ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1082

Transcriptie

1 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1082 Steenweg, Waardenburg Gemeente Neerijnen Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Richard Exaltus Joep Orbons Augustus 2010 ArcheoPro

2 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 2 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1082 Steenweg, Waardenburg Gemeente Neerijnen Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Colofon Opdrachtgever: Architectenbureau Sloven, Postbus AA Kerkdriel Status: versie Projectcode : Bestandsnaam : ArcheoPro, Steenweg, Waardenburg, Opgesteld conform KNA 3.1 Archis onderzoeksmelding (OM nummer): Bevoegd gezag: Gemeente Neerijnen Opslagplaats documentatie: Provincie Gelderland Auteur: Richard Exaltus, Joep Orbons Projectleider : Richard Exaltus Projectmedewerkers: Richard Exaltus, Joep Orbons, Hon Rik Onderaannemers: nvt Autorisatie: Drs. R.P. Exaltus; senior-archeoloog ISSN : Uitgegeven door ArcheoPro Copyright 2010 ArcheoPro, Maastricht ArcheoPro Holdaal 6 Tel : 0(0 31) Kamer van Koophandel Limburg: NL 6228 GH Maastricht Fax: 0(0 31) info@archeopro.nl Nederland

3 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 3 Inhoudsopgave: Samenvatting Inleiding Algemeen Locatiegegevens: Onderzoek Bureauonderzoek Methode en bronnen Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Archeologie Historie Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Onderzoeksstrategie Veldonderzoek Verrichte werkzaamheden Resultaten booronderzoek Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies) Verklarende woordenlijst Archeologische tijdschaal Bronnen Literatuur Bijlage 1: Boorbeschrijving... 27

4 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 4 Samenvatting Op 20 juli 2010 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Steenweg te Waardenburg. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een middelhoge verwachting voor resten uit het neolithicum en de bronstijd en een hoge verwachting voor wat betreft de aanwezigheid van archeologische resten daterend uit de ijzertijd, de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied zeven boringen gezet met behulp van een guts en een edelmanboor met een diameter van 12 cm. Uit het met de guts verrichte onderzoek blijkt dat de top van de bodem binnen het plangebied uit een 30 tot 50 cm dik pakket recent vergraven klei bestaat met daaronder een pakket komklei. Ondanks het naboren van deze gerijpte afzettingen met een edelmanboor met een diameter van 12 cm, zijn hierin geen archeologische indicatoren aangetroffen. Vegetatiehorizonten ontbreken eveneens volledig. Vanaf een diepte van ongeveer een meter beneden het maaiveld zijn slechts ongerijpte en gelaagde klei- en zandafzettingen aangetroffen. Deze afzettingen zijn tot stand gekomen in een dynamisch afzettingsmilieu en zijn in de prehistorie nooit geschikt geweest voor bewoning. Gezien het ontbreken van, vuile lagen, vegetatiehorizonten en/of archeologische indicatoren, geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. Het is aan de bevoegde overheid, in dit geval de gemeente Neerijnen om te beoordelen of zij dit advies al dan niet overneemt.

5 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 5 1 Inleiding 1.1 Algemeen - Opdrachtgever: Architectenbureau Sloven, Postbus AA Kerkdriel - Geplande ingrepen: bouwplan (zie figuur 2) - Datum uitvoering veldwerk: 20 juli Archis onderzoeksmelding (OM nummer): Opgesteld conform KNA Bevoegd gezag: Gemeente Neerijnen - Bewaarplaats vondsten: Provincie Gelderland - Bewaarplaats documentatie: Provincie Gelderland 1.2 Locatiegegevens: - Provincie: Gelderland - Gemeente: Neerijnen - Plaats: Waardenburg - Toponiem: Steenweg - Globale ligging: Ten zuidwesten van de oude kern van Waardenburg (ten westen van de A2) - Hoekcoördinaten plangebied: o / o / o / o / Oppervlakte plangebied: 0,51 ha - Eigendom: Particulier - Grondgebruik: Tuin, erf en bebouwing - Hoogteligging: ± 3,15 m +NAP - Bepaling locaties: GPS Garmin, meetlinten - Onderzoeksgebied bureauonderzoek: Cirkel met een straal van één kilometer rond het centrum van het plangebied 1.3 Onderzoek Op 20 juli 2010 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Steenweg te Waardenburg. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), ing. P.J. Orbons (senior vakspecialist) en H. Rik (veldtechnicus).

