Samenvatting SO Latijn, cultuur les 26 t/m 28

Transcriptie

1 Samenvatting SO Latijn, cultuur les 26 t/m 28 Annemarie Les 26 van republiek naar keizerrijk Ca v.c republiek 44 Caesar vermoord, Antonius en Octavianus grijpen de macht 31 Slag bij Actium, Octavianus verslaat Antonius en Cleopatra 27 Octavianusprinceps 27 vc 14 nc keizer Augustus Strijd om de macht tussen Octavianus en Antonius, die eindigt met Octavianus als winnaar en alleenheerser, uitgeroepen tot Augustus (de Verhevene). Antonius is gestrikt door de Egyptische koningin Cleopatra. Antonius en Cleopatra Nadat Octavianus en Antonius de moord op Ceasar hadden gewroken macht delen: Antonius richtte zich op het Oosten, Octavianus op het Westen. Terwijl Octavianus in Rome bleef, ging Antonius naar Egypte en ontmoette Cleopatra. Antonius had nog nooit zoiets moois gezien en nodigde Cleopatra uit voor een feestmaal. 4 dagen lang feest, daarna samen naar Alexandrië. Heel het jaar was hun leven één groot feest. Getrouwd met Octavia Octavianus maakte zich zorgen of Antonius niet te machtig werd, nu hij zich met Cleopatra had verbonden verzocht Antonius terug te komen naar Rome om hun afspraken te vernieuwen en stelde voor Antonius met zijn zus Octavia trouwt om hun bondgenootschap te bezegelen. Antonius stemde in maar na 4 jaar verliet hij Octavia en hun 4 kinderen en vertrok weer naar Cleopatra. Daar huwde hij Cleopatra, namen hun leventje weer op en gedroegen zich als Rome s keizer en keizerin van het Oosten. De slag bij Actium Dit ging Octavianus te ver liet het gerucht verspreiden dat Antonius en Cleopatra het hele Romeinse rijk wilde veroveren en verklaarde aan Cleopatra de oorlog om de schijn van een burgeroorlog te vermijden. Bij Actium in Griekenland verzamelden troepen en vloten van Cleopatra en Octavianus met zijn generaal Agrippa. Agrippa probeerde met zijn schepen de baai af te sluiten waar de vloot van A & C zich bevond; Cleopatra vluchtte echter open zee op naar Egypte, Antonius ging haar achterna en zo overwinning voor Octavianus. Terug in Alexandrië Cleopatra geloofde niet meer in een overwinning en liet een grafmonument voor zichzelf bouwen. Antonius nog met volle moed een nieuwe confrontatie voorbereiden. Ook deze keer kwam er nauwelijks een gevecht omdat Antonius soldaten overliepen naar Octavianus. Gedesillusioneerd keerde Antonius terug naar Alexandrië en hoorde daar het valse gerucht dat Cleopatra zelfmoord had gepleegd. Nu was er voor hem niets meer om voor te leven en stak zichzelf neer; toen hij stervend was hoorde hij dat het gerucht vals was. Hij smeekte zijn dienaren hem naar het grafmonument te brengen, waar hij in de armen van Cleopatra stierf. Laatste woorden: Ik heb als een Romein geleefd en ben als een Romein gestorven. Vaarwel mijn allerliefste. Tekst 26A Na de dood van Antonius verlangde ook Cleopatra om te sterven. Want zij vreesde, dat ze door Octavianus naar Rome zou worden gevoerd, dat ze in een trotse triomftoch zou worden rondgetrokken, dat ze aan het volk zou worden getoond en dat ze vervolgens zou worden gedood. Zij beval dat het laatste avondmaal voor haar werd bereid. Na het eten schreef ze een brief aan Octavianus, waarin zij haar besluit openbaarde. Kijk, daar komt een boer met een mandje bij het monument, waarin veel vijgen zitten. De boer zegt tegen de wachters dat hij vijgen naar de koningin wil brengen en nodigt hen uit om hun deel te

