Onderzoek naar de veiligheid van de boezemkade van de pol der Gnephoek

Transcriptie

1 Onderzoek naar de veiligheid van de boezemkade van de pol der Gnephoek A Cent rum voor Onderzoek Na ter ke r i ngen

2 Bij 1 agenl i jct Bijl. nr. Tek. nr. 1 Al A Al Al Al Al Gnephoek pol der Qmschri jving. Situatie van de dwarsprofielen Dwarsprofiel 1 en 2 Bijlage brief L.G.M. (geologisch rapport) Bijlage grondonderzoek L.G.M. Stabiliteitsonderzoek L.G.M. Rapport CO O/ I Foto 1 t/m 3 Foto 4 t/m 6 Foto 7 t /m 9 Foto 10 t/m 11

3 INHOUDSOPGAVE Gnephoekpol der Hoofdstuk bl adz. 1. In1 eidi ng 1 2. Beschrijving van de polder, boezem en de boezemkade De polder Ligging Oppervlakte en peilen Economi sche bel angen en aan tal i nwoners Gevol gen van een doorbraak De boezem Oppervlakte en peilen Mogelijkheden tot compartimentering Boezemdal i ng bij doorbraak De kade Lengte Beschrijving van de kade aan de hand van de gemeten dwarsprofielen Beschrijving van de kade Vreemde objecten Geschiedenis 8 4. Geologische beschrijving Al gemene gegevens Overzicht van de geologische geschiedenis Samenvatting (zie ook bijlage 3K1) Grondonderzoek Uitvoering van het onderzoek Onderzoek door het L.G.M Aanvullende handboringen Metingen van het freatisch vlak Keuze van de profielen stabiliteitsonderzoek Maatgevende boezems tand Stabi 1 i tei tconderzoek Beoordeling van de veiligheid van de gehele kade Samen vat t i ng 19

4 1. Inleiding. In het kader van het systematisch kadeonderzoek is een onderzoek ingesteld naar de veiligheid van de boezemkade van de polder Gnephoek; Deze behoort tot het Hoogheemraadschap van Rijnland en ligt in de Provi nci e Zui d-hol l and. De kade beschermt een tamelijk diepe polder en een diepliggend achterland, waarin vooral agrarische bedrijven liggen, maar ook enige woongebieden. De kaden liggen ïangs de Heimanswetering, de Oude Rijn en de Lage Waardse Rijn. Er is een verkenning uitgevoerd, waarbij onder meer dwarsprofielen zijn gemeten, de bestaande geologische en bodemkundige gegevens zijn geanalyseerd en gegevens omtrent onderhoud en gedrag van de kade werden verzameld. Het grondmechanl sch onderzoek en de rapporteri ng hierover is verri cht door het Labsratori um VOOP Grondmechani ca (L.G.M.). Er is tevens gebruik gemaakt van gegevens, die de Technische Dienst van het Hoogheemraadschap van Rijnland beschikbaar heeft gesteld.

5 Beschrijving van de polder, de boezem en de boezemkade. 2,1. De polder Li ggi ng De ten noord-westen van Alphen a.d. Rijn liggende polder wordt aan de oostzijde begrensd door de Heimanswetering. In het zuiden grenst de polder aan de Oude Rijn en in het zuid- westen aan de Lage Waardsche Rijn. In het westen grenst de polder Gnephoek aan de Gemeenlandsche Wetering, die vroeger ook deel uitmaakte van de boezem van Rijnland (foto 1). In het noorden is de polder Gnephoek door middel van een bi nnen kade van de pol der Vrouwgeest geschei den Oppervlakte en pei 1 en. De pol der Gnephoek heeft een waterstaatkundi ge oppervl akte van 225 ha. Het maaiveld in de polder ligt in het noorden op ongeveer 1,70 m beneden N.A.P. en naar het zuiden oplopend tot ongeveer 1,OO m beneden N.A.P. Het zomerpeil in de polder ligt op 2,OO m beneden N.A.P. en het winterpeil op 2,lO m beneden N.A.P Economische bel angen en aantal inwoners. In de pol der zijn voorname1 ijk agrarische bedrijven gevestigd. Langs de Oude Rijn.en 's-molenaarsbuurt 1 iggen enkele Fabrieken. Verder komt in de polder ook wat bebouwing voor met name in de zuid-oosteli jke punt van de polder genaamd 's-molenaarsbuurt en langs de Oude Rijn en Lage Waardsche Rijn. Het aantal inwoners in de polder Gnephoek zal naar schatting in de buurt van de tweehonderd liggen, Er bestaan verwachtingen dat het aantal fabrieken en woningen zal ui tbrei den Gevolgen van een doorbraak. Bij een eventuele doorbraak van de boezemkade zal de polder Gnep- hoek in verband met de hoogte van de binnenkade tussen polder Gnephoek en de polder Vrouwgeest tot N.A.P.-OSf3O m inunderen. Doordat de hierboven genoemde binnenkade een hoogte heeft van N.A.P.-0,80, m zullen eveneens de polders Vrouwgeest en Qudendjjk inunderen. De inundatiediepte zal indien de binnenkade intact blijft

6 - 3 - ca. 1,20 m bedragen. Bij de berekening zijn de volgende aannamen gedaan: a. De boezem is niet gecompartimenteerd. b. Met slootberging is geen rekening gehouden, e. De oppervlakte van de boezem is 3900 ha bij een boezemstand van N.A.P.-0,60 m. d. De binnenkade tussen de polder Gnephoek en de polder Yrouwgeest heeft volgens de waterstaatskaart een hoogte van N.A.P.-0,80 m. e. Deze binnenkade blijft intact. Na een eventuele doorbraak van de boezemkade zal er aanzienlijke schade ontstaan aan de bebouwing, plaatselijke industrieën en agrarische bedrijven. Ook bestaat het gevaar dat de binnenkade doorbreekt of wegspoelt zodat de inundatie in de polder Vrouwgeest en de polder Oudendijk groter wordt. Waarschijnlijk zal de inundatie zich ook verder uitbreiden over de Brui nadesche pol der en Lage blaardsche pol der De boezem Oppervlakte en peilen. De Heimanswetering, de Oude Rijn en de Lage Waardsche Rijn behoren tot de boezem van Rijnland en staan hiermee, onder normale omstandigheden, in open verbinding. De totale oppervlakte van Rijnlands boezem is ongeveer 4080 ha. Het boezempeil ligt Is zomers op N.A.P.-0,55 m tot N.A.P.- 0,60 m en Is winters op N.A.P.-0,60 m tot N.A.P.-0,65 m Mogelijkheden tot compartimentering. Het boezemgedeelte waarin de Heimanswetering ligt, is door het sluiten van een zestal keringen (waarvan er twee zijn opgenomen, die tijdens de verkenning in ontwerp waren) van de overige boezemwateren af te sluiten. Het boezemgedeelte van de Oude Rijn, ter hoogte van de polder Gnephoek, is door het sluiten van acht keringen te compartimenteren. De Lage Waardsche Rijn is door middel van twee keringen te scheiden van de Oude Rijn. 2.2,3. Boeiemdaling bij doorbraak. Bij een doorbraak van de kade langs de Heimanswetering, Oude Rijn en Lage Waardsche Rijn, zal indien men niet tot compartimentering is overgegaan de boezem ca, 0,20 m dalen. Indien men na een

7 - 4 - doorbraak van de kade langs de Lage Waardsche Rijn tot compartimentering overgaat, zullen de overige boezemwateren niet dalen. De Lage Waardsche Rijui zal echter geheel in de polder leeglopen De kade Lengte. De lengte van de boezemkade aan de oostzijde van de polder bedraagt ca m. Aan de zuidzijde van de polder heeft de boezemkade langs de Oude Rijn een lengte van ca m en langs de Lage Waardsche Rijn heeft de kade een lengte van ca. 700 m Beschrijving van de kade aan de hand van de gemeten dwarsprofielen. De breedte van de kruin ter plaatco van dwarsprofiel 1 langs de Heimanswetering bedraagt ongeveer 1,50 meter, met hierop een ca. 0,80 m breed puinpad. De kruinhaogte ligt hier op N.A.P.- 0,04 m. Het buitentalud heeft in eerste instantie tot N.A.P.-0,60 m een helling van 1 : 6 en bestaat voornamelijk uit puin. Op ca. 5,O0 m uit de binnenkruinli jn staat in het buitentalud een houten beschoeiing. Het holle binnentalud heeft een helling van 2 : 5, Direct aan de teen ligt een ca.1,50 m brede sloot. Het achterland ligt op ongeveer N,A.P.-1,50 m. Ter plaatse van dwarsprofiel 2 langs de Lage Waardsche Rijn heeft de kade een 3,OOm brede kruin met hierop een 2,80 m brede asfaltweg (foto 2). Het buitentalud dat onverdedigd is heeft evenals het binnentalud een helling van 1 : 2. Direct aan het vrij steile binnentalud ligt een 2,OO m brede teensloot. Het achterland ligt ook hier op ongeveer 1,50 m beneden N.A.P Beschrijving van de kade. De kade langs de Heimanswetering vanaf polder Vrouwgeest tot de watergang naar het gemaal heeft een ca. 3,OO m brede kruin met hierop een 0,50 m breed pad bestaande uit betonplaten (foto 3). Het flauw

