Factsheet kindermonitor 2013

Transcriptie

1 Gezondheid en leefstijl Weerbaarheid Gezin en opvoeding Aanbevelingen Factsheet kindermonitor 201 IJsselland Kinderen van 0 tot 12 jaar in de Regio IJsselland

2 Het onderzoek In het najaar van 201 heeft GGD IJsselland een uitgebreid onderzoek uitgevoerd om de gezondheid van 0 tot 12 jarige kinderen in de regio in kaart te brengen. Hierbij is onder andere aandacht besteed aan leefstijl, lichamelijke en psychische gezondheid en de sociale en fysieke omgeving. De resultaten van het onderzoek zijn in een aantal bijeenkomsten besproken met ouders, medewerkers van de jeugdgezondheidszorg en met intermediairs/professionals die werken met kinderen. Per gemeente is een steekproef van 1000 kinderen van een half tot twaalf jaar getrokken*. Er zijn 554 vragenlijsten teruggestuurd, dit betekent een respons van 45%. Dit is minder dan in eerdere kindermonitoren. De resultaten van het onderzoek zijn gecorrigeerd voor geslacht, leeftijd en gemeente door middel van weging. Hierdoor zijn bepaalde subgroepen niet over- of ondervertegenwoordigd in het onderzoek. Achtergrondkenmerken De figuur geeft een overzicht van enkele achtergrondkenmerken van de ouders en hun kind. % Jongens 51 Meisjes 49 0 tot 4 jaar 29 4 tot 8 jaar 29 8 tot 12 jaar 42 Eenouder gezin 4 Gezin met lage SES 21 Gezin heeft moeite met rondkomen 12 Allochtoon 10 Autochtoon 90 Deze factsheet geeft inzicht in de belangrijkste resultaten van het onderzoek en bevat aanbevelingen die op basis van het onderzoek en van de input uit de bijeenkomsten met ouders en professionals zijn opgesteld. De resultaten worden in de factsheet in drie leeftijdsgroepen weergegeven. Bij het vergelijken van groepen is gecorrigeerd voor de achtergrondkenmerken leeftijd, geslacht en opleiding van de ouders. Figuur: achtergrondinformatie van de respondenten De resultaten zijn vergeleken met de cijfers uit de kindermonitor. Alleen wanneer er een significant verschil met de cijfers van 2009 is, wordt dit vermeld. Wanneer er niet over verschillen of trends wordt gesproken, wijken de cijfers dus niet af van Voor enkele vragen is gekeken of er een verschil is tussen kinderen in de stad en op het platteland**. Op het platteland hebben relatief meer ouders een lage SES dan in de stad. Gezondheid en leefstijl * In Steenwijkerland is een aanvullende steekproef voor deelgemeenten getrokken. ** Voor de indeling platteland/stad is gekozen voor de indeling: stad: Zwolle, Kampen, Deventer, Steenwijkerland; platteland: de overige gemeenten. De ervaren gezondheid is een samenvattende maat van alle gezondheidsaspecten die relevant zijn voor iemand en heeft betrekking op zowel de geestelijke als de lichamelijke gezondheid. Met de meeste kinderen in de regio IJsselland gaat het goed, maar er zijn ook kinderen die ziek zijn of psychosociale problemen hebben. In de volgende figuur zijn de resultaten van gezondheids- en leefstijlfactoren genoemd.