2 nemen. Lachend weigeren zij dit en geven hem toestemming om binnen te komen en de vijgen naar Cleopatra te brengen. Zij stuurde, zodra ze het mandje ontving,allen weg behalve twee slavinnen en zij beval dat de toegangen afgesloten werden... Terwijl zij de adder tussen de vijgen zag, riep zij uit: "Kijk, precies wat ik wilde!" En dapper bracht zij de slang naar haar aderen. Ondertussen had Octavianus soldaten gestuurd, die de dood van de koningin moesten belemmeren. Zodra ze bij het mausoleum komen, breken ze zo snel mogelijk de deur open. Tevergeefs, de slaapkamer binnenkomend, zien zij Cleopatra dood op het bed. De ene slavin ligt dood aan haar voeten, de andere kamt de haren van haar meesteres, opdat zij ook in de dood mooi is, totdat ook zij dood neervalt. Na de dood van Cleopatra lijfde Octavianus Egypte in als een provincie. Als heerser hield hij in 29 v.c een grote triomftocht. Pax Augusta (vrede en welvaart) In de jaren daarna werken de inspanningen van Octavianus beloond: in 27 vc verleende het senaat hem de eretitel Augustus en als princepscivitatis (eerste van de staat) kreeg hij vervolgens alle touwtjes in handen het commando over leger en vloot, bestuur over de provincies met grote legers en bevoegdheid van volkstribuun. Waardoor hij wetten kon indienen en onschendbaar was. Later is hij nog tot opperpriester benoemd. Rome was alleen nog qua naam een republiek, eigenlijk een principaat of keizerrijk omdathet senaat weinig meer in te brengen had en de princeps alle belangrijke zaken afhandelde. Octavianus voerde wetten in die de familia weer centraal stelde normen en waarden herstellen. Keizerrijk of republiek? Octavianus begon een opvolger te zoeken in z n familie want wie moet dit rijk regeren na zijn dood? Uit zijn eerste huwelijk had hij een dochter, Julia. Uit zijn tweede huwelijk met Livia nog 2 stiefzonen maar zelf geen zonen adoptie; Julia moet voor kleinkinderen zorgen en zo het geslacht van Augustus voortzetten. 3 keer uitgehuwelijkt: Marcellus, Agrippa en Tiberius. Met Agrippa bracht zij hem de begeerde kleinzonen, die hij kon adopteren. Julia Enkele jaren later kreeg Augustus een brief waarin stond dat zijn dochter Julia met veel mannen naar bed is gegaan terwijl hij de Romeinen stimuleerde om trouw te zijn. Augustus verzamelde alle mannen waarmee Julia naar bed was geweest Tekst 26b 'Onlangs vernam ik dat mijn dochter Julia 's nachts door de stad zwierf en openlijk op het forum, het podium, en elke plaats de hoer uithing, en dat jullie de adelijkste van de Romeinen erbij betrokken waren. Daarom heb ik jullie hierheen bij elkaar geroepen, om jullie zelf te vragen of het waar is of niet!' Terwijl hij langs ging vroeg hij stuk voor stuk hetzelfde, of ze met zijn dochter geslapen hadden. De één antwoordde 'ik heb met haar geslapen', de ander 'slechts eenmaal', nog een ander kort en weer een ander 'ik wilde zelf niet, maar zij dwong me'. Terwijl Augustus deze dingen hoorde werd hij bozer en bozer, totdat hij woedend uitriep: Is er één man in Rome, die niet met mijn dochter heeft geslapen? Hij was getroffen door zeer groot verdriet, zodat hij zich in zijn slaapkamer terugtrok, waar hij gedurende 4 dagen rouwde: noch nam hij voedsel, noch dronk hij wijn, noch sliep hij. Terwijl hij zijn slaapkamer verliet zei hij slechts: 'Laat haar verbannen worden en laat mij niet gezegd worden, waarheen. Huilend en smekend probeerde Julia tevergeefs de woede van haar vader te verzachten. Zij is verbannen naar een zeer klein eiland, waar zij alleen, zonder luxe, zonder vrienden, slechts vergezeld door haar moeder, de rest van haar leven heeft geleid. De zonen van Julia en Agrippa, Gaius en Lucius stierven plotseling vlak na elkaar. Sommige beweerde dat Livia daarbij betrokken was om de troon voor Tiberius veilig te stellen. Augustus had geen keus en adopteerde Tiberius als zoon en Augustus dood in 14 nc volgde hij hem op.

