PROJECT ENERGIE Zonneventilator. Techniek Natuurwetenschappen wetenschappelijk werk

Transcriptie

1 PROJECT ENERGIE Zonneventilator Techniek Natuurwetenschappen wetenschappelijk werk

2 Inhoud Onderdelen 4 Stap1: probleem of behoefte 5 Talenten ontdekken (2p) 6 Onderzoek 1: Energiebronnen 7 Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) 7 Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) 7 stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) 8 Onderzoek 2: Omvormen en omzetten van energie 10 Onderzoek 3: Een citroen met licht 12 Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) 12 Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) 12 Wat heb je nodig? 12 stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) 12 stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) 13 Energie-omzetting bij wrijving? 13 Onderzoek 4: Elementen van een elektrische kringloop 14 Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) 14 Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) 14 stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) 14 stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) 14 Onderzoek 5: De werking van de elektrische kringloop 15 Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) 15 Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) 15 stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) 15 stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) Draden De schakelaar De lamp 19 Onderzoek 6: De basisgrootheden van de elektrische kringloop 20 Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) 20

3 Wat gaan we onderzoeken? 20 Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) 20 stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) 20 Onderzoek 7: De serie- parallelschakeling 23 stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) 25 Stap 2: ontwerpen 26 Het ontwerpprobleem analyseren (4.1) 26 criteria en normen benoemen (4.2) 26 de meest geschikte ontwerpoplossing kiezen en verantwoorden (4.4) 27 Ontwerpoplossing voorstellen (4.5) 27 Stap 3: maken 28 Benoem de gereedschappen die je tijdens dit project gebruikt (5.1) 28 de werkpost voorbereiden (5.7) 28 het ontwerp planmatig realiseren (5.8) 28 de werkpost opruimen met oog voor milieu (5.9) 28 Stap 4: in gebruik nemen 29 de test uitvoeren op het gemaakt technisch systeem en de testresultaten vergelijken met de nodige criteria en normen. (8.1, 8.2) 29 Stap 5: evalueren 30 Evaluatie Maken In gebruik nemen evaluatie 31 Beroepen 35 Opdracht 1: jouw talenten (13.1) 35

4 Onderdelen 1. Probleemstelling 2. Onderzoek1 : Energiebronnen 3. Onderzoek 2: Omvormen van energie 4. Onderzoek 3: Omzetting van elektrische energie 5. Onderzoek 4: een citroen met licht 6. Onderzoek 5: de verschillende elementen van de elektrische kringloop 7. Onderzoek 6: Werking van de elektrische kringloop 8. Onderzoek 7 : basisgrootheden van de elektrische kringloop 9. Onderzoek 8: Serie- of parallelschakeling 10. Ontwerpopdracht 11. Maakopdracht 12. Duidingsopdracht 13. Talenten & beroepen

5 Stap1: probleem of behoefte Probleemstelling 1. Maandagmorgen. Klik, klik,. Geen licht! Je stapt uit bed en stoot met je teen tegen het bed. Au!!! Al hinkend betreed je de ijskoude vloer in de keuken. Berekoud! Zelfs de binnenkant van je raam is bevroren. Hoe laat is het? De klok in de keuken geeft geen teken van leven. Snel een douche, je bent immers al te laat. Brrrr. Ijskoud water. Geen koffie, geen eitje. HEEELP!!! Wat is er aan de hand? Waarom doet ook de verwarming het niet? Die werkt immers op mazout? 2. Examens in juni zijn geen lolletje! Kei veel leerstof. en ja hoor een hittegolf. Warm, pff Je wordt er zo lui en loom! Zelfs je hersens werken op halve capacteit! Maar.hulp komt eraan, je maakt bij dit project een zonneventilator die jou op een milieuvriendelijke manier van frisse wind voorziet. Opdracht Maak een zonneventilator aan de hand van een gekregen stappenplan dat je in het werkboekje PD3 vindt. Bij het maken van de zonneventilator moet je rekening houden met: Moet werken op zonne-energie. Moet gemaakt worden in twee lesuren. Dit houdt het inrichten van je werkplek in, het maken van het werkstukje en het opruimen van je werkplek. Je maakt de zonneventilator zelfstandig. Je maakt gebruik van de materialen die je gekregen hebt van je leerkracht. Met welke criteria en normen moet je rekening houden: De oogjes moeten netjes gesoldeerd zijn. Het kunststofplaatje moet op de correcte afstanden (conform tekening) geplooid zijn. De gaatjes moeten met de juiste diameter (5mm) en op de juiste afstanden geboord zijn. De zonnecel en motor moeten correct gemonteerd zijn op het kunststof plaatje. De elektrische aansluiting moet correct zijn. Je werkt netjes en je houdt rekening met de veiligheidsvoorschriften, eigen aan de gereedschappen en materialen die wij gaan gebruiken.

