Advies 2013/08 datum 07 juni 2013 bestemmeling Mevrouw Freya Van den Bossche, Vlaams minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie

Transcriptie

1 Vlaamse Woonraad Koning Albert II-laan 19 bus Brussel Advies 2013/08 datum 07 juni 2013 bestemmeling Mevrouw Freya Van den Bossche, Vlaams minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie kopie Vlaams Parlement, Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie onderwerp Advies over het ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van diverse bepalingen betreffende het woonbeleid 1. Situering Op 30 april 2013 hechtte de Vlaamse Regering haar principiële goedkeuring aan het ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van diverse bepalingen betreffende het woonbeleid. Op 13 mei 2013 werd de Vlaamse Woonraad verzocht om binnen een termijn van 30 dagen advies te verstrekken over bovenvermeld ontwerpbesluit. Het advies van de Vlaamse Woonraad werd op 07 juni 2013 goedgekeurd en overgemaakt aan de minister bevoegd voor wonen. 2. Beknopte inhoud van het ontwerpbesluit Het ontwerpbesluit heeft als doel wijzigingen door te voeren in een aantal bepalingen op het vlak van wonen. Er worden enkele wijzigingen aangebracht in het besluit van de Vlaamse Regering betreffende de werking en het beheer van het Investeringsfonds voor grond- en woonbeleid voor Vlaams-Brabant (Vlabinvest-besluit) en in het besluit van de

2 Vlaamse Regering tot aanmoediging van projecten inzake het zelfstandig wonen van personen met een fysieke handicap in sociale woonwijken (ADL-besluit). De meeste wijzigingen situeren zich in het besluit van de Vlaamse Regering tot reglementering van het sociale huurstelsel ter uitvoering van titel VII van de Vlaamse Wooncode (verder Kaderbesluit Sociale Huur). De wijzigingen in het Kaderbesluit Sociale Huur kunnen in drie soorten worden onderverdeeld. Ten eerste de wijzigingen die een doorvertaling zijn van keuzes die op decretaal niveau (Vlaamse Wooncode) gemaakt zijn; ten tweede de wijzigingen die het resultaat zijn van nieuwe beleidsinzichten of lijnen, o.a. ten gevolge van de evaluatie van het Kaderbesluit Sociale Huur; en ten derde de louter juridischtechnische wijzigingen. 3. Bespreking van het ontwerpbesluit Het advies van de Vlaamse Woonraad spitst zich hoofdzakelijk toe op de wijzigingen aan het Kaderbesluit Sociale Huur, in het bijzonder de meest ingrijpende aanpassingen die het resultaat zijn van nieuwe beleidsinzichten of lijnen Algemeen Toekomst sociale huisvesting In 2009 bracht de Vlaamse Woonraad op eigen initiatief een rapport uit in het kader van de evaluatie van het sociale huurregime. 1 In dit rapport pleitte de Raad voor een geëxpliciteerde totaalvisie op de sociale huur in Vlaanderen en een gefundeerd toekomstperspectief. Ook de Debatnota Woonbeleidsplan Vlaanderen geeft aan dat de vraag welke toekomst we zien voor de sociale huisvesting cruciaal is. Hierbij wordt verwezen naar diverse mogelijke scenario s voor de sociale huisvesting in Vlaanderen: volkshuisvesting, huisvesting met een sociaal doel of een sociaal vangnet. 2 In het voorliggend ontwerpbesluit worden de visie en de fundamentele keuzes voor de sociale huur in Vlaanderen niet bevraagd. Het ontwerpbesluit beoogt voornamelijk de operationele praktijk te verbeteren. De Vlaamse Woonraad 1 Vlaamse Woonraad (2009) Het sociale huurbeleid in Vlaanderen: een evaluatie. Advies 2009/04 van 19 november Wonen Vlaanderen (2011) Debatnota Woonbeleidsplan Vlaanderen. 2

