Onderwerp: Waterakkoord Sluis Bodegraven Nummer:

Transcriptie

1 Onderwerp: Waterakkoord Sluis Bodegraven Nummer: In D&H: Steller: M.J. van Santbrink In Cie: BMZ Telefoonnummer: (030) SKK Afdeling: Bestuursondersteuning In AB: Portefeuillehouder: Poelmann Dit onderwerp wordt geagendeerd ter kennisneming ter consultering ter advisering ter bespreking COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HOOGHEEMRADEN COMMISSIE SKK ALGEMEEN BESTUUR Agendapunt 12 Het voorliggende stuk is op 21 september 2011 van de agenda van het algemeen bestuur gehaald en doorgeschoven naar de vergadering van de commissie SKK van 17 november

2

3

4

5

6

7

8

9

10 Waterakkoord Sluis Bodegraven 2007 Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Hoogheemraadschap van Rijnland juli 2007

11 2

12 INHOUDSOPGAVE Deel A: Waterakkoord Sluis Bodegraven Begripsomschrijving Verplichtingen van deelnemers Normale omstandigheden Bijzondere omstandigheden Lokaal Watertekort Regionaal Watertekort Wateroverlast Calamiteitenbestrijding Waterkwaliteit Registratie en informatie Registratieplicht Informatieplicht Geschillen en evaluatie Financiële aspecten Waterafvoer Wateraanvoer Overige kosten Financiële afhandeling Wijziging van het waterakkoord Overgangs- en slotbepalingen Vervallen eerdere overeenkomsten Beroep Kennisgeving Citeertitel Inwerkingtreding Deel B: Toelichting waterakkoord sluis Bodegraven Inleiding Verplichtingen van deelnemers met betrekking tot aan- en afvoer van water Normale omstandigheden Bijzondere omstandigheden Lokaal watertekort Regionaal Watertekort Wateroverlast Calamiteitenbestrijding Waterkwaliteit Registratie en informatie Registratieplicht Informatieplicht Geschillen en evaluatie Financiële aspecten Waterafvoer Wateraanvoer Overige kosten Financiële afhandeling Wijziging van het waterakkoord Overgangs- en slotbepalingen Bijlage 1 Overzicht poldergemalen en capaciteiten De Stichtse Rijnlanden Bijlage 2 Monitoring waterkwaliteit op het schakelpunt Bijlage 3 Evaluatie waterakkoord sluis Bodegraven Kaart 1 Overzicht Watergangen en kunstwerken Bijlage 4 Inspraaknota

13 Deel A: Waterakkoord Sluis Bodegraven 2007 Waterakkoord betreffende de aan- en afvoer van (overtollig) water uit het beheersgebied van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden via de sluis te Bodegraven naar het beheersgebied van het hoogheemraadschap Rijnland. Ondergetekenden, vertegenwoordigende het hoogheemraadschap van Rijnland en Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden. Overwegende dat: het hoogheemraadschap van Rijnland en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden op grond van artikel 20 van de Verordening Waterbeheer Rijnland en de artikelen 17 en 18 van de Verordening waterhuishouding Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden aangewezen zijn een waterakkoord te sluiten; Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden een uit 1202 daterend recht heeft water af te voeren naar het hoogheemraadschap van Rijnland uit het rayon Oude Rijn met inachtneming van de verplichtingen van beide hoogheemraadschappen aangaande de waterhuishouding; de financiële paragraaf in de bestaande overeenkomst (daterend uit 2004) na de fusie van de Rijnlandse waterschappen niet meer voldoet; het daarnaast noodzakelijk is om tussen de betrokken waterbeheerders onderling afstemming te bereiken met betrekking tot het waterbeheer onder normale en bijzondere omstandigheden; voor de aan- en afvoer van water naar en uit beide beheersgebieden het waterakkoord Noordzeekanaal/Amsterdam-Rijnkanaal, het waterakkoord Hollandsche IJssel en Lek, het waterakkoord Rijnland-Delfland en het waterakkoord Rijnland-Inliggende waterschappen vigeren; voor de aanvoer van water naar Midden-Holland onder bijzondere omstandigheden, met name verzilting, het waterakkoord Kleinschalige Wateraanvoervoorzieningen Midden- Holland vigeert. Gelet op de artikelen 17 tot en met 20 van de Wet op de Waterhuishouding. Verklaren het volgende te zijn overeengekomen: 2

14 1. Begripsomschrijving Voor de toepassing van het bij of krachtens dit waterakkoord bepaalde wordt verstaan onder: Bijzondere omstandigheden Calamiteitenbestrijdings plannen Calamiteitenplan De Stichtse Rijnlanden KWA Normale omstandigheden Rijnland Situatie waarin sprake is van een verstoring van de waterbeheersing of een situatie waarin een calamiteit optreedt in een van de of beide beheersgebieden: Lokaal watertekort: situatie waarin de wateraanvoer onvoldoende is om aan de minimaal benodigde hoeveelheden water voor de beheersgebieden te voldoen, om die waterstanden te handhaven die nodig zijn om onomkeerbare droogteschade te voorkomen of de stabiliteit van kaden te behouden. Regionaal watertekort: situatie waarin de zoetwateraanvoer voor de beheersgebieden Rijnland, Schieland en Delfland onvoldoende is en waarbij de KWA in werking wordt gesteld. Wateroverlast: situatie waarin de boezemwaterstanden in een of beide beheersgebieden boven de in het betreffende calamiteitenbestrijdingsplan vastgestelde peilen stijgt of dreigt te stijgen. Calamiteit: onvoorziene gebeurtenis, waardoor in een of beide beheersgebieden plotseling een situatie ontstaat van waterverontreiniging, wateroverlast of watertekort en waarvoor het betreffende calamiteitenbestrijdingsplan in werking is gesteld. De voor de onderscheiden beheersgebieden geldende plannen, waarin onder meer de tactische en strategische benadering van calamiteiten, zo veel als mogelijk is, is vastgelegd. De voor de onderscheiden beheersgebieden geldende plannen, waarin onder meer de bevoegdheids- en verantwoordelijkheidsverdeling en de organisatie in geval van calamiteiten zijn vastgelegd. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Waterakkoord Kleinschalige Wateraanvoervoorzieningen Midden- Holland: waterakkoord geldend voor buitengewone omstandigheden waarin de mond van de Hollandsche IJssel is verzilt of dreigt te verzilten en waardoor een tekort aan zoetwater voor de beheersgebieden van Delfland, Rijnland en Schieland kan ontstaan. Het waterakkoord voorziet in dergelijke gevallen in de doorvoer van zoet water uit het Amsterdam-Rijnkanaal en de Lek. Situatie waarin voldoende mogelijkheden zijn voor de waterbeheerders om zonder beperkingen water te kunnen aan- of afvoeren en waarin geen sprake is van een calamiteit. Het hoogheemraadschap van Rijnland 3