3 ervaren gezondheid (heel goed) overgewicht* 1 12 ervaren gezondheid (heel goed) overgewicht* 1 12 bewegen: kind is actief** elke dag groenten elke dag fruit ontbijt elke dag bewegen: kind is actief** media: kind kijkt veel tv/computer 2 27 elke dag groenten elke dag fruit ontbijt elke dag 4 6 geen psychosociale problemen (SDQ) media: kind kijkt veel tv/computer heeft psychosociale problemen (SDQ) Figuur: overzicht van gezondheids- en leefstijl aspecten in 2009 en 201 Vier van de vijf kinderen is voldoende actief volgens de norm. In alle leeftijdsgroepen heeft 12% van de kinderen (ernstig) bewegen: SES kind is roken actief** vaker tijdens de zwangerschap, maar drinken minder overgewicht. Het percentage kinderen dat actief is en het percentage kinderen met overgewicht is vrijwel gelijk gebleven. moeders elke dag fruit geldt dat zij minder vaak alcohol dan moeders 4 met een hoge SES. Voor allochtone elke dag groenten vaak roken en vaker alcohol drinken tijdens de zwangerschap dan autochtone moeders. ontbijt elke dag Het percentage kinderen met psychosociale problemen lijkt te ervaren gezondheid (heel goed) 2 zijn gedaald. media: kind kijkt veel Borstvoeding tv/computer is de 27 beste voeding voor baby s. Een derde van 1 overgewicht* geen psychosociale problemen de kinderen (SDQ) (tot 4 jaar) heeft de 8 eerste zes maanden alleen Invloed van achtergrondfactoren op bewegen: kind is actief** de gezondheid borstvoeding 0 gekregen, % 60 kreeg een 100 combinatie 120 van borstvoeding en kunstvoeding en leefstijl van kinderen. 4 elke dag groenten Vaak wordt na ongeveer maanden 6 58 Kinderen elke in dag een fruit gezin met een lage 56 sociaal economische status (SES) hebben vaker een matige of slechte gezondheid, worden genoemd dat ouders weer gaan werken en dat gestopt met het geven van borstvoeding. Als redenen hiervoor ontbijt elke dag moe- 2 media: ontbijten kind kijkt veel tv/computer minder vaak en eten 27 minder vaak groenten en fruit. 79 geen psychosociale Kinderen problemen uit eenoudergezinnen (SDQ) ontbijten 8 minder vaak. Allochtonen uit westerse 0 20 landen 40 hebben 60 een 100gezonder 120 voedingspatroon, zij eten 2009 vaker 201 groenten en fruit. Kinderen van 0 tot 4 jaar spelen het meest buiten, 8 tot 12 jarigen kijken het meest tv /computeren. * Deze gegevens komen uit de registratie van de Jeugd Gezondheids-zorg van de GGD. Gewicht en lengte zijn gewogen en gemeten tijdens de reguliere contactmomenten van de GGD. Er kan geen uitsplitsing gemaakt worden naar de verschillende achtergrondkenmerken van de kinderen. ** Kinderen zijn actief als ze minstens 7 uur per week bewegen. 1 In de figuur is te zien dat, net als in 2009, vrijwel alle kinderen Leefstijl van de ouders van kinderen van 0 tot 4 ontbijten, maar dat de norm voor groenten en fruit eten door Roken en drinken tijdens de zwangerschap heeft effect op het steeds minder kinderen wordt gehaald. 56% van de kinderen ongeboren kind. Toch heeft 8% van de moeders gerookt en % eet dagelijks fruit, 6% eet dagelijks groenten. Tweederde van alcohol gedronken tijdens de zwangerschap. Dit aantal is wel ervaren gezondheid (heel goed) de kinderen eet wel zes dagen van de week groenten en fruit. gedaald. In 2009 gaf nog 12% van de moeders aan dat zij tij- overgewicht* dens de zwangerschap 12 gerookt hebben. Moeders met een lage ders onvoldoende borstvoeding hebben. Weerbaarheid Er wordt gesproken over weerbaarheid wanneer een kind op een passende manier voor zichzelf op durft te komen. Een kind dat weerbaar is, heeft zelfvertrouwen en is in staat zijn of haar grenzen te bewaken. Kinderen die weerbaar zijn, kunnen voor zichzelf opkomen, maar durven ook voor anderen op te komen. Weerbaarheid is gerelateerd aan zelfstandig zijn. Kinderen die weerbaar zijn kunnen op een goede manier omgaan met teleurstellingen.