3 herhaalt daarom zijn pleidooi voor een algemeen debat over de visie en het toekomstperspectief voor de sociale huursector in Vlaanderen. Dit is volgens de Raad essentieel voor het Vlaamse woonbeleid en moet een cruciaal onderdeel van het definitieve Woonbeleidsplan Vlaanderen vormen. De Raad wenst hier graag zijn medewerking aan te verlenen en plant dit najaar een globale denkoefening over de toekomst van de sociale huur in Vlaanderen Doelgroep sociale huisvesting De Vlaamse Woonraad meent dat een sociaal huisvestingsbeleid, samen met een versterkt beleid voor de private huurmarkt, een adequaat instrument vormt om tegemoet te komen aan de huisvestingsnood van sociaal economisch zwakkere huishoudens. De afbakening van de doelgroep moet blijvend gebaseerd worden op het criterium woonnood. Beleidsvoorstellen die ingrijpen op de samenstelling of de wijziging van de doelgroep moeten dan ook steeds met de nodige omzichtigheid worden benaderd en vergen een grondige motivering en onderbouwing. De Raad vreest dat zowel de voorgestelde verhoging van de inkomensgrenzen als de aanpassing van de versnelde toewijzing aan maatschappelijk kwetsbare personen botsen op de limieten van het aanbod aan sociale huurwoningen (zie verder). Als de doelgroep wordt verruimd, dan is een logisch gevolg dat er een evenwaardige uitbreiding komt van het sociale huurpatrimonium. Gebeurt dit niet, dan wordt enkel de schaarste herverdeeld. Bovendien kaderen dergelijke voorstellen binnen het hoger aangehaalde debat over de toekomst van de sociale huisvesting Kwaliteit van de regelgeving Er werd geen reguleringsimpactanalyse (RIA) bij dit ontwerpbesluit gevoegd. In de nota aan de Vlaamse Regering wordt dit gemotiveerd omwille van het gebrek aan juridische en politieke beleidsruimte. De Vlaamse Woonraad betreurt de afwezigheid van een RIA. De geringe politieke beleidsruimte mag geen reden zijn om de te verwachten impact van beleidsbeslissingen niet grondig na te gaan en hierover transparant te communiceren. Onder meer wat betreft de voorgestelde verhoging van de inkomensgrenzen (zie verder) had een RIA en dan in het bijzonder de sinds 1 maart 2013 ingevoerde armoedetoets waardevolle informatie kunnen opleveren. Een groot deel van de voorgestelde wijzigingen is gebaseerd op de evaluatie van het Kaderbesluit Sociale Huur. De Raad merkt op dat deze evaluatie niet bij het dossier werd gevoegd. 3

4 Vereenvoudiging Het ontwerpbesluit beoogt een algemene vereenvoudiging van de toepassing van het sociaal huurregime. De Raad meent dat deze betrachting lovenswaardig is, maar vreest dat het ontwerpbesluit de beoogde vereenvoudiging op het terrein moeilijk zal realiseren (integendeel er wordt gevreesd voor bijkomende administratieve lasten). De Raad is van oordeel dat de (toenemende) complexiteit van het sociale huurregime noch de huurders, noch de verhuurders ten goede komt, en dringt aan op een fundamentele omslag Inkomensgrenzen sociale huur De Vlaamse Regering wenst de sociale huursector meer toegankelijk te maken voor mensen met een inkomen uit arbeid. Zo wil zij een grotere sociale mix bewerkstelligen en werkloosheidsvallen vermijden. Om dit mogelijk te maken, wordt de inkomensgrens voor alleenstaanden gelijkgesteld met de grens van het eerste deciel van de inkomens uit arbeid. De overige inkomensgrenzen worden evenredig opgetrokken. Concreet verhogen de inkomensgrenzen van euro naar euro voor een alleenstaande zonder personen ten laste, van euro naar euro voor een alleenstaande met een handicap, van euro naar euro voor samenwonenden, en dat alles te verhogen met euro per persoon ten laste (nu: euro). Door de nieuwe inkomensgrenzen hebben bijna mensen recht op een sociale woning, zo n meer dan voorheen. 