Preventie van bekkenbodem gerelateerde klachten postpartum
|
|
- Camiel de Jong
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Preventie van bekkenbodem gerelateerde klachten postpartum Achtergrondinformatie Vrouwen kunnen tijdens hun zwangerschap, direct na de bevalling of later te maken krijgen met bekkenklachten, zoals urine incontinentie, anale incontinentie, een prolaps en/of bekkengordelpijn. 1-4 Bekkenklachten beperken vrouwen in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten, hebben grote impact op de kwaliteit van leven en brengen hoge maatschappelijke kosten met zich mee. De huidige pre- en postpartum zorg besteedt geen standaard aandacht aan preventie van bekkenklachten. 5 Bekkenbodemspiertraining, bekkenfysiotherapie en leefstijladviezen kunnen worden aanbevolen als preventie of behandeling van bekkenklachten, zowel tijdens de zwangerschap als na de 1-4, 6-8 bevalling. Preventie Inzicht in het ontstaan van bekkenklachten, signalering van verhoogde risico s en eventueel instellen van een behandeling zou kunnen leiden tot reductie van bekkenklachten. 1
2 Inzicht Definities, prevalentie, risicofactoren Urine-incontinentie (UI), de klacht van enig ongewild urineverlies, komt voor bij 50% van alle vrouwen tijdens de zwangerschap en bij 1/3 van de vrouwen postpartum en neemt toe met de leeftijd. 1-3, 9 Ten opzichte van één sectio in de voorgeschiedenis verhoogt één vaginale bevalling het risico op UI met 67% en stijgt het risico op het persisteren hiervan gedurende