6 Werkwijze Je krijgt hiervoor het stappenplan dat je in je werkboek PD3 kan vinden. Je doorloopt dit nauwkeurig. Je werkt zelfstandig. Tijd Je krijgt hiervoor 2 lesuren. Hulpmiddelen Je mag deze bundel, je PD3, het opzoekboek Explora, hoofdstuk 13 & 14 van je leerwerkboek natuurwetenschappen en de computers in de klas gebruiken. Wat zal je leren? In deze opdracht leer je aan de hand van een stappenplan het technisch systeem zonneventilator maken,rekening houdend met de vooropgestelde criteria en normen. gereedschappen correct leren gebruiken en onderhouden. en aan de attitude werken een goed werktempo hanteren. Evaluatie Zowel jijzelf als de leraar zal jouw resultaat beoordelen. De evaluatiecriteria vind je na elke stap. Wat moet je doen wanneer jouw opdracht is afgewerkt? Wanneer je klaar bent met je opdracht, ruim je jou werkplek helemaal op. Je zorgt ervoor dat alles netjes opgeruimd is en de gebruikte materialen op hun plaats zijn. Talenten ontdekken (2p) Wat denk je, zal je deze maakopdracht graag doen? Kruis aan. O ja O nee Waarom wel of niet? Vul 1 van de 2 zinnen aan. Ik zal deze opdracht graag doen omdat Ik zal deze opdracht niet graag doen omdat.

7 Onderzoek 1: Energiebronnen Doelstelling : lichten na een onderzoek soorten energiebronnen toe.(lpd1.3.26) Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) Bekijk samen met je leerkract volgend fragment van KLAAR: Waar komt de energie, die nodig is om elektriciteit op te wekken vandaan? Bekijk de afbeeldingen in je werkschrift NW blz. 69 en noteer onder elke afbeelding de juiste energiebron. Energie wordt door een energiebron geleverd. o Energiebronnen zijn uitputbaar of onuitputbaar. Energiebronnen die opgeraken heten uitputbaar, energiebronnen die niet opgeraken zijn onuitputbaar. Bekijk dit voor de energiebronnen je werkschrift NW blz. 69. Zet een kruisje in de juiste kolom. Energie is er zolang de voorraad strekt! o Energiebronnen die onuitputbaar zijn zorgen voor duurzame energie. Noteer in je werkschrift NW blz. 71 de energiebron bij elke afbeelding. Onderlijn de voordelen in het groen, de nadelen in het rood. We onderscheiden twee soorten energiebronnen: duurzame en niet duurzame energiebronnen. Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) Aan de hand van enkele afbeeldingen ga je onderzoeken voor welk elektrisch toestel deze energiebron geschikt is. Waarom hebben we verschillen soorten energiebronnen? Je verbindt, aan de hand van een lijn, elk toestel met de juiste foto. Zo bepaal je waar de elektriciteit vandaan komt om het toestel te laten werken.

8 stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) haardroger fietslicht autoverlichting je MP3 speler je GSM opladen je game boy

9 Stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag Waarom gebruiken we verschillende soorten energiebronnen? Evaluatie: energiebronnen lichten na een onderzoek soorten energiebronnen toe.(lpd1.3.26) Energiebronnen toelichten Ik Zeer zwak Zwak Goed Zeer goed De leerling heeft geen onderzoek uitgevoerd De leerling kan 1 energiebron toelichten De leerling kan 2 of 3 energiebronnen toelichten De leerling kan alle energiebronnen toelichten