6 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 6 Figuur 1: De ligging van het plangebied (rood omlijnd) met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

7 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 7 Figuur 2: De binnen het plangebied voorgenomen bouw van een hal en parkeerplaatsen

8 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 8 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode en bronnen Tijdens het bureauonderzoek wordt door de bestudering van beschikbare bronnen, kennis vergaard omtrent de bodem en geologie van het onderzoeksgebied en de hierin bekende en te verwachten archeologische waarden. Aan de hand van de resultaten van het bureauonderzoek kan de beste aanpak voor het veldonderzoek worden bepaald. Hierbij zijn de volgende bronnen geraadpleegd (voor bronvermelding; zie ook literatuurlijst, dit geldt ook voor de kaarten die in de tekst opgenomen zijn): -Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) -Archeologische MonumentenKaart (AMK) -ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) -Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) -Provincie Gelderland; Wateratlas -Gemeente Neerijnen, Archeologische beleidskaart -Bodemkaart 1: Geomorfologische kaart 1: Kadastrale minuutplan met aanwijzende tafels, Grote historische atlas van Nederland 1: (Deel Oost) -Grote historische topografische atlas van Nederland, provincie Gelderland 1: Atlas van topografische kaarten Nederland , 1: Figuur 3: Luchtfoto met daarop rood omlijnd het plangebied.

9 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Volgens de geologische kaart van Nederland (blad 39 west) ligt het plangebied in een gebied met oeverafzettingen op Hollandveen (legenda-eenheid F2g op figuur 4). Ten zuiden van het plangebied liggen afzettingen die zijn ontstaan in een voormalige geul en die bestaan uit komafzettingen op Hollandveen, op geulafzettingen (legenda-eenheid A0k op figuur 4). Ten noorden van het plangebied worden deze afzettingen doorsneden door komafzettingen op Hollandveen op afzettingen van Gorkum (geulafzettingen; legenda-eenheid A0k op figuur 4). Uit Berendsen en Stouthamer (2001), blijkt dat het plangebied op de stroomgordel van Herwijnen ligt. De sedimentatie van deze stroomgordel vond plaats tussen vierduizend en drieduizend jaar voor het begin van de jaartelling. Op de uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN; figuur 7) is te zien dat de oude kern van Waardenburg relatief hoog ligt ten opzichte van de omliggende gebieden. Het plangebied ligt ten opzichte hiervan, in een relatief laag gelegen gebied. Niettemin laat de geomorfologische kaart zien dat het plangebied op een rivieroeverwal ligt (legenda-eenheid 3k25 op figuur 4) met ten zuiden daarvan een moerassige vlakte (boezemland, vlietland, ed.; (legenda-eenheid 2M30 op figuur 4) en ten oosten een geul van een meanderend afwateringsstelstel (legenda-eenheid 2R11 op figuur 4). De bodems binnen het plangebied zijn in verband met de aanwezige bebouwing niet gekarteerd maar zullen vrijwel zeker uit ooivaaggronden of uit poldervaaggronden bestaan. De ooivaaggronden zijn wat beter ontwaterd dan de poldervaaggronden en worden op de bodemkaart (figuur 5) aangegeven met de legenda-eenheid Rd90A. Alle overige bodemeenheden op figuur 5 geven poldervaaggronden aan.

