinair overleg. Er wordt een gezamenlijk plan van aanpak opgesteld en dit wordt begeleid en gemonitord totdat dit tot een bevredigende oplossing heeft geleid. Regionaal Forensisch Psychiatrisch Netwerk Oost-Nederland Eind 2012 is in het Arrondissementaal Justitieel Beraad Arnhem-Zutphen besloten om een pilot te gaan draaien met een Regionaal Forensisch Psychiatrisch Netwerk Oost-Nederland (hierna RFPN). De doelgroep voor het RFPN-overleg wordt gevormd door mensen met een ernstige psychiatrische of psychische kwetsbaarheid vaak in combinatie met psychosociale problematiek, die in aanraking zijn gekomen met de strafketen, of waarvan verwacht wordt dat ze daarmee in aanraking zullen komen, waarbij men lokaal geen adequate oplossing vond of denkt te vinden. Primair is het netwerk een opschaalvoorziening voor de Veiligheidshuizen of andere lokale gremia (MDO s) waarin complexe casuïstiek wordt besproken. Ook GGZinstellingen, OGGZ, Wijkteams of bv. (verslavings)reclassering kunnen casuïstiek rechtstreeks bij het netwerk aanmelden. Het RFPN faciliteert en bevordert goede samenwerking tussen lokale partners en regionale partners, binding tussen lokale en regionale netwerken en binding tussen zorg en straf en een sluitende keten tussen vroeg-signalering, preventie, hulpverlening, repressie en nazorg: in cases waar men elders geen oplossing vond. Het RFPN richt zich in haar casusoverleg op het realiseren van een integrale persoonsgerichte aanpak, uitmondend in integraal, persoonsgericht beschreven plan van aanpak, waarin adequaat op- en afgeschaald wordt. Daarnaast legt het RFPN verbinding met de forensische psychiatrie. Daarmee wil het RFPN bereiken dat binnen de regionale zorgketen de continuïteit van zorg wordt geborgd en dat de cliënten indien nodig, de meest passende en tijdige zorg, begeleiding en ondersteuning krijgen. In het hele veiligheidsdistrict spelen jaarlijks ca. 20 zeer complexe casussen, van cliënten met een dubbel en of trippel diagnose. Hiervoor zoekt het Veiligheidshuis samen met de ketenpartners structurele oplossingen, die met name gericht zijn op het vergroten van het handelingsperspectief. Bouwsteen 8 Wat doet Zutphen? Passende ondersteuning, zorg en straf In Zutphen is de problematiek van zorg en veelplegers relatief groot. Het Veiligheidshuis NOG (het samenwerkingsverband van gemeente, justitie, politie en zorgaanbieders) vervult hier een belangrijke rol in het tot stand brengen van samenwerking en afstemming tussen zorg, veiligheid en strafrecht. Het veiligheidshuis beraadt zich voortdurend op de verbetering van de werkwijze om deze problematiek het hoofd te bieden. Naast de bestaande overlegstructuren, organiseert de coördinator van de Veiligheidskamer zo nodig een multidisciplinair overleg rondom een persoon, met de op die casus relevante organisaties. In uitzonderlijke situaties kan bij complexe cases het RFPN worden ingeschakeld voor advies, met name waar het gaat om bijzondere plaatsingen in instellingen of financieringsknelpunten daaromtrent. Uit de conclusies van het rapport: continuïteit in de zorg blijkt dat personen die forensische zorg behoeven maar daarvoor geen juridische titel hebben, vaak niet de juiste zorg ontvangen. Deze problematiek kan alleen regionaal of zelfs landelijk worden aangepakt. (Zie de bijlage.) Bouwsteen 8 Wat gaat Zutphen doen? Passende ondersteuning, zorg en straf De Veiligheidskamer IJsselstreek van het Veiligheidshuis NOG is een belangrijke partner in die gevallen waarbij verward gedrag leidt tot gevaarlijk of crimineel gedrag. Hier vindt overleg plaats met vele partners op het gebied van zorg, veiligheid en strafrecht en hier worden ook individuele cases besproken en gevolgd. Het Veiligheidshuis initieert geregeld gesprekken met de gemeenten om te verkennen hoe de samenwerking nog optimaler kan. We volgen de ontwikkelingen naar aanleiding van het rapport Continuïteit in de zorg. 27