8 - 5 - aflopend bui tentalud heeft als oeverbescheriming een houten damwand met dubbele gording (foto 4). Het binnentalud heeft een helling van 2 : : 3 met langs de teen een teensloot. De grasmat op zowel het binnen- als het buitentalud ontbreekt. De begroeiing bestaat hier uit wilde planten, riet e.d. (foto 5). Op de grens tussen de polder Gnephoek en de polder Vrouwgeest staat OP kadehoogte een schuur. Het buitentalud heeft hier een oeververde- diging die bestaat uit grof puin. De noordelijke waterkering van de hatergang naar het dieselgemaal bestaat uit een kleine kade, waarvan ten tijde van de visuele verkenning de grasmat ontbrak. Het buitentalud heeft een houten damwand. De teen van de kade, waar een teensloot ontbreekt, is zeer nat. De zuidelijke kade langs de watergang heeft een ca. 2,OO kruin, met hierop een ca. 0,50 m breed grindpad (foto 6). Het buitentalud, dat onverdedigd is, heeft evenals het binnentalud een helling van ongeveer i : 2. Direct aan de teen van de kade ligt een teensloot. Dit kadegedeelte is vrij van bomen en struikgewas en is bekleed met een grasmat. Vervolgens heeft de kade langs de Heimanswetering over een lengte van ca. 75 m een ongeveer 2,OO m brede kruin, waarop een 0,50 m breed grindpad ligt. Het binnentalud heeft een helling van en is begroeid met riet, struiken en bomen (foto 5). Direct aan de teen van de kade ligt over de gehele lengte een teensloot. Voor de kade ligt een strook boezemland met een breedte van ongeveer 10 m met hierop een houten schuur. Het buitentalud is met grof puin verdedigd. De volgende ca. 100 meter kade komt grotendeels overeen met het gedeelte zoals hierboven beschreven. Het boezemland heeft hier echter een breedte van ongeveer 2,00 m en heeft diverse soorten beschoeiingen waar voor over het algemeen hout is toegepast. Langs dit kadegedeel te hebben enke3.e woonboten hun ligplaats en op het buitentalud zijn dan ook de nodige tuintjes aangelegd. gevormd door een kade met een 2 meter brede kruin waarop een puinpad ligt met een breedte van ongeveer 1,50 meter. Het binnentalud is hier flauwer met aan de teen een sloot. m brede 1 : 2 Hierna wordt de waterkering over een lengte van ca. 100 meter Voor de kade ligt ook hier een strook boezemland met een breedte van

9 - 6 - ca, 10 meter dat door middel van grof puin is verdedigd. De grasmat verkeert in een slechte staat, doordat zowel op het binnentalud als het boezemland veel riet en struikgewas voorkomt. De waterkering over het laatste gedeel te van de Heimanswetering bestaat uit een loswal en de bebouwing van 's-molenaarsbuurt (foto 7). Langs de Oude Rijn (foto 8) wordt de waterkering gevormd door een betonnen damwand, een buitenberm met rijwielpad en,een bomenrij met een totale breedte van ca. 6 meter, een ca. 6 meter brede asfaltweg. Indien er een binnentalud aanwezig is heeft dit een helling van 1 : 2. Voor een groot deel komen direct achter de kade huizen en industriecomplexen op kadehoogte voor. Waar dit niet het geval is ligt een teensloot. Het peil van deze sloot ligt soms op polderpeil. In enkele gevallen is het peil lager (min of meer op boezempeil >. Er bestaat de mogelijkheid om het ho slootpeil door middel van waterinlaten vanuit de Oude Rijn te handhaven. De kade langs de Lage Waardsche Rijn heeft een ongeveer 3,50 meter brede kruin met hierop een 3,OO meter brede asfaltweg. Het buitentalud heeft een helling van ongeveer 1 : 2 en is onverdedigd. Waar geen bebouwing in de teen of op het verhoogde binnentalud voorkomt, is het binnentalud vrij steil met direct aan de teen een sloot (foto 9). In zowel het binnen- als buitentalud komt vrij veel begroeiing voor en staan dikke bomen. Plaatselijk ligt direct aan de kade een strook boezemland met hierop enkele boerderijen. Ter hoogte van de eerste boerderij op het boezemland is de teensloot hier gebruikt als beerput (foto 10). Ongeveer 200 meter voor dwarsprofiel 2 heeft de teensloot, gelegen tussen een boerderij en de kade, een zelfde peil als de boezem, met aan weerszijde een betrekkelijk klein en laag dammetje (foto 11). De teensloot is door middel van een schuif van de boezem af te sluiten. De kade aan de zuidelijke zijde van de zijarm"gemeen1andsche wetering" heeft op de kruin een ca. 2,50 m breed betonpad liggen naar de boerderij Meervliet In zowel het binnen- als het buitentalud staan knotwilgen. Direct aan de teen ligt een teensloot. Het zijarmpje dat via een duiker met de Lage Waardsche Rijn in verbinding staat heeft een lengte van ongeveer 100 meter.

10 Vreemde objecten. In de kade langs de Heimanswetering komen vrij veel bomen in het buiten- en binnentalud voor. Op een afstand van ongeveer 25 meter voor de ophaalbrug die de Heimanswetering kruist, 1 igt een water- en gaszinker.

11 Geschiedenis. Volgens "Gevers van Endegeest" bestaat de polder Gnephoek al van voor Vroeger strekte de Gnephoeksche polder zich verder noordwaarts tot aan de tegenwoordige Middelweg in de polder Vrouwgeest uit. De Middelweg die destijds "Groene weg" heette, vormde vbór de bedijking van de polder Vrouwgeest de grens met deze polder. Omstreeks de tweede helft van de eeuw ontstond het plan om het daartoe geschikt gebleken noordelijke deel van"de Gnephoekl'zover zuidwaarts als het veen strekte, te bedijken, te vervenen en droog te maken. Om hiertoe te kunnen overgaan zouden eerst de Gnephoeksche- en Vrouwgeestpol der, door afdamming van de hen scheidende waterinq langs de Groeneweg, tot één polder gecombineerd en door de "Gnephoeksche" mol en gezamel ijk bema1 en worden. Op 4 oktober 1756 werd door Hoogheemraden van Rijnland aan de gezamenlijke Ingelanden consent verleend, onder goedkeuring door de overheid van een daartoe betrekkelijk reglement Dit reglement bestond uit 42 art, waarvan de 12 eerste de combinatie van de twee polders regelden gedurende de tijd die aan de drooglegging van het noordelijke deel zou voorafgaan, terwijl de 30 laatste handelden over de bedijking, vervening en droogmaking van dat noordelijke deel, dat na de voltooiing een afzonderlijke polder werd die de naam kreeg vün de polder Vrouwgeest. Aan de noordzijde zou de bedijking aansluiten aan de toen reeds gemaakte zuidel i jke ringdijk van de Oudendi jkschen polder, terwijl zij zuidwaarts, zoals reeds eerder vermeld, zou reiken zover als het veen strekte. De termijn van natvening was bepaald op 40 jaren. De drooglegging kwam in 1799 gereed en het noordelijke deel van de polder Gnephoek werd toen van het zuidelijke deel afgesneden.

12 Geologische beschrijving. Het L.G.M. heeft een geologische beschrijving gemaakt.van het gebied, waarin de polder Gnephoek is gelegen. Hierbij is van de volgende gegevens en 1 iteratuur gebrui k gemaakt: 1) archiefgegevens van boringen en sonderingen uitgevoerd door het L.G.M. 2) Geologische kaart van Nederland kwartbladen nos. 31 I en, ) Toelichting bij de nieuwe Geologische kaarten van Nederland. 4) "De rivierstreek" door Dr. T. Vink. 5) "Geologie van Nederland" door Dr. F.J. Faber. 6) "Inventaris van de Staten van Holland en West Friesland ". 7) "Rijnland en Grootwaterschap Woerden, betrekking bedijkingen en andere pol derzaken 17e eeuw". 8) "Aardrijkskundige woordenboek" door Dr. V.D. Aa, 4.1. Al gemene gegevens. Over de aanleg van de boezemkaden en hierbij gebruikte materialen zijn geen bruikbare bestekken gevonden. Om deze reden heeft het L.G.M. zich beperkt tot het opstellen van het profiel van de lagen, die zich onder het kadelichaam bevinden. In het profiel van bijlage 3K2 zijn mede boor- en sondeerredultaten van het L.G.M. verwerkt, die binnen 200 m ter weerszijden van het profi el Zijn ui tgevoerd. Bij de interpretatie van de sondeerresultaten werd de grafiek van Dr. Ir. Begemann gebruikt waarbij grondsoorten zijn gekoppeld aan de verhouding van pl aatsel ij ke kl eef- en sondeerwaarden. In die delen, waar in de nabijheid van de kaden geen onderzoek heeft plaatsgevonden,heeft het L.G.M. logische kaart van Nederland benut. uitsluitend de gegevens van de Geo- Omdat ter Plaatse Van de westelijke grens van deze polders totaal geen boor- en sondeergegevens bestaan, is dit gedeelte niet in het profiel van bijlage 3K2 opgenomen. Op de hijlage 3K1 is het betreffende deel van de Geologische kaart van Nederland op schaal 1 : overgenomen. Deze kaart verschaft gegevens over de bovenste lagen van het achterland van de kaden (de polders).

13 Overzicht van de geologische geschiedenis. Tijdens de laatste ijstijd (in het laat Pleistoceen) werden periglaciale afzettingen (formatie van Twente) gevormd, welke door eol i ti sche zanden (dekzanden) worden vertegenwoordigd. In het begin van het Holoceen begon de zeespiegelrijzing als gevolg van het afsmelten van het landijs door kl imaatsverbeteringen. De nadering van de zee had tot gevolg, dat de grondwaterspiegel werd verhoogd, wat er toe bijdroeg, dat veenvorming kon optreden. Het op deze wijze ontstane veen wordt Basisveen genoemd, In dit veenlandschap drong de stijgende zee steeds verder binnen. Er ontstond een marien pakket, dat over het algemeen bovenin uit kleien en onderin uit fijne siltige zanden bestaat (formatie van Calais). De hierna vol gende daling van de zeespiegel, gepaard gaande met de vorming van een duinbarrière langs de kust, gaf aanleiding tot nieuwe veengroei. Het aldus gevormde veenpakket wordt samengevat onder de naam Hol 1 andveen. De tweede zeetransgressie heeft het hier besproken gebied niet bereikt; wel stond het zuidelijk gedeelte (het gebied van de polder Gnephoek) onder invloed van een meanderende rivier (de Rijn). In het eerste stadium stond de Rijn onder een vrij groot verhang als gevolg van de klink van het basisveen door de bovengelegen Calais-afzettingen. Hierdoor werden in het bestaande landschap diepe meanderende geulen uitgeschuurd. Daarna werd in en langs deze beddingen zand en verder landinwaarts klei afgezet, De dikte van deze fluviatiele afzettingen (Formatie van Tiel) variëert sterk, Over het algemeen bedraagt deze buiten de rivierbedding enige decimeters, maar in de bedding kan deze tot in het Pleistocene zand reiken. Na de bedijking van de polders, die omstreeks de middeleeuwen werd vol tooi d, trad al 1 een bij dijkdoorbraak nog sedimentatie op. Deze geremani ëerde sedimenten worden overcl agafzettingen genoemd.