10 Onderzoek 2: Omvormen en omzetten van energie Doelstelling: lichten de energievormen toe aan de hand van voorbeelden. (lpd ) lichten omzettingen van energie toe aan de hand van voorbeelden. (lpd ) Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) In het vorige onderzoek kon je zien dat elektrische energie wordt omgezet naar verschillende andere energievormen. Energie kan van de ene vorm in een andere vorm worden omgezet. Daarbij gaat nooit energie verloren. Je kan ook geen energie bijmaken of laten verdwijnen. o Waar komt alle energie op aarde dan vandaan? In de volgende video wordt op deze vraag een antwoord gegeven: Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) o o Welke energievormen zijn er? Verbind in je werkboek NW op blz. 77. elke energievorm met de juiste omschrijving. Waar blijft energie bij een energie-omzetting? Lees de tekst in je werkboek NW op blz. 77. en vul aan. o Elektrische energie kan dus omgezet worden naar andere energievormen. Geef, aan de hand van enkele elektrische toestellen, naar welke energievorm de elektrische energie omgevormd wordt. Je gaat nagaan na het bekijken van voorbeelden, naar welke andere energievormen elektrische energie zich kan omzetten. Stap 3: de waarneming noteren Zoek in je opzoekboek Explora op naar welke andere energievormen elektriciteit kan omgezet worden. Tip : zoek eerst in de inhoudstabel de juiste pagina op. Naar welke energievormen kan elektriciteit omgezet worden: Bekijk de onderstaande foto s van enkele toestellen die op elektriciteit werken. Schrijf onder de foto naar welke energievorm de elektriciteit omgezet wordt.

11 stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) Naar welke andere energievormen kan elektriciteit in bovenstaande toestellen omgezet worden? Evaluatie: omzetten van energie lichten de energievormen toe aan de hand van voorbeelden. (lpd ) lichten omzettingen van energie toe aan de hand van voorbeelden. (lpd ) Energievormen toelichten Ik Omzetten van energie Ik Zeer zwak Zwak Goed Zeer goed De leerling heeft geen onderzoek uitgevoerd De leerling heeft geen onderzoek uitgevoerd De leerling kan 1 energievorm toelichten De leerling kan 1 omzetting toelichten De leerling kan 2 of 3 energievormen toelichten De leerling kan 2 of 3 omzettingen toelichten De leerling kan alle energievormen toelichten De leerling kan alle energieomzettingen toelichten

12 Onderzoek 3: Een citroen met licht Iedereen heeft er al wel eens van gehoord. Kan je elektriciteit maken met een citroen als energiebron? Nieuwsgierig zoals we zijn willen we dat wel eens uittesten. Welke benodigdheden hebben we hiervoor nog nodig. Hoe noemen deze onderdelen en waarvoor hebben we deze nodig? Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) Je gaat onderzoeken of een citroen: (schrap wat niet past) Elektriciteit op zichzelf kan maken Ja / nee Je ook andere materialen moet gebruiken Ja / nee Je geen elektriciteit met een citroen kan maken Ja / nee Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) Wat heb je nodig? 1. 3 citroenen 2. 3 munten van 5 eurocent 3. Mes 4. 3 spijkers van gegalvaniseerd staal (te koop bij de bouwmarkt) 5. 4 elektriciteitsdraden van 20 cm waar het koper uitsteekt 6. 8 krokodillenklemmen 7. Los LED-lampje stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) Kan je iets opmerken wanneer je het ledlampje verbind?

13 stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) Wat kan je hieruit besluiten? In je werkboek NW, blz. 80, vind je ongeveer hetzelfde onderzoek. Lees het experiment en vul het besluit aan. Energie-omzetting bij wrijving? Welke energie is wrijving? En naar welke energie kan je deze energie omzetten? Doe de test. Je hebt hiervoor enkel een lat, papiersnippers en een wollen doek nodig. Lees, voer uit en noteer in je werkboek NW, blz. 79 en 80.

14 Onderzoek 4: Elementen van een elektrische kringloop Doelstelling: de verschillende elementen (verbruiker, geleiders, bron, schakelaar) van een stroomkring toelichten. (lpd1.3.31) Wanneer je net de onderzoeksopdracht met de citroen hebt gemaakt, merk je dat je verschillende onderdelen nodig had. Deze onderdelen zijn de elementen van de elektrische kringloop. Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) Zoek in je opzoekboek Explora de elementen op van een eenvoudige elektrische kringloop. Teken de symbolen die deze elementen schematisch voorstellen. Teken een eenvoudig elektrisch schema met symbolen in een raster. Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) Je neemt het opzoekboek Explora: Je kijkt in de inhoudsopgave Ga na tot welk hoofdstuk onze onderzoeksvragen betrekking hebben Zoek daarna de onderwerpen op van onze onderzoeksvragen Ga na op welke pagina je de onderwerpen van onze onderzoeksvragen kan vinden Blader naar de correcte pagina en of pagina s Ga na of je de antwoorden op de onderzoeksvragen op deze paginas kan vinden stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) Voorbeeld Onderdelen symbool stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) Heb je de onderdelen van de elektrische kringloop genoteerd? Heb je de symbolen van de elektrische kringloop getekend? Ja / Nee Ja / Nee