28 Bouwsteen 8 Actiepunten Zutphen a. Afstemmen van een sluitende aanpak in ondersteuning, zorg en straf door middel van: continue inzet van de coördinator Veiligheidskamer; volgen van de ontwikkelingen omtrent het dossier beveiligde zorg ( continuïteit in de zorg ). b. Verkennen via de GGD NOG of er in regionaal verband voldoende en de juiste GGZ opvang- en crisisen behandelplekken zijn. Bouwsteen 9 Informatievoorziening Uitleg van het landelijk aanjaagteam: Bij alle bouwstenen speelt informatievoorziening en het delen van informatie een belangrijke rol. Het beschikken over de juiste informatie op het juiste moment, is van belang voor het tijdig signalen van problemen, het toeleiden van een persoon naar passende zorg of het vorderen van een passende straf. Belangrijk hierbij zijn ook de terugkoppeling en warme overdracht. Bijvoorbeeld van veiligheid naar zorg of van het op- /afschalen van zorg. Minimale vereisten volgens landelijk aanjaagteam Om verward gedrag tijdig te herkennen en passende zorg te bieden, is het van belang op het juiste moment over de juiste informatie te beschikken van én over de verwarde persoon. Bij alle bouwstenen speelt informatievoorziening en het delen van informatie een belangrijke rol. Het beschikken over de juiste informatie op het juiste moment, is van belang voor het tijdig signaleren van problemen, het toeleiden van een persoon naar passende zorg of het vorderen van een passende straf. Belangrijk hierbij zijn ook de terugkoppeling en warme overdracht, bijvoorbeeld van veiligheid naar zorg of van het op- /afschalen van zorg. Elementen van een informatieprotocol Persoon centraal: Informatievoorziening Bejegening Helder uitleggen waarom informatie nodig is en aangeven dat informatie gedeeld wordt. Professionaliteit: Professionele houding ten aanzien van het vragen om, en het delen van informatie. Wederzijds begrip en meewerkende houding. De professional heeft oog voor de risico s van het bewaren van informatie in systemen. Proportionaliteit: Er wordt zo min mogelijk medische diagnostiek gedeeld, het gaat alleen om de informatie die nodig is om te kunnen handelen. Terugkoppeling: Als informatie is gedeeld, volgt ook een terugkoppeling over wat er met de informatie gedaan is. Continuïteit: Het eigenaarschap is belegd en het is helder wie de regie heeft rondom de persoon met verward gedrag. De eigenaar zorgt voor continuïteit. Wie gaat er verder mee. Wie zorgt dat er na een tijdje weer een check plaatsvindt. Wie kan de persoon met verward gedrag zelf benaderen als hij daar behoefte aan heeft. Bouwsteen 9 Landelijke en regionale context Digitaal cliëntregiesysteem Regionaal worden de mogelijkheden onderzocht voor het invoeren van een digitaal cliëntregiesysteem. Een kansrijke optie hiervoor is OZOverbindzorg (OZO is OuderenZOrg). Dit cliëntregiesysteem is met name geschikt voor mensen die zorg ontvangen van meerdere zorgprofessionals. In een dergelijk digitaal communicatiesysteem stemmen alle betrokken zorgprofessionals rond een cliënt hun acties met elkaar af. Privacyvraagstukken spelen geen rol, omdat de cliënt zelf bepaalt welke zorgprofessionals betrokken worden in het systeem. Hiermee houdt de cliënt regie in eigen handen, (waarmee wordt voldaan aan het uitgangpunten van eigen inbreng en de cliënt centraal in bouwsteen 1). Cliënten ervaren een back-up door het hebben van een veilige en transparante cirkel van naasten en professionals die direct met elkaar 28