3 De Vlaamse Woonraad heeft diverse malen de woonbehoeftigheid als het belangrijkste criterium voor de overheidssteun benadrukt. Het belang van dit criterium wordt nog versterkt door de beperkte omvang van het sociaal woonpatrimonium, die (mede bij gebrek aan andere substantiële beleidsinstrumenten gericht op de zwakste groepen) een selectieve afbakening van de doelgroep vereist. 3 Persbericht minister Freya Van den Bossche: Hogere inkomensgrens voor sociale woning, 3 mei

5 De Vlaamse Woonraad kant zich in beginsel niet tegen een selectieve verhoging van de inkomensgrenzen, voor zover dit kan worden gemotiveerd en onderbouwd vanuit het perspectief van de woonnood (zie hoger). In het dossier is dergelijke argumentatie echter niet terug te vinden. De verhoging van de inkomensgrens lijkt dus vooral ingegeven vanuit een visie dat ook werkenden (weliswaar binnen strikte grenzen) toegang moeten kunnen hebben tot de sociale huisvesting, eerder dan vanuit een motivatie op basis van woonnood. Vermits cijfers over de omvang van de woonnood ontbreken, moet men afgaan op signalen uit het werkveld. Zo vangt de Vlaamse Woonraad inderdaad ook signalen op dat een verhoging van de inkomensgrenzen voor alleenstaanden wenselijk kan zijn, maar ook dat dit mogelijk minder het geval is voor samenwonenden. De Vlaamse Woonraad vraagt om dergelijke meer gedifferentieerde verhoging te willen nagaan. Indien het voorliggend voorstel wordt aangehouden, vraagt de Raad om de consequenties ervan ten volle te willen dragen. De Raad kan enkel instemmen met een verhoging van de inkomensgrenzen indien simultaan een aangepast beleid wordt gevoerd: a) Bij uitbreiding van de potentiële doelgroep van de sociale huursector met circa huishoudens (+18%) dienen de kwantitatieve doelstellingen voor de sociale huursector minstens op gelijkaardige wijze te worden bijgesteld; b) Indien de Vlaamse Regering meent dat huishoudens nood hebben aan overheidsondersteuning om over een betaalbare en kwaliteitsvolle woning te kunnen beschikken, dient een beleid voor de private en sociale huurwoningmarkt te worden gevoerd dat hier ook daadwerkelijk in voorziet. 4 Komt deze uitbreiding er niet, dan zal de voorgestelde verhoging van de inkomensgrenzen leiden tot een verdere aangroei van de wachtlijsten en tijden voor een sociale huurwoning, met nadelige gevolgen voor de financieel zwakste doelgroepen. Wat betreft de sociale verhuurkantoren (SVK) merkt de Raad op dat de verhoging van de inkomensgrenzen wellicht een zeer geringe impact zal hebben op het toewijzingsbeleid. Dit omwille van het gehanteerde puntensysteem dat groepen 4 Zie o.a. Vlaamse Woonraad (2010) Naar een beleid ter ondersteuning van de private huurwoningmarkt. Advies 2010/11 van 30 september 2010 en Vlaamse Woonraad (2012) Advies over de regionalisering van de woonbonus. Advies 2012/12 van 10 december