4 Op de vraag; is mijn kind weerbaar wordt door twee derde van de ouders als antwoord gegeven dat hun kind meestal weerbaar is, gevolgd door soms weerbaar (28%) en meestal niet weerbaar (5%). (meestal) weerbaar (%) Geslacht Jongen 6 Meisje 71 Etniciteit Autochtoon 68 Allochtoon 56 Financiële situatie Grote moeite met rondkomen Geen moeite met rondkomen Lage SES Ja 59 Nee 70 Figuur: achtergrondkenmerken en weerbaarheid Uit voorgaande tabel komt naar voren dat jongens over het algemeen minder weerbaar zijn dan meisjes. Kinderen met een niet-westerse achtergrond zijn minder weerbaar dan autochtone kinderen. Ook is er een verband tussen de financiële situatie van de ouders en de weerbaarheid van kinderen. Ouders die hebben aangegeven niet goed te kunnen rondkomen, hebben vaker aangegeven dat hun kinderen minder weerbaar zijn. En kinderen uit gezinnen met een lage SES zijn minder weerbaar dan kinderen uit gezinnen met een gemiddeld of hoge SES (46%) of een beetje eens (46%) met de stelling dat hun kind voor zichzelf kan opkomen. Ongeveer evenveel ouders geeft aan dat hun kind zijn of haar grenzen kan bewaken. 15% van de ouders geeft aan dat hun kind gaat schelden of slaan als er problemen zijn, ruim drie kwart van de kinderen kan volgens de ouders met teleurstellingen omgaan en bijna 90% van de kinderen heeft zelfvertrouwen. Ouder geeft aan: mijn kind Helemaal of een beetje mee eens (%) Kan voor zichzelf opkomen 92 Kan nee zeggen tegen andere kinderen als zij/hij iets niet wil Gaat bij een probleem snel schelden en/of vechten Zoekt hulp als hij/zij het nodig heeft 91 Houdt rekening met de grenzen van andere kinderen Kan met teleurstellingen omgaan 77 Heeft zelfvertrouwen 89 Figuur: verschillende eigenschappen die een beeld van de weerbaarheid geven Pesten Ruim een derde van de kinderen is in de afgelopen drie maanden gepest. Vooral 8 tot 12 jarigen zijn gepest, namelijk 8%. Van de 4 tot 8 jarigen is 29% gepest. In de meeste gevallen vond het pesten plaats op school Weerbaarheid hangt samen met andere psychosociale problematiek (meestal) weerbaar (%) Gedragsproblemen Normaal 71 grensgebied 49 verhoogd 27 Emotionele problemen Normaal 72 Is gepest de afgelopen maanden grensgebied 47 verhoogd 27 Ja 55 nee 7 Of een kind weerbaar is wordt bepaald door verschillende eigenschappen. Met behulp van een aantal stellingen over weerbaarheid ontstaat een beeld over deze verschillende eigenschappen. Zo is ruim 90% van de ouders het helemaal eens Heeft een ingrijpende gebeurtenis meegemaakt welke voor het kind nu nog zorgen geeft. Ja 51 nee 69 Figuur: psychosociale problematiek en weerbaarheid

5 Kinderen die gepest worden zijn minder weerbaar. Ook blijkt uit bovenstaande resultaten dat kinderen met gedragsproblemen en emotionele problemen minder weerbaar zijn. Kinderen die een ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt en daar op dit moment nog zorgen over hebben, blijken ook minder weerbaar. zoals geen tik geven als een kind iets doet wat niet mag, of genoeg tijd hebben voor de opvoeding, % van de ouders geeft op 6 of meer van de vragen een positief antwoord. Het moeilijk vinden om je kind iets te verbieden komt zowel voor bij ouders met een minder positieve opvoedstijl als bij ouders met een positieve opvoedstijl. Gezin en opvoeding Opvoeding is een voortdurende wisselwerking tussen kind, ouders en omgeving. In veel gezinnen komen perioden voor met opvoedingsproblemen. Juist in deze periode hebben ouders behoefte aan ondersteuning. Vaak zijn ouders na een goed advies zelf weer voldoende toegerust om hun problemen aan te pakken. Ouders kunnen steun ondervinden bij opvoedingsvragen en -problemen in hun