29 verbonden zijn in een afgeschermde digitale omgeving. Professionals weten van elkaar wat gedaan wordt, en mantelzorgers zijn steeds goed geïnformeerd. De lijnen zijn kort en iedereen is op de hoogte. Het (digitale) cliëntregiesysteem biedt een oplossing voor de vaak onbedoeld moeizame communicatie tussen professional, mantelzorger en cliënt. De huisartsenorganisatie HOOG voert gesprekken met de leverancier en met financier Zilveren Kruis over invoering. De gemeenten zijn gevraagd aan te sluiten en mee te financieren. Wet Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) Vanaf eind mei is nieuwe Europese regelgeving over de bescherming van persoonsgegevens definitief van kracht. De Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) gaat over de 'bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens van Europese staatsburgers en betreffende het vrije verkeer van die gegevens'. De nieuwe wet geldt wereldwijd voor alle ondernemingen en organisaties die persoonsgegevens bijhouden en verwerken van Europese staatsburgers, onafhankelijk of er al dan niet betaald wordt voor diensten of producten. Deze verordening vervangt de databeschermingsrichtlijn uit 1995 (waaronder de Wet Bescherming Persoonsgegevens). Die sloot niet meer aan op de huidige digitale wereld. De AVG is in mei 2016 in werking getreden. Van organisaties wordt verwacht dat zij vanaf die tijd hun bedrijfsvoering met de AVG in overeenstemming brengen. Zij krijgen daarvoor tot 25 mei 2018 de tijd. Daarna mag iedereen organisaties op de naleving van de AVG aanspreken. De volgende regels moeten in het kader van de AVG door organisaties worden nageleefd: transparantie: de persoon van wie de gegevens verwerkt worden, is hier van op de hoogte, heeft hiervoor toelating gegeven en kent zijn rechten. doelbeperking: de persoonsgegevens worden voor een welbepaald gewettigd doel verzameld, en mogen niet voor andere zaken gebruikt worden gegevensbeperking: enkel de noodzakelijke gegevens die voor het beoogde doel noodzakelijk zijn, mogen worden verzameld juistheid: de persoonsgegevens moeten correct zijn en blijven bewaarbeperking: de persoonsgegevens mogen niet langer bewaard worden dan nodig voor het beoogde doel integriteit en vertrouwelijkheid: de persoonsgegevens moeten beschermd worden tegen toegang door onbevoegden, verlies of vernietiging verantwoording: de verantwoordelijke moet kunnen aantonen aan deze regels te voldoen De AVG is het nieuwe toetsingskader voor alle organisaties betrokken bij de sluitende aanpak Personen met verward gedrag. Project gegevensdeling In 2018 wordt van start gegaan met het project gegevensdeling. Het doel van het project is o.a. te komen tot een handelingskader voor professionals ingeval de cliënt geen goedkeuring geeft voor het delen van gegevens. Hierbij dienen professionals zo veel als mogelijk hetzelfde begrippenkader te hanteren en kennen zij de methode van onderlinge samenwerking. Bij dit project zijn de gemeenten Apeldoorn, Zutphen, Epe, Voorst, Brummen, Lochem en Hattem betrokken. Het project voorziet in verschillende vormen van deskundigheidsbevordering die onder de professionals in de regio verspreid worden. In totaliteit betreft het zo n 300 professionals die zullen deelnemen. Daarnaast worden 35 professionals aanvullend getraind (aandachtsfunctionarissen) om als expert te kunnen zorgen voor borging van het handelskader. Start