6 met de hoogste woonnood bevoordeelt. De vraag rijst of het wenselijk is dat gezinnen met een hoger inkomen de indruk krijgen dat zij ook een reële kans krijgen op toewijzing van een SVK-woning. Bovendien betekent het inschrijven van gezinnen die vermoedelijk toch geen woning zullen toegewezen krijgen, een administratieve kost waar geen effecten tegenover staan. Zo bleek uit onderzoek 5 dat ongeveer de helft van de tijd die SVK s (maar ook van SHM s) ter beschikking hebben voor begeleidingstaken wordt besteed aan kandidaten en potentiële kandidaten. Zonder de evenredige uitbreiding (zie supra) zal dit aandeel nog verder stijgen Versnelde toewijzing aan maatschappelijk kwetsbare personen De huidige regelgeving voorziet nu naast de algemene mogelijkheid tot versneld toewijzen ( bijzondere omstandigheden van sociale aard ), dat OCMW s voor daklozen een versnelde toewijzing kunnen vragen. In het ontwerp wordt deze mogelijkheid veralgemeend naar maatschappelijk kwetsbare personen. Diverse welzijns- of gezondheidsvoorzieningen zullen een versnelde toewijzing kunnen vragen, op voorwaarde dat zij een begeleidingsovereenkomst sluiten met hun cliënt wanneer de sociale verhuurder dat vraagt. Ze moeten de begeleiding garanderen gedurende de hele periode dat dat nodig is. Het betreft initiatieven beschut wonen; projecten psychiatrische zorg in de thuissituatie en ambulante intensieve behandelteams vanuit de zorgcircuits en zorgnetwerken in de geestelijke gezondheidszorg; centra voor algemeen welzijnswerk; erkende diensten voor begeleid zelfstandig wonen en OCMW s. Om een evenwicht te bewaren tussen diegenen die op de wachtlijst staan en die geen bijzonder profiel hebben en diegenen die versneld kunnen instromen met een specifiek profiel, wordt voorgesteld om te werken met een contingentering. De sociale verhuurder kan een versnelde toewijzing weigeren als hij in verhouding tot het aantal toewijzingen per jaar, in het afgelopen jaar al minimaal 5% toewijzingen deed op basis van deze mogelijkheid tot afwijking. De Vlaamse Woonraad erkent dat specifieke huishoudens kampen met bijzondere woon- en welzijnsnoden. Specifieke noden komen dan bovenop de woonbehoeftigheid, dat als eerste criterium blijft gelden. Vanuit die optiek kan de Vlaamse Woonraad zich in beginsel vinden in de beleidsoptie om maatschappelijk kwetsbare doelgroepen een versterkte toegang te verlenen tot de sociale huisvesting. In dit verband merkt de Raad op dat het begrip maatschappelijk 5 Winters S., De Coninck A., Tratsaert K. & Heylen K. (2011), De uitvoering van de basisbegeleidingstaken in de sociale huisvesting, Steunpunt Ruimte en Wonen, 139 p. 6

7 kwetsbare groepen in het ontwerpbesluit niet wordt gedefinieerd (enkel de begeleidende instanties). De Raad acht dit wenselijk, en wijst dienaangaande naar de Europese typologie over thuisloosheid en sociale uitsluiting op vlak van wonen (ETHOS) 6 die een overzicht bevat van diverse leefsituaties waarin het recht op menswaardig wonen niet gerealiseerd is. Deze typologie is internationaal van aard en kan een algemene standaard vormen voor versnelde toewijs en overheidssteun. Daarnaast is er nood aan een algemeen debat over en een evaluatie van het toewijzingsbeleid. Momenteel bestaan diverse mogelijkheden voor toewijzing door generieke of specifieke regels. Onder meer wordt gewezen op het apart doelgroepenbeleid, een toewijs buiten het stelsel, een toewijs op basis van sociaal dringende redenen en de experimenten welzijn wonen. De Vlaamse Woonraad acht het wenselijk deze toewijzingsmechanismen grondig te evalueren alvorens een nieuw instrumentarium te creëren voor een bijkomende specifieke toewijzing. Een risico van een contingentering voor zwakke doelgroepen zoals ze hier wordt voorgesteld, is dat hiermee de toegang van deze zwakke groepen niet zozeer verbetert, maar eerder beperkt wordt. Deze risico s werden nader beschreven in een onderzoek van het Steunpunt Ruimte en Wonen 7. Zo is er ook een kans dat een concurrentie ontstaat tussen