Alta Badia, Italië TEKST: RIK BOOLTINK, FOTO S: PAOLA FINALI

Transcriptie

1 koersen tussen kalkreuzen Als iets wielertoeristen tot de verbeelding spreekt, dan is het wel de fysieke strijd op de flanken van bekende Dolomieten toppen. Ook redacteur Rik Booltink trok erop uit en ging, genietend van het natuur schoon, het gevecht aan met de zwaartekracht. TEKST: RIK BOOLTINK, FOTO S: PAOLA FINALI De spitse kerktoren van Badia is als een rugbyspeler die wordt opgetild door teamgenoten: goed zichtbaar boven de dorpskern en stevig ingeklemd tussen de lage, licht gekleurde huizen vangt het eeuwenoude gebouw de eerste zonnestralen van de ochtend. Het is nog ijzig koud in het dal. En het waait. Pluimpjes adem ontsnappen met gelijke tussenpozen uit mijn mond. Wachtend op de gids, Klaus Irsara van het lokale bikehotel Melodia del Bosco, werp ik vanaf een wat hoger gelegen deel een blik op het dorp dat langzaam ontwaakt. Je raakt niet uitgekeken; telkens valt je oog op wéér een ander detail. Ladinisch Badia, al in de bronstijd bewoond door boeren, is een karakteristiek bergdorp met verschil lende boerderijen in een typische Ladinische bouw stijl. Die laat zich nog het beste vergelijken met Oosten rijkse berggehuchten. Waar je ook kijkt, overal zie je bloem bakken met geraniums aan de houten balkons. Het compacte plaatsje, gelegen aan voet van de Sas dla Crusc, bood me gisteravond het meest indruk wekkend beeld. Door de zogeheten enrosa dira, een natuurlijk schouwspel, lichtte de massieve, grijze bergspits rood op in de ondergaande zon. Klaus Irsara, eigenaar van het lokale bikehotel en voor van daag onze gids, komt met zijn racefiets in de hand naast ons staan. En geniet mee van Badia, zijn dorp. Hij is hier opgegroeid, vertelt hij met een trotse glimlach. Hij beschrijft de veelzijdigheid van >> Rechts: Mooier wordt het niet. Glad asfalt, sublieme bochten en een adembenemend mooi uitzicht. Onder: Op de Pordoi wordt 'Il Campionissimo' Fausto Coppi geëerd. XX BIKE & TREKKING

2 BIKE & TREKKING XX

3 Voor even ben ik niet met de fysieke inspanning bezig, maar met dit natuurspektakel. Het is lastig vooro te stellen dat in di t mooie landschap honde rd jaar gele den op levenen en dood dwerd gestreden d oor Ita lianen en Oostenri jkers. XX BIKE & TREKKING

4 Badia s glooiende landschap: s winters verborgen onder een dikke laag sneeuw, s zomers gehuld in een mooie groene jas. Klaus kan zich geen andere leefomgeving voorstellen. Iedere keer als hij buiten Zuid-Tirol verblijft en weer terugreist naar zijn geboortegrond, zijn de grillige berg toppen als de bos bloemen die je na een vakantie welkom thuis heten. Klaus neemt ons mee voor de zogeheten Fedaia tocht, een rit van 120 kilometer over verschillende histo rische wegen. Vanuit Badia doorkuisen we La Villa en beginnen we aan de eerste beklimming: de Campolongo. Na wat slingerende wegen heb je, als je achterom kijkt, binnen de kortste keren mooi zicht op Corvara. In ongeveer zes kilometer rijd je afwisselend door bergweiden en naaldbossen naar de pas hoogte van Campolongo, een overwegend groene vlakte aan de oostkant van het populaire Sellamassief. We dalen af naar Arabba. Het dorp, in de provincie Belluno, is een knooppunt voor fietstoeristen. In oostelijke richting trap je onder meer naar de Falzarego en de Giau. Wij kiezen voor de westelijke kant en beginnen even buiten het dorp aan de beklimming van de Pordoi. Deze beruchte berg geen andere was vaker de Chima Coppi in de Giro is zeker vanaf deze zijde een haarspeldbochtenfestival. Direct na het kerkje van Arabba ligt de eerste van 33 tornanti op ons te wachten. Ze zijn keurig genummerd, dat scheelt. Maar