van de trainingen is voorzien voor het voorjaar van Per kwartaal is er sprake van tussentijdse evaluatie en de intentie is na afloop van het jaar waarin het project heeft gedraaid de werkwijze regulier te maken. Veiligheidshuis De gemeenten en maatschappelijke partners in de Regio Noord- en Oost Gelderland hebben samen het NOG Veiligheidshuis gerealiseerd om de ketensamenwerking in de veiligheid effectiever vorm te geven. In het geactualiseerde convenant ten aanzien van het NOG Veiligheidshuis staat aangegeven onder welke voorwaarden gegevens worden uitgewisseld tussen de betrokken partijen. Vanuit Het NOG Veiligheidshuis wordt aan convenantpartners training aangeboden om conform de voorwaarden van het convenant en het AVG te kunnen werken. Bouwsteen 9 Regionale actiepunten: a. Uitrol OZOverbindzorg binnen de regio stimuleren, in het bijzonder voor mensen die verward gedrag vertonen (actiepunt Regietafel Zorglandschap) b. Aansluiten bij project gegevensdeling 29

30 Bouwsteen 9 Informatievoorziening Wat doet Zutphen? Herkenbare dilemma s privacy De privacy is een zeer groot goed, dat zorgvuldig geborgd moet worden. Desalniettemin kent het in het dagelijkse leven van deze doelgroep van psychisch kwetsbaren ook een belangrijke keerzijde. Vanwege privacywetgeving krijgen familieleden geen persoonlijke informatie. Dit leidt tot situaties waarin familie zich niet betrokken en machteloos voelt. Familieleden van personen met verward gedrag geven dan ook aan dat zij een adequate werkwijze wensen, waar zij als sociaal netwerk nauw bij betrokken worden. Hierbij dient volgens hen een focus te liggen op de preventie, het voorkomen van escalatie en het zo humaan mogelijk opvangen van personen met verward gedrag. Bij de kwetsbare doelgroep is het zich afzonderen en hulp of de toenadering van sociale contacten weigeren, vaak ook een eerste signaal dat het niet goed met ze gaat. Hulp is dan juist geboden, om escalatie of een crisis te voorkomen. Maar vanuit een oogpunt van privacy en persoonlijke integriteit kan hulp niet opgedrongen worden. Ook betrokken professionals in de wijk, zoals de sociale wijkteams of het Woonbedrijf, geven aan dat zij meer en beter ondersteuning kunnen bieden aan personen met psychische kwetsbaarheid als zij hierover informatie zouden krijgen. Dit is echter strijdig met de privacywetgeving. Huidige hantering privacy Er is een privacy document opgesteld, dat van toepassing is voor het delen van informatie binnen de gemeente en met derden. Dit document wordt binnen de gemeente gebruikt voor de verschillende vormen van samenwerking. Ook binnen de terugkoppeling van de politie en GGZ zijn hierover afspraken gemaakt. Bij de multidisciplinaire overleggen wordt een regievoerder benoemd, waarbij wordt gezorgd voor een goede afstemming met de cliënt, diens netwerk en de zorg- en hulpverlening. Leertuin gegevensdeling In Zutphen is aangesloten op het project Gegevensdeling. Binnen dit project wordt een lerende praktijk binnen de huidige wet- en regelgeving vormgegeven. Doelstelling is dat de Sociaal Wijkteams, de Veiligheidskamer, de professionals die regelmatig deelnemen aan MDO s van het SWT én de professionals in de jeugdnetwerken; de vaardigheid beheersen van dilemmahantering gegevensdeling bij integrale hulpverlening en zich ook eigenaar voelen van dit gedachtegoed. De optimale bescherming van de persoonlijke levenssfeer van een cliënt staat daarbij voorop. Onderdeel van de aanpak Gegevensdeling is ook een training voor uitvoerders over privacy wetgeving, beroepsgeheim, meervoudige benadering en