10 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 10 Figuur 4: Uitsnede uit de geomorfologische kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

11 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 11 Figuur 5: Uitsnede uit de bodemkaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

12 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 12 Figuur 6: Uitsnede uit de Berendsen kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

13 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 13 Figuur 7: Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

14 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina Archeologie Volgens de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) ligt het plangebied op de rand van een zone met een hoge kans op het aantreffen van archeologische waarden. Binnen het onderzoeksgebied liggen twee monumenten, twee vondstmeldingen en een aanzienlijk aantal waarnemingen. Monument, 13174, ligt op de oostgrens van het onderzoeksgebied en betreft een kasteel uit de periode late middeleeuwen tot nieuwe tijd. Binnen dit monument liggen de waarnemingen 25068, en die allen vondsten uit de middeleeuwen betreffen. De waarneming ligt op korte afstand ten westen van dit monument en betreft de vondst van bronzen gespen en een onbekend verguld bronzen voorwerp uit de late middeleeuwen. Ongeveer vierhonderd meter ten noordoosten van het plangebied ligt de waarneming , die de vondst betreft van een laatmiddeleeuwse zilveren munt. Ten noordwesten en ten noorden hiervan liggen respectievelijk de waarnemingen 2090 en Op de locatie van de waarneming 2090 is voornamelijk keramiek aangetroffen uit de perioden middeleeuwen, late middeleeuwen, late middeleeuwen tot nieuwe tijd en nieuwe tijd. Tevens zijn hier bot en speelgoed van ijzer uit de periode late middeleeuwen tot nieuwe tijd aangetroffen. De waarneming 7841 betreft eveneens voor het merendeel keramiekvondsten. Dit keramiek dateert uit de perioden late middeleeuwen en late middeleeuwen tot nieuwe tijd en omvat naast het keramiek ook funderingsresten alsmede een laatmiddeleeuwse houten constructie en een afvalkuil. De vondsten uit deze waarneming zijn afkomstig van een kasteel en een steenpannenbakkerij. Tot slot ligt in het noordwesten, op de rand van het onderzoeksgebied, monument 3713 dat een nederzettingsterrein vormt waarop aardewerk uit de Romeinse tijd en de late middeleeuwen is aangetroffen. Monumenten en waarnemingen Nummer Coördinaat Periode Vondsten / Late middeleeuwen tot Een kasteel nieuwe tijd / Romeinse tijd en Aardewerk middeleeuwen / a) Middeleeuwen b) Late middeleeuwen tot nieuwe tijd c) Nieuwe tijd Keramiek a) Keramiek en onbekend bot b) Keramiek en speelgoed van ijzer / a) Late middeleeuwen b) Late middeleeuwen tot a) Keramiek, een constructie van hout/houtskool en een afvalkuil b) Keramiek nieuwe tijd / Middeleeuwen tot nieuwe Een kunstmatige ophoging tijd / Late middeleeuwen tot Keramiek nieuwe tijd / Late middeleeuwen Bronzen gespen en een onbekend bronzen voorwerp / Late middeleeuwen tot nieuwe tijd Keramiek, fragmenten vensterglas, fragmenten daklei, fragmenten houtskool, een breuksteen en onbekende schelpfragmenten / Late middeleeuwen Een zilveren munt

15 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 15 Figuur 8: Kaart met Archis-gegevens met daarop een cirkel met een straal van één kilometer rond het plangebied die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

16 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 16 De cultuurhistorische waardekaart van de gemeente Neerrijnen toont met betrekking tot het plangebied dat dit op de stroomrug van Herwijnen ligt en dat hiervoor een gematigde archeologische verwachting geldt. Figuur 9: Uitsneden uit de gemeentelijke beleidskaart

17 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina Historie De kadasterkaart uit 1832 toont dat het plangebied destijds binnen de percelen 283 en 284 lag. Uit de aanwijzende tafels blijkt dat deze in eigendom waren bij Pelle en Pellegrom en in gebruik waren voor de landbouw. Figuur 10: Uitsnede uit de kadastrale kaart uit 1832