wanneer je moeilijk in het klimritme komt, kunnen we ons levendig voor stellen dat het de beklimming ellendig lang kan maken. Met een soepel verzet trappen we omhoog. Pas na de vijftiende bocht, als we even daarvoor de gondel voorbij zijn gereden die skiërs s winters naar boven brengt, wordt de weg wat vlakker, zij het voor even. Er liggen nog enkele bochten voor de wielen, voordat het cadeautje van de klim zich aandient: de afdaling! Fausto Coppi De laatste meters naar de top is de windkracht een ware tegenstander. Klaus lijkt er prima tegen bestand, hij geeft geen kik. Hij kan een lach niet verbergen als hij kort voor het hoogste punt nog even aanzet en mij op een fietslengte achterstand rijdt. Eenmaal boven poseren we voor het monument van wielerlegende Fausto Coppi. Het bronzen beeld staat er met een reden: Il Campionissimo kwam hier liefst vijf keer als eerste boven in de Giro d Italia. De Pordoi is zijn berg. En de Italianen, met gevoel voor historie, beseffen dat. Uit respect maken ze een buiging of schieten ze een foto. Wij trekken na onze foto-opname verder; klaar voor de afzink. Zonder onnodige risico s te nemen laat ik me uitzakken richting Canazei. We zoeven het dorp uit via de SS641 in de richting van Alba. De eerste kilometer is vlak, maar dan neemt de weerstand van het hellende asfalt direct toe als we door het dorpje fietsen. Bij Penia begint het meest pittige deel van de Fedaia. En het mooiste. Steeds vaker geven imposante Dolomietentoppen zich van achter het groen bloot, al is het wel even wachten voordat we dé spits in beeld krijgen: die van de Marmolada. De contouren van het machtige gebergte zijn fraai zichtbaar, nu het wolkendek heeft plaatsgemaakt voor blauw. Voor even ben ik niet met de fysieke inspanning bezig, maar volledig met dit mooie natuurspektakel. Dit is de beloning van het bedwingen van zo n stevige klepper van meer dan tweeduizend meter. De Marmolada is zonder twijfel de blikvanger van de omgeving. Niet gek: het massieve gevaarte heeft meerdere toppen die hoger zijn dan drieduizend meter. De Punta Penia (3.342 meter) wint het qua hoogte nipt van de Punta Rocca (3.309 meter). Deze spitsen die wolkenkrabberhoog in de hemel wijzen, gelden als de hoogste bergtoppen in de Dolomieten. Dat verklaart waarom de Marmolada de Koningin van de Dolomieten wordt genoemd. Ik vraag me af hoe mooi het zicht moet zijn voor skiërs die zich hier uitleven en hun ogen de kost kunnen geven aan de weidse omgeving. Mijn zicht wordt minder als ik een halfopen tunnel inrijdt, de laatste voordat we het hoogste punt van de Fedaia aandoen. Eenmaal boven staren we naar het blauwgroene Meer van Fedaia. Aan de rand daarvan, afgescheiden door een weg, staat een kneuterige herberg met terras. Wij besluiten om na een paar foto s met onze smartphones hier een pas op de plaats te maken, al is het alleen maar omdat je je oneindig lang kunt vergapen aan de Marmolada. Rust en stilte lijken hier de gewoonste zaak van de wereld, enkel kletterend water is een dissonant. Oorlogsgeschiedenis Hoe anders was dat hier ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Pal over de Marmolada liep de grens tussen Italië en Oostenrijk. De reusachtige Koningin van de Dolomieten, sneeuwwit op de top, maakte deel uit van de frontlinie en gold als basis voor een strategisch spel. Soldaten uit beide kampen verschansten zich in tunnels, achter rotsen en zelfs in het eeuwige ijs van de gletsjer. Verschrikkelijk moet het zijn geweest, verzekert Klaus me, ditmaal met een serieus gelaat. s Winters vielen er meters sneeuw, soms wel meer dan tien. Niet het geschut, maar bulderende sneeuwlawines en schuivend ijs waren bij tijd