dilemmahantering bij gegevensdeling integraal hulpverlenen. Daarnaast worden er professionals aanvullend getraind om als expert te kunnen zorgen voor borging van de aanpak. Start van de trainingen is voorzien in Bouwsteen 9 Wat gaat Zutphen doen? Leertuin privacy ontwikkelt door tot Werkplaats gegevensdeling Kaderstellend voor onze werkwijzen zijn de Europese wetgeving AVG (Algemene Verordening Gegevensdeling) van mei 2018, het Convenant Veiligheidshuizen (Handvat Gegevensdeling in het Zorg- en Veiligheidsdomein juli 2017) en het convenant GGD. In Zutphen is 2018 het projectjaar van gegevensdeling; waarbij we door middel van training en action learning komen tot een gedragen aanpak. Belangrijk daarbij is dat we in overleg met de zorgpartners en cliëntvertegenwoordigers komen tot een correcte en aanvaardbare werkwijze, die voldoende bijdraagt aan de doelen de we willen bereiken in de sluitende aanpak van personen met verward gedrag. Een continu punt van aandacht is dat personen met een psychische kwetsbaarheid (of hun mantelzorgers) de benodigde ondersteuning wordt aangeboden zonder hun privacy te schaden. Eén mogelijkheid is in ieder geval dat zij zelf door hun professionele begeleiders nadrukkelijker gewezen worden op de ondersteuningsmogelijkheden door bijvoorbeeld de sociale wijkteams. Sowieso wordt er waar mogelijk mét cliënten gesprekken gevoerd, niet óver cliënten. Maar dit is niet altijd mogelijk., terwijl er toch zorgen zijn over de persoon, het gezin of de nabije omgeving. Over deze kwestie worden gesprekken gevoerd met meerdere betrokken lokale partijen. In de lokale werkplaats gegevensdeling wordt vanuit de gemeente op verschillende niveaus verkend wat mogelijkheden zijn om op zorgvuldige en correcte wijze gegevens te delen in het belang van de (verwarde) persoon. Belangrijk hierbij is het verkrijgen van voldoende deskundigheid en een gezamenlijk begrippenkader. We evalueren de gekozen aanpak en borgen de projectresultaten van de werkplaats. 30

31 Bouwsteen 9 Actiepunt Zutphen a. Deelnemen aan de Werkplaats Gegevensdeling, waarin samen met partners in de uitvoering wordt verkend hoe op een correcte en zorgvuldige wijze de benodigde persoonsgegevens kunnen worden uitgewisseld. Conclusies omtrent de sluitende aanpak voor personen met verward gedrag Uit bovenstaande blijkt dat de sluitende aanpak niet op zichzelf staat, maar vorm krijgt binnen de ontwikkelingen op de beleidsterreinen van (geestelijke gezondheids-) zorg, welzijn en veiligheid. Ook mag duidelijk zijn geworden, dat de sluitende aanpak niet volledig gereed zal zijn op 1 oktober De opgave in dit nieuwe aandachtsgebied heeft inmiddels al wel veel in gang gezet. Gemeenten en partnerorganisaties zullen, samen met de belanghebbenden, de komende tijd nog moeten werken om te komen tot een werkelijk sluitende aanpak. 31

32 Bijlage 1 Actiepunten Actiepunten Zutphen per bouwsteen en tijdspad Gezien de verplichting aan de gemeenten om per 1 oktober 2018 een sluitende aanpak te hebben, zouden alle genoemde actiepunten in oktober 2018 afgerond moeten zijn. Dit lijkt niet haalbaar. Veel actiepunten kunnen bijvoorbeeld alleen worden uitgevoerd met behulp van regionale samenwerking of door de inzet van anderen, zoals grote zorgaanbieders of de zorgverzekeraars. Uitvoering en monitoring Voorgesteld wordt daarom om de uitvoering en de resultaten van de actiepunten over de periode 2018 (en indien nodig ook in 2019) in beeld te houden met mondelinge kwartaalrapportages aan de portefeuillehouders, en half jaarlijkse schriftelijke rapportages aan het college. Bouwsteen 1 