15 Onderzoek 5: De werking van de elektrische kringloop Doelstelling: kunnen elektrische elementen schematisch voorstellen (lpd ) In vorig onderzoek hebben we de verschillende elementen van een elektrische kringloop bestudeerd. Nu gaan we eens kijken hoe we deze kringloop kunnen opbouwen. Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) Zoek in je opzoekboek Explora elektrische kringloop op Teken het schema met de juiste symbolen in het raster Daarna gaan we de elektrische kringloop opbouwen met de materialen die je van je leerkracht krijgt Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) Teken een eenvoudig elektrisch schema met symbolen in een raster. Leg de onderdelen die je gekregen hebt op dezelfde wijze zoals je het schema in het raster hebt getekend. Verbind de onderdelen met elkaar Zet de spanningsbron aan Open en sluit de elektrische kringloop stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) Is de elektrische kringloop gesloten Ja / Nee Brand de lamp Ja / Nee Als je een geleider onderbreekt, brand de lamp dan Ja / Nee stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) Als de elektrische kringloop gesloten/ open is zal de lamp branden. (schrap wat niet past)

16 Nu kunnen we ons verschillende vragen beginnen stellen! Met cartoons! In onderstaande cartoons kan je verschillende stellingen terug vinden. Elke cartoon bevat een bepaalde schakeling van draden, schakelaars, lampen,.. De cartoons zijn ook opgesteld in het Engels. Zoek de betekenis van de Engelse woorden op zodat je begrijpt wat je moet doen. Als dit niet duidelijk is, vraag het dan even aan de leerkracht. Zo ga je te werk: Bekijk elke cartoon goed. Bespreek in je groep wat je denkt dat er juist is. Soms kunnen er meerdere juist zijn. Markeer in het geel wat je denkt dat het is. (er is geen goed of fout antwoord hier, enkel wat je denkt) Schrijf je eigen idee op. Dit kan niet juist of fout zijn! Het is jouw idee. Voer de schakeling uit met de materialen die je hebt Kijk wat het resultaat is. Markeer in het groen wat het resultaat is. Schrijf in het besluit wat het resultaat is en kijk of je hypothese juist was.

17 1. Draden Zoek de vertaling van volgende woorden op: Wires: Brighter: Shorter: Difference: Hypothese: Wat denk je dat het juiste is en waarom? Besluit: Wat gebeurt er wanneer je de schakeling uitgevoerd hebt? Waarom is dit?

18 2. De schakelaar Een stroombron geeft de energie, de lamp is de verbruiker die we gaan laten branden, maar wat doet nu de schakelaar? Zoek de vertaling van volgende woorden op: Switch: Circuit: Hypothese: Wat denk je dat het juiste is en waarom? Besluit: Wat gebeurt er wanneer je de schakeling uitgevoerd hebt? Waarom is dit?

19 3. De lamp Zoek de vertaling van volgende woorden op: Battery: Hypothese: Wat denk je dat het juiste is en waarom? Besluit: Wat gebeurt er wanneer je de schakeling uitgevoerd hebt? Waarom is dit?

20 Onderzoek 6: De basisgrootheden van de elektrische kringloop Doelstelling: definiëren basisgrootheden ( spanning, stroomsterkte, vermogen) van het SI stelsel.(lpd ) We hebben nu een elektrische kringloop gemaakt. Maar wat is dat nu een elektrische kringloop? Omdat beter te kunnen begrijpen kunnen we de elektrische kringloop gaan vergelijken met een waterkringloop. Als we deze vergelijking maken kunnen we ons beter voorstellen wat elk onderdeel van de elektrische kringloop doet. Ook zal het je al opgevallen zijn dat er een hele boel nieuwe begrippen aan bod komen. Wat is bijvoorbeeld spanning, stroom en vermogen? In welke eenheid worden deze begrippen uitgedrukt? Wat zijn hun symbolen en hoe kan je de waarde meten? Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) Wat gaan we onderzoeken? We vergelijken de elektrische kringloop met een waterkringloop Opzoeken van wat de verschillende grootheden spanning, stroom en vermogen betekenen Welke eenheden deze verschillende grootheden hebben Wat zijn de verschillende symbolen van de elektrische grootheden Hoe kan je de waarde van de elektrische grootheden meten of bepalen Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) Je neemt het opzoekboek Explora. Je gaat, zoals we reeds meerdere keren in deze bundel gedaan hebben, de onderzoeksvragen opzoeken. stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) Vergelijk de onderdelen van de elektrische kringloop met de waterkringloop: Bron Geleider Verbruiker Schakelaar Elektrische kringloop waterkringloop Wat betekenen de verschillende grootheden? Spanning Betekenis Stroom Vermogen Welke eenheden hebben de spanning, stroom en vermogen?