14 Samenvatting (zie ook bijlage 3K1) Ter plaatse van de kaden komen in principe de len voor: vol gende profi e- A. Holland veen Klei... Zand of kleigrond Calais Basi sveen Pleistocene zand B. Klei, zand; formatie van Tiel Veen Klei Zand of klei ig zand Bas i sveen Pleistocene zand Klei; formatie van Tiel Zand met klei 1 aag jes P1 ei stocene zand (oude riviergeul, formatie van Tiel)

15 Grondonderzoek Keuze van de te onderzoeken dwarsprofielen. Bij de keuze van de door het L.G.M. te onderzoeken dwarsprofielen is gebruik gemaakt van de resultaten van de verkenning, geologische beschrijving van het gebied en de geschiedenis van de polder (hoofdstuk 2,3, en 4). Volgens het bovenstaande is de kade in de volgende gedeelten te spl i tsen: Het ten noorden van de bebouwing van 's Molenaarsbuurt liggende kadegedeelte langs de Heimanswetering en de voorboezem van het gemaal heeft een iets wisselend profiej. Profiel l geeft een representatief beeld van dit kadegedeelte, Wat betreft de geologische opbouw en geschiedenis zou dit kadegedeel te deze1 fde 1 aagopbouw moeten hebben Het kadegedeelte langs de Heimanswetering, ter hoogte van 's Molenaarsbuurt heeft een hooggel egen achter1 and zodat i n dit gedeel te geen onderzoek noodzakelijk is. Het kan zonder verder onderzoek als veilig worden beschouwd De kade langs de Oude Rijn kan wat betreft haar afmetingen en vaak hooggelegen achterland zonder verder onderzoek als veilig worden aangemerkt De kade langs de Lage Waardsche Rijn ligt geologisch gezien in een overgangsgebied. In het noordelijke gedeelte kan veen voorkomen, maar in het zuidelijke gedeel te komen volgens de geologische beschrijving en de bodemkaart, rivierafzetting in de kade voor. Wat betreft de profielvorm vertoont de kade over zijn gehele lengte hetzelfde beeld. Profiel 2 is voor grondonderzoek uitgekozen. Dit profiel ligt in het noordel i j ke gedeel te. Door mi ddel van handbori ngen i c nagegaan in hoeverre de veenlaag naar het zuiden doorloopt (5.2.2.) Uitvoering van het onderzoek Onderzoek door het L.G.M. Het L.G.M. heeft in profiel 1 en 2 grondonderzoek uitgevoerd en

16 verslag hiervan gedaan in brief CO /15, die in onderstaande tekst is verwerkt. Het L.G.M. heeft het volgende veldwerk verricht: 2 middelzware sonderingen nos. 1-1 en 2-1; 2 continuboringen 29 mm nos. 1-2 en 2-1. Het aantal en de situering\ van de boringen in de uitgekozen profielen werd in overeenstemming met de afmetingen en de vorm van de kaden vastgesteld,dat wil zeggen in het gebied dat voor een mogelijk stabiliteitonderzoek van belang kan zijn. In het profiel no. 1 werden twee boringen voorzien, waarvan de boring no. 1-1 door een groot stuk hout niet gemaakt koa'worden. In het profiel no. 2 werd één boring no. 2-1 halverwege het talud uitgevoerd. Op de onderzoekpunten nos. 1-1 en 2-1 werd tevens een middelzware sondering verricht. Van de continuboringen zijn in het laboratorium de volumegewichten bepaald. Tevens zijn grondsoorten beschreven en de boorresul taten ' gefotografeerd. Aan de uitgelegde en in de lengte doorgesneden grondmonsters zijn met behulp van een handpenetrometer de vastheden van de di verse grond1 agen gemeten. De penetrometerwaarden (p) zijn grafisch weergegeven naast de boorprofielen. De resultaten van beide boringen zijn getekend in de dwarsprofielen op de bijlage 4D1. De resultaten van de sonderingen zijn met de betreffende boringen op de bijlagen 4S1 en 4S2 weergegeven, waarbij de gemeten conusweer- 2 standen en plaatselijke wri jvingsweerstanden in kg/cm tegen de diepte in m ten opzichte van N.A.P. zijn uitgezet. De bijlagen nos. 4F1 en 4F2 bevatten foto's van de boorresultaten. De grondopbouw van de onderzochte profielen ziet er van beneden naar boven in ouderdomsafname als volgt uit: Profiel no. 1 Pleistoceen - eindigt met een vaste zandlaag op N.A.P.-11,5 m. Holoceen - Basisveen heeft een dikte van ca. 1,5 ma Calais-formatie bedraagt totaal ca. 5 m en bestaat hoofdzakelijk uit klei. Hollandveen meet ca. 2,5 m waarvan het bovenste deel, ca. 1 m dik, met klei is vermengd. Fluviatiele afzettingen (kleiplaat) en Anthropogene gronden vormen samen een laag van ca.1,00 m in de polder (het

17 Profiel no achterland en de kade) en ca. 2,20 m ter plaatse van de kruin van de kade. Zij bestaan over het algemeen uit klei, al of niet met zand of humus vermengd. Pleistoceen - eindigt met een vaste zandlaag op N.A.P.-11,00 m. d Holoceen - Basisveen heeft een dikte van ca. 1 m. Calais-formatie meet ca 4,80 m, waarvan 4,30 m hoofdzakelijk uit zand bestaat en daarboven de rest uit klei met plantenresten, Hollat idveen- totale dikte ca 3 m, waarvan het bovenste deel ca. 1,50 m met klei is vermengd. F1 uvi atiele afzettingen en Anthropogene gronden vormen samen een laag van ca. 1,70 m dikte, waarin klei overheerst. Voor een nauwkeurig beeld van de ligging der lagen wordt verwezen naar de desbetreffende bij 1 agen. Zoals uit de geol ogi sche beschri jvi ng bl ij kt, rusten de boezemkaden van deze polder de in principe op twee afzonderlijke geologische gebieden. Eén gebied (de kade langs de Heimanswetering tot aan de Rijn en nog m langs de Rijn) bestaat o.a. uit mariene afzettingen: Calais-formatie, en Hollandveen, en he& tweede gebied (de rest van de kade langs de Rijn en de kade langs de Lage Waardsche Rijn is uit fluviatiele sedimenten: Formatie van Tiel opgebouwd (opvulling van oude rivierbedding). De aangetroffen grondslag ter plaatse van het profiel no. 1 (het eerste gebied) komt praktisch overeen met wat in dit gedeelte van de kade werd verwacht. Deze overeenkomst betreft niet alleen de litho-stratigrafie, dat wil zeggen de kwaliteit en de opeenvolgïng van de lagen, maar ook de diepteligging van de betrokken lagen (zie bijlage 3K2). De aangetroffen grondslag ter plaatse van het profiel no. 2 (het tweede gebied) duidt er op dat hier eveneens mariene afzettingen voorkomen Aanvullende handboringen. Door middel van handboringen is nagegaan in hoeverre de laag Hollandveen uit profiel 2 in zuidelijke richting doorloopt, mat andere woorden in hoeverre profiel 2 qua grondopbouw als representatief voor de gehele kade 1 angs de Rijn kan worden gesteid. Uit de resultaten blijkt dat, gaande in de richting van de Oude Rijn, de veenlaag steeds meer wordt verontreinigd door klei. Op ongeveer 550 m voor de Oude Rijn is de veenlaag verdwenen en is er

18 een laag zandige klei of klei voor in de plaats gekomen. De kade heeft dan dezelfde opbouw als de kade "langs de Kromme Aar (polder Oudshoorn; rapport A ) Metingen van het fr2atisch vlak. In beide onderzochte profielen zijn open peilbuizen geplaatst om de hoogte van het freatisch vlak te kunnen bepalen. De buizen zijn gedurende 1,5 maand waargenomen. In deze tijd is een droge en een natte periode voorgekomen. De hoogst gemeten freatische 1 i jn is getekend op bijlage 2. Bij de metingen in profiel 1 valt op dat de peilbuis halverwege het binnentalud tijdens de natte periode de meeste stijging vertoont (2 0,25 m), terwijl het peil in de andere buizen slechts een geringe stijging vertoont. In profiel 2 is een kleine stijging (-1. 0,lO m) in alle peilbuizen waargenomen. Gezien de toch wel flinke stijging van het freatisch vlak in profiel 1, is het belangrijk te weten in hoeverre de evenwichtsfactor gevoelig is voor stijging van de waterspanning. In hoofdstuk 7 zal hier nader op worden ingegaan Keuze van de profielen stabiliteitsonderzoek. Het voorgaande onderzoek toont aan dat profiel 1 en 2 grote overeenkomst vertonen: de beide profielen hebben een kruinbreedte die van elkaar verschilt, naar de helling van het binnentalud ( 1:2 à 2:5) en de kerende hoogte zijn dezelfde. Vanaf het Pleistoceen tot aan het maaiveld zijn de conusweerstanden in dezelfde profielen, behalve enkele dunne laagjes in de opgebrachte 2 specie, in het algemeen niet hoger dan 5 kg/cm. Het enige duidelijke verschil in de grondopbouw is de andere korrelgrootte van de Calais-formatie. Dit verschil manifesteert zich ook in de gemeten conuswaarden. Zij bewegen zich in dit zandige traject in pro- 2 fiel 2 omstreeks 10 kg/cm. Profiel 1 is voor een nader stabil iteitsonderzoek uitgekozen. De kade langs de Lage Waardsshe Rijn met de grondopbouw als profiel 2 kan dan op grond van de resultaten in profiel 1 worden beoordeeld. Voor de beoordeling van de rest van de kade langs de Lage Waardse Rijn kan gebruik worden gemaakt van de resultaten van het stabil iteitsonderzoek in de polder Oudshoorn.

19 Maatgevende boezemstand. In het rapport "Systemati sch kadeonderzoek 1972" is een ui tvoeri ge beschouwing gegeven over het voorkomen van een maatgevend pei 1 op Rijnlands boezem. Als maatgevende stand is in dit rapport een pei 1 van N.A.P.- 0,35 m vastgesteld. Dit peil is ook toegepast bij de stabiliteitsberekeningen (zie hoofdstuk 7).