15 Schakelpunt Waterbeheersplan Locatie op de grens van de beheersgebieden van partijen waarbij uitwisseling van oppervlaktewater plaatsvindt. Schakelpunt van Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden dan wel Het hoogheemraadschap van Rijnland is sluis Bodegraven in de Oude Rijn te Bodegraven. De voor de onderscheiden beheersgebieden geldende beheersplannen ex. art. 9 van de Wet op de Waterhuishouding. 4

16 2. Verplichtingen van deelnemers 2.1 Normale omstandigheden Rijnland verplicht zich - met inachtneming van het bepaalde in paragraaf 2.2 (bijz. omstandigheden) - het overtollige water uit het afwateringsgebied van de Oude Rijn te ontvangen van de Stichtse Rijnlanden (zie kaart 1). Het overtollige water van de Stichtse Rijnlanden wordt onder vrij verval op de boezem van Rijnland gebracht via de sluis bij Bodegraven (het schakelpunt). De huidige capaciteit van poldergemalen en de Spuisluis + spuikoker Bodegraven inclusief de afvoer van boezemland is opgenomen in bijlage Bijzondere omstandigheden Lokaal Watertekort a. Bij watertekort op Rijnlands Boezem kan Rijnland aan De Stichtse Rijnlanden een verzoek doen om extra water via Bodegraven op Rijnlands Boezem aan te voeren. b. De Stichtse Rijnlanden heeft een inspanningsverplichting om zoveel mogelijk aan dit verzoek te voldoen Regionaal Watertekort a. Dit waterakkoord is niet van kracht op het moment dat de KWA, op grond van het waterakkoord KWA, in werking is gesteld Wateroverlast a. Indien er sprake is van wateroverlast op het hoofdwaterstelsel van De Stichtse Rijnlanden of in Rijnlands boezem dan wordt het betreffende calamiteiten(bestrijdings)plan in werking gesteld en wordt overeenkomstig dat plan gehandeld. b. In geval van wateroverlast en of om grotere wateroverlast op de boezem van Rijnland te voorkomen kan Rijnland een verzoek doen aan De Stichtse Rijnlanden om de waterafvoer bij Bodegraven te verminderen. c. De Stichtse Rijnlanden heeft een inspanningsverplichting om zoveel mogelijk aan dit verzoek te voldoen Calamiteitenbestrijding a. Bij grensoverschrijdende calamiteiten zal gezamenlijk overleg gevoerd worden over de te treffen maatregelen. Hierbij zullen de risico's voor beide beheersgebieden tegen elkaar worden afgewogen. b. Bij een calamiteit op Rijnlands boezem kan Rijnland een verzoek doen aan De Stichtse Rijnlanden tot extra wateraanvoer. c. De Stichtse Rijnlanden heeft een inspanningsverplichting om zoveel mogelijk aan dit verzoek te voldoen. 2.3 Waterkwaliteit De Stichtse Rijnlanden streeft er naar de waterkwaliteit van de van het te lozen water te laten voldoen aan de daarvoor geldende normen. Een en ander is vastgelegd in het vigerende waterbeheersplan. 5

17 2.4 Registratie en informatie Registratieplicht a. De waterbeheerders zijn verplicht de af- en aangevoerde hoeveelheid water van de van belang zijnde kunstwerken te registreren op dagbasis. Er dient hierbij gestreefd te worden naar een afdoende nauwkeurigheid. b. De Stichtse Rijnlanden onderzoekt en registreert de kwaliteit van het aangevoerde water. De frequentie en plaats van monstername alsmede de van belang zijnde parameters staan vermeld in bijlage Informatieplicht a. Jaarlijks wordt door beide waterbeheerders een overzicht opgesteld van de gemeten waterkwantiteit en waterkwaliteit. Deze overzichten worden vóór 1 mei van het volgende kalenderjaar aan de andere waterbeheerder toegezonden. b. In geval van calamiteiten verplichten de waterbeheerders zich om elkaar dagelijks op de hoogte te houden van de waterhuishoudkundige toestand van de watersystemen. 6

18 3. Geschillen en evaluatie 3.1. Indien een partij dat stelt, is er sprake van een geschil als bedoeld in artikel 52 van de Wet op de waterhuishouding Het geschil schorst niet de uitvoering van en de overige medewerking aan de maatregelen Twee jaar na de vaststelling van dit waterakkoord zal dit waterakkoord geëvalueerd gaan worden. Daarna zal evaluatie iedere 5 jaar plaats vinden Partijen onderkennen de knelpunten die in beide gebieden qua watertekort en - overlast bestaan. Partijen spreken de intentie tot samenwerking uit in het onderzoek naar en eventuele uitvoering van oplossingen. 7