21 Grootheid Symbool Eenheid symbool Spanning Stroom vermogen Hoe kan je de verschillende grootheden meten of bepalen? grootheid Spanning Hoe meten of bepalen? Stroom Vermogen stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) Kan je de elektrische kringloop vergelijken met een waterkringloop?(schrap) Ja / Nee Verbind de grootheid met zijn besluit: Spanning Stroom Vermogen De hoeveelheid elektrische energie die in een elektrisch toestel per seconde wordt omgezet. De verplaatsing van elektronen doorheen een geleider. Het verschil van elektronen tussen de 2 polen. Markeer met een fluostift de grootheden, eenheden en hun symbolen die bij mekaar horen met een zelfde kleur: : Stroom, spanning, vermogen : U, P, I : : V, A, W : Noteer de woorden grootheden, eenheden en symbolen voor het dubbelpunt. Kan je stroom, spanning en vermogen meten? (schrap) Ja, Nee Evaluatie: omzetten van energie

22 de verschillende elementen (verbruiker, geleiders, bron, schakelaar) van een stroomkring toelichten. (lpd1.3.31) kunnen elektrische elementen schematisch voorstellen (lpd ) definiëren basisgrootheden (spanning, stroomsterkte, vermogen) van het SI stelsel.(lpd ) Elementen toelichten Ik Zeer zwak Zwak Goed Zeer goed De leerling heeft geen onderzoek uitgevoerd De leerling kan 1 element toelichten De leerling kan 2 elementen toelichten De leerling kan alle elementen toelichten Elementen schematisch voorstellen Ik De leerling heeft geen onderzoek uitgevoerd De leerling kan 1 element schematisch voorstellen De leerling kan 2 elementen schematisch voorstellen De leerling kan alle elementen schematisch voorstellen basisgrootheden Ik De leerling heeft geen onderzoek uitgevoerd De leerling kan 1 grootheied toelichten De leerling kan 2 grootheden toelichten De leerling kan alle grootheden toelichten

23 Onderzoek 7: De serie- parallelschakeling Doelstelling: lichten na een onderzoek het principe van een serie - en parallelschakeling toe. (Lpd ) We hebben in een vorig onderzoek een elektrische kringloop opgebouwd. Wanneer we dit correct hebben uitgevoerd zou er een lampje moeten gaan branden zijn. Eén lampje geeft echter niet veel licht. We kunnen daar zeker geen klaslokaal met verlichten. We gaan onderzoeken hoe we met meerdere lampen het lichter kunnen maken. Zijn hier meerdere mogelijkheden? Ja, natuurlijk. Twee van deze mogelijkheden gaan we onderzoek. De serieschakeling en de parallelschakeling. Deze twee manieren van verbruikers schakelen heeft verschillende eigenschappen. Deze eigenschappen gaan we onderzoeken. Daarna moeten we een besluit maken, welke schakeling voor ons het beste is. Stap 1: De onderzoeksvraag analyseren (11.2) Maken van een serieschakeling en zijn eigenschappen bepalen aan de hand van enkele proefjes. Maken ven een parallelschakeling en zijn eigenschappen bepalen aan de hand van enkele proefjes. Stap 2: Het onderzoek uitvoeren (11.3) Teken met behulp van je opzoekboek Explora het schema van de gevraagde elektrische kring. Gebruik de symbolen die je hebt geleerd bij het onderzoek naar de elektrische kringloop. Leg de onderdelen die je gekregen hebt op dezelfde wijze zoals je het schema in het raster hebt getekend. Verbind de onderdelen met elkaar Zet de spanningsbron aan Open en sluit de elektrische kringloop en controleer of de schakeling werkt. Voer de gevraagde opdrachten uit stap 3: De waarneming correct noteren (11.4) Teken de schema s van de twee verschillende elektrische kringlopen. We gebruiken twee lampjes. Serieschakeling Parallelschakeling