directe omgeving of hulp zoeken bij verschillende organisaties. Voorlezen/lezen Voor de taalontwikkeling is lezen en voorlezen belangrijk. Bijna de helft van de kinderen van 4 tot 12 jaar leest elke dag, 15% leest nooit zelf. Meisjes (5%) lezen vaker vrijwel elke dag zelf dan jongens (42%). Vrijwel alle kinderen worden regelmatig voorgelezen, % van de 0 tot 4 jarigen wordt nooit voorgelezen. Opvoedingsstijl Aan de ouders zijn negen uitspraken over hun opvoedingsstijl voorgelegd. Het grootste deel van de ouders geeft aan genoeg tijd te hebben voor de opvoeding (87%). Twee derde van de ouders geeft aan zich aan regels en afspraken te houden, 6% van de ouders vindt het moeilijk om zijn/haar kind iets te verbieden en % geeft zijn/haar kind een tik als hij/zij iets doet wat niet mag. Ouder is het helemaal eens met de volgende uitspraken % Ik knuffel mijn kind vaak Ik vind het moeilijk om mijn kind iets te verbieden 6 Mijn kind moet van mij altijd zijn/haar bord leegeten 27 Ik geef mijn kind snoep of koek als beloning voor goed gedrag Ik vind het belangrijk mijn kind liefdevol op te voeden 98 Ik houd me altijd aan mijn eigen regels en afspraken 69 Ik vind het belangrijk dat mijn kind elke ochtend ontbijt 99 Ik heb genoeg tijd voor de opvoeding van mijn kind 87 Meestal geef ik mijn kind een tik als hij/zij iets doet wat niet mag Figuur: opvoedingsstijl Het aantal positieve antwoorden op de uitspraken over de opvoedingsstijl van ouders is opgeteld. Hoe meer positieve antwoorden ouders geven, hoe positiever de stijl van opvoeden. De meeste ouders hanteren een positieve stijl van opvoeden, 4 Media opvoeding Ouders hebben over het algemeen regels en afspraken over tv en computer gebruik. 85% van de ouders heeft regels en afspraken, 7% houdt zich hier strikt aan. Ouders hebben vaker afspraken over het soort programma s dat gekeken wordt en de spelletjes/websites die een kind mag spelen dan over het aantal uren dat hun kind mag computeren/tv kijken. Veel ouders zeggen te weten wat hun kind doet op internet, zo weet ruim de helft van de ouders altijd welke sites kun kind bezoekt, een derde weet altijd met wie hun kind chat en ruim een kwart van de ouders kijkt altijd mee met hun kind bij het internetten. 29% van de ouders praat altijd met hun kind over wat hij/ zij ziet op internet, 5% praat hier soms over. Hoewel veel ouders op de hoogte zijn van het mediagebruik, is er in veel gevallen geen controle over het mediagebruik.

6 Regels over te bezoeken websites Wat op computer en tv zien/doen Uur per dag computer en tv Algemene afspraken over computer en tv (%) Geen regels 11 Soepel gehanteerde regels 1 Strikte regels 77 Geen regels 10 Soepel gehanteerde regels 21 Strikte regels 70 Geen regels 1 Soepel gehanteerde regels 9 Strikte regels 0 Geen regels 15 Soepel gehanteerde regels 47 Strikte regels 7 Figuur: overzicht van regels ten aanzien van media gebruik Ouders die onvoldoende hulp ervaren bij de alledaagse dingen rondom de opvoeding, zoals oppas, of advies bij de dagelijkse verzorging, of die onvoldoende steun ervaren uit de directe omgeving bij gezondheidsproblemen maken vaker gebruik van een opvoedingssteunpunt, bureau jeugdzorg en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). (Vaak) hulp krijgen van of (vaak) praten over opvoedingsproblemen met familie/buren/vrienden neemt af met de leeftijd van het kind. Drie procent van de ouders ervaart de hulp of steun als onvoldoende. Dit is niet afhankelijk van de leeftijd van het kind. Ouders die moeilijk kunnen rondkomen, allochtone ouders en eenoudergezinnen krijgen vaker onvoldoende hulp en steun bij de opvoeding en ouders met een lage SES ervaren