zwakke groepen. Ook hier botsten dus legitieme aspiraties op de limieten van het beperkte aanbod sociale huisvesting. Mede daarom moet worden uitgeklaard of er binnen een selectief gericht doelgroepenbeleid nog ruimte is voor vormen van versnelde of prioritaire toewijzingen, en hoe die desgevallend gestalte moeten krijgen (als een evenwicht tussen reguliere en bijzondere toewijzing). Tenslotte moet in het kader van de evaluatie van het toewijzingsbeleid eveneens de relatie tussen de beleidsvelden Wonen en Welzijn worden uitgeklaard. Eigen en gezamenlijke opdrachten en verantwoordelijkheden moeten worden vastgelegd. Dit is des te meer noodzakelijk nu de trend naar de vermaatschappelijking van de zorg is ingezet. Het is voor de Raad wel een uitgemaakte zaak dat huishoudens met specifieke woon- en welzijnsnoden aan bod moeten kunnen komen in sociale huisvesting, maar het ontbreekt aan een kader met duidelijke doelstellingen en een visie voor een gezamenlijk beleid. Bijkomend heeft de Raad een aantal specifieke vragen en bedenkingen bij voorliggend voorstel Winters S., Haffner M., Heylen K., Tratsaert K., Van Daalen G. & Van Damme B. (2007), "Op weg naar een nieuw Vlaams sociaal huurstelsel". Departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed, Woonbeleid, Brussel, 240 p. 7

8 a) In het huidige voorstel ontbreekt het aan informatie over de omvang en de aard van de in- en uitstroom van de potentiële doelgroep met een welzijnsnood. Hierdoor kan de impact op de globale samenstelling van de huurderspopulatie op (middel)lange termijn moeilijk worden ingeschat. Dergelijke inschatting zou ook wenselijk zijn om de geschetste gevolgen van een contingentering op 5% in te schatten. De Raad acht het wenselijk dit te verduidelijken en in relatie te brengen met de doelstellingen van beide beleidsdomeinen. b) De mogelijkheid tot weigering van de versnelde toewijzing indien de 5% - grens wordt bereikt, houdt het risico in dat de huidige regeling van versnelde toewijzing van daklozen via de OCMW s in het gedrang komt. 8 Dit betreft één van de meest acute vormen van woonnood. De Vlaamse Woonraad vraagt hier bijzonder waakzaam voor te zijn en mogelijke mechanismen te voorzien voor gewaarborgde opvang of toewijzing (uiteraard vergt dit ook een verhoogde begeleidingscapaciteit in de welzijnssector). Het lijkt de Raad ook uiterst belangrijk dat de versnelde toewijzing lokaal gecoördineerd wordt. Het OCMW als lokaal bestuur lijkt hiervoor de aangewezen actor. c) Wellicht is een verdere verduidelijking van artikel 25 wenselijk om toepassingsproblemen te vermijden (bv. afsprakenkader tussen de verhuurder en de welzijnsvoorziening, looptijd van de begeleiding enz.). Bij een ruime interpretatie zal het contingent van 5% nog sneller worden bereikt. d) Het ontwerpbesluit voorziet dat de verhuurder het verzoek tot versnelde toewijzing kan weigeren indien de maatschappelijk kwetsbare persoon behoort tot een doelgroep waarvoor via een lokaal toewijzingsreglement reeds 4% toewijzingen met voorrang op jaarbasis is bepaald. De Raad merkt op dat de lokale toewijzingsreglementen toegepast worden op het grondgebied van een gemeente, terwijl de bovengrens van 5% betrekking heeft op het werkingsgebied van de SHM. De combinatie van beide voorschriften dreigt toepassingsmoeilijkheden te creëren. 8 In een aantal steden zou het aantal versnelde toewijzingen aan daklozen nu reeds bijna 5% bedragen. Dit wijst er op dat de contingentering wel degelijk een stap achteruit kan betekenen voor de toewijzing aan zwakke groepen. 8