24 1. Verbind de onderdelen van de serieschakeling. De onderdelen krijg je van je leraar. Voor de volgende proeven uit: (Schrap wat niet past) - Sluit de schakelaar De lamp brandt Ja / Nee De lampjes branden : feller / hetzelfde / minder hard dan wanneer we slechts één lampje gebruikten. Waarom is dit? (zoek op) De spanning : wordt meer tegengehouden / wordt verdeeld / verdwijnt / wordt niet verdeeld - Draai lampje één uit de lampfitting: Wat gebeurt er met lampje twee: - Draai lampje één terug in de fitting. Draai daarna lampje twee uit de fitting. Wat gebeurt er met lampje één: 2. Verbind nu alle onderdelen zoals je op je schets met de parallelschakeling getekend hebt. Je gebruikt dezelfde onderdelen die je net bij de serieschakeling gebruikt hebt. Voor de volgende proeven uit: (Schrap wat niet past) - Sluit de schakelaar De lamp brandt Ja / Nee De lampjes branden : feller / hetzelfde / minder hard dan wanneer we slechts één lampje gebruikten. Waarom is dit? (zoek op) De spanning : wordt meer tegengehouden / wordt verdeeld / verdwijnt / wordt niet verdeeld. - Draai lampje één uit de lampfitting: Wat gebeurt er met lampje twee: - Draai lampje één terug in de fitting. Draai daarna lampje twee uit de fitting. Wat gebeurt er met lampje één:

25 stap 4: Het antwoord (besluit) noteren op de onderzoeksvraag (11.5) Welke schakeling zou je nemen wanneer je de verlichting in de klas zou maken? (schrap) Waarom? Serieschakeling / parallelschakeling ) Evaluatie: serie- en parallelschakeling lichten na een onderzoek het principe van een serie - en parallelschakeling toe.(lpd Serieparallelschakeling Ik Zeer zwak Zwak Goed Zeer goed De leerling heeft geen onderzoek uitgevoerd De leerling kan de serieschakeling onderzoeken De leerling kan de parallelschakeling onderzoeken De leerling kan beide schakelingen onderzoeken Evaluatie van de onderzoeken Je kan een onderzoeksvraag analyseren Zeer zwak zwak goed Zeer goed ik Je kan een onderzoeksvraag analyseren Zeer zwak zwak goed Zeer goed ik Je kan een waarneming correct noteren (berekeningen maken) Zeer zwak zwak goed Zeer goed ik Je kan een antwoord (besluit) op de onderzoeksvraag formuleren Zeer zwak zwak goed Zeer goed ik

26 Stap 2: ontwerpen Het ontwerpprobleem analyseren (4.1) A. Wat voor technisch systeem gaan we maken? B. Wie moet het maken? C. Hoe lang mag het maken duren? D. Op welke energiebron gaat ons technisch systeem werken? E. Met welke materialen ga je het technisch systeem maken? criteria en normen benoemen (4.2) Soort criteria en normen Benoemen van de criteria en normen in de opdracht Hoe moet je boren en plooien? Waar moet je opletten bij het solderen? Waar moet je opletten Bij monteren en aansluiten? Welke maatregelen kan je nemen i.f.v. netjes en ordelijk werken? Waar moet je opletten i.f.v. correct omgaan met gereedschappen en materialen?

27 Er zijn nog andere mogelijke oplossingen om op een milieuvriendelijke manier een technisch systeem te maken, dat ventilatie in je studeerkamer brengt. Probeer enkele oplossingen te bedenken. Kolom 1 Kolom 2 Kolom 3 Kolom 4 Kolom 5 criteria Deeloplossing 1 Deeloplossing 2 Deeloplossing 3 Deeloplossing 4 1. Op welke wijze ga je het systeem van energie voorzien 2. Met welk onderdeel kan je deze energie overbrengen 3. Hoe breng je de luchtcirculatie opgang de meest geschikte ontwerpoplossing kiezen en verantwoorden (4.4) Duid met een fluostift aan of omcirkel de door jouw gekozen ontwerpoplossingen Ontwerpoplossing voorstellen (4.5) We bouwen de zonneventilator met een bouwpakket. Hierbij zit een bouwplan. Dit gaan we gebruiken. Teken hieronder het elektrisch schema van je bouwpakket. Aansluiting zonnepaneel op ventilator. De volledige zonneventilator mag maar moet je niet mee schetsen.

28 Stap 3: maken Benoem de gereedschappen die je tijdens dit project gebruikt (5.1) Om dit technisch systeem te maken heb je de nodige gereedschappen nodig. Ken je alle gereedschappen? Ja / nee Zoek de onderstaande gereedschappen met hun juiste benaming op in je opzoekboek Explora de werkpost voorbereiden (5.7) Leg alle materialen op de werkbank geordend klaar. Doe dit als volgt: 1. Leg het materiaal dat je nodig hebt voor de zonneventilator klaar. 2. Neem het gereedschap dat je nodig hebt bij mekaar klaar op de werkbank 3. Leg het stappenplan voor je, naast alle gereedschappen en materialen. het ontwerp planmatig realiseren (5.8) En dan monteren maar! de werkpost opruimen met oog voor milieu (5.9) Doe het volgende: Sorteer je afval volgens de juiste fractie. De gereedschappen terug plaatsen op de daarvoor voorziene plaats.