onvoldoende steun bij de opvoeding. Opvoedingsproblemen en opvoedingsondersteuning Hulp bij alledaagse dingen rondom de opvoeding, zoals oppas, of advies over de dagelijkse verzorging, krijgen ouders vaak van familie, buren of kennissen. Een derde van de ouders ondervindt deze hulp maar zelden of nooit, hiervan vindt 4% dat zij onvoldoende hulp ontvangen. Ouders kunnen ook steun ondervinden door te praten over opvoedingsproblemen. Bijna 10% van de ouders kan zelden of nooit praten met familie, buren of kennissen over opvoedingsproblemen, 6% van degenen die zelden of nooit kunnen praten vindt dat zij te weinig over dit opvoedingsproblemen kunnen praten. Gewenste vorm van opvoedingsondersteuning Bijna een derde (29%) van de ouders van 4 tot 12 jarigen heeft de afgelopen 12 maanden soms, vaak of altijd zoveel zorgen gehad over de opvoeding dat er behoefte was aan deskundige hulp. De meest genoemde manieren waarop ouders opvoedingsondersteuning zouden willen krijgen zijn: internet (7%) een centraal punt (5%), persoonlijke begeleiding (28%) en een opvoedingsspreekuur (16%). Een op de zes ouders die hulp bij de opvoeding zou willen, kent het CJG niet. Ouders die zich zorgen maakten over de opvoeding 2 van hun geen eenouder gezin kind geven vaker aan hulp te willen door persoonlijke begeleiding of een opvoedspreekuur een ouder en gezin minder vaak via internet of een centraal punt. 10 geen moeite met rondkomen moeite met rondkomen geen eenouder gezin een ouder gezin allochtonen autochtonen geen moeite met rondkomen moeite met rondkomen allochtonen autochtonen Krijgt onvoldoende steun bij opvoedingsproblemen (%) Krijgt onvoldoende hulp bij alledaagse dingen (%) Figuur: ouders die onvoldoende hulp of steun ervaren bij de opvoeding (in %) Krijgt onvoldoende steun bij opvoedingsproblemen (%) Krijgt onvoldoende hulp bij alledaagse dingen (%)

7 Mensen die aangeven niet genoeg tijd te hebben voor hun kind, geven vaker aan dat zij zich zorgen maken over de opvoeding en deskundige hulp willen. Bekendheid en gebruik van voorzieningen Voor ondersteuning bij de opvoeding kunnen ouders op veel plaatsen terecht. Voorwaarde hiervoor is wel dat ouders de betreffende instellingen kennen. Ouders zijn het meest bekend met het maatschappelijk werk en bureau jeugdzorg en het minst bekend met het ZAT (Zorg Advies Team) en voor- en vroegschools educatie (vve). Ouders van 0 tot 4 jarigen zijn vaker bekend met het CJG en hebben minder vaak behoefte aan hulp bij problemen dan ouders van oudere kinderen. Ouders hebben het meest contact gehad met het Centrum voor Jeugd en Gezin (15%), vooral voor 0 tot 4 jarigen. Gedrag en houding van ouders Voorkomen van riskant gedrag Een kwart van de ouders vindt het acceptabel dat een kind jonger dan 16 jaar voor het eerst een slokje alcohol drinkt, 4% vindt het acceptabel als kinderen in deze leeftijdsgroep een heel glas alcohol drinkt. Deze percentages zijn lager dan in Roken vinden ouders minder acceptabel: 9% van de kinderen mag roken uitproberen. Ouders zijn ten aanzien van roken ook minder tolerant dan in 2009, toen vond 14% van de ouders dat kinderen jonger dan 16 jaar mogen roken. Bijna twee derde van de ouders (61%) houdt rekening met kinderen als zij zelf alcohol drinken, 15% van de ouders drinkt vaak of regelmatig alcohol in het bijzijn van kinderen. Seksuele en relationele vorming Vijf procent van de ouders praat (erg) moeilijk met hun kind over relaties en seksualiteit, 44% praat hier gemakkelijk over. Het geven van voorlichting wordt vooral als taak van de ouders of als taak van de ouders en school beschouwd. 1% van de ouders vindt de school verantwoordelijk voor de voorlichting.