19 4. Financiële aspecten 4.1 Waterafvoer De Stichtse Rijnlanden verplicht zich de kosten te vergoeden die door Rijnland worden gemaakt voor het lozen van overtollig water via de Sluis Bodegraven. Bij de bepaling van de verrekenprijs per 1000 m³ zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd, die zijn ontleend aan de 'evaluatie waterakkoord sluis Bodegraven' uit 2006: a. Een vast bedrag per 1000 m³ voor de komende 5 jaar op basis van de berekeningswijze uit het huidige waterakkoord met HDSR. Voor de kosten worden echter de gemiddelde begrote kosten over de periode 2006 t/m 2010 genomen. b. De baggerkosten worden volgens de verdeling 60/40 doorbelast. Deze verdeling is afgeleid van de "Nota Waterschapsbeleid voor Waterbodems in onderhoud bij derden" van de UvW, oktober c. De lage afvoeren kleiner dan 3 m³/s worden niet doorberekend. Tot en met 2005 zijn de afvoeren kleiner dan 1 m³/s niet meegerekend. d. De gemiddelde afvoer (minus lage afvoeren) van de jaren 2003 t/m 2005 ( m³/jaar) wordt als rekenaanname genomen voor de berekening van de kuubsprijs en het jaarlijkse voorschot. e. De kuubsprijs is van toepassing van 2006 t/m 2010 met een jaarlijkse verhoging met de CBS index voor Weg en Waterbouw Verrekenprijs per 1000 m³. a. Voor de periode 2006 t/m 2010 wordt door Rijnland per 1000 m³ afgevoerd water een vastgesteld bedrag in rekening gebracht: Jaar /1000 m³ 20,31 20,71 21,13 21,55 21,98 b. elke 5 jaar, vóór afloop van de in artikel a. genoemde periode, worden in onderling overleg nieuwe bedragen vastgesteld voor de kostprijs per 1000 m³ voor de daaropvolgende 5 jaar. Basis hiervoor zijn de dan geldende gemiddelde begrote kosten De door De Stichtse Rijnlanden via de sluis Bodegraven geloosde hoeveelheid water wordt door een ter plaatse aanwezige akoestische debietmeter gemeten en geregistreerd; deze gemeten hoeveelheid wordt gecorrigeerd op de volgende aspecten: a. lage afvoeren (uurwaarden kleiner dan 3 m³/s) worden beschouwd als "ruis" en worden van de gemeten hoeveelheid water afgetrokken; b. de hoeveelheid geloosd water van de gemalen Zuidzijderpolder en Oukoop en Negenviertel worden van de gemeten hoeveelheid afgetrokken; c. de hoeveelheid water die geloosd wordt bij Bodegraven in perioden dat door Rijnland water inlaat bij Gouda plaatsvindt, wordt van de gemeten hoeveelheid afgetrokken; d. perioden van uitval van meetapparatuur worden gecorrigeerd; e. de hoeveelheid water die op verzoek van Rijnland door De Stichtse Rijnlanden wordt aangevoerd, wordt van de gemeten hoeveelheid afgetrokken; 8

20 4.2 Wateraanvoer In situaties zoals omschreven in paragraaf en verplicht Rijnland zich de kosten, die door De Stichtse Rijnlanden worden gemaakt voor het aanvoeren van het water uit De Stichtse Rijnlanden, te vergoeden De vergoeding bestaat uit de hoeveelheid door De Stichtse Rijnlanden aangevoerd water via de sluis van Bodegraven vermenigvuldigd met de in artikel genoemde verrekenprijs Vanwege het incidentele karakter van deze aanvoer en de naar verwachting geringe hoeveelheden water wordt er voorlopig van uitgegaan dat de kostprijs van de Stichtse Rijnlanden gelijk is aan de kostprijs van Rijnland. Als op termijn blijkt dat de kostprijs van de Stichtse Rijnlanden anders is dan die van Rijnland, dan zal nader beoordeeld worden of de jaarlijkse verrekening op basis daarvan moet worden berekend. 4.3 Overige kosten De kosten voor meting, registratie en rapportage van zowel waterkwantiteit als waterkwaliteit worden door beide waterbeheerders afzonderlijk, ieder voor zijn eigen beheersgebied bekostigd. 4.4 Financiële afhandeling Jaarlijks wordt een voorschot in rekening gebracht ter hoogte van 1,4 miljoen. Rijnland zendt hiervoor een factuur voor 1 mei van het betreffende verslagjaar. Deze wordt door de Stichtse Rijnlanden binnen 2 maanden betaald Na afloop van het verslagjaar stelt Rijnland voor 1 juli de eindafrekening van dat jaar op. Deze afrekening is gebaseerd op de werkelijk geloosde hoeveelheden water, gecorrigeerd voor de in artikel 4.1 en 4.2 genoemde situaties Het eindbedrag wordt bij De Stichtse Rijnlanden in rekening gebracht onder verrekening van het betaalde voorschot. Deze afrekening gaat vergezeld van een accountantsverklaring, waarvan de kosten door De Stichtse Rijnlanden worden vergoed Finale afrekening van het verslagjaar vindt plaats binnen 2 maanden na ontvangst van de eindafrekening van Rijnland. 9

21 5. Wijziging van het waterakkoord 5.1 De deelnemer die een wijziging van het waterakkoord nodig acht, bijvoorbeeld naar aanleiding van de resultaten van een evaluatie, richt daartoe schriftelijk een verzoek aan de andere deelnemer. 5.2 Binnen een termijn van drie maanden na het verzoek tot wijziging zal een aanvang worden gemaakt met de voorbereidingen van de wijziging van dit waterakkoord. Voor de wijziging van het waterakkoord is de procedure voor de totstandkoming van een waterakkoord van toepassing. 10

22 6. Overgangs- en slotbepalingen 6.1. Vervallen eerdere overeenkomsten Het 'Waterakkoord Sluis Bodegraven' van het hoogheemraadschap van Rijnland en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, gedateerd 24 augustus 2004 met uitzondering van artikel C11 uit de overeenkomst Rijnland Woerden d.d. 4 november Beroep Tegen de vaststelling van dit waterakkoord kan beroep worden ingesteld bij Gedeputeerde Staten van Zuid Holland Kennisgeving De beide waterbeheerders dragen (in overleg) zorg voor de kennisgeving in de Staatscourant en in één of meerdere dag- nieuws of advertentiebladen, als bedoeld in artikel 20, tweede lid van de wet Citeertitel Dit waterakkoord kan worden aangehaald als: "Waterakkoord Sluis Bodegraven 2007" Inwerkingtreding Dit waterakkoord treedt in werking met ingang van de 8ste dag na die van de bekendmaking. Aldus vastgesteld in de vergadering van het Algemeen Bestuur van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden op 4 juli 2007 en de Verenigde Vergadering van het Hoogheemraadschap van Rijnland op 18 juli Bodegraven, Hoogheemraadschap van Rijnland G.J. Doornbos, dijkgraaf Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden P.J.M. Poelmann, dijkgraaf 11