29 Stap 4: in gebruik nemen de test uitvoeren op het gemaakt technisch systeem en de testresultaten vergelijken met de nodige criteria en normen. (8.1, 8.2) Controleer of jouw zonneventilator aan alle criteria voldoet. Doe hiervoor het volgende: Ga per criteria na of jou zonneventilator aan de criteria voldoet. Noteer in de 3 de kolom per criterium voldoet of voldoet niet. criteriumnummer criterium Voldoet / voldoet niet 1 Moet werken op zonne-energie 2 Je hebt zelfstandig gewerkt 3 Moet gemaakt worden met materialen die je van je leraar hebt gekregen 4 Moet klaar zijn in twee lesuren

30 Stap 5: evalueren In stap 4 heb je alle criteria gecontroleerd. Vraag 1 Voldoet jou zonneventilator aan alle criteria? (kruis aan) O ja O nee Indien jouw zonneventilator niet aan de criteria voldoet antwoord je nog op vraag 2. Vraag 2 Wat zou jij nog kunnen doen om je zonneventilator te verbeteren? Noteer per criterium dat niet voldoet een verbeterpunt. Nummer van het criterium Wat zou ik verbeteren? Evaluatie: optimaliseren van een technisch systeem (9.1, 9,2) Optimaliseren van het technisch systeem. ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je hebt niet voor alle criteria die niet voldoen, een verbeterpunt geformuleerd. Je hebt voor alle criteria die niet voldoen een verbeterpunt geformuleerd maar de verbetering is niet relevant. Je hebt voor alle criteria die niet voldoen een verbeterpunt geformuleerd.

31 Evaluatie Maken In gebruik nemen evaluatie Je kan een maakopdracht analyseren Zeer zwak Zwak goed Zeer goed ik Je kan de werkpost voorbereiden Zeer zwak Zwak goed Zeer goed ik Je kan een ontwerp planmatig uitvoeren Zeer zwak Zwak goed Zeer goed ik Je kan de werkpost opruimen Zeer zwak Zwak goed Zeer goed ik Je kan testresultaten met de vooropgestelde criteria en normen vergelijken en nagaan of het systeem voldoet Zeer zwak Zwak goed Zeer goed ik Je kan onderzoeken of er verbeteringen mogelijk zijn Zeer zwak Zwak goed Zeer goed ik

32 Duiden (12.1) (LPD 12.3, 12.4, 12.5, 12.7, 12.8, 12.9, 12.2, 12.14, 12.16) In dit project hebben we een zonneventilator gemaakt op zonne-energie. In het dagelijkse leven gebruiken we echter nog elektriciteit uit fossiele brandstoffen (aardolie, gas, ). Deze brandstoffen hebben een impact op de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. 1. Wat is het broeikaseffect? 2. Welke gevolgen heeft CO2 op onze leefwereld? 3. Wat kunnen we doen om de gevolgen van CO2 te beperken? Dit zijn vragen die we de komende jaren moeten oplossen willen we de wereld leefbaar houden. Stap 1: In een volgende video : worden aan deze vragen een antwoord gegeven. De bijhorende tekst vind je hieronder (je kan deze ook lezen op YouTube): Broeikasgassen zorgen ervoor dat het op aarde gemiddeld 12 graden is. Maar omdat we steeds meer CO2 uitstoten, wordt het broeikaseffect versterkt. Gevolg: smeltende poolkappen en steeds vaker natte voeten. Door de straling van de zon zitten wij er op aarde redelijk behaaglijk bij, met een gemiddelde temperatuur van zo n 12 graden. Gassen als koolstofdioxide, waterdamp en methaan zijn daarbij heel belangrijk. Zij houden de warmte in de atmosfeer, zoals een broeikas de warmte ook binnenhoudt. Dit noemen we dan ook het broeikaseffect. Zonder die gassen zou het op aarde gemiddeld zo n 18 graden onder nul zijn! En da s geen broeikas, maar een brrrrrr-oeikas. Wij mensen verbruiken nog steeds veel fossiele brandstoffen als steenkool, aardolie en aardgas. Hierdoor komt er heel veel CO2 vrij. Normaal zou dat overschot opgenomen kunnen worden door de bomen, maar die worden ook nog eens door ons gekapt. Hierdoor is in de afgelopen eeuw de temperatuur al met meer dan een halve graad gestegen. Best lekker bij een dagje aan zee, maar als de ijskappen gaan smelten, wordt weer een stuk minder plezant op het strand. De opwarming van de aarde zorgt ook voor uitdijende woestijnen, uitslaande bosbranden en uitstervende diersoorten. Om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen moeten we zelf energie besparen: korter douchen, de verwarming een paar graden lager en lekker de lampen uit. En dan heb je alle gelegenheid om het zelf lekker broeierig te maken... De videolink en de tekst kan je vinden in smartschool. Bij het vak 1TO, documenten, project zonneventilator, video en tekst broeikaseffect. Nog niet overtuigd van het broeikaseffect? Bekijk dan volgende trailer van de documentaire An inconvenient truth van Al Gore: Stap 2: Leg in maximaal vier regels uit wat het broeikaseffect is