8 Aanbevelingen Op basis van de resultaten van de kindermonitor en de gesprekken met professionals en ouders zijn aanbevelingen geformuleerd. Opbouwwerker Travers Welzijn: Het wordt tijd dat we op een creatievere manier vorm geven aan opvoedingsondersteuning. Aandacht voor opvoedingsondersteuning Bekendheid van opvoedingsondersteuning ook na het 4 e levensjaar Ouders geven aan niet goed te weten waar zij met hun opvoedingsvragen heen moeten. Tot de leeftijd van 4 jaar is het consultatiebureau de natuurlijke vraagbaak doordat ouders daar frequent komen. Na het 4 e jaar verdwijnt deze plek en worden de contactmomenten met de jeugdgezondheidszorg veel minder frequent. Aanbevolen wordt om op scholen een vast aanspreekpunt aan te stellen waar ouders met hun vragen terecht kunnen. Van belang is ook dat leerkrachten ouders naar deze persoon verwijzen indien nodig omdat in de praktijk blijkt dat ouders niet altijd zelf de stap nemen. Sociale media en websites zoals het virtueel CJG kunnen een ondersteunende rol spelen. Ouders maken hier in toenemende mate gebruik van voor achtergrondinformatie of het stellen van eenvoudige vragen. Dat laten de bezoekgegevens van de diverse CJG websites zien. Voorwaarde is wel dat deze media bekend zijn bij ouders. Bespreekbaar maken van opvoedingsproblemen Opvoeding is een gevoelig onderwerp. Professionals vinden het lastig om ouders aan te spreken op het gedrag en/of de gezondheid van hun kinderen. De uitkomsten van deze monitor laten zien dat ook ouders onderling het vaak moeilijk vinden om hierover in gesprek te gaan. De veranderingen binnen het sociale domein vragen van professionals dat zij meer de eigen kracht van mensen aanspreken. Ouders kennen hun kind immers het beste en zij moeten dus centraal staan als het gaat om opvoedingsondersteuning. Verder vragen de veranderingen in het sociale domein van professionals dat zij de sociale netwerken van mensen versterken. Hierover is een andere houding nodig en het vraagt ook van professionals dat zij taboes kunnen doorbreken door opvoedingsvraagstukken bespreekbaar te maken. Bijna alle gemeenten zijn bezig met het vormen van sociale wijkteams of gebiedsteams. Deze teams gaan er per gemeente verschillend uit zien en ook niet iedere gemeente richt zich met deze teams specifiek op jeugd. Het is wel aan te bevelen om waar mogelijk professionals bewust te maken van hun rol ten aanzien van het signaleren en bespreekbaar maken van gedrag en opvoedingsvraagstukken en hen te steunen en te faciliteren om hier vorm aan te geven. De ervaringen die in verschillende CJG s zijn opgedaan met vroegtijdig signaleren, samenwerken en ouders aanspreken op eigen kracht, kunnen hiervoor bruikbaar zijn. Flexibel werken en inspelen op de vraag Het is een uitdaging om de vraag van ouders centraal te stellen en hen gerichte ondersteuning op maat te bieden. Dit vraagt van organisaties dat zij zich flexibel opstellen. Bijvoorbeeld niet aan het begin van het jaar vastleggen welke activiteiten er plaatsvinden, maar ouders en/of kinderen met dezelfde vragen bijeen brengen en een aanbod op maat maken. Dit is laagdrempelig en zal effectiever zijn.