9 3.4. Taal- en inburgeringsverplichting In zijn eerder vermelde evaluatie van het sociale huurregime (2009) gaf de Vlaamse Woonraad aan dat het woonbeleid zich moet hoeden voor een overaanbod aan (voor het woonbeleid) secundaire doelstellingen zoals het bevorderen van de integratie of het ontwikkelen van gelijke kansen die de kerndoelstelling de realisatie van het recht op menswaardig wonen- dreigen te overschaduwen. De Vlaamse Woonraad acht inburgering een waardevolle beleidsdoelstelling, maar meent dat het Vlaamse inburgeringsbeleid in voldoende mogelijkheden moet voorzien om dit op een generieke wijze in de praktijk om te zetten. De Raad meent dat in de sociale huisvesting een taal- en inburgeringstraject aangewezen is als een stimulans voor een betere integratie tijdens een lopend huurcontract. Echter, een taal- en inburgeringstraject mag de realisatie van het grondrecht op wonen niet in de weg staan en kan niet als toegangsvoorwaarde tot de sociale huisvesting gelden. Bovendien is de Raad er niet van overtuigd dat de zeer omslachtige procedures (en bijhorende administratieve lasten) die specifiek binnen de sociale huursector worden gehanteerd in verhouding staan tot de gerealiseerde maatschappelijke effecten. In dit verband wijst de Raad op de problematiek van de bescherming van de gezinswoning. Het ontwerpbesluit geeft uitvoering aan de wijzigingen die in de Vlaamse Wooncode werden aangebracht inzake de herdefiniëring van het begrip huurder van een sociale huurwoning (hoofdstuk 3, artikel 3, 6 wijzigt artikel 2, 1, 1ste lid, 34 VWC). Hieruit vloeit voort dat het voor een toetredende gehuwde of wettig samenwonende partner niet langer volstaat de verhuurder hiervan op de hoogte te brengen, maar dat hem of haar de verplichting wordt opgelegd het huurcontract mee te ondertekenen. De toetredende huurder dient te voldoen aan de taal- en inburgeringsvoorwaarden. In zijn advies aangaande het ontwerpdecreet houdende wijziging van diverse decreten m.b.t. wonen (advies /3 van 23/10/2012) heeft de Raad van State hier negatief op gereageerd. Ook de Vlaamse Woonraad formuleerde hier reeds eerder een aantal kritische kanttekeningen bij. De gezinswoning hoort immers toe aan beide echtgenoten of wettelijke samenwoners, zelfs als het huwelijk of de wettelijke samenwoonst dateert van na de aanvang van het huurcontract en niettegenstaande een hiermee strijdig beding. 9 Ook volgens de Raad van State mag de decreetgever niet afwijken van de bescherming van de gezinswoning (wat federale materie is) en 9 Dit vloeit voort uit artikel 215, 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW) voor de gehuwden en uit artikel 1477, 2 BW voor de wettelijk samenwonenden. Deze bepalingen strekken er toe aan de gehuwden en wettelijke samenwoners de bescherming van de gezinswoning te garanderen. Deze bepalingen geven ook uitvoering aan de grondwettelijke bescherming van het gezins- en privéleven conform artikel 22 van de Belgische Grondwet en artikel 8 van het EVRM-verdrag. 9