23 Deel B: Toelichting waterakkoord sluis Bodegraven 1. Inleiding De huidige waterschappen het hoogheemraadschap van Rijnland en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden kennen al een eeuwenlange samenwerking. Deze samenwerking bestond voornamelijk uit een recht tot vrijelijk lozen van het waterbezwaar uit Woerdens boezem en tot een "gerief" door middel van waterinlaat op Rijnlands boezem. Genoemd recht vindt zijn oorsprong in de uitspraak van keizer Frederik Barbarossa van 1165 waarbij de Utrechtse landen te eeuwige dage vrijelijk door Zwammerdam zouden afwateren en de uitspraak van de hertog van Brabant van 1202 betreffende de vredesvoorwaarden tussen Utrecht en Holland waarbij deze vrijelijke lozing aan zekere contraprestaties werd gebonden. In de jaren 1226, 1363, 1612, 1862, 1960 en 1983 zijn hierover nog nadere overeenkomsten gesloten c.q. besluiten genomen. In 2004 is het 'Waterakkoord sluis Bodegraven' vastgesteld. Na de totstandkoming van het 'Waterakkoord sluis Bodegraven' in 2004 is in 2005 het hoogheemraadschap van Rijnland gefuseerd met een drietal inliggende waterschappen. Tengevolge van deze fusie is de basis voor de uitvoering van de financiële paragraaf in het Waterakkoord ingrijpend veranderd. Beide partijen zijn in 2006 overeengekomen de financiële paragraaf van het Waterakkoord aan te passen, en op basis van een in 2006 uitgevoerde evaluatie aanzienlijk te vereenvoudigen. Deze herziening van het 'Waterakkoord sluis Bodegraven' betreft uitsluitend de aanpassing van de financiële paragraaf en de doorwerking daarvan in andere artikelen. De overige in het Waterakkoord staande afspraken zijn ongemoeid gelaten. Met deze herziening van het waterakkoord vervallen alle oudere overeenkomsten, tenzij uitdrukkelijk anders is vermeld. 12

24 2. Verplichtingen van deelnemers met betrekking tot aan- en afvoer van water 2.1 Normale omstandigheden Voor de waterafvoer vanuit de Oude Rijn-boezem van De Stichtse Rijnlanden naar de boezem van Rijnland wordt gebruik gemaakt van de sluis Bodegraven. Deze bestaat uit een spuikoker en een scheepvaartsluis. Indien het debiet van de spuikoker ontoereikend is om de boezem van De Stichtse Rijnlanden op streefpeil te houden wordt ook de scheepvaartsluis ingezet om water te lozen. De streefpeilen van de boezems van beide beheersgebieden zijn vastgelegd in de vigerende peilbesluiten. De capaciteit van de sluis en spuikoker is afhankelijk van de waterstanden in beide boezems (zie bijlage 1). Het door de Stichtse Rijnlanden geloosde water wordt via de boezemgemalen van Rijnland (Katwijk, Spaarndam, Halfweg en Gouda) naar zee afgevoerd (zie kaart 1). De Oude Rijn-boezem van De Stichtse Rijnlanden is aangegeven op kaart 1. Op dit boezemstelsel lozen 24 poldergemalen van HDSR met een totale capaciteit van ruim 26 m3/s. (situatie 2003). Daarnaast lozen van het hoogheemraadschap van Rijnland een 2-tal poldergemalen (de polder Oukoop en Zuidzijderpolder) op dit boezemstelsel, met een totale capaciteit van 2,4 m 3 /s. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van alle poldergemalen en capaciteiten. Aangezien vergroting van de afvoer naar de boezem van De Stichtse Rijnlanden, consequenties heeft voor de afvoer naar de boezem van Rijnland, zullen voorgenomen wijzigingen vroegtijdig worden overlegd met Rijnland. Hierbij zal gestreefd worden naar het gezamenlijk zoeken van oplossingen. 2.2 Bijzondere omstandigheden Lokaal watertekort In perioden met neerslag tekort wordt door Rijnland uit de Hollandsche IJssel water ingelaten op de boezem bij Gouda. Indien dit niet mogelijk is (door bijvoorbeeld uitval, calamiteiten op de Hollandsche IJssel) of indien lokale omstandigheden daartoe aanleiding geven (door bijvoorbeeld een calamiteit in Rijnlands boezem van kwantitatieve of kwalitatieve aard) kan Rijnland De Stichtse Rijnlanden verzoeken om water via Bodegraven naar Rijnlands boezem te brengen. De Stichtse Rijnlanden zal hier zoveel als mogelijk gehoor aan geven Regionaal Watertekort Als aan de volgende criteria wordt voldaan treedt de KWA in werking: a. een afvoer van de Rijn te Lobith lager dan 1100 m3/s; b. een verhoging - door zee-invloed - van het chloridegehalte in de Hollandsche IJssel nabij de stormvloedkering te Krimpen aan den IJssel, zoals die verhoging blijkt uit de routinematige bemonstering door het Rijk dan wel blijkend uit specifieke bemonstering door Rijnland op de Hollandsche IJssel, en welke verhoging gerekend wordt ten opzichte van het chloridegehalte van de Rijn te Lobith, met een faseverschil van twee dagen; c. een ongunstig verwachtingspatroon - andere factoren dan onder a. en b. genoemd mede in beschouwing genomen - in die zin dat het waarschijnlijk is dat in de mond van de Hollandsche IJssel zich zodanige verzilting zal gaan voordoen dat de taak ten aanzien van de 13