20 Stabi 1 i tei tsonderzoek. _, In hoofdstuk 5.4. is een verklaring gegeven waarom profiel 1 voor een nader stabil i tei tsonderzoek in aanmerking komt. Een beschrijving van het onderzoek en de resultaten zijn in rapport CO li gegeven. Dit rapport is als bijlage 5 toegevoegd. Uit de stabiliteitsberekeningen blijkt dat de veenlagen 2,3 en 4 de grootste invloed hebben op de stabiliteit. Laag 3 is hiervan het ongunstigst en heeft de meeste invloed op de stabiliteit. Bij een hoger freatisch vlak loopt vooral de schuifspanning in laag 4 terug. Uit beschouw! ngen van gevonden +!-en c ' -waarden uit voorgaande celproeven op monsters uit soortgelijke lagen (rapport S ) blijkt dat de gevonden +' en c'-waarden overeenkomen met de lage (p' en c'- waarden van niet samengeperst veen. Rede9 i jkerwi js mag daarom worden aangenomen dat er geen lagere waarden in lengte richting van de kade te verwachten zijn. Uit de stabiliteitsberekeningen blijkt dat profiel 1 bij een, onder normale omstandigheden gemeten freatisch vlak, juist voldoende stabiel is, maar bij een geringe-'stijging van het freatisch vlak zal de stabiliteit snel achteruit gaan. De evenwichtsfactor daalit dan beneden de als veilig gestelde waarde.

21 Beoordeling van de veiligheid van de gehele kade. Uit de hoofdstukken 2 t/m 7 kan het volgende worden geconcludeerd wat betreft de veiligheid van de kaden: 8.1. De kaden langs de Heimanswetering, ter hoogte van 's Molenaarsbuurt en de kade langs de Oude Rijn kunnen vanwege hun afmetingen en het vaak hooggelegen achter1 and, zonder meer als vei 1 ig worden aangemerkt. 8.2, De kade langs de Heimanswetering ten noorden van 's Molenaarsbuurt ( ook de kade langs de voorboezem van het gemaal) heeft volgens het stabiliteitsonderzoek in profiel 1 een evenwichtsfactoc die onder normale omstandigheden juist voldoende is, maar bij een geringe stijging van het freatisch vlak snel onvoldoende is. De kade moet dan ook als onveilig worden aangemerkt. De grote hoeveelheid verwi 1 derde beplanting heeft de grasmat over een groot deel van de kade aangetast. Aanbevolen wordt het nodige te verrichten om een goede grasmat op de kade te kweken, opdat bijvoorbeeld de eroderende werking oversl ag van haalgolven over de kade wordt tegengegaan. I I 8.3. De kade langs de Lage WaardSche Rijn heeft in het noordelijke gedeelte (ter hoogte van dwarsprofiel 2) een iets ongunstiger profiel en dezelfde grondopbouw als de kade langs de Heimanswetering. Op grond van het onderzoek in laatstgenoemde kade moet ook dit kadegedeelte als onveiliq worden aangemerkt. Uit aanvullende boringen blijkt dat het zuidelijke kadegedeel te langs de Lage WaardSche Rijn uit klei is opgebouwd. De kade heeft hier dezelfde laagopbouw als de kade langs de Kromme Aar in de polder Oudshoorn, Het profiel van deze kade verschilt ook niet veel van dat langs de Lage Waardsche Rijn. Uit het stabiliteitsonderzoek in de kade langs de Kromme Aar (zie rapport A ) bleek dat de kade voldoende stabiel is (minimum evenwi chtsfactor 1,65). Uit het voorgaande mag worden geconcl u- deerd dat het zuidelijke kadegedeelte langs de Lage Waardse Rijn een betere stabi1iteit"bfft dan het noordelijke-geçieelte. Wet zuid1 ijkc* kadbgedee1 te wordt vol doende vei 1 i g geacht.

22 Samenvat t i nq Er is een onderzoek ingesteld naar de veiligheid van de boezemkaden van de polder Gnephoek (225 ha), De kaden liggen langs de Heimanswetering, Oude Rijn en Lage Waardsche Rijn en hebben een totale lengte van ongeveer 3 km. Hoewel de polder Gnephoek door een polderkade is gescheiden van het achterge7egen gebied, is de hoogte van deze kade zodanig dat bij doorbraak van de boezemkade van de polder Gnephoek, het achtergelegen gebied met een oppervlakte van ongeveer 500 ha ook de kans loopt te inunderen De kade langs de Heimanswetering (ten noorden van Is Molenaarsbuurt) en de voorboezem van het gemaal, heeft een ongeveer 1,5ü m brede kruin en een hoogte van N.A.P.-0,05 m. Het binnentalud heeft een helling van 2 : : 3. Langs de teen ligt een sloot. De kade bestaat direct onder de kruin uit zandhoudende klei, waaronder een ongeveer 3 m dikke veenlaag ligt. Vanaf de onderkant van het veen zetten zich kleiige lagen voort, waarin over de eerste anderhalve meter nog veel plantenresten aanwezig zijn. De veenlaag heeft slechte grondmechanische eigenschappen. Hierdoor is de stabiliteit van de kade bij een onder normale omstandigheden gemeten freatisch vlak maar juist voldoende; bij een stijging van het freatisch vlak wordt de stabiliteit onvoldoende. De berekende minimum evenwichtfactor is 1,08. De kade moet als onvoldoende veilig worden aangemerkt De kade langs de Heimanswetering (ter hoogte van Is Molenaarsbuurt) en de Oude Rijn kan, vanwege haar afmetingen en het hooggelegen achter- 1 and, zonder verder onderzoek als vei 1 ig worden beschouwd ukdat de kade langs de Lage Waardsche Rijn gedeeltelijk -- ~ in een rivierkleigebied en gedeeltelijk in een veengebied ligt, moet deze kade in twee gedeel ten worden gesp1 i tst: Het noordelijke gedeelte heeft nagenoeg dezelfde afmetingen en laagopbouw als de kade langs de Heimanswetering (ten noorden van 's-molenaarsbuurtb). Daar de veiligheid van laatstgenoemde kade onvoldoende is (9.1.)s moet ook het noordelijke kade gedeelte langs de Lage Waardse Rijn als onveilig worden aangemerkt.

23 Het zuidel i jke kadegedeelte heeft dezelfde afmetingen als het noordelijke gedeelte. De kadeopbouw is echter anders. De veenlaag is geheel verdwenen. De kade is volledig opgebouwd uit kleiige materialen. De kade is qua afmetingen en laagopbouw te vergelijken met de kade langs de Kromme Aar van de polder Oudshoorn (rapport A74-007). Hier werd een minimum evenwichtfactor berekend van 1,65. Het zuidel i j ke kadegedeel te kan daarom als vei 1 ig worden beschouwd.

24 laboratorium voor grondmechanica I stieltjesweg delft 2 postbus 69 telefoon: (015) , telex: solab nl postglro: bank: mees en hope nv delft Ik- CO 2225O-O/I Werkzaamheden ten behoeve van opdrachtgevers worden slechts ultgevoerd op voorwaarde dat de opdrachtgever afstand doet van leder recht op aansprakelljkstelllng en zich verpllcht tot vrijwaring voor Iedere aansprakelijkheid jegens derden. Het rapport mag slechts woordelljk en in zijn geheel worden gepubliceerd na schriftelijke toestemmlng.

25 -1- In het kader van een onderzoek naar de standzekerheid van de boezemkaden is in opdracht van hel; Centrum voor Onderzoek Waterkeringen (COW) door het Laboratorium voor Grondmechanica (LGM) een stabiliteitsonderzoek uitgevoerd aan één dwarsprofiel van de boezemkade ïangs de Gnephoekpolder. De resultaten van het onderzoek worden in dit rapport vermeld. Algemene gegevens betreffende het onderzoek Aantal onderzochte profielen : 1 Aantal continuboringen 66 mm : 3 Totale boorlengte : 16 m Aantal celproeven : 13 Periode terreinwerk : Inleiding Dit stabiliteitsonderzoek is een vervolg op een door het LGM uitgevoerd vooronderzoek in een 2-tal profielen (nrs. 1 en 2). De resultaten van dit vooronderzoek zijn in het eind-rapport van het COW vermeld. Het vooronderzoek heeft bestaan uit de uitvoering van middelzware Sonderingen en continuboringen 29 mm. Naar aanleiding van dit vooronderzoek is één profiel nr. 1 uitgekozen voor een volledig stabiliteitsonderzoek. Profiel nr. 1 ligt in de kade langs de Heimanswetering.

26 - 2 - Omvang van het onderzoek Ter verkrijging van ongeroerde grondmonsters en aanvullende gegevens omtrent de grondlagenopbouw zijn 3 continu gestoken boringen met een diamter van 66 mm uitgevoerd. In het laboratorium zijn uit de boorresultaten 13 monsters genomen, waarop langzame celproeven zijn uitgevoerd, om de wrijvingseigenschappen van de diverse grondlagen in volledig geconsolideerde toestand te bepalen. Verder zijn van een aantal monstertjes uit de boringen de volumegewichten bepaald. De volumegewichten zijn naast de wrijvingseigenschappen van belang voor de bepaling van de aandrijvende en weerstandbiedende krachten bij de stabiliteitsberekeningen. Na het nemen van de monsters voor de laboratoriumproeven zijn de overige boorresultaten beschreven en gefotografeerd. Deze foto's zijn als bijlagen F3 t/m F5 bij dit rapport gevoegd. Op bijlage B1 zijn de boorprofielen getekend, waarnaast tevens de volumegewichten en de plaatsen van de celproefmonstexs staan aangegeven. Om een indruk van de laagopbouw in de kade te verkrijgen zijn deze boorprofielen nogmaals getekend in het dwarsprofiel op bij lage D2. De celproefresultaten zijn grafisch weergegeven op de bijlagen C1 t/m ~ 5. Het verloop van de freatische lijn in het dwarsprofiel is bepaald aan de hand van door het COW geplaatste peilbuizen. Deze peilbuizen zijn gedurende enige weken waargenomen tegelijkertijd met de waterstand in de boezem en in de kwelsloot. Daarnaast heeft het COW gegevens verstrekt omtrent de maatgevende boezemwaterstand.