10 wordt er niet aangetoond waarom deze afwijking nodig zou zijn om haar bevoegdheid uit te oefenen. Om in overeenstemming te zijn met de bescherming van de gezinswoning kan de Vlaamse regering de verplichtingen inzake inburgering en taalbereidheid, als die van toepassing zijn, opleggen aan de echtgenoot of de wettelijke samenwoner als een huurdersverplichting vanaf het betrekken van de gezinswoning en desgevallend afdwingen via andere administratieve instrumenten zonder dat hiervoor een opzegging van de huurovereenkomst nodig is. De taal- en inburgeringsbereidheid kan in die optiek niet gelden als een toetredingsvoorwaarde (wegens schending van de eerbiediging van het gezinsleven) of als een grond om de huurovereenkomst te beëindigen Voorrang lokale binding In het verleden heeft de Vlaamse Woonraad ernstige kanttekeningen geformuleerd bij een doorgedreven vorm van toewijzing op basis van de lokale binding. Het criterium lokale binding mag noch met zich meebrengen dat de woonnood op het tweede plan staat, noch mag het meebrengen dat mensen met een gelijke woonnood anders worden behandeld naargelang hun lokale inbedding. De Raad kan zich niet van de indruk ontdoen dat het ontwerp (opnieuw) de lokale binding in de sociale huisvesting versterkt. Het vastleggen van de voorrang als een exclusieve bevoegdheid van de gemeente, brengt met zich mee dat de kandidaten uit de aangrenzende gemeenten de facto geen kans meer maken op toewijzing. Immers, de sociale verhuurder kan dan enkel de optionele binding met het werkingsgebied toepassen wanneer er geen kandidaat huurders meer zijn met een lokale gemeentelijke binding. Het toewijzingsbeleid vernauwt op die manier tot een lokaal bindingsbeleid, los van de globale effectieve nood van de kandidaat huurders. Het is dan ook aangewezen een toewijzingsbeleid aan te houden dat zich minstens richt naar het volledige werkingsgebied van de huisvestingsmaatschappijen (en dat in beginsel uitgaat van de nood in plaats van de lokale binding). De Raad vraagt dan ook een fundamenteel debat over het territoriaal geïnspireerd toewijzingsbeleid. 10

11 3.6. Puntsgewijze bedenkingen In dit deel worden enkele puntsgewijze bedenkingen opgesomd. De Raad opteert ervoor deze te signaleren eerder dan deze volledig te willen beoordelen. Het betreft aandachtspunten die van belang kunnen zijn voor een goede praktijkwerking, en mede daarom aan het beleid worden bezorgd. Aanpassing MB puntensysteem SVK-woningen De nota aan de Vlaamse Regering voorziet dat via een aanpassing van het puntensysteem gevolgen zullen worden gekoppeld aan het ongemotiveerd weigeren van een SVK-woning ( 3.5 Schrappingsgronden). De Raad vraagt dat het Ministerieel Besluit waarin dit wordt geregeld (MB van 12 oktober 2007) gelijktijdig met voorliggend ontwerpbesluit wordt aangepast. Zo niet blijft de mogelijkheid bestaan om onbeperkt een SVK-woning te weigeren zonder dat hieraan gevolgen worden verbonden. Eveneens in verband met het MB betreffende het puntensysteem, wenst de Raad te wijzen op de problematiek van gezinshereniging. Indien bij gezinshereniging de woning wordt toegewezen aan een alleenstaande in afwachting van de gezinshereniging, zal hij of zij na de gezinshereniging een mutatie-aanvraag kunnen doen voor een grotere woning (rationele bezetting van het gezin). De woonnood bij mutatie wordt op dit moment slechts drie extra punten toegekend, waardoor de kans klein is dat dit gezin als eerste in aanmerking zal komen voor de toewijzing van een grotere woning (wegens beperkt aanbod van grotere woningen). Indien het MB niet wordt aangepast en meer punten worden toegekend bij mutatievragen bestaat het risico dat het gezin na de gezinshereniging in een overbezette woning gehuisvest blijft. Het desgevallend toekennen van een ruimer puntenaantal moet weliswaar proportioneel in verhouding blijven staan ten aanzien van de andere elementen van de woonnood. Rationele bezetting Artikel 20 van het ontwerpbesluit voorziet in de mogelijkheid om af te wijken