25 zoetwatervoorziening van de hoogheemraadschappen van Delfland, Rijnland en Schieland onvoldoende kan worden behartigd. Hierbij wordt gehandeld conform het waterakkoord KWA of zijn opvolger Wateroverlast In dit artikel wordt aangegeven dat wateroverlast in het ene of andere of in beide gebieden aanleiding kan zijn te gaan handelen volgens de betreffende calamiteitenbestrijdingsplannen. Dit zijn de voor de onderscheiden beheersgebieden geldende plannen, waarin onder meer de tactische en strategische benadering van calamiteiten, zo veel als mogelijk is, zijn vastgelegd Rijnland Het deelplan Boezembeheer onder bijzondere omstandigheden, onderdeel van het Calamiteitenplan Rijnland treedt in werking bij een waterstand van - 0,50 m NAP op Rijnlands boezem of indien het bestuur van het beheersgebied hiertoe aanleiding ziet. In het deelplan is aangegeven welke maatregelen afhankelijk van de situatie mogelijk zijn en volgens welke procedures deze maatregelen kunnen worden getroffen. Bij overschrijding van het maalpeil, dit is het peil op de boezem waarboven de bemaling wordt gestaakt, in Rijnlands boezem van -0,35 cm NAP (ten zuiden van de Oude Rijn) en -0,30 cm NAP (ten noorden van de Oude Rijn) is sprake van dusdanige wateroverlast dat maalstops voor de polders noodzakelijk zijn. Afhankelijk van de situatie worden bij oplopende waterstanden vanaf ca - 0,55 cm NAP maatregelen in het gebied getroffen. De Stichtse Rijnlanden Het calamiteitenbestrijdingsplan Boezembeheer onder bijzondere omstandigheden, onderdeel van het Calamiteitenplan De Stichtse Rijnlanden, treed in werking bij een peil op de boezem van tot m NAP (afhankelijk van het deel van de boezem). In het deelplan is aangewezen welke maatregelen in welke fase kunnen worden genomen en welke procedure hiervoor gehanteerd wordt. Bij een peil van tot 0.00 m NAP zijn maalstops voor de polders noodzakelijk. Op basis van artikel in het waterakkoord is het mogelijk De Stichtse Rijnlanden in geval van wateroverlast op Rijnlands boezem te verzoeken de afvoer via Bodegraven zoveel als mogelijk te beperken Calamiteitenbestrijding In geval van een calamiteit zullen voor de beide beheersgebieden de eigen calamiteitenbestrijdingsplannen in werking treden. Voor een grensoverschrijdende calamiteit bestaat in het calamiteitenbestrijdingsplan van de Stichtse Rijnlanden geen protocol. In dit waterakkoord is een afstemmingsregeling opgenomen. Bij grensoverschrijdende calamiteiten zal gezamenlijk overleg gevoerd worden over de te treffen maatregelen. Hierbij zullen de risico's voor beide beheersgebieden tegen elkaar worden afgewogen. Bij een calamiteit op Rijnlands boezem kan Rijnland een verzoek doen aan De Stichtse Rijnlanden tot extra wateraanvoer. De Stichtse Rijnlanden heeft een inspanningsverplichting om zoveel mogelijk aan dit verzoek te voldoen Waterkwaliteit De normen voor de waterkwaliteit van de Oude Rijn zijn door de Stichtse 14

26 Rijnlanden vastgelegd in het waterbeheersplan. Deze normen zijn gebaseerd op nationale en Europese regelgeving (4 e nota waterhuishouding en in de toekomst de Europese Kaderrichtlijn Water). Om te kunnen beoordelen of de waterkwaliteit aan deze normen voldoet heeft het waterschap een bemonsteringsprogramma opgesteld, waarin is aangegeven waar hoe vaak en op welke parameters de waterkwaliteit wordt getoetst. In bijlage 2 is aangegeven voor welke parameters en met welke frequentie de waterkwaliteit van de Oude Rijn bij Bodegraven door De Stichtse Rijnlanden wordt gecontroleerd Registratie en informatie Registratieplicht De afvoer bij Bodegraven wordt onder meer ten behoeve van de financiële afrekening geregistreerd. Hiervoor is een akoestische debiet meter (ADM) geplaatst die door beide waterschappen kan worden uitgelezen. Het debiet wordt iedere 10 minuten geregistreerd. De debieten van de Polder Oukoop en de Zuidzijderpolder worden bepaald aan de hand van draaiuren en vervolgens omgerekend naar debieten. Het onderhoud van deze ADM wordt uitgevoerd door De Stichtse Rijnlanden. Eenmaal per 3 jaar wordt deze meter geijkt. Daarnaast wordt de waterkwaliteit bij Bodegraven bovenstrooms van de sluis geregistreerd voor de in bijlage 2 genoemde parameters, met de bijbehorende frequentie. Dit meetpunt is onderdeel van het routinematige meetnet van De Stichtse Rijnlanden Informatieplicht Om inzicht te hebben en te houden in beide watersystemen wordt jaarlijks met behulp van een overzicht de waterkwantiteit en -kwaliteit op het schakelpunt gerapporteerd. In geval van calamiteiten zal in overleg de frequentie soort informatie worden bepaald. 15