18 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 18 Figuur 11 toont achtereenvolgens topografische kaarten van het onderzoeksgebied uit 1845, 1887, 1957 en De kaarten uit 1845 en 1887 tonen een situatie die grotendeels overeenkomt met die op de kadasterkaart uit 1832 en laten tevens zien dat de west - oost gerichte percelen waaruit het plangebied bestond, van elkaar gescheiden werden door houtwallen. Al in 1887 lijkt enige schaalvergroting te hebben plaatsgevonden en is pal ten noorden van het plangebied de Steenweg aangelegd. In 1957 zijn de verschillende percelen samengevoegd tot één groot graslandperceel. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn er huizen gebouwd binnen het plangebied. Figuur 11: Uitsneden uit de topografische kaarten uit achtereenvolgens: 1845, 1887, 1957 en 2008.

19 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Specifieke ligging Het plangebied ligt ten zuidwesten van de historische kern van Waardenburg in een gebied met oeverafzettingen op Hollandveen. In de ondergrond liggen afzettingen van de stroomgordel van Herwijnen. De sedimentatie van deze stroomgordel vond plaats tussen vierduizend en drieduizend jaar voor het begin van de jaartelling. Verwachte perioden (datering) Op afzettingen van de stroomgordel van Herwijnen kunnen eventueel al archeologische resten uit het laat-neolithicum en de bronstijd aanwezig zijn. Voor resten uit deze perioden geldt dan ook een middelhoge verwachting. Gezien de bekende archeologische vindplaatsen binnen het onderzoeksgebied moet worden geconcludeerd dat in elk geval archeologische vindplaatsen aanwezig kunnen zijn die dateren uit de ijzertijd, de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Hiervoor geldt dan ook een hoge archeologische verwachting. Complextypen De aan- of afwezigheid van archeologische resten uit het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, en de Romeinse tijd binnen het plangebied is sterk afhankelijk van de aan- of afwezigheid van stroomrug-afzettingen in de ondiepe ondergrond. Indien deze aanwezig zijn kunnen gemakkelijk resten van nederzettingen of grafvelden aanwezig zijn. In alle overige gevallen is de kans op dergelijke nederzettingsresten klein en zullen hooguit resten van perceelstructuren e.d. uit deze perioden aanwezig zijn. In alle gevallen moet rekening worden gehouden met de mogelijke aanwezigheid van resten van huisplaatsen en bijbehorende gebouwen en structuren uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Uiterlijke kenmerken Nederzettingsresten uit alle perioden zullen binnen het plangebied uit vondststrooingen bestaan en/of uit opgevulde spoorvullingen onder de bouwvoor of onder latere klei- en/of zandafzettingen. Resten uit de bronstijd, ijzertijd en de Romeinse tijd liggen in het rivierengebied zelden meer dan een meter beneden het maaiveld en worden veelal gekenmerkt door de aanwezigheid van donkere lagen. Het kan hierbij zowel gaan om vondstlagen als om met houtskool verrijkte vegetatie-horizonten. Grafvelden kunnen zowel uit inhumatiegraven van enkele vierkante meters grootte bestaan als uit resten van grafheuvels en crematieresten. Mogelijke verstoringen Door het planten en rooien van boomwallen, alsmede door de bouw van woningen binnen het plangebied, kan plaatselijk aanzienlijke bodemverstoring zijn opgetreden.