27 - 3 - Met de verkregen gegevens is een laagopbouw van het profiel vastgesteld, waarbij aan de diverse lagen bepaalde grondeigenschappen zijn toegekend, die per laag constant worden verondersteld. Het is duidelijk dat dit rekenmodel slechts een benadering van de werkelijkheid zal zijn, daar nooit een continu beeld van de ondergrond wordt verkregen, er spreiding in de proefresultaten optreedt, etc. Met het rekenmodel zijn een groot aantal stabiliteitsberekeningen uitgevoerd, waarbij cirkelvormigeglijvlakken zijn toegepast. De berekeningen zijn met twee verschillende freatische lijnen uitgevoerd, te weten: FL-1 : een freatische lijn, waarvan het verloop is bepaald aan de hand van de peilbuiswaarnemingen. Fl-2 : een freatische lijn, waarvan het verloop is aangenomen bij de maatgevende boezemwaterstand van 0,35 m - N.A.P. De toegepaste laagverdelingen en grondeigenschappen, alsmede de resultaten van de stabiliteitsberekeningen, zijn'op de bijlage G1 aangegeven. Resultaten Profiel nr. 1 De aangetroffen grondslag is als volgt: Onder de kruin van de kade (het hoogste punt hiervan ligt practisch op N.A.P.-niveau) bevindt zich tot een diepte van ca 1 m een opgebrachte zandige kleilaag met wat puin.

28 - 4 - Beneden deze laag kant tot een diepte van ongeveer 5 m een veenpakket voor, waarvan de bovenste ca 2,5 m met fijne anorganische bestanddelen (klei) is verontreinigd. Vanaf de onderkant van het veen zetten zich kleiige lagen voort, waarin over de eerste anderhalve meter nog veel plantenresten aanwezig zijn. De stratiurafische indelina van dit Profiel: zandige kleilaag met puin (Anthropogene gronden) veen - (Hol land-veen) klei met Dlantenresten IV 7 )(Afzettingen van Calais) klei met schelpenresten I11 Celproeven (bijlagen C1 t/m C5) De toegepaste procedure van de z.g. langzame celproeven werd in het LGM speciaal voor het onderzoek van de boezemkaden ontwikkeld. Zij bestaat uit: het opmeten en het wegen van de uitgekozen grondmonsters voor en na de proef; de registratie van het gedrag van het monster bij,een 4-tal belastingstrappen. Elke trap bestaat uit: het belasten van het monster, een consolidatieperiode en het "mohren" van het monster (onder het mohren wordt verstaan een verlaging van de horizontale spanning, om het stadium van bezwijken van het monster te benaderen). In het navolgende zijn de voorgekomen afwijkingen in het verloop van de celproeven vermeld.

29 - 5 - Van de beproefde monsters waarover geen aantekeningen zijn gedaan kan aangenomen worden, dat de proef normaal en bevredigend is verlopen. monster nr. 6 (veen iets kleiig) het monster was zeer slap en bleek weinig voorbelast te zijn; bij de eerste twee belastingstrappen veroorzaakte het aanbrengen van lage belastingen zeer grote zettingen, terwijl de horizontale steunspanningen practisch nihil bleven: de resultaten van deze proef zijn daarom op de derde en de vierde belastingctrappen gebaseerd i monster nr. 15 (veen) bij de vierde trap is een storing in het celapparaat ontstaan, waardoor de uitkomst van deze trap niet betrouwbaar kan worden geacht, de eerste drie trappen boden wel een ongestoord verloop; monster nr. 16 (klei met plantenresten) bij de derde trap ontstond een lek in de rubber omhulling van het monster, hetgeen een voortijdig bezwijken van dit monster veroorzaakte; de eerste twee belastingen.zijn wel normaal verlopen, de uitkomsten van deze proef zijn daarom op.twee belastingstrappen gebaseerd;

30 - 6 - Rekenmodel (bij lage G1) Het profiel werd eerst lithostratigrafisch en daarna op grond van de gevonden grondeigenschappen van de monsters in 6 lagen verdeeld, te weten: de laag 1: opgebracht materiaal; de lagen 2, 3 en 4: veen, dat in de eerste twee lagen met klei is vermengd; de laag 5: klei met plantenresten en de laag 6: klei met schelpenresten. In de laag 1 konden geen monsters worden genomen voor celproeven. De bovenkant van de boorkern van boring 1-3 was te veel beschadigd. Daarom zijn de aan deze laag 1 toegekende grondeigenschappen aan een in de buurt van deze kade uitgevoerd onderzoek ontleend. (zie LGM-rapport CO monster 1). In de lagen 2 t/m 5 is het gemiddelde genomen van de in elke laag gelegen monsters. De aan de laag 6 toegekende waarden zijn uit één monster nr. 10 afkomstig. De berekende minimum evenwichtsfactoren zijn in de onderstaande tabel vermeld; de bijbehorende glijcirkels zijn op bijlage G1 ingetekend. F1-1 n = 1,38 F1-2 n = 1,08 Analyse van grondeigenschappen, en aanvullende berekeningen De onderzochte kade bevindt zich in het gebied, dat in het verleden door de zee-sedimenten (t.p.v. de kaden : kleien) van de Calais-formatie is bedekt.

31 - 7 - Bovenop deze mariene sedimenten is het veen gevormd. (Hollandveen). En het navolgende zijn enige aspecten van de grondeigenschappen van de desbetreffende grondlagen behandeld met het oog op het rekenmodel van het profiel 1. De richting van de beschrijving is van beneden naar boven. Afzettingen van Calais lagen 6 en 5 laag 6 monster nr. 10 (klei met schelpenresten): de gemeten lage c'-waarde, en de zijn niet typerend voor een 3 dergelijke kleisoort (y = 1,51 t/m ). De verklaring van deze uitkomsten moet waarschijnlijk gezocht worden in een vrij hoge concentratie van schelpresten, die t.p.v. dit monster aanwezig is. Omdat uit de uitgevoerdeglijvlakberekeningen is gebleken dat in geen van de berekende gevallen deze laag door de minimum cirkels wordt bereikt, zijn mogelijk aanvullende berekeningen met andere wrijvingswaarden niet uitgevoerd. laag 5 monsters nrs. 8 en 16 (klei met plantenresten): in de resultaten van deze twee proeven zijn verschillen geconstateerd. Monster nr. 8 heeft een lage c'-waarde en een voor een dergelijke grondsoort. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een aanzienlijke hoeveelheid plantenresten. Door de webstructuur van deze plantenresten gedragen dergelijk kleien zich meer als veen. De in monster nr. 6 is zeer laag. Deze uitkomst is slechts uit twee belastingstrappen berekend. Daarom is deze waarde niet volledig betrouwbaar. Omdat geen andere monsters ter beschikking staan om alsnog aanvullende proeven uit te voeren, zijn de wrijvingswaarden van beide monsters benut. De ge- 2 middelde waarden hiervan zijn namelijk c' =0,025 kg/cm en

32 = 21,08O. Deze waarden komen vrij goed overeen met wat reeds vroeger voor een dergelijke kleilaag wordt gevonden. Hollandveen (lagen 4, 3 en 2) 3 laag 4 monsters nrs. 7A, YB, 14 en 15 (veen y = 1,Oî t/m ): de monsters bestaan uit gelijkaardige veensoorten, een combinatie van riet-en zegge-resten. De resultaten van alle 4 monsters zijn vrij constant behalve van monster 15, die ten opzichte van de andere lager is. Het veen is een organisch sedentaat, waarbij plaatselijke afwijkingen door hun organische oorsprong mogelijk zijn. Alle 4 monsters zijn in het rekenmodel gebruikt. 3 laag 3 monsters nrs. 6 en 13B (gemiddelde y = 1,ll t/m ) en 3 laag 2 monsters nrs. 2, 3 en 13A (gemiddelde y = 1,32 t/m ): in beide lagen is anorganisch bijmengsel aangetrof en, waarvan een duidelijk toename in de richting van het veenoppervlak waarneem- baar is. Verder is ook geconstateerd, dat het veen in laag 2 practisch veraard is. Opgemerkt wordt nog, dat laag2 stratigrafisch gezien een over- gang vormt, tussen het Hollandveen en de Anthropogene gronden. Anthropogene gronden - laag '1 (geen monster) : zoals reeds eerder werd vermeld, kon geen monster voor de bepaling van de wrijvingswaarden worden genomen. Om die reden werd gebruik gemaakt van de resultaten op gelijkaardige monsters (grondsoort en y-waarde) uit de omgeving van deze kade. Aan dergelijke eisen voldoen twee monsters respectievelijk: monster nr. 1 uit het kadeonderzoek langs de Oudshoornpolder (XMrapport nr. CO ) enuit het kadeonderzoek van de ûudendijk-

33 -9-.- polder (LGM-rapport CO ) ook monster nr. 1. a. monster nr. 1 (CO ) klei zandig 3 1,72 t/m c' = 0,065 kg/cm2 ' CP' O = 23,74 b. monster nr. 1 (( O) klei zandig 3 1,73 t/m c' = 0,073 kg/cm2 = 25,06' Het eerste aantal stabiliteitsberekeningen, waarvan de resultaten hierbaven zijn vermeld, is met de wrijvingswaarden van het eerste monster (a.) uitgevoerd. Omdat de laag 1 invloed op de evenwichts- toestand van de onderhavige kade kan hebben, werden alsnog aanvullende berekeningen gedaan met de waarden uit het tweede monster (b.). Deze berekeningen zijn slechts met F1-2 uitgevoerd, voor de uit geval 1 gevonden minimum cirkels. Het resultaat hiervan is n = 1,09 Hoewel deze aangenomen waarden voor laag 1 wellicht niet geheel overeen komen met de werkelijke waarden van deze laag, blijkt wel uit de berekende evenwichtsfactoren dat enige variatie in de wrijvingswaarden voor laag 1 (monster-a tegenover monsber b) slechts een zeer gering verschil in stabiliteit geeft (1,08 tegenover 1,09). geacht. Om deze reden wordt een aanvullend onderzoek niet nodig Samenvatting en conclusie De laagopbouw van het onderzochte kadeprofiel vertoont geologisch gezien een regelmatig beeld. De lagen lopen practisch horizontaal. De proeven op de gekozen monsters hadden over het algemeen een bevredigend verloop. Voor de meeste lagen zijn meerdere proofresultaten beschikbaar; de gemiddelden hiervan kunnen als representatief voor deze