Eigen inbreng van verwarde personen Regionaal Onderzoeken van de behoefte aan systematische inbedding van crisiskaarten bij cliënten en ketenpartners. Indien de behoefte aanwezig is: vormgeven van verdere uitrol. (Werkgroep Sluitende Aanpak Personen met Verward Gedrag) Lokaal Versterken van de samenwerking en afstemming tussen sociale wijkteams en GGZ met behulp van themabijeenkomsten. Afspraken maken over het nadrukkelijker verwijzen van de cliënt naar mogelijkheden van de sociale wijkteam en over een warme overdracht aan de wijkteams (met toestemming van cliënt). Uitvoeren actieplan MO/BW. Bouwsteen 2 Preventie en levensstructuur Regionaal Onderzoek preventie-alliantie met Zilveren Kruis (regietafel zorglandschap) Lokaal Nadrukkelijker onder de aandacht brengen van de Hulpwijzer. Onderzoek verrichten naar verbetering van de dagbestedingsmogelijkheden van de doelgroep, inclusief de mogelijke invullen van vrije tijd. Verkennend overleg daartoe met de dagbestedingspilots en met het lokale buddyproject. Voortzetten van de ontwikkelingen omtrent de uitvoeringscoördinatie, de aanpak woonoverlast en de MO/BW. Bouwsteen 3 Vroegtijdige signalering Regionaal Blijven sturen/toezien op concrete uitwerking/inbedding afspraken casemanagement en ketenzorg dementie (Regietafel zorglandschap). Lokaal Optimaliseren van de digitale Hulpwijzer met behulp van feedback en inbreng van doelgroep organisaties. 32

33 Aansluiten op de ontwikkelingen van advies- en informatiepunten voor de doelgroep en de naastbetrokkenen. Borgen dat bij de doorontwikkeling van de uitvoeringscoördinatie een goed bereikbare mogelijkheid komt voor het ontvangen en verwerken van zorgsignalen, ook wanneer die van niet-professionals komen. Verkennend gesprek voeren met deskundige en niet-commerciële adviseurs (bijvoorbeeld Preventiecollectief of Proscoop) over de mogelijkheden van optimaler gebiedsgericht samenwerken op lokaal niveau tussen professionals uit het medisch en het sociale domein. Stimuleren dat behandelende zorgprofessionals optimaal afstemmen met de sociale wijkteams om alle signalen uit de wijk te kunnen ontvangen, bijvoorbeeld met behulp van genoemde (thema-) bijeenkomsten en uitwisseling van contactpersonen. Samenwerken met het Woonbedrijf en/of andere betrokken organisaties om eventuele zorgelijke signalen uit de wijk snel te zien en direct op te reageren. Bouwsteen 4 Melding Regionaal Vormgeven van en besluitvorming over een 24/7 advies- en meldpunt, dat beschikbaar is voor cliënten, naasten, professionals en wijkbewoners (actiepunt Werkprogramma EPA-Taskforce). Lokaal Leren van de uitkomsten van de screening van de voorgekomen E33 meldingen in onze regio en zo veel mogelijk verbeterpunten in de verwerking van deze meldingen direct doorvoeren. Aansluiten bij de ontwikkelingen vanuit Apeldoorn van het regionaal advies- en meldpunt Oost Veluwe en deelnemen aan de pilot. Aansluiten bij de ontwikkelingen vanuit Deventer van de 24/7 bereikbaarheid voor de beschermd wonen doelgroep. Deelnemen (via projectgroepen) aan de onderzoek- en adviesopdracht aan de GGD NOG voor het goed op elkaar afgestemd bijeenbrengen van de advies en informatiepunten, het passend vervoer en de beschikbare (crisis-) opvang GGZ. Faciliteren van de aansluiting en samenwerking tussen sociale wijkteams en (met name ambulante) zorgaanbieders, onder andere via vaste contactpersonen, door middel van bijeenkomsten en afspraken. Bouwsteen 5 Beoordeling Regionaal In beeld brengen van de behoefte aan het aantal en type tijdelijke opvang- en crisisplekken en beschikbaarheid van deze plekken (actiepunt GGD). Ontwikkelen en implementeren van een HIC (High Intensive Care voor GGZ-cliënten, actiepunt voor GGNet, Werkprogramma EPA Taskforce). Lokaal Onderzoeken (via de pilot E33 meldingen en via de GGD NOG) van de huidige lokale handelswijzen van melding, vervoer en beoordeling en waar mogelijk structurele verbeteringen aan te brengen. Bouwsteen 6 Toeleiding Regionaal 33