en wijle een massamoordenaar. De grootste ontberingen stammen uit In november van dat jaar kwamen meer dan 120 Oosten rijkse soldaten om het leven bij een lawine. Meer dan vijftig strijders raakten vermist, van wie sommigen voorgoed. Het bleek nog maar het begin. Een maand later sneuvelden aan Oosten rijkse zijde op de Punta Penia maar liefst drie honderd soldaten. Er zijn nog altijd locaties die aan die tijd herinneren. Wie de afscheidende weg tussen de herberg en het Meer van Fedaia volgt komt uit bij het oorlogsmuseum. Ook op andere punten, zoals de top van de Falzarego, vind je dergelijke plaatsen waar de oorlogsgeschiedenis wordt ontrafeld. Fietsen met enig historisch bewustzijn is soms best prettig. Je leert de omgeving dan pas écht kennen. Toch zijn we hier vooral voor fysieke inspanning. En dus zwiepen we na een onderbreking het been weer over het zadel. >> En heus, al die steenklompen vormden ooit de bodem van een tropische oerzee... BIKE & TREKKING XX

5 De weg, deels overkapt, voert gedurende een paar kilometer langs het meer en blijft vrijwel vlak. In een gestaag tempo, turend naar rechts waar de Marmolada ligt, maken we ons op voor de afdaling. Eentje die lastig genoemd mag worden. De eerste meters gaan met zestien procent gemiddeld naar beneden. Voor ons voelt het na de eerste daalminuut alsof we na een vrije val weer wat asfalt onder de wielen hebben gekregen. De route, minder slingerend met brede wegen, brengt ons door prettig geurende naald bossen. Hoe verder we naar beneden stormen, hoe aantrekkelijker de omgeving wordt. Sottoguda, bekend om het siersmeedwerk, dient zich aan. Het ambacht gaat hier al jaren over van vader op zoon. We volgen de SS641 en komen na Sottoguda door Rocca Pietore, een dorpje met een feeëriek karakter. Heel veel daalwerk ligt er niet meer in het verschiet. Bij een grote splitsing sturen we naar links, naar de SS563 die ons via een uitdagend terrein weer dichter bij Arabba moet brengen. Volgens de teller op mijn stuur, loopt de weg snel op. Ik schakel een paar tandjes kleiner als het hellingspercentage meer dan 8 procent wordt. Het voelt alsof we plots in een heel andere om geving zijn terechtgekomen. Natuurlijk, we ruilden de grote weg in voor een wat kleinere. Maar toch ademt de berg een andere sfeer. Het heeft wellicht te maken met de vallei waarin we fietsen: die van de Cordevole, een bergrivier die ont springt in het Sellagebergte en via Arabba zuid waarts stroomt. Een verticale rotswand aan de overkant vormt de oever. Als ik m n hoofd nog wat verder draai en omhoog kijk, vallen de huizen, vastgeplakt tegen de flank, me op. Het is de plek waar we binnen afzienbare tijd zullen fietsen. Bloedberg We trappen door het dorpje Digonera en steken over het water via een brugge tje. De klim is nu echt begonnen. Het is de zonnige zuidkant van de Col di Lana, vertelt Klaus. Ook dit is weer een bijzondere plek met EVENEMENTEN in Alta Badia MARATONA DLES DOLOMITES Al in 1987 werd de eerste Dolomieten Marathon gereden. 166 fietsers reden toen een afstand van 175 km over acht Dolomietenpassen. Tegenwoordig schrijven meer dan fietstoeristen zich in voor dit evenement, maar vanwege de veiligheid kunnen maar liefhebbers daadwerkelijk deelnemen. Afstanden zijn 138, 106 en 55 km. maratona.it EN SELLARONDA BIKE DAYS een verleden, waar de oorlog sporen heeft nagelaten. De Col di Lana heeft als bijnaam de Bloedberg vanwege de hevige gevechten die hier hebben plaatsgehad in de Eerste Wereldoorlog. Het zijn de overleveringen van generatie op generatie die de geschiedenis levende houden. Klaus opa heeft hier in de Eerste Wereldoorlog aan Oostenrijkse zijde gevochten, zegt