3 Les 27 Tiberius en Caligula De wantrouwige Tiberius Tiberius was 56 jaar toen hij in 14 nc aan de macht kwam. Zijn gedwongen huwelijk met Julia was een kwelling geweest en alle tegenslagen van het leven maakte hem achterdochtig. Tegenpool van Augustus. Door hem veel oorlogen. Sejanus, Tiberius rechterhand Sejanus, commandant van de pretorianen (keizerlijke garde) was de belangrijkste na de keizer. Tiberius vertrouwde alleen hem. Van de trouw van de pretorianen hing het leven van de keizer af. Sejanus verzamelde alle pretorianen in een kamp aan de rand van de stad. ZIE AFBEELDING STAMBOOM BLZ 95 De laatste 10 jaar van zijn regering verblief Tiberius in Capril, een klein eiland voor de kust van Napels. Sejanus werd zijn machtige vervanger in Rome. Sejanus vergiftigde Tiberius zoon om zo keizer te worden. Tiberius hoorde dit en liet Sejanus vermoorden en zijn hele familie uitroeien. In 37 nc werd Tiberius heel ziek en zijn neef Gaius leek de opvolger te worden wiens vader Germanicus was, zoon van Tiberius gestorven broer Drusus. Iedereen feestte dat Tiberius dood zou gaan en Gaius zijn opvolger zou worden, totdat Tiberius weer wat opknapte. Gaius dacht dat hij vermoord zou worden totdat een commandant naar Tiberius renden en de keizer vermoordde met een kussen. Zo stierf Tiberius in 37 nc, 78 jaar oud. De grootheidswaan van Caius Caligula Gaius werd ook wel Caligula genoemd ( soldatenlaarsje ). Hij bleek niet tegen de druk op te kunnen en zijn omgeving behandelde hij met toenemende kwaadaardigheid. Zijn motto: oderint, dummetuant --? Laat de mensen mij maar haten, als ze maar bang voor me zijn. Hij probeerde Germania en Brittania te veroveren maar beledigde zijn stoere legioensoldaten. Tekst 27a Omdat Caligula in Germania geen echte overwinning kon behalen, maakte hij van een list gebruik : hij beval dat enkele Germaanse lijfwachten over de rivier de Rijn gezet werden en dat ze in een bos werden verborgen en dat hem na het ontbijt bericht werd, dat vijanden aanwezig waren. Na zijn vrienden en een deel van de ruiters te hebben aangespoord om hem te volgen, vertrok Caligula meteen uit het kamp naar het bos vlakbij. Nadat hij bomen had laten kappen en op de manier [als] van trofeeën had versierd, keerde hij terug naar het kamp terwijl hij de Germaanse lijfwachten geboeid met zich meevoerde, zogenaamd als krijgsgevangenen. Vervolgens stuurde hij aan de senaat een brief, waarin hij zich er woedend over beklaagde dat hij[zelf] zich afmatte in zijn strijd voor het vaderland, terwijl de senatoren in Rome aan het feesten waren. Na dit succes zond hij zijn leger naar de kust van de Oceaan. Nadat hij daar het leger in slagorde had opgesteld, droeg hij aan de verbaasde soldaten op om schelpen te verzamelen en helmen [daarmee] te vullen, terwijl hij dit betitelde als buit van de Oceaan. Teruggekeerd naar Rome toonde hij de helmen aan de senatoren en sprak als volgt : Senatoren, ik ben teruggekeerd na grote dapperheid aan de dag gelegd te hebben. Laten wij nu van de overwinning genieten! Caligula vermoord Niet alle pretorianen gedroegen zich al vijanden van het volk, enkele officieren van de garde besloten Rome te bevrijden van de waanzinnige Caligula. Hij werd neergestoken. Senatoren waren opgelucht, het volk verward. Sommige wilde nieuwe keizer, andere oude republiek herstellen. Na een plundertocht in het paleis van Caligula werd zijn oom ontdekt: Claudius. Hij was een van de laatste uit de keizerlijke familie, Tekst 27b Een (zekere) soldaat zag, toen hij door het paleis rende, onder de gordijnen de voeten van Claudius en trok hem trillend van angst tevoorschijn. Toen hij hem herkende riep hij uit Kijk, Claudius, de oom van de Caesar/ keizer! en groette hem als keizer. Vervolgens bracht hij hem naar andere soldaten, die hem op/ met een draagbaar naar het kamp brachten,