34 Opmaken balans RFPN en besluitvorming over continuering vanaf 2019 (actiepunt RFPN Lokaal Versterken van de lokale uitvoeringscoördinatie en procesregie (zogeheten uitvoeringscoördinatie ). Versterken van de samenwerking tussen de deskundigheden, met name tussen de FACT teams ambulante GGZ en sociale wijkteams voor begeleiding; door middel van samenwerken in de wijk, themabijeenkomsten en uitwisselen van contactpersonen. Bouwsteen 7 Passend vervoer Regionaal b. Reflecteren op en waar nodig bijdragen aan, de opdracht passend vervoer van GGD NOG. Lokaal Aansluiten bij de door de GGD NOG geadviseerde passend vervoermogelijkheden, die op basis van de uitkomsten van landelijke pilots geschikt worden gevonden voor onze regio. Inrichting en bekostigen van (een pilot) passend vervoer kan alleen regionaal worden gerealiseerd. Deelnemen aan de GGD NOG projectgroep Varianten voor de beschikbaarheid van passend vervoer. Bespreken met de lokale GGZ-zorgaanbieders in welke mate de kosten van vervoer een knelpunt vormen en zo nodig meewerken aan een geschikte oplossing. Bouwsteen 8 Passende ondersteuning, zorg en straf Lokaal Afstemmen van een sluitende aanpak in ondersteuning, zorg en straf door middel van: o continue inzet van de coördinator Veiligheidskamer; o volgen van de ontwikkelingen omtrent het dossier beveiligde zorg ( continuïteit in de zorg ). Verkennen via de GGD NOG of er in regionaal verband voldoende en de juiste GGZ opvang- en crisisen behandelplekken zijn. Bouwsteen 9 Informatievoorziening Regionaal Uitrol OZOverbindzorg binnen de regio stimuleren, in het bijzonder voor mensen die verward gedrag vertonen (actiepunt Regietafel Zorglandschap) Aansluiten bij project gegevensdeling Lokaal Deelnemen aan de Werkplaats Gegevensdeling, waarin samen met partners in de uitvoering wordt verkend hoe op een correcte en zorgvuldige wijze de benodigde persoonsgegevens kunnen worden uitgewisseld. 34

35 Bijlage 2 Cijfermatige stand van zaken 2017 Cijfers meldingen en crisisbeoordelingen mensen met verward gedrag Jaarlijks brengt de politie Oost Nederland in beeld hoeveel meldingen van overlast er zijn door verwarde personen/zwervers. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze meldingen in Apeldoorn en Zutphen weergegeven. Overlastmeldingen gemeente Apeldoorn Overlast verwarde / overspannen personen (E33- code) Overlast zwervers Totaal Overlast meldingen gemeente Zutphen Overlast verwarde/overspannen personen Overlast zwervers Totaal In de gebiedsscan van de Apeldoornse politie wordt aangegeven dat het aantal meldingen van overlast door verwarde/overspannen personen die geen strafbaar feit hebben gepleegd, in de afgelopen 5 jaar is gestegen van 564 meldingen in 2013 naar 764 meldingen in 2017 (met een piek in 2016). Wanneer echter gekeken wordt naar het totale aantal meldingen (dus incl. de categorie overlast zwervers) dan is er sprake van een veel lichtere (8%) stijging, met eveneens een piek in De stijging van het aantal E33-meldingen is waarneembaar in de meeste wijken van Apeldoorn. Het is echter van belang om te weten dat deze code niet alleen wordt gebruikt voor personen met verward gedrag als gevolg van (chronische) GGZ-problematiek, maar