9 Nagaan wat de behoefte van ouders is, vraagt dat er contact is met ouders. Dit pleit voor vindplaatsgericht werken; het meer aanwezig zijn van professionals op bijvoorbeeld scholen en kinderdagverblijven of in ieder geval nauw contact onderhouden. Ook hier geldt dat professionals, uit bijvoorbeeld sociale wijkteams, meer hun signaalfunctie kunnen aanwenden om mensen met elkaar te verbinden. de laatste jaren. In de praktijk en uit landelijk onderzoek blijkt dat armoede meer voorkomt bij eenoudergezinnen. Aanbevolen wordt om in te zetten op het terugdringen van armoede gerelateerde gezondheidsproblemen. Dit kan door bijvoorbeeld de interventie Armoede & Gezondheid van Kinderen. Deze interventie wordt al enkele jaren met succes uitgevoerd in Gemeente Zwolle en is een samenwerking tussen afdeling Sociale Zaken van de gemeente en de Jeugdgezondheidszorg van Icare (inmiddels GGD) en de GGD. Drie aanbevelingen van het onderzoek Kinderen in Tel: Stem het jeugdzorgbeleid af op het armoedebeleid, de gemeente wordt per 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdzorg: met de juiste aanpak van armoede, is de kans groot dat er minder jeugdzorg nodig is. Zorg voor een structureel armoedebeleidsplan gefocust op kinderen. De huidige hulp komt nu vaak van particuliere initiatieven, waardoor verschillen in voorzieningen voor kinderen per gemeente ontstaan. Een gemeentelijk armoedebeleid is een belangrijk instrument om de leefsituatie van alle kinderen te verbeteren. Monitor het aantal kinderen en jongeren dat opgroeit in gezinnen die leven rond de armoedegrens, om na te kunnen blijven gaan of zij behoefte hebben aan ondersteuning. Ouder: Soms ben ik best onzeker wat betreft de opvoeding van mijn kinderen. Ik zou graag kennis en ervaring willen delen met andere ouders en deskundigen tijdens bijvoorbeeld een thema avond over opvoeden. Oog hebben voor armoede gerelateerde gezondheidsproblemen Al langer is bekend dat mensen die in armoede leven een minder goede gezondheid hebben en minder lang in goede gezondheid leven. Dit komt ook uit deze monitor naar voren. In de regio IJsselland geeft 12% van de ouders aan moeite te hebben met rondkomen. Uit het landelijke onderzoek Kinderen in tel blijkt dat het aantal kinderen dat in een gezin opgroeit dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen met meer dan tien procent is gestegen Kinderen in tel. Armoede en Gezondheid van Kinderen NJI themadossier armoede in gezinnen Preventief beleid ten aanzien van pesten en inzetten op weerbaarheid Er is veel maatschappelijk debat over (online) pesten. De uitkomsten van de monitor laten voor de regio IJsselland zien dat een derde van de kinderen recent is gepest. Daarnaast is een derde van de kinderen volgens de ouders soms of meestal niet weerbaar. Staatssecretaris Dekker en de kinderombudsman hebben aangegeven dat iedere school een preventief pestprogramma moet hebben. In opdracht van het ministerie is onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van pestprogramma s. Dertien programma s zijn aangemerkt als veelbelovend. De komende jaren worden deze methodes verder getest in de praktijk. De aanbeveling is om met scholen in gesprek te gaan over pesten. Wat doen zij al aan dit probleem en waar ligt ruimte voor verbetering. Op koepelniveau kunnen afspraken worden gemaakt iedere school een preventief pestbeleid invoert.