van de invulling van de rationele bezettingsnorm volgens de Vlaamse Wooncode als er sociale huurders zijn die herhuisvest moeten worden omdat ze een onaangepaste woning bewonen of bij tijdelijke herhuisvesting wegens renovatiewerken. De Raad vraagt te willen nagaan of bij de toewijzing om dringende sociale redenen een dergelijke afwijking van de rationele bezetting mogelijk en wenselijk is. Verhuring buiten stelsel Artikel 43 van het ontwerpbesluit stelt dat indien de tijdelijke opvang langer dan vier maanden duurt, de herberekening van de huurprijs retroactief wordt toegepast wanneer deze voordeliger is voor de onderhuurder. 11

12 De Raad acht de sanctionering van de verhurende instelling na vier maanden niet wenselijk. Dit onder meer gelet op de moeilijkheden om op korte termijn in geschikte herhuisvesting te voorzien. Tevens kan een eventuele compensatie van de onderhuurder voor deze laatste net een motivatie vormen om langer in de buiten het sociaal huurstelsel toegewezen woning te verblijven. Dit dreigt de noodzakelijke doorstroming in de tijdelijke opvang te hypothekeren. De Raad vraagt de motieven die aan de grondslag liggen van voorgestelde maatregel te willen beoordelen in het licht van deze overwegingen. Ontdubbelen kandidatuur Er moet worden nagegaan of het ontdubbelen van de kandidatuur niet beperkt kan worden tot de huurders categorie A en B. Het is logisch dat een koppel met een gezamenlijke wachttijd na de breuk elk apart de wachttijd kan verzilveren. Deze logica gaat minder op voor de huurders categorie C. Ook bij het ontdubbelen stellen zich praktische vragen. Wie neemt desgevallend de weigeringen mee? Wie geldt als referentiepersoon bij ontdubbelen van de kandidatuur? Eigendomsvoorwaarde Een uitzondering voor de eigendomsvoorwaarde moet worden overwogen in geval de huurder categorie C een onroerend goed verwerft. De sociale woning moet niet worden opgezegd wanneer een meerderjarig kind van de huurder een onroerend goed verwerft met het oog op een latere verhuis van betrokken meerderjarig kind (de uitzondering kan eventueel worden gekoppeld aan de verplichte verhuis binnen een aantal jaren). Voorrang aangepaste woning In geval de voorrang aangepaste woning wordt toegepast, wordt gerefereerd naar de specifieke investering. Echter, een aangepaste woning hoeft niet noodzakelijk te worden gerealiseerd via specifieke investeringen (bijvoorbeeld gelijkvloerse woning). Het behoud van deze referentie kan contraproductief werken. Onteigeningsplan De onroerende bezitsvoorwaarde geldt in het ontwerp niet voor woningen die worden opgenomen in een onteigeningsplan (i.p.v. onteigeningsbesluit). Ook de voorrangsregeling wordt hierop gestoeld. Dit kan het aantal gevallen verruimen, terwijl het niet duidelijk is wat met deze woning moet gebeuren (en deze toestand jaren kan aanhouden). Ontwricht huwelijk De ontwrichting van het huwelijk wordt in aanmerking genomen bij de inschrijving, maar niet bij de toewijzing. Met de reële situatie - bijvoorbeeld aanhoudend partnergeweld wordt dan geen rekening gehouden bij toewijzing, terwijl hier 12

13 effectief evenzeer nood aan is. Dit onderscheid valt moeilijk te verantwoorden (eventueel misbruik kan niet worden ingeroepen om dit niet toe te passen). Communicatie en overgangsmaatregelen Het is nodig om bij de vele technische wijzingen voldoende te communiceren naar huurders en verhuurders (onder meer m.b.t. het gewijzigd statuut van de huurder), en om desgevallend de nodige overgangsmaatregelen te willen voorzien. 13