27 3. Geschillen en evaluatie Geschil Als één van de betrokken partij stelt dat er sprake is van een geschil, dan is er sprake van een geschil als bedoeld in artikel 52 van de Wet op de waterhuishouding (artikel 9). Artikel 52 van de Wet op de waterhuishouding bepaalt dat geschillen omtrent de naleving van een waterakkoord tussen de partijen worden beslist door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, voor zover zij niet behoren tot die, vermeld in artikel 112, eerste lid van de Grondwet (geschillen over burgerlijke rechten of over schuldvorderingen). In het geval van een geschil met betrekking tot de financiële vergoedingen (schuldvorderingen) dient het geschil derhalve te worden voorgelegd aan de Rechterlijke Macht (artikel 112, eerste lid Grondwet). Afhankelijk van de hoogte van het bedrag dient zo'n geschil te worden voorgelegd aan het Kantongerecht, dan wel de Arrondissementsrechtbank. De indiening van een bezwaar of het aanhangig maken van een geschil heeft geen schorsende werking voor wat betreft de uitvoering van het genomen besluit (artikel 3.2). Hiervoor is gekozen, omdat te treffen maatregelen veelal geen uitstel kunnen lijden. Indien naar aanleiding van de heroverweging of de beslissing op het geschil het oorspronkelijke besluit geheel of gedeeltelijk wordt herzien, dient uiteraard tegelijkertijd te worden voorzien in de eventuele gevolgen van die herziening. Evaluatie Over de uitvoering van dit waterakkoord vindt voor de eerste keer twee jaar na vaststelling van het waterakkoord een ambtelijke evaluatie plaats. Vervolgens zal elke vijf jaar een evaluatie plaatsvinden. Uiteraard kan door partijen de wens geuit worden een tussentijdse evaluatie te laten plaatsvinden. Onderwerpen van deze evaluatie kunnen zijn: uitvoering huidig waterakkoord; vaststelling jaarcijfers; waterkwantiteit; waterkwaliteit; financiën; overwogen structurele veranderingen (bijv. veranderingen in het boezemsysteem van Woerden die effect kunnen hebben op de hoeveelheid en/of spreiding van de waterafvoer naar Rijnland en die tot aanpassing van het boezemsysteem van Rijnland zouden kunnen leiden of veranderingen die voortvloeien uit het onderzoek naar knelpunten van watertekort en -overlast). Vorenstaand ambtelijk overleg kan dienen als voorbereiding voor een bestuurlijk overleg waarin in ieder geval de punten worden besproken waarover ambtelijk geen overeenstemming bestaat en wellicht ook een bestuurlijk standpunt wordt gewenst. Een bestuurlijk overleg behoeft derhalve alleen plaats te vinden als ambtelijk niet tot overeenstemming kan worden gekomen. Indien de evaluatie niet noodzaakt tot zaken waarvoor bestuurlijke standpuntinname of besluitvorming nodig is, kan worden volstaan met het indienen van een evaluatieverslag bij de besturen. Op basis van de evaluatie kan eventueel de noodzaak aanwezig geacht worden het waterakkoord te wijzigen. Een dergelijke wijziging zal weer op grond van de bepalingen van de Wet op de Waterhuishouding moeten worden voorbereid. Onderzoek In het kader van de implementatie de Europese Kaderrichtlijn Water en Waterbeheer 21 e eeuw spreken partijen de intentie uit om gezamenlijk naar oplossingsrichtingen te 16

28 zoeken voor grensoverschrijdende knelpunten die in beide gebieden qua watertekort, wateroverlast en waterkwaliteit bestaan. De resultaten van de studies 'Verkenning Zoetwatervoorziening Midden-West Nederland', 'Toekomstige watervraag Rijnland' en 'Wateropgave HDSR' zullen daarbij als uitgangspunt gebruikt kunnen worden. Hier moet wel opgemerkt worden dat zowel het onderzoek als de eventuele uitvoering van oplossingen niet beperkt hoeft te blijven tot de partners van dit waterakkoord. 17

29 4. Financiële aspecten 4.1. Waterafvoer Voor de periode 2006 t/m 2010 wordt door Rijnland per 1000 m³ afgevoerd water een vastgesteld bedrag in rekening gebracht. Deze vooraf vastgestelde bedragen per 1000 m³ maken de berekening van de vergoeding voor de afgevoerde hoeveelheid water eenduidig en inzichtelijk: Jaar /1000 m³ 20,71 20,31 21,13 21,55 21,98 Elke 5 jaar worden in onderling overleg deze bedragen opnieuw voor een periode van 5 jaar vastgesteld; wijziging van het waterakkoord is daarvoor niet nodig De door De Stichtse Rijnlanden via de sluis Bodegraven geloosde hoeveelheid water wordt geregistreerd en gecorrigeerd op de volgende aspecten: 4.2. Wateraanvoer a. lage afvoeren (uurwaarden kleiner dan 3 m³/s) worden beschouwd als "ruis" en worden van de gemeten hoeveelheid water afgetrokken; b. de hoeveelheid geloosd water van de gemalen Zuidzijderpolder en Oukoop en Negenviertel worden van de gemeten hoeveelheid afgetrokken; c. de hoeveelheid water die geloosd wordt bij Bodegraven in perioden dat door Rijnland water inlaat bij Gouda plaatsvindt, wordt van de gemeten hoeveelheid afgetrokken; d. perioden van uitval van meetapparatuur worden gecorrigeerd; e. de hoeveelheid water die op verzoek van Rijnland door De Stichtse Rijnlanden wordt aangevoerd, wordt van de gemeten hoeveelheid afgetrokken; f. de genoemde bedragen zijn van toepassing van 2006 t/m 2010, met een jaarlijkse verhoging met de CBS index voor Weg en Waterbouw. g. elke 5 jaar, voor het eerst in 2010, worden in onderling overleg nieuwe bedragen vastgesteld voor de kostprijs per 1000 m³/s voor de daaropvolgende 5 jaar. Basis hiervoor zijn de dan geldende gemiddelde begrote kosten. Dit volgens dezelfde systematiek als opgenomen in de bijlage 'evaluatie waterakkoord sluis Bodegraven' In situaties zoals omschreven in paragraaf en verplicht Rijnland zich de kosten, die door De Stichtse Rijnlanden worden gemaakt voor het aanvoeren van het water uit De Stichtse Rijnlanden, te vergoeden Deze vergoeding wordt berekend door de hoeveelheid door De Stichtse Rijnlanden aangevoerd water via de sluis van Bodegraven te vermenigvuldigen met de in artikel vastgelegde prijs per 1000 m³ Vanwege het incidentele karakter van deze aanvoer en de naar verwachting geringe hoeveelheden water wordt er voorlopig van dezelfde prijs aangehouden voor de aanvoer als voor de afvoer. Als blijkt dat de kostprijs van de Stichtse Rijnlanden significant verschilt van die van Rijnland wordt nader beoordeeld worden of de verrekening moet worden aangepast. 18

30 4.3. Overige kosten De kosten voor registratie en informatie worden door beide waterbeheerders afzonderlijk, ieder voor zijn beheersgebied bekostigd Financiële afhandeling Jaarlijks wordt door Rijnland een voorschot in rekening gebracht ter hoogte van 1,4 miljoen. Dit voorschot is gebaseerd op het gemiddelde van de werkelijk afgevoerde hoeveelheden water in de jaren 2001 t/m De eindafrekening vindt plaats op basis van de werkelijk afgevoerde hoeveelheden, gecorrigeerd voor de in artikel genoemde factoren en verminderd met de in artikel 4.2 bedoelde aanvoer. 19