33 Wat is de oorzaak van het broeikaseffect? Wat zijn de gevolgen van het broeikaseffect? Lees de tekst die je vindt in je werkboek NW, blz. 70 en verbind de afscheidingsproducten van aardolie met de juiste toepassing. Stap 3: Wat kan jij zelf doen om het broeikaseffect te beperken of zelfs te verminderen? Hoe kan je energie besparen? Bekijk de cartoon en lees de tekst in je werkboek NW, blz. 73. Noteer op blz. 74 minimum 6 manieren om te besparen op energieverbruik thuis. Spring jezelf zuinig met energie om? Wees eerlijk met jezelf en zet een kruisje in de juiste kolom, werkboek NW, blz. 74. Wees zuinig met energie en gebruik zoveel mogelijk duurzame energie!

34 Evaluatie duiden Evaluatie: duiden (12.3, 12.4, 12.5, 12.7) Analyseren van het probleem. ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed De leerling kan het De leerling kan het probleem niet probleem analyseren. analyseren. Raadplegen van informatie. Ik De leerling kan de informatie om de analysevragen op te lossen niet terugvinden. De leerling kan de informatie om de analysevragen op te lossen vinden. De gevolgen voor mens en milieu Ik Kan geen voorbeelden geven van de gevolgen m.b.t. het broeikaseffect voor mens en milieu. Kan 1 gevolg geven van het broeikaseffect voor mens en milieu. Kan 2 gevolg geven van het broeikaseffect voor mens en milieu. Kan 3 of meer gevolg geven van het broeikaseffect voor mens en milieu. Geeft aan hoe duurzaam te handelen ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je kan geen enkele je kan slechts 1 je kan slechts 2 Je kan meerdere oplossing bedenken oplossing bedenken oplossing bedenken oplossingen vinden hoe je het om het om het om het broeikaseffect kan broeikaseffect te broeikaseffect te broeikaseffect te verminderen. verminderen verminderen verminderen.

35 Beroepen Opdracht 1: jouw talenten (13.1) Talenten ontdekken (.. / 2p) In deze opdracht heb je zelf een technisch systeem gemaakt. Bij het begin van deze opdracht heb je aangeduid of je deze opdracht graag zou doen of niet. Hoe denk je er nu over? Ik heb deze opdracht graag gedaan. Kruis aan O ja O nee Heb je hetzelfde geantwoord? Hoe komt dit? Opdracht 2: Noem drie beroepen die te maken hebben met energie Evaluatie: attitude bij beroepen (13.2) Beroepen ontwerpen Ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je kent geen enkel beroep dat te maken heeft met energie Je kent slecht één beroep dat te maken heeft met energie Je kent twee beroepen die te maken hebben met energie. Je kent drie beroepen die te maken hebben met energie.

36 Evaluatie van de attitude werken zelfstandig (5.11) Zeer zwak zwak goed Zeer goed Ziet geen werk en neemt geen initiatief. Ziet enkel werk als de leraar in de buurt is en neemt dan initiatief. Ziet werk, maar moet aangepord worden om het aan te pakken. Ziet werk en pakt het spontaan aan. Ik leraar Is alleen gericht op die zaken, opdrachten die hij/zij graag doet. Voert soms opdrachten uit die hij/zij niet graag doet. Voert alle opdrachten op aanwijzing kwaliteitsvol uit, toont meestal inzet. Voert spontaan kwaliteitsvol opdrachten uit, ook al liggen ze hem niet goed. Ik leraar