34 grondsoorten worden geacht. Een uitzondering vormt laag 1, waarvoor de toegekende waarden overgenomen moesten worden van naburige onderzoekingen. De aangenomen waarden zijn voor deze grondsoorten zeker niet aan de lage kant. Gezien de berekende evenwichtsfactoren voor F1-2 (n = 1,08 en 1,091 wordt niet verwacht dat met een aanvullend onderzoek zodanig betere waarden zouden worden gemeten dat deze een bevredigende verbetering van de evenwichtsfactoren tot gevolg zouden hebben. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt, dat de stabiliteit van de kade bij de normale wateromstandigheden F1-1 nog voldoende is, doch bij invoering van de hoge freatische lijn F1-2 onder de toelaatbare grens zakt. De reden van deze lage evenwichtsfactoren moet toegeschreven worden aan de vorm van de kade (vrij steil; kort binnenbeloop met een teensloot direct onder aan). Uit het geologisch profiel dat voor deze kade langs de Heimanswetering is opgesteld blijkt, dat geen grote variaties in de ligging en de dikte van de betrokken lagen voorkomen. Dit'betekent, dat kadedelen, die qua vorm gelijk zijn aan die van het onderzochte profiel nr. 1 weinig overmaat aan stabiliteit bezitten. Bij regelmatig voorkomen van de maatgevende boezemstand zal deze kade deformaties gaan vertonen, die de stabiliteit van de kade op den duur in gevaar kunnen brengen. opgesteld door: n P.V.F. S. Krajigek F. J. van Duren

35 Bij dit rapport behoren de volgende bijlagen O legenda P1 situatie 1: D2 dwarsprofiel 1:lOO 81 boorprofielen ~1 t /m CS celproefresultaten G1 resultaten van stabiliteitsberekeningen F3 t/m F5 foto's van boorresultaten

36 9 5 I Stieltjesweg 2, Delft Postbus 69 Telefoon Postgiro LABORATORIUM VOOR GRONDMECHANICA Bank: Bank Mees en Hope NV Delft STICHTING WATERBOUWKUNDIG LABORATORIUM No Centrum voor Onderzoek Waterkeringen, Bankastraat 137, ' s-gravenhage, onderwerp : Kadeopder zoek Gnephoek polder. Met betrekking tot het systematisch onderzoek naar de standzekerheid van de boezemkaden doen wij U hierbij de resultaten van het vooronderzoek aan de boezemkaden van de bovengenoemde polder toekomen. W i j hebben van U ontvangen. 1) de situatie van de betrokken polder 1:25000 tek.no ) dwarsprofielen nos. 1 en 2, 1:lOO tek.no ) cogie van Uw interne rapport "de resultaten van de visuele terreinverkenning"., Vaar topogxafische gegevens alsmede het geologische-historische overzicht van de kaden verwijzen wij naar onze brief C /3 van 27 Pebmari 1'974. In h-et kader van dit onderzoek zijn door ons uitgevoerd: 2 middelzwase sonderingen nos. 1-1 en 2-1; 2 continuboringen 29 mm nos. 1-2 en 2-1. Verzoeke bij beantwoording datum en kenmerk van deze brief te vermelden. - * Werkzaamheden ten behoeve van opdrachtgevers worden slechts uitgevoerd op voorwaarde dat de opdrachtgever afsiand doet van ieder recht op aansprakelijkstelling en zich verplicht tot vrijwaring voor iedere aansprakelijkheid jegens derden. Het rapport mag slechts woordelijk en In zijn geheel worden gepubliceerd na schriftelijke toestemming.

37 I--_ kenmerk: CO /15 dt.: 16 aygustuc 1974 blad: Het aantal en de situering van de boringen in de uitgekozen profielen werd in overeenstemming met de afmetingen en de vorm van de kaden vastgesteld d.w.z, in het gebied dat voor een mogelijk stabiliteitsonderzoek. van belang kan zijn., In hei; profiel no. 1 werden twee boringen vosrzien, waarvan de boring no. 1-1 door een groot stuk hout niet gemaakt kon worden. In het profiel no. 2 werd één boring no. 2-1 halverwege hetetalud uitgevoerd. Op de onderzoekpunten nos, 1-1 en 2-1 werd tevens een middelzware sondering ver richt. Van de continuboringen zijn in het laboratoriym de volumegewichten bepaald. Tevens zijn grondsoorten beschreven en de boorresultaten gefotografeerd. Aan de uitgelegde en in de lengte doorgesneden grondmonsters zijn met behulp van een handpenetrometer de vastheden van de diverse grondlagen gemeten. De penetrometerwaarden (p) zijn grafisch weergegeven naast de boorprofielen. De resultaten van beide boringen zijn getekend in de dwarspro ielen op de bijlage Di. De mesultaten van de sonderingen zijn met de betreffende boringen op de bijlagen S1 en S2 weergegeven,, waarbij de gemeten conusweerstanden en plaatselijke wrijvingsweerstanden in kg/cm2 tegen de diepte in m ten opzichte van N.A.P. zijn uitgezet. De bijlagen nos. F1 en F2 bevatten foto's van de boorresultaten. Het opmeten van de dwarsprofielen alsmede de plaatsbepaling en Be waterpassing van de onderzoekpunten werd door Uw meetdienst verricht. De tijdens bet waterpassen van de dwarsprofielen waargenomen waterstand in de boezem en in de kwelsloot zijn in de dwarsprofielen ingetekend. Aangetroffen grondslag (bijlagen S1 en S2 ei1 Dî). De grondopbouw van de onderzochte profielen ziet er van beneden naar boven in ouderdomsafname als volgt uit: Pcofiel no. 1 Pleistoceen - eindigt met een vaste zandlaag op 11,5 m - N.A.P, Holoceen - Basisveen heeft een dikte van ca 1,s m. Calais-formatie bedraagt totaal ca 5 m en bestaat hoofdzakelijk uit klei.

38 Hollandveen meet ca 2,5 m, waarvan het bovenste deel, ca 1 m dik, met klei is vermengd. Fluviatiele afzettingen (kleiplaat) en Anthropogene gronden vormen samen een laag van ca 1,O m in de polder (het achterland en de kade) en ca 2,20 m t.p.v. de kruin van de kade. Zij bestaan over het algemeen uit klei, al of niet met zand of humus vermengd. b Profiel no. 2 Pleistoceen - eindigt met een vaste zandlaag op 11,0 m - N.A.P. Holoceen - Basisveen heeft een dikte van ca 1 m. Calais-formatie meet ca 4,80 m, waarvan 4,30 m hoofdzakelijk uit zand bestaat en daarboven de rest uit klei met plantenresten. Hollandveen - totale dikte ca 3 m, over ca 1,50 m met klei is vermengd. waarvan het bovenste deel Fluviatiele afzettingen en Anthropogene gronden vormen samen een laag van ca 1,70 m dikte, waarin klei overheerst. Voor een nauwkeurig beeld van de ligging der lagen wordt verwezen naar de desbetreffende bijlagen. Zoals uit het reeds genoemde geologische rapport blijkt, rusten de boezemkaden van deze polder in principe op twee afzonderlijke geologische gebieden. Eén gebied (de kade langs de Heimanswetering tot aan de Rijn en nog m langs de Rijn) bestaat o.a. uit mariene afzettingen: Calais-formatie,en Hollandveen, en het tweede gebied (de rest van de kade langs de Rijn en de kade langs de Lage Waard) is uit fluviatiele sedimenten: Formatie van Tiel opgebouwd (opvulling van oude rivierbedding). De aangetroffen grondslag t.p.v. het profiel no. 1 (het eerste gebied) komt practisch overeen met wat in dit gedeelte van de kade werd verwacht. Deze overeenkomst betreft niet alleen de litho-stratigrafie, d.w.z. de kwaliteit en de opeenvolging van de lagen, maar ook de diepte-ligging van de betrokken lagen (zie bijlage K2). De aangetroffen grondslag t.p.v. het profiel no. 2 (het tweede gebied) duidt er op dat hier eveneens mariene afzettingen voorkomen, hoewel dit gezien de situering van dit profiel niet werd verwacht.

39 kenmerk: CO /15 dt.: 16 augustus 1974 blad: Bij het vervaardigen van het geologische profiel. (zie bijlage K2) werd op grond van de bestaande literatuur aangenomen, dat ook onder de boezemkaden langs de Lage Waard een rivierkreek loopt (een aftakking van de oude Rijn-bedding). Dat in het profiel no. 2 uitsluitend mariene afzettingen (Calais-formatie) voorkomen, kan men op twee manieren verklaren: 1) dat de.rivier-aftakking als een dode rivierarm nog vóór het profiel * no. 2 ophoudt; 2) dat deze rivier-aftakking zuidelijker van het profiel no. 2 heeft gelopen. Grondmechanische aspecten en conclusie I ^ 1. De beide profielen blijken ongeveer dezelfde grondopbouw te bezitten, en tonen ook wat hun vorm betreft enige overeenkomst. Zij hebben vrij korte steile taluds onder ca 1:2,5. De kruinbreedte in het profiel no. 1 bedraagt ca 1,5 m en in het profiel no. 2 ca 3 m. polder is betrekkelijk ondiep (ca 1,5 m - N.A.P.). 2. in in De niet uitgeveende Vanaf het Pleistoceen tot aan het maaiveld zijn de conusweerstanden beide profielen, behalve enkele dunne laagjes in de opgebrachte specie, 2 het algemeen niet hoger dan 5 kg/cm. Het enige duidelijke verschil in de grondopbouw is de andere korrelgrootte van de Calais-formatie (zie hoofdstuk Aangetroffen grondsïag). Dit verschil manifesteert zich ook in de gemeten conuswaarden. Zij be- 2 wegen zich in dit zandige traject in profiel 2 omstreeks 10 kg/cm. 3. Ondanks het feit, dat de onderzochte profielen in twee verschillende kaden zijn uitgekozen, bestaat er duidelijk Overeenkomst tussen de prof ielen. Naar onze mening zullen de kaden t.p.v. beide profielen geen overmaat aan stabiliteit bezitten, Omdat de grondopbouw van deze kaden vrijwel gelijkwaardig is, stellen wij voor om slechts in het profiel no. 1 onge-. roerde monsters te steken en dan met de verkregen waarden voor de grondeigenschappen beide profielen te berekenen. Teneinde een voldoende spreiding van de te verkrijgen grondgegevens te bereiken stellen wij voor drie boringen uit te voeren: twee t.p.v. de huidige onderzoekpunten nos. 1 en 2, en nog één halverwege het talud.