4 waar hij zenuwachtig de nacht doorbracht. Intussen overlegden zowel de senatoren wat ze moesten doen, als de soldaten. Claudius zelf is door de senatoren naar de curia ontboden, om te zeggen wat hem goed toescheen. Hij antwoordde dat hij niet kon komen, omdat hij met geweld door de soldaten in hun kamp werd vastgehouden. De volgende dag eiste een grote menigte, die rond de curia stond, één bestuurder en noemde Claudius met name. Toen heeft hij, in de mening dat dat beter (het beste) was, toegestaan (het goed gevonden) dat hij tot keizer gekozen werd en hij heeft daarom beloofd dat hij de soldaten geld zou geven. Vervolgens is hij vergezeld door de soldaten de curia binnengegaan, waar een van de soldaten schijnt gezegd te hebben: Kijk, onze keizer. Les 28 Claudius en Messalina Claudius keizer Keizertijd: 27 vc 14 nc Augustus Tiberius Caligula Claudius Claudius had zich nooit met de politieke zaken mogen bemoeien en was nu onverwachts keizer. Hij stotterde, liep nam en had last van zenuwtrekkingen in zijn gezicht. Door zijn gebreken werd hij als nutteloos beschouwd en nooit vermoord. Hij bleek een goede bestuurder; hij maakte van Brittania een Romeinse provincie en besteedde veel aandacht aan technische verbeteringen en een veilige voedselvoorziening. Hij liet zich adviseren door liberti, vrijgelaten slaven zoals Narcissus en Pallas. De senatoren zagen hun macht steeds verder afnemen. Hij gedroeg zich niet als keizer maar als knecht. Claudius en Messalina Claudius is vier keer getrouwd geweest. Zijn derde huwelijk had hij te danken aan zijn neef Caligula, de vorige keizer. Hij had hem gekoppeld aan de beeldschone, veel jongere Messalina. Ze wond Claudius om haar vinger. Nadat ze 2 kinderen van hem had gebaard, Octavia en Brittannicus, begon ze losbandiger te worden. Ze was de bekendste hoer van Rome en had haar zinnen gezet op de jonge en aantrekkelijke senator C. Silius. Ze raakte zo verliefd dat ze met hem wilde trouwen. Er groeide in Rome een gedachte dat zij beter kon regeren dan de domme Claudius. Ze zouden voor een scheiding zorgen. Tekst 28a Eindelijk is het Nero duidelijk dat zijn moeder gedood moest worden.toch twijfelde hij of er vergif gebruikt moest worden, of een zwaard, of ander geweld.eerst viel het vergif bij hem in de smaak, maar wanneer en door wie moest het worden gegeven? Als het tijdens de maaltijd wordt gegeven, kon het niet worden toegeschreven aan toeval, omdat Brittannicus op die manier zou zijn omgekomen; en het was moeilijk de slaven van Agrippina om te kopen, zodat zij het geven, omdat Agrippina overal een hinderlaag vermoedde en altijd op dr hoede was. Moet zijn moeder met een zwaard worden gedood? Maar niemand wist op welke manier de moord verborgen kon worden. Terwijl Nero twijfelde, bood Anicetus, een vrijgelatene en commandant van de vloot, die Agrippina zeer haatte, een plan aan: 'Het schip moet zo worden gebouwd, zodat Agrippina in de zee valt en verdrinkt, nadat een deel van het schip is ingestort. Als Caesar vervolgens tempels en altaren voor de gestorven moeder zal oprichten, zodat hij respect toont, zullen de mensen denken dat het een schipbreuk is geweest. Want niets is zo gevaarlijk als de zee.' Het plan beviel hem. Het einde van Messalina De soldaten namen Silius en veel van zijn vrienden gevangen en werden de meeste ter dood veroordeeld. Claudius bedronk zich van verdriet en tekende zonder op te letten een bevel om Messalina te doden, terwijl hij haar de volgende morgen zijn liefde nog wilde verklaren. De volgende ochtend werd hij wakker met hoofdpijn maar de gedachte dat hij zijn vrouw vandaag zou zien maakte hem beter. Toen hij aan Narcissus en Pallas (slaven) vroeg waar Messalina toch bleef, antwoordde zij hem dat ze dood was en hij zelf de opdracht had gegeven.