bijvoorbeeld ook voor huiselijk ruzies indien iemand zich gestoord gedraagt. E33 wordt ook wel getypeerd als een container-aanduiding. Er valt, met andere woorden, niet direct aan af te leiden welke meldingen er daadwerkelijk voor de doelgroep personen met verward gedrag zijn binnengekomen. Daarnaast geldt dat er bij een E33-melding geen sprake is van een strafbaar feit. Indien iemand met verward gedrag een strafbaar feit zou plegen, is deze melding voorliggend aan de E33-melding. De E33-melding geeft dan ook niet alle situaties weer waarin een persoon verward gedrag vertoont. Verder geldt dat per situatie één E33 melding wordt gemaakt. Dit betekent dat een persoon met verward gedrag op jaarbasis meerdere E33-meldingen kan veroorzaken. GGNet meldingen Personen met verward gedrag worden vaak gezien door het crisisteam van GGNet. Het crisisteam van GGNet verzorgt spoedeisende hulp voor mensen met psychische en psychosociale problematiek. Naast de spoedeisende hulp beschikt het crisisteam over een crisisstabilisatie-afdeling. GGNet heeft 2 crisisteams werken in hun werkgebied van ongeveer inwoners. De gemeente Apeldoorn valt onder het crisisteam Apeldoorn-Zutphen. In dit gebied wonen ongeveer inwoners. Omdat GGNet alleen op basis van deze regio registreert, is uitsplitsen niet mogelijk. Dit maakt het lastig om de cijfers met die van de politie te vergelijken. GGNet geeft aan dat ze in het werkgebied Apeldoorn-Zutphen in de jaren 2013 t/m 2017 een stijging zien in het aantal telefonische crisiscontacten en meldingen. De meeste van deze meldingen vinden overdag plaats, maar er is ook een substantieel aantal telefonische meldingen buiten kantooruren. In 2017 waren er 3795 telefonische crisiscontacten, ruwweg 2/3 binnen kantooruren en 1/3 in avonden en weekend. Deze contacten kunnen verlopen zijn via de politie, maar veel vaker is dat met de huisartsen(posten), zorginstellingen en ambulante hulpverleners. 35

36 Getallen telefonische crisiscontacten/meldingen Telefonische meldingen binnen kantoor uren Telefonische meldingen buiten kantoor uren Totaal Onderstaande afbeelding geeft het werkgebied van de crisisdienst GGNet weer. De cijfers gaan over het groene deel van de afbeelding. Figuur 4: Werkgebied crisisdienst GG net Het aantal face to face crisisbeoordelingen in dit werkgebied is de afgelopen jaren eveneens toegenomen. Totaal gaat het in de regio Apeldoorn-Zutphen over 1544 face to face crisisbeoordelingen. Omdat er geen separate registratie plaatsvindt naar gemeente van herkomst, is niet na te gaan welk percentage van de face to face beoordelingen inwoners uit de gemeente Apeldoorn betreft. Vergelijking met de cijfers van de politie is dan ook niet mogelijk. Wel zien we dat de meldingen bij beide organisaties stijgen. Aantal face to face crisisbeoordelingen Face to face beoordelingen binnen kantoor uren Face to face beoordelingen buiten kantoor uren Totaal Van de 1544 verwijzingen in 2017 zijn er 225 (=15% van het totaal aantal) afkomstig van de politie. Onderstaand overzicht weergeeft op welke locatie deze verwezen mensen beoordeeld zijn. Opvalt dat veruit de meeste politieverwijzingen (125) leiden tot een beoordeling op het politiebureau. Uitgangspunt is dat dit alleen gebeurt indien er een strafbaar feit is gepleegd, of gevaardreiging of overmatig drugs/drankgebruik heeft plaatsgevonden. Er zijn echter (om politie moverende redenen) ook mensen op het politiebureau opgevangen die niet voldoen aan voorgaande omschrijving. Het aantal beoordelingen op de beoordelingslocatie van GGNet is t.o.v fors gestegen. 36