40 ,.,.. : -,.. i. b kenmerk: CO /15 dt.: 16 augustus 1974 blad: Zoals in deze brief reeds werd vermeld, is de grondopbouw van het profiel no. 2 anders dan wat in dit gebied werd verwacht. Om deze reden raden wij U aan om in de kade langs de Lage Waard een aanvullend onderzoek te verrichten, om na te gaan voor welk kadedeel het profiel no. 2 representatief is. Opgesteld door: 'P.V.F.S. &aji;ek. F.b. van Duren. Bij deze brief'behoren de volgende bijlagen: c O legenda PI situatie 1:25000 Dl dwarsprofielen nos. 1 en 2 1:lOO SI en S2 sondeerresultaten F1 en F2 foto's van de boorresultaten.

41 . I y rundmechanica ddifn LABORATORIUM VOOR GRONDMECHANICA Stieltjesweg 2, Delft Postbus 69 Telefoon * Postgiro STICHTING WATERBOUWKUNDIG LABORATORIUM No Bank: Bank Mees en Hope NV Delft Centrum voor Onderzoek Waterkeringen, Bankastraat 137,. ' s-gravenhage. ondennrerp bljlagen : - dlct/type : Kjc/vAm Kadeonderzoek Gnephoek polder. kenmerk : dt.: ons kenmerk: C /15 dt. : 16 augustus 1974 b Inleiding: Met betrekking tot het systematisch onderzoek naar de standzekerheid van de boezemkaden doen wij ü hierbij de resultaten van het vooronderzoek aan de boezemkaden van de bovengenoemde polder toekomen. Wij hebben van U ontvangen. 1) de situatie van de betrokken polder 1:25000 tek.no ) dwarsprofielen noc. 1 en 2, 1:lOO tek.no ) copie van Uw interne rapport "de resultaten van de visuele terreinverkenning". Voor topografische gegevens alsmede het geologicche-historische overzicht van de kaden verwijzen wij naar onze brief CO /3 van 27 februari Omvang " onderzoek. 1n"het kader van dit onderzoek.zijn door ons uitgevoerd: 2 middelzware Sonderingen nos. 1-1 en 2-1; 2 continuboringen 29 mm nos. 1-2 en 2-1. Verzoeke bij beantwoording datum en Ikenmerk van deze brief te vermelden. * Werkzaamheden ten behoeve van opdrachtgevers worden slechts uitgevoerd OP voorwaarde dat de opdrachtgever afstand doet van ieder recht op aansprakelijkstelling en zich verplicht tot vrijwaring voor iedere aansprakelijkheid jegefis derden. Het rapport mag slechts woordelijk en in zijn geheel worden gepubliceerd na schriftelijke toestemming.

42 kenmerk: CO /15 dt.: 16 augustus 1974 blad: Het aantal en de situering van de boringen in de uitgekozen profielen werd in overeenstemming met de afmetingen en de vorm van de kaden vastgesteld d.w.z. in het gebied dat voor een mogelijk stabiliteitsonderzoek van belang kan zijn.. In het profiel no. 1 werden twee boringen voorzien, waarvan de boring no. 1-1 door een groot stuk hout niet gemaakt kon worden. In het profiel no. 2 werd één boring no. 2-1 halverwege hettalud uitgevoerd. Op de onderzoekpunten nos. 1-1 en 2-1 werd tevens een middelzware sondering verricht. Van de continuboringen zijn in het laboratorium de volumegewichten bepaald. Tevens zijn grondsoorten beschreven en de boorresultaten gefotografeerd. Aan de uitgelegde en in de lengte doorgesneden grondmonsters zijn met behulp van een handpenetrometer de vastheden van de diverse grondlagen gemeten. De penetrometerwaarden (p) zijn grafisch weergegeven naast de boorprofielen. De resultaten van beide boringen zijn getekend in de dwarsprofielen op de bijlage Di. De resultaten van de sonderingen zijn met de betreffende boringen op de bijlagen S1 en S2 weergegeven, waarbij de gemeten conusweerstanden en plaatselijke wrijvingsweerstanden in kg/cm2 tegen de diepte in m ten opzichte van N.A.P. zijn uitgezet. De bijlagen nos. F1 en F2 bevatten foto's van de boorresuïtaten. Het opmeten van de dwarsprofielen alsmede de plaatsbepaling en de waterpassing van de onderzoekpunten werd door Uw meetdienst verricht. De tijdens het waterpassen van de dwarsprof ielen waargenomen waterstand in de boezem en in de kwelsloot zijn in de dwarsprofielen ingetekend. Aangetroffen --- grondslag (bijlagen S1 en 52 en Dl). ----_------_ I ---- De grondopbouw van de onderzochte profielen ziet er van beneden naar boven in ouderdomsafname als volgt uit: Profiel no. 1 Pleistoceen - eindigt met een vaste zandlaag op 11,5 m - N.A.P. Holoceen - Basisveen heeft een dikte van ca 1,5 m. zakelijk uit klei. Calais-formatie bedraagt totaal ca 5 m en bestaat hoofd-

43 kenmerk: CO /15 dt.: 16 augustus 1974 blad: Hollandveen meet ca 2,s m, waarvan het bovenste deel, ca 1 m dik, met klei is vermengd. Fluviatiele afzettingen (kleiplaat) en Anthropogene gronden vormen samen een laag van ca 1,0 m in de polder (het achterland en de kade) en ca 2,20 m t.p.v. de kruin van de kade. Zij bestaan over het algemeen uit klei, al of niet met zand of humus vermengd. b Profiel no. 2 Pleistoceen - eindigt met een vaste zandlaag op 11,O m - N.A.P. Holoceen - Basisveen heeft een dikte van ca 1 m. Calais-formatie meet ca 4,80 m, waarvan 4,30 m hoofdzakelijk uit zand bestaat en daarboven de rest uit klei met plantenresten. Hollandveen - totale dikte ca 3 m, waarvan het bovenste deel over ca 1,50 m met klei is vermengd. Fluviatiele afzettingen en Anthropogene gronden vormen samen een laag van ca 1,70 m dikte, waarin klei overheerst. Voor een nauwkeurig beeld van de ligging der lagen wordt verwezen naar de desbetreffende bijlagen. Zoals uit het reeds genoemde geologische rapport blijkt, rusten de boezemkaden van deze polder in principe op twee afzonderlijke geologische gebieden. Een gebied (de kade langs de Heimansweterhg tot aan de Rijn en nog m langs de Rijn) bestaat o.a. uit mariene afzettingen: Calais-formatie,en Hollandveen, en het tweede gebied (de rest van de kade langs de Rijn en de kade langs de Lage Waard) is uit fluviatiele sedimenten: Formatie van Tiel opgebouwd (opvulling van oude rivierbedding). De aangetroffen grondslag t.p.v. het profiel no. 1 (het eerste gebied) komt practisch overeen met wat in dit gedeelte van de kade werd verwacht. Deze overeenkomst betreft niet alleen de litho-stratigrafie, d.w.z. de kwaliteit en de opeenvolging van de lagen, maar ook de diepte-ligging van de betrokken lagen (zie bijlage K2). De aangetroffen grondslag t.p.v. het profiel no. 2 (het tweede gebied) duidt er op dat hier eveneens mariene afzettingen voorkomen, hoewel dit gezien de situering van dit profiel niet werd verwacht.

44 kenmerk: CO /15 dt.: 16 augustus 1974 blad: e Bij het vervaardigen van het geologische profiel (zie bijlage K2) werd op grond van de bestaande literatuur aangenomen, dat ook onder de boezemkaden langs de Lage Waard een rivierkreek loopt (een aftakking van de oude Rijn-bedding). Dat in het profiel no. 2 uitsluitend mariene afzettingen (Calais-formatie) voorkomen, kan men op twee manieren verklaren: 1) dat de.rivier-aftakking als een dode rivierarm nog vóór het profiel no. 2 ophoudt; 2) dat deze rivier-aftakking zuidelijker van het profiel no. 2 heeft gelopen. b Grondmechanische aspecten en conclusie I De beide profielen blijken ongeveer dezelfde grondopbouw te bezitten, en tonen ook wat hun vorm betreft enige overeenkomst. Zij hebben vrij korte steile taluds onder ca 1:2,5. De kruinbreedte in het profiel no. 1 bedraagt ca 1,5 m en in het profiel no. 2 ca 3 m. polder is betrekkelijk ondiep (ca 1,5 m - N.A.P. ). De niet uitgeveende 2: Vanaf het Pleistoceen tot aan het maaiveld zijn de conusweerstanden in beide profielen, behalve enkele dunne laagjes in de opgebrachte specie, 2 in het algemeen niet hoger dan 5 kg/cm. Het enige duidelijke verschil in de grondopbouw is de andere korrelgrootte van de Calais-formatie (zie hoofdstuk Aangetrof fen grondslag). Dit verschil manifesteert zich ook in de gemeten conuswaarden. Zij be- 2 wegen zich in dit zandige traject in profiel 2 omstreeks 10 kg/cm. 3. Ondanks het feit, dat de onderzochte profielen in twee verschillende kaden zijn uitgekozen, bestaat er duidelijk overeenkomst tussen de prof ielen. Naar onze mening zullen de kaden t.p.v. beide profielen geen overmaat aan stabiliteit bezitten. Omdat de grondopbouw van deze kaden vrijwel gelijkwaardig is, stellen wij voor om slechts in het profiel no. 1 onge-. roerde monsters te steken en dan met de verkregen waarden voor de grondeigenschappen beide profielen te berekenen. Teneinde een voldoende spreiding van de te verkrijgen grondgegevens te bereiken stellen wij voor drie boringen uit te voeren: twee t.p.v. de huidige onderzoekpunten nos. 1 en 2, en nog één halverwege het talud.