5 Claudius voelt zich eenzaam Maanden lang was Claudius depressief. Bijna elke avond ging hij dronken naar bed. Hij had een vrouw nodig en dacht aan Aelia, met wie hij eerder getrouwd was geweest en Lollia, die eerder met Caligula naar bed was gegaan. Of zijn nicht Agrippina, de dochter van Germanicus die hersens had en zeer ambitieus was. Hij besloot het met zijn slaven te bespreken. Tekst 28b Nadat de vrijgelatenen samen waren geroepen heeft claudius zo gesproken: 'ik heb een vrouw nodig, omdat Messalina is gestorven. zeg mij: wie zal ik in het huwelijk leiden (of: met wie zal ik trouwen)? Pallas prees Agrippina zeer: 'Agrippina is slim, haar vader was Germanicus. Daarom is zij een huwelijk met u zeker waardig. Jij doet er goed aan om haar in het huwelijk te treden. ' Nadat Agrippina door Pallas is geprezen zei Callistus: 'Ik ben voor Lollia: zij is mooi. Waarom beveelt Pallas Agrippina aan? Je bent haar oom! Wie is er begerig naar met de dochter van zijn broer te trouwen? De goden verbieden dat immers. Nadat hij deze woorden heeft gehoord heeft Narcissus gezegd: 'Caesar, Lollia zal een betere vrouw zijn dan Agrippina, omdat zij geen kinderen heeft gebaard. Ik vertrouw Agrippina niet, omdat ze een zoon heeft. Jij hebt ook een zoon! Stiefmoeders houden van hun zonen, ze haten stiefkinderen. Ik beveel Aelia aan: zij is aan jou bekend: je hebt haar al eerder in het huwelijk gehad. ze heeft al eerder een dochter voor jou gebaard. Toen ben je van haar gescheiden, omdat je verliefd was op Messalina. Omdat Messalina dood is zal Aelia de beste vrouw voor jou zijn en de moeder voor jouw zonen. Claudius trouwt met Agrippina. TABEL STAMBOOM BLZ 106! Pallas had niet voor niets Agrippina voorgesteld; hij had zelf een verhouding met haar. Als zij Claudius vrouw zou worden zou zijn invloed groter worden. Claudius liet zich helemaal door haar inpakken en trouwde met haar. Ze zorgde dat Claudius haar zoon Nero als zoon adopteerde om hem zo te laten regeren als Claudius zou sterven. De dood van Claudius Agrippina koos een gif uit dat langzaam zou inwerken waardoor het een natuurlijke dood zou lijken. Ze deed het gif in paddenstoelen en Claudius werd doodziek van de eettafel gedragen. Zijn leven werd echter gered doordat hij alles uitkotste en het gif grotendeels uit zijn lichaam was. Agrippina gaf niet op en gaf Claudius dokter de opdracht hem een veel sterker gif te geven; dit keer werkte het wel.. Nero kwam door zijn moord en manipulaties van zijn moeder in 54 nc aan de macht.