20 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina Onderzoeksstrategie Tijdens het veldwerk moet allereerst worden vastgesteld hoe de bodem is opgebouwd, in hoeverre deze intact is en of hierin archeologische indicatoren aanwezig (kunnen) zijn. Om de bodemopbouw zo exact mogelijk te kunnen bestuderen kan het beste gebruik gemaakt worden van een guts. Binnen het plangebied zijn zeven boorpunten verdeeld over een zo gelijkmatig mogelijk netwerk. Hierdoor wordt binnen het 0,51 hectare grote plangebied een boordichtheid bereikt van 14 boringen per hectare. Een dergelijke boordichtheid voldoet volgens de Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (SIKB, 2006), om door een archeologische laag gekenmerkte vindplaatsen op te sporen (zoekoptie D2). Zelfs met de door ArcheoPro gehanteerde hoge boordichtheid is op basis van booronderzoek nooit te garanderen dat alle typen archeologische resten kunnen worden opgespoord. De kans op het aantreffen van grondsporen is bijvoorbeeld aanmerkelijk groter indien een proefsleuvenonderzoek wordt uitgevoerd. Een dergelijke aanpak zou echter in dit stadium van het onderzoek een te zwaar middel vormen en dient pas te worden toegepast na vaststelling dat een intact bodemprofiel) aanwezig is met daarin archeologische indicatoren. Van alle boorpunten wordt de NAP-hoogte bepaald door middel van het AHN en de waterpas. Figuur 12: Het plangebied gezien nabij boring 2 in noordelijke richting

21 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 21 3 Veldonderzoek 3.1 Verrichte werkzaamheden - Positie boringen: regelmatige verdeling over het plangebied, zie figuur Gebruikt boormateriaal: guts met diameter van 3 cm en edelmanboor met een diameter van 12 cm. - Totaal aantal boringen: 7 - Boorgrid: 30x35 m - Boordichtheid: 14 boringen per hectare - Geboorde diepte: 3,0 m -Mv - Inmeten boorlocaties: GPS, meetlint en waterpas - Boorbeschrijving: Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1) - Inspectie bodemontsluitingen en/of oppervlaktekartering: In verband met de begroeiing van het plangebied was geen oppervlaktekartering mogelijk. Evenmin waren bodemontsluitingen aanwezig die geïnspecteerd konden worden op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. 3.2 Resultaten booronderzoek De ligging van de boorpunten is weergegeven op de boorpuntenkaart. De resultaten van het booronderzoek zijn opgesomd in Bijlage 1. Bovenin alle boringen is een rommelig pakket humusrijke, geoxideerde zandige klei aangetroffen. Deze vergraven tuinlaag/bouwvoor varieert in dikte van 30 cm in de boringen 3, 6 en 7 tot bijna een halve meter in boring 2. Uit de aanwezigheid hierin van antraciet en brokjes hardgebakken baksteen, blijkt dat het om een pakket gaat dat in de negentiende of de twintigste eeuw vergraven is. Hieronder is in alle boringen een dik pakket matig stevige, zwak humeuze en zwak zandige komklei aangetroffen. Dit pakket is ongeveer een halve meter dik en gaat rond een meter beneden het maaiveld over in matig slappe, zandige klei. Deze klei is ongeoxideerd en wordt veelal onderbroken door de aanwezigheid van talrijke dunne zandlaagjes. In de boringen 6 en 7 wordt deze klei bovendien onderbroken door een pakket matig grof zand met daarin talrijke dunne kleilaagjes. Een dergelijk zandpakket is ook onderin boring 1 aangetroffen. Waarschijnlijk betreft het hier afzettingen van de stroomgordel van Herwijnen. Uit de onverstoorde gelaagdheid van deze afzettingen alsmede uit het ontbreken van sporen van rijping en bodemvorming, blijkt dat deze afzettingen tot stand zijn gekomen in een dynamisch afzettingsmilieu dat in de prehistorie nooit geschikt is geweest voor bewoning. Ondanks het naboren van de gerijpte afzettingen boven één meter beneden het maaiveld met een edelmanboor met een diameter van 12 cm en het zorgvuldig laagsgewijs afsnijden van het hiermee opgeboorde materiaal, zijn in geen van de boringen archeologische indicatoren aangetroffen. Vegetatiehorizonten, ontbreken eveneens.