45 kenmerk: CO /15 dt.: 16 augustus 1974 blad: Zoals in deze brief reeds werd vermeld, is de grondopbouw van het profiel no. 2 anders dan wat in dit gebied werd verwacht. Om deze reden raden wij U aan om in de kade langs de Lage Waard een aanvullend onderzoek te verrichten, om na te gaan voor welk kadedeel het profiel no. 2 representatief is. Opgesteld door: P.V.F.S. r Krajizek. F.b. van Duren. Bij deze brief'behoren de volgende bijlagen: O legenda Pi situatie 1:25000 Dl S1 en S2 F1 en F2 dwarsprofielen nos. 1 en 2 1:lOO sondeerresultaten foto's van de boorresultaten.

46 ~ y yrondrneehanica d~ultn LABORATORIUM VOOR GRONDMECHANICA STICHTING WATERBOUWKUNDIG LABORATORIUM Stieltjesweg 2, Delft Postbus 69 Telefoon Postgiro Bank: Bank Mees en Hope NV Delft No Centrum voor Onderzoek Waterkeringen, Bankastraat 137, s-gravenhage. onderwerp : bijlagen Kadeonderzoek. Oudendijkpolder, Vrouwgeestpolder, Gnephoekpolder. l- dicthype ' K j c/vam kenmerk : dt. : ons kenmerk : dt. : CO /3 27 februari 1974 C /3 CO O- 0/3 Inleiding. -_ Zoals is afgesproken geven wij U hierbij een overzicht van de geologische opbouw van het gebied waarin de bovenvermelde polders zijn gelegen, speciaal met betrekking tot de ondergrond van de kaden. -u. lijst van de gebruikte literatuur. -_-_--_ I_ " I) archiefgegevens van boringen en sonderingen uitgevoerd door het L.G.M. 2) Geologische kaart van Nederland kwartbladen nos. 3lI en ).Toelichting bij de nieuwe Geologische kaarten van Nederland. 4) "De rivierstreek" door Dr. T. Vink. 5) I'Geologie van Nederland" door Dr. F.J. Faber. 6) ftinventaris van de Staten van Holland en' West Friesland ". 7)!!Rijnland en Grootwaterschap Woerden, betrekking bedijkingen en andere polderzaken 17 eeuw". 8) IlAardri jkskundig woordenboekt1 door Dr. V.D. Aa, Verzoeke bij beantwoording datum en kenmerk van deze brief te-vermelden. * Werkzaamheden ten behoeve van opdrachtgevers worden slechts uitgevoerd op voorwaarde dat de opdrachtgever afstand doet van ieder recht op aansprakeiijkstelling en zich verplicht tot vrijwaring voor iedere aansprakelijkheid jegens derden. Het rapport mag slechts woordelijk en in zijn geheel worden gepubliceerd na schriftelijke toestemming.

47 C /3 27 februari 1974 co !-t 9 -o/ 3 c /3-2- Over de aanleg van de boezemkaden en hierbij.gebruikte materialen hebben w i j geen bruikbare bcstekken gevonden. Om deze reden hebben wij ons beperkt tot het opstellen van het profiel van de lagen, die zich onder het kadelichaam bevinden. In het profi.cl van bijlage K2 zijn mede boor- en sondeerresultaten van het L.G.M. verwerkt, die binnen 200 m ter weerszijden van het profiel zijn uitgevoerd. Bij de interpretatie van de sondeerresultaten werd de grafiek van Dr. Ir. Begemann gebruikt waarbij grondsoorten zijn gekoppeld aan de verhouding van plaatselijke kleef en sondeerwaarden. In die delen, waar in de nabijheid van de kaden geen onderzoek heeft plaatsgevond en, hebben w i j uitsluitend de gegevens van de Geologische kaart van Nederland benut. Omdat ter plnatse van de westelijke grens van deze polders totaal geen boor- en sondeergegevens bestaan, is dit gedeelte niet in het profiel van bijlage K2 opgenomen. Op de bijlage KI is het betreffende deel van de Geologische kaart van Nederland op schaal 1:2500O oyergenomen. Deze kaart verschaft gegevens over de bovenste lagen van het achterland van de kaden (de polders). Topografie: (Zie Topografische kaart no. 31 kwart bladen A en C op schaal 1 : 25000). De betrokken polders liggen op het grondgebied van de gemeenten Woubrugge en Alphen aan den Rijn in de provincie Zuid-Holland. De polders zijn begrensd door: In het Noorden de Wijde Aa; in het Oosten de Woudwetering en Heimanswetering; in het Zuiden de Oude Rijn; in het Westen de Ofwegenerwotering, de Gemeenlandschewetering en de Lage Waard.

48 CO-E2248-0/3 C /3 C /3 27 februari 1974 Overzicht van de geologische geschiedenis _L---_---- -ciii I1_1 -..ud Tijdens de laatste ijstijd (in het laat Pleistoceen) werden periglaciale afzettingen (formatie van Twente) gevormd, welke door eolitische zanden (dekzanden) worden vertegenwoordigd. In het begin van het Holoceen begon de zeespiegel.rijzing als gevolg van het afsmelten van het landijs doqr kìirnaatsverbetering. De nadering van de zee hird tot gevolg, dat de grondwaterspiegel werd veshoogd, wat er toe bijdroeg, dat veenvorming kon optreden. Het op deze wijze ontstane veen wordt Basisveen genoemd, In dit veenlandschap drong de stijgende zee steeds verder binnen. Er ontstond een marien pakket, dat over het algemeen Dovenin uit kleien en onderin uit fijne siltige zanden bestaat (Formatie van Calais). De hierna volgende daling van de zeespiegel, gepaard gaande met de vorming van een duinbamiere langs de kust, gaf aanleiding tot nieuwe veengroei. Het aldus gevormde veenpakket wordt samengevat onder de naam Hollandveen. De tweede zeetransgressie heeft het hier besproken gebied niet bereikt; wel stond het zuidelijke gedeelte (het gebied van de polder Gnephoek) onder Invloed van een meanderende rivier (de Rijn). In het eerste stadium stond de Rijn onder een vrij groot verhang als gevolg van de klink van het basisveen door de bovengelegen Calaisafzettingen. Hierdoor werden in het bestaande landschap diepe meanderende geulen uitgeschuurd. Daarna werd in en langs deze beddingen zand, en verder landinwaarts klei afgezet. De dikte van deze fluviatile afzettingen (formatie van Tiel) variëert sterk. Over het algemeen bedraagt deze buiten de rivierbedding enige decimeters, maar in de bedding zelf is de dikte enkele meters. De bodem van deze bedding kan tot in hot Pleistocene zand reiken, Na de bedijking van de polders, die omstreeks de middeleeuwen werd voltooid, trad alleen bij dijkdoorbraak nog sedimentatie op. Deze geremanieerde sedimenten worden overslagafzettingen genoemd. Ter plaatse van de kaden komen in principe de volgende profielen voor:

49 27 februari Holland veen zand of kleigrond Calais b asi sve e n /Y o & 'I a Pleistocene zand 'A klei, zand; formatie van Tiel veen zand of kleilg zand Pleistocene zand klei; formatie van Tiel. zand met kleilaag jes (oude rieviergeul, formatie van Tiel) Pleistocene zand Opgesteld door:

50 CO /3 C /3 C /3 27 februari bijlagen: KI Uittreksel van de Geologische Kaart. Schaal I : IC2 Geologisch lengteprofiel van de boezemkaden, schaal 1 : lengte I: 100 hoogte

51

52 ~, 3 D C c 2 C n x c Ir 3 C 2 r T I C v 3; i C r C r ;z: I.! 'i! i...., -.. : 7! I?--. 1., :,

53 LABORATORIUM VOOR GRONDMECHANICA TE DELFT ADEONDERZOE K GNEPHOEKPO LDER. I u ut$ BIJL:^ 1 co '. IELPROEVEN A,

54 I -~ LABORATORIUM VOOR GRONDMECHANICA TE DELFT KADEONDERZOEK GNEPHOEKPOLDER. JCELPROEVEN lw 1 1 i A4 I I -A I LU.: I

55 LABORATORIUM VOOR GRONDMECWANICA TE DELFT I

56 ' I

57 LABORATORIUM VOOR GR

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71 .....a_...., j :..' i 1 Cj, '! _-,.,.... I. I..-..

72 F.L. P.B. S.B. c.b. C.B. = freatische lijn = pulsboring = steekboring = continuboring 29 mm = continuboring 66 mrn = peilbuis wsm =. waterspanningsmeter = volume gewicht, in t/m 3 & P = hand penetrometerwaarde in kg/cm 2 T. V. = torvane-waarde in kg/cm C' = cohesie in kg/cm 2 6' = hoek van inwendige wrijving 2 x laagjes y stukjes 1 klei 2 zar;id fijn 3 zand 4 zand grof 5 veen 6 kleihoudend 7 slibhoudend 8 zandhoudend 9 humushoudend 1 O veenhoudend 11 piantenresten I2 schelpen I3 grind 14 houtresten 15 keileem 16 leem 17 puin 18 koolae i9 teelaarde = beproefd monster - C = colproef H V = volume pwicht = horizontale doorlatendheid = verticale doorlatendheid Sa= sarnendrukkingsproef R = reserve $I E continuboring 29 mm n evenwichtefactor.= M = continuboring 66 mm C' + tg#' beschikbaar O = pulsboring c + tgpl benodigd voor evenwicht O X V v - = steekboring = oppervlakteboring = diepsondering = middelzware sondering = watercpanningsmetes $ (d = peilbuis p] planten- [I zand WAklei m v e e n -- rest en hout IiIvvvv/ schelpen KADEONDERZOEK GNEPHOEKPOLDER. BIJLAGE 0 LEGENDA I A4 CO*> (

73

74 AADEONDERZOEK GNEPHOEKPOLDER. 1 1 ~~ RING, SONDERING EN PL KLEEF 4486 fp!

Nog meer weergeven