10 Belangrijk is hierbij wel om scholen te betrekken en bottom up initiatieven te stimuleren. Kijk per school op maat welk programma het beste aansluit. Jeugdverpleegkundige GGD IJsselland: Ik merk duidelijk verschil op scholen die een preventief pestbeleid hebben. Ook de betrokkenheid van ouders is van belang om (online) pesten aan te pakken. Ouders geven aan te weten waar hun kind mee bezig is op internet, maar in de praktijk blijken ouders toch vaak niet op de hoogte als hun kind wordt gepest of zelf pest. De aanbeveling is om bij groepen met een lage sociaal economische status extra in te zetten op het vergroten van weerbaarheid. Een combinatie van het trainen van zowel sociaal emotionele als fysieke weerbaarheid is het meest effectief. Dit kan met interventies zoals de Kanjertraining en het Marietje Kesselsproject. Effectieve pestprogramma s Uitspraak Staatssecretaris en de kinderombudsman Website Nji Een optimale start door al voor de geboorte in te zetten op ouderschap Ongunstige opgroeiomstandigheden en risicofactoren zoals depressie of geweld tussen ouders, kunnen al voor de geboorte of conceptie aanwezig zijn. Uit deze monitor blijkt dat ouders die moeite hebben met rondkomen vaker onvoldoende hulp en steun ervaren, terwijl zij wel vaker hulp zochten bij een CJG en BJZ. Kinderen van ouders die moeite hebben met rondkomen hebben vaker te maken gehad met ingrijpende gebeurtenissen in hun leven, zoals het overlijden van een familielid, echtscheiding of ziekte van gezinsleden. In een aantal gemeenten in de regio IJsselland zijn experimenten gestart om de samenwerking en afstemming tussen kraamzorg, verloskundige zorg en jeugdgezondheidszorg te verbeteren om al deze risico s vroegtijdig te signaleren en ouders hulp te bieden. Door middel van screeningen uitgevoerd door verloskundige praktijken kunnen vroegtijdige interventies zoals preventieve prenatale huisbezoeken door de jeugdgezondheidszorg worden ingezet. Deze begeleiding van ouders en kind in de eerste levensfase kan problemen op latere leeftijd voorkomen Ook leidt dit tot kostenbesparing voor gemeenten doordat er minder beroep zal worden gedaan op de jeugdzorg. De aanbeveling is om in gemeenten waar deze aanpak nog niet aanwezig is te verkennen of een dergelijke aanpak gestart kan worden. Voor de gemeenten waar deze aanpak al wel draait wordt het advies gegeven om de werkwijze te evalueren en vroegtijdig te borgen in de werkwijze zodat het ook na het aflopen van subsidies doorgang kan vinden. Vroeg erbij Integraal blijven inzetten op leefstijlthema s en specifieke aandacht geven aan borging De afgelopen jaren zijn in verschillende gemeenten initiatieven gestart om leefstijl van inwoners te verbeteren. Het vraagt een lange adem om houding en gedrag te veranderen. Ook de omgeving zal altijd verleidingen bieden zoals reclames en misleidende etiketten. Aandacht voor onder meer gezonde voeding, bewegen en preventie van roken, alcohol- en drugsgebruik blijft dus nodig.

11 SportService Zwolle: We zijn nu een aantal jaar bezig met het investeren van beweegactiviteiten op een school. De directeur zei mij laatst dat zijn leerlingen duidelijk fitter worden. De aanbeveling is om bij alle initiatieven in een vroeg stadium na te denken over voortzetting en borging na de projectfase, als de subsidies mogelijk ophouden of verminderd worden. Nog steeds wordt in de praktijk vaak gehoord dat scholen na 4 jaar vol enthousiasme met een project hebben mee gedaan, daarna toch niet met het project verder willen, waardoor effecten niet doorgezet kunnen worden. Overkoepelende integrale programma s waarin wordt ingestoken op meerdere leefdomeinen waarbij dezelfde boodschap wordt verspreid, hebben meer effect dan losse projecten of projecten die zich op één domein richten. Ook is naast aandacht voor gezond gedrag aandacht voor een gezonde omgeving van belang. Bijvoorbeeld door het veilig inrichten van de buurt en de houding die professionals als voorbeeldfunctie uitstralen. Goede voorbeelden van programma s waar ook steeds meer gemeenten in de regio IJsselland aan mee doen is Jongeren Op Gezonde Gewicht (JOGG) en de Gezonde School. Momenteel ondersteunt het rijk lokale initiatieven om leefstijl bij de jeugd te verbeteren met impulsregelingen, zoals de Jeugdimpuls en de Sportimpuls. Veel gemeenten en scholen maken hier gebruik van en dit biedt kansen om lopende projecten te intensiveren en een grotere doelgroep te bereiken. JOGG Gezonde School Jeugdimpuls Sportimpuls CGL Kennisdossier Zon MW Ouder: Mijn kinderen willen veel buiten spelen en vooral de speeltuin achter ons huis is favoriet. Maar aangezien er veel hondenpoep ligt, komen we helaas erg weinig in deze speeltuin.

12 Colofon IJsselland GGD IJsselland Kennis- en Expertise Centrum Postbus BL Zwolle T E. I. Meer informatie is te vinden op