22 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 22 Figuur 13: Boorprofielen

23 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 23 Figuur 14: Boorpunten met verstoringsdiepten.

24 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 24 4 Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies) Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een middelhoge verwachting voor resten uit het neolithicum en de bronstijd en een hoge verwachting voor wat betreft de aanwezigheid van archeologische resten daterend uit de ijzertijd, de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied zeven boringen gezet met behulp van een guts en een edelmanboor met een diameter van 12 cm. Uit het met de guts verrichte onderzoek blijkt dat de top van de bodem binnen het plangebied uit een 30 tot 50 cm dik pakket recent vergraven klei bestaat met daaronder een pakket komklei. Ondanks het naboren van deze gerijpte afzettingen met een edelmanboor met een diameter van 12 cm, zijn hierin geen archeologische indicatoren aangetroffen. Vegetatiehorizonten ontbreken eveneens volledig. Vanaf een diepte van ongeveer een meter beneden het maaiveld zijn slechts ongerijpte en gelaagde klei- en zandafzettingen aangetroffen. Deze afzettingen zijn tot stand gekomen in een dynamisch afzettingsmilieu en zijn in de prehistorie nooit geschikt geweest voor bewoning. Gezien het ontbreken van, vuile lagen, vegetatiehorizonten en/of archeologische indicatoren, geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. Het is aan de bevoegde overheid, in dit geval de gemeente Neerijnen om te beoordelen of zij dit advies al dan niet overneemt. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Beleidsadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt. In alle gevallen geldt dat indien archeologische materialen en/of sporen aangetroffen worden, deze gemeld dienen te worden bij de gemeente Neerijnen, conform Monumentenwet 1988, laatste wijzing van 1 september 2007, paragraaf 7, artikel 53 en verder.

25 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 25 Verklarende woordenlijst: BP: Before Present (present = 1950) GPS: Global Positioning System IVO: Inventariserend VeldOnderzoek NAP: Normaal Amsterdams Peil. RCE: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed SIKB: Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer Archeologische tijdschaal Periode Datering Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) Mesolithicum (midden steentijd) Neolithicum (nieuwe steentijd) Bronstijd IJzertijd v. chr. Romeinse tijd 12 v chr n. chr. Vroege middeleeuwen Volle middeleeuwen Late middeleeuwen Nieuwe tijd heden Bronnen Grote historische Provincie Atlas van Nederland; deel 3 Oost-Nederland : Topografische dienst Wolters Noordhoff Groningen 1990 Grote historische topografische Provincie Atlas Gelderland; : Nieuwland Tilburg 2006 Grote topografische atlas van Nederland 1: Deel 3 Oost-Nederland. Topografische dienst. Wolters Noordhoff Groningen 1997 Kadastrale minuut 1830 met aanwijzende tafels, ( Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Top10Vector, GBKN kaarten, Emmen 2008 Luchtfoto, Provincie Gelderland Wateratlas http//geodata2.prov.gelderland.nl//apps/wateratlas/ Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, IKAW 2 (Indicatieve kaart Archeologische Waarden), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, AMK (Archeologische monumentenkaart), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, ARCHIS II (Archeologisch Informatie Systeem), Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft.

26 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 26 Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland 1: Wageningen, Stichting voor Bodemkartering: Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, Staring Centrum, Wageningen, 1989 Stichting voor Bodemkartering, Geologische kaart van Nederland 1: Wageningen, Twaalf provinciën Atlas van topografische kaarten. Nederland Uitgeverij twaalf provinciën. Landsmeer. Literatuur Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer, Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands. Assen. Cate, J. A. M. ten. A. F. van Holst, H. Kleijer en J. Stolp, Handleiding bodemgeografisch onderzoek; richtlijnen en voorschriften. Deel A: Bodem. Wageningen, DLO-Staring Centrum. Technisch Document 19A. Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Amersfoort. Kuiper, M. 2006/2007. Atlas van topografische kaarten Nederland, Uitgeverij 12 Provinciën, Landsmeer. Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (SIKB, 2006)