hij, terwijl zijn vader ruim twintig jaar later, toen de grenzen hertekend waren, een Italiaans uniform droeg. Hij móest. Vechten voor het nieuwe vaderland. Wij strijden intussen tegen de zwaartekracht. De weg baant zich krullend een weg omhoog, opnieuw met fantastische panorama s. De Marmo lada-gletsjer lacht ons van grote afstand toe, voordat we een reeks opvallende huisjes passeren. Het zijn de oude woningen, vastgeplakt tegen de berg, die we even daarvoor in de Cordevole vallei bewonderden. We dansen nog eens op de pedalen en trekken er een eindsprint uit als we merken dat we bijna boven zijn. Enkele honderden meters na het gehucht met de vervallen huisjes dient zich de SR48 al aan. Daar slaan we linksaf. Vanaf hier is het nog tien kilometer naar Arabba, de plek waar Fietsen zonder herrie en uit laatgassen, dat kan op zondag 21 juni én op zondag 13 september van half negen s ochtends tot half vier s middags op de vier Dolomietenpassen Gardena, Campolongo, Pordoi en Sella. Deze paswegen zijn dan verboden terrein voor gemotoriseerd verkeer. Deel name is gratis. Je legt 55 km af en hoogtemeters. sellarondabikeday.com SELLARONDA HERO Volgens de organisatoren de zwaarste mtb-mara thon van Europa. In ieder geval een van de mooiste, met de Dolo mieten als decor. De route voert rond het impo sante Sella-massief en over de legen darische passen Gardena, Campo longo, Pordoi, Sella en Duron. Je kunt kiezen uit 62 en 84 km, maar alleen wie de langste afstand aflegt mag zich Sella ronda Hero noemen. sellarondahero.com eerder vandaag het bochtenspektakel naar de top van de Pordoi begon. We rijden Pieve di Livinallongo binnen. Het plaatsje herbergt een fraaie kapel ter nagedachte nis aan de mensen die het leven hebben gelaten in de oorlog. Ook hier is een verbeten strijd geleverd. Klaus weet me te vertellen dat de Italianen weken, misschien zelfs maanden, een tunnel onder deze berg hebben gegraven om de Oostenrijkse stellingen omver te kunnen werpen. Men plaatste dynamiet onder het front van de vijand en blies vervolgens de ganse bergtop op. Een krater is vandaag de dag nog een stille getuige. In de krater is een herdenkingsplaats ingericht. We volgen de weg tot aan Arabba en duiken daar het knusse centrum in. Uit één bar klinkt typische Nederlandse après-skimuziek. Onze fietsen parkeren we tegen het hek en binnen dompelen we ons onder in de gemoedelijkheid van Noord-Italië. De sandwich en cola glijden soepel naar binnen. Wat dan nog volgt, is de weg terug over de Campolongo; dezelfde als op de heenweg, maar nu in omgekeerde volgorde. Een warme douche lonkt. I N F O VERBLIJF Wij verbleven in hotel Melodia del Bosco in Alta Badia. Dit hotel is gespecialiseerd in wielrenners en lid van Roadbike Holidays. Lidmaatschap van deze hotelorganisatie garandeert dat het hotel speciale faciliteiten voor wielrenners heeft en dat route-informatie voorhanden is. Datzelfde geldt ook voor de hotels Gran Paradiso en Pider, ook in Alta Badia. melodiadelbosco.it gran-paradiso.it pider.info Alta Badia ROUTES Rondom Alta Badia zijn de mogelijkheden eindeloos. Wie wil, kan met hotel- je kunt je door hem laten adviseren. waard en wielrenner Klaus Irsara zélf tochten maken. Of Of je neemt een gps-van-het-huis mee. Wie een indruk wil krijgen moet even naar de website van Roadbike Holidays, daar zijn tien van de mooiste route te bekijken en te down loaden. Voor wie ook graag met dikke noppenbanden rijdt: de medewerkers van het hotel of de VVV van Alta Badia leggen je graag uit, waar je de mooiste mountainbikeroutes kunt vinden! altabadia.org (algemene info en routes) roadbike-holidays.com (routes en racefietshotels) XX BIKE & TREKKING