31 5. Wijziging van het waterakkoord In de wet op de Waterhuishouding is ook de wijziging van een waterakkoord geregeld. De deelnemer die een wijziging van het waterakkoord nodig acht, bijvoorbeeld naar aanleiding van de resultaten van een evaluatie, richt daartoe schriftelijk een verzoek aan de andere deelnemer. Binnen een termijn van drie maanden na het verzoek tot wijziging zal een aanvang worden gemaakt met de voorbereidingen van de wijziging van het waterakkoord. De procedure die voor de wijziging van het waterakkoord geldt, komt overeen met de procedure die voor de totstandkoming van een waterakkoord is geregeld. 20

32 6. Overgangs- en slotbepalingen Met dit nieuwe waterakkoord vervalt het uit 2004 daterende waterakkoord en de eerder gemaakte afspraken, met uitzondering van artikel C11 uit de overeenkomst Rijnland Woerden d.d. 4 november Deze uitzondering heeft betrekking op de Woerdense sluis te Spaarndam. Deze sluis is thans eigendom van De Stichtse Rijnlanden. Door partijen zijn al gesprekken gevoerd met het oog op overdracht van deze sluis aan Rijnland. Hoewel beiden hun intenties tot overdracht hebben uitgesproken is het overleg nog niet zo ver gevorderd, dat de resultaten hiervan in dit waterakkoord kunnen worden verwerkt. 21

33 Bijlage 1 Overzicht poldergemalen en capaciteiten De Stichtse Rijnlanden (situatie ) Naam gemaal Bovenpand Aantal pompen Capaciteit (m3/s) Pomp 1 Pomp 2 Totaal BARWOUTSWAARDER Oude Rijn GERVERSCOP voorboezem Oude Rijn GRAVESLOOT zijtak De Grecht GRECHTKADE Grecht GROOT HEKENDORP Dubbele Wiericke HAANWIJK voorboezem Oude Rijn KAMERIK TEYLINGENS voorboezem Oude Rijn LANGE WEIDE Enkele Wiericke MEIJEPOLDER voorboezem Oude Rijn MIDDELLAND Jaap Bijzer wetering MOLENVLIET, DE voorboezem Oude Rijn NOORD LINSCHOTEN Lange Linschoten NOORDZIJDERPOLDER Oude Rijn OUDELAND EN INDIJK Oude Rijn OVERVLIET voorboezem Lange Linschoten PAPEKOP & DIEMERBROEK voorboezem Kromwijker wetering RAPIJNEN voorboezem Lange Linschoten RIETVELD De Grecht SNEL & POLANEN Jaap Bijzer wetering SNELREWAARD voorboezem Lange Linschoten WESTEINDE V. WAARDER Dubbele Wiericke WULVERHORST Kromwijker wetering ZEGVELD Grecht Totaal 26.3 Tabel 1 Capaciteit poldergemalen HDSR lozend op de boezem van de Oude Rijn Afvoergebied Oppervlakte Afvoer (m3/s) Boezemland Oude Rijn Tabel 2 Gegevens boezemland HDSR, vrij afwaterend op de boezem van de Oude Rijn Situatie Capaciteit (m3/s) Bij streefpeil 25.0 Maximale capaciteit 27.6 Tabel 3 Gegevens capaciteit sluis Bodegraven (inclusief spuikoker) 22

34 Bijlage 2 Monitoring waterkwaliteit op het schakelpunt Parameter Frequentie. Wanneer Temperatuur 12 Maandelijks Zuurstof 12 Maandelijks Ammoniak-N 12 Maandelijks Ammonium-N 12 Maandelijks Chloride 12 Maandelijks Chlorofyl-a 6 Zomer Drooggewicht (membraanfilters) 4 Kwartaal Fosfor-P 12 Maandelijks Nitraat-N 12 Maandelijks Stikstof totaal-n 12 Maandelijks Sulfaat 12 Maandelijks Zuurgraad 12 Maandelijks Cadmium 4 Kwartaal Chroom 4 Kwartaal Koper 4 Kwartaal Kwik 4 Kwartaal Lood 4 Kwartaal Nikkel 4 Kwartaal Zink 4 Kwartaal PAK 4 Kwartaal VOX 4 Kwartaal EGV 12 Maandelijks Doorzicht 12 Maandelijks Orthofosfaat 12 Maandelijks Nitriet 12 Maandelijks KJ-stikstof 12 Maandelijks 23

35 Bijlage 3 Evaluatie waterakkoord sluis Bodegraven Versie Inleiding Dit waterakkoord van Rijnland met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) is genoemd naar het uitwisselpunt. Het gaat primair om de afvoer via de Rijnlandse boezem van overtollig Stichts water. Het akkoord is in 2004 herzien waarbij een aantal technische ontwikkelingen, zoals wat te doen in geval van bijzondere situaties en nieuwe ontwikkelingen zoals WB 21 en de Europese Kaderrichtlijn Water zijn betrokken. Ook in financiële zin is met nieuwe aspecten zoals de BBP systematiek rekening gehouden. Een vereenvoudiging van de afrekening was een van de doelen. De verrekening is in basis gebaseerd op een prijs per m³, te vermenigvuldigen met de doorgevoerde hoeveelheid. De formule voor de prijs relateert de totale kosten van het boezembeheer in Rijnland aan de totale hoeveelheid doorgevoerd water, met een opslag voor sommige categorieën algemene kosten. Bij de herziening in 2004 is geen rekening gehouden met de invloed van de fusie van Rijnland en de inliggende waterschappen waardoor de afrekening weer een ingewikkelde zaak wordt. In de evaluatiegesprekken heeft HDSR aangegeven, dat bestuurlijk de kostenstijging op basis van de letter van het huidige akkoord, vooral veroorzaakt door het Rijnlandse baggerprogramma, niet langer acceptabel meer wordt gevonden. In technische zin is er voor Rijnland bij dit akkoord geen noodzaak tot aanpassing. Hoeveelheid water: Circa 10% van de totale afvoer via de Rijnlandse boezem. (In 2005 is m³ in rekening gebracht) Financiële betekenis : Op basis van de afrekening 2005 gaat het om een bedrag van afgerond Bevindingen Uit de evaluatie van het Waterakkoord Sluis Bodegraven met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden komt o.a. naar voren dat HDSR zich niet kan vinden in de berekeningswijze zoals opgenomen in het waterakkoord. Redenen hiervoor zijn: 1. Onvoorspelbare en slecht te begroten kosten voortvloeiend uit het waterakkoord 2. Oneens met de hoogte van de doorberekende baggerkosten (baggerkosten betreffen ca. 2/3 deel van de totale kosten) 3. Discussie over het principe van de doorberekening van 90% van baggerkosten 4. Sterke stijging in het totaalbedrag. 5. Knelpunten rondom afrekening mede als gevolg van de fusie van Rijnland (inmiddels opgelost maar blijft bewerkelijk) 6. Opmerkingen rondom debietbepaling (inmiddels opgelost maar blijft bewerkelijk) Voorstel Voorgesteld wordt de afrekening voor het jaar 2005 te doen zoals in voorgaande jaren gebruikelijk was maar waarbij wel de knelpunten, genoemd bij punt 5 van de bevindingen, zijn opgelost. Over het af te rekenen bedrag is reeds een akkoord bereikt. Op basis van de bevindingen wordt voorgesteld om te komen tot een vereenvoudigde toepassing van het lopende waterakkoord. Dit kan worden bereikt door, uitgaande van het principe en de berekeningsmethode van dit akkoord, te komen tot een afspraak over een vast bedrag dat Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden voor een periode van 5 jaar aan het hoogheemraadschap van Rijnland zal betalen per m³ geloosd water. De volgende argumenten zijn hiervoor te geven: Door het principe en de berekeningsmethode van het waterakkoord als vertrekpunt te kiezen wordt recht gedaan aan eerder gemaakte afspraken. 24

36 Door te kiezen voor een vast bedrag per m³ is er minder sprake van een situatie waarin het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is "overgeleverd" aan het hoogheemraadschap van Rijnland voor wat betreft de keuzes die zij maakt ten aanzien van de gewenste kostenontwikkeling. Ook voor Rijnland is dit begrotingstechnisch een voordeel. Bij de vaststelling van de hoogte van het vaste bedrag per m³ kan recht gedaan worden aan de kanttekeningen die te plaatsen zijn bij de toedeling van kwantiteitskosten van de boezem van Rijnland aan het hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden. De jaarlijkse inzet en discussie rond de afrekening kan tot een minimum beperkt blijven. Voorgesteld wordt om bij herziening van het waterakkoord een vereenvoudigde berekeningssystematiek op te nemen in het waterakkoord. Over onderstaande punten is overeenstemming bereikt: f. Een vast bedrag per 1000 m³ voor de komende 5 jaar op basis van de berekeningswijze uit het huidige waterakkoord met HDSR. Voor de kosten worden echter de gemiddelde begrote kosten over de periode 2006 t/m 2010 genomen. g. De baggerkosten worden volgens de verdeling 60/40 doorbelast. Deze verdeling is afgeleid van de "Nota Waterschapsbeleid voor Waterbodems in onderhoud bij derden" van de UvW, oktober h. De lage afvoeren kleiner dan 3 m³/s worden niet doorberekend. Tot en met 2005 zijn de afvoeren kleiner dan 1 m³/s niet meegerekend. i. De gemiddelde afvoer (minus lage afvoeren) van de jaren 2003 t/m 2005 ( m³/jaar) wordt als rekenaanname genomen voor de berekening van de kuubsprijs en het jaarlijkse voorschot. j. De kuubsprijs is van toepassing van 2006 t/m 2010 met een jaarlijkse verhoging met de CBS index voor Weg en Waterbouw. Jaarlijkse afrekening Jaarlijks betaalt HDSR een voorschot op basis van de gemiddeld afvoer van 2003 tot en met 2005 (ergo ca 1,4 miljoen). Op basis van de werkelijk te verrekenen afvoer (totale hoeveelheid afgevoerd minus lage afvoeren (<3m³/s)) wordt er jaarlijks een eindafrekening gemaakt op basis van de in dat jaar geldende kuubsprijs. Financiële consequenties In onderstaande tabel en grafiek is weergegeven wat de ontwikkeling zal zijn van de af te rekenen bedragen voor de periode van 2006 tot en met Hierbij is aangenomen dat de CBS index voor weg en waterbouw jaarlijks 2 procent is. Als basis voor de berekening is de gemiddelde afvoer (minus lage afvoeren) van de periode 2003 t/m 2005 ( m³/jaar) genomen. De nieuwe prijzen per 1000 m³ zijn vast, het totaalbedrag is afhankelijk van de daadwerkelijke afvoer in het betreffende jaar. Tabel 1: Overzicht af te rekenen bedragen volgens voorstel (aanname CBS index voor weg en waterbouw van 2%) Huidig waterakkoord Prijs per 1000m³ Nieuwe afspraak in k Jaar Huidig waterakkoord in k Nieuwe prijs per 1000 m³ , , , , , , , , , , ,98 25

37 Waterakkoord sluis Bodegraven 2007 Bijdrage HDSR Bijdrage in k Jaren Gerealiseerd Conform huidig waterakkoord Voorstel 26

38 Waterakkoord sluis Bodegraven 2007 Kaart 1 27

39 Waterakkoord sluis Bodegraven 2007 Bijlage 4 Inspraaknota ontwerp waterakkoord Sluis Bodegraven 2007 Op 3 april 2007 hebben de dagelijkse besturen van Hoogheemraadschap van Rijnland resp. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden het ontwerp waterakkoord Sluis Bodegraven 2007 vastgesteld. Conform de procedure, vastgelegd in de Wet op de waterhuishouding, is het ontwerp waterakkoord toegezonden aan gedeputeerde staten van de Provincie Zuid-Holland en besturen van andere bestuursorganen of instellingen welke naar het oordeel van de deelnemers geacht kunnen worden belang te hebben bij het ontwerp. In de periode 26 april t/m 24 mei 2007 hebben deze instanties de gelegenheid gehad hun zienswijze op het ontwerp kenbaar te maken. Er is geen zienswijze ontvangen. Het waterakkoord Sluis Bodegraven 2007 is daarom niet gewijzigd ten opzichte van het ontwerp. Leiden, Houten, 7 juni