27 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 27 Bijlage 1: Boorbeschrijving Algemene kopgegevens Soort boring BAR Projectnummer Projectnaam Steenweg, Waardenburg Deelgebied Nvt Organisatie ArcheoPro OM-nummer coördinaatsysteem RD2000 Coördinaatsysteemdatum ETRS89 Locatiebepaling GPS en meetlint Referentievlak NAP Bepaling maaiveldhoogte AHN Waterpas Boormethode Guts en edelman Boordiameter 3 cm en 15 cm Opdrachtgever Architectenbureau Sloven Posities van de boringen (boorlocaties) Boornummer XCO YCO MA, M s tov NAP Boorbeschrijving volgens ASB 5.1 Boor LDO Lithologie Kleur Overige kenmerken Nr GD B K BS BZ B G B H HK TK IK VL K CO PLH VS SST BHN BI GI 1 38 K 1 3 BR GR DO VRG 130 K 1 1 GR BR LI MST 163 K 2 GR MSL ZL 252 K 1 GR MSL 300 Z 1 GR KL 2 48 K 1 3 BR GR DO VRG 88 K 1 1 GR MST 151 K 1 GR 248 K 2 GR MSL ZL 300 K 1 GR MSL 3 30 K 1 3 BR GR DO VRG 90 K 1 1 GR BR LI MST 300 K 2 GR MSL ZL 4 40 K 1 3 BR GR DO VRG 95 K 1 1 GR MST 300 K 2 GR MSL ZL 5 46 K 1 3 BR GR DO VRG 87 K 1 1 GR BR LI MST 173 K 2 GR MSL ZL 240 Z 1 GR KL 300 K 2 GR MSL ZL 6 30 K 1 3 BR GR DO VRG 83 K 1 1 GR BR LI MST 168 K 2 GR MSL ZL 250 Z 1 GR KL 300 K GR ZL 7 30 K 1 3 BR GR DO VRG 92 K 1 1 GR BR LI MST 300 K 2 GR MSL ZL AIS Betekenis van de afkortingen: LDO Onderzijde boortraject Lithologie: GD Onverharde sedimenten: G = grind, K = klei, L = leem, V = veen en Z = zand Bijmengsels: BK = bijmengsel klei, BS = bijmengsel silt, BZ =bijmengsel zand, BG= bijmengsel grind, BH = bijmengsel humus. Betekenis toegevoegde cijfers: 1 = zwak, 2 = matig, 3 = sterk en 4 = uiterst. Kleur: HK = hoofdkleur, BL = blauw, BR = bruin, GE = geel, GN = groen, GR = grijs, OL = olijf, OR =oranje, PA = paars, RO = rood, RZ = roze, WI = wit, ZW = zwart. TK = Tweede kleur (kleurafkortingen als boven). IK = Intensiteit kleur: LI = licht en DO = donker VLK = Vlekken (V): 2 e en 3 e letter is kleurafkorting als boven, 1 = weinig, 2 = matig, 3= veel Overige kenmerken: CO = Consistentie (C ): ZSL-zeer slap, SLA-slap, MSL-matig slap, MST-matig stevig, STV-stevig

28 Archeologische onderzoek Steenweg, Waardenburg, Gemeente Neerijnen. ArcheoPro Rapport, 1082, Pagina 28 PLH = plantenresten (PL0 = geen, PL1 = spoor, PL2 = weinig, PL3 = veel) VS = veensoorten SST = Sedimentaire structuren BHN = Bodemhorizont; BHC = C-horizont BI = Bodemkundige interpretaties; BOV = bouwvoor, VRG = vergraven, OPG = opgebracht GI = Geologische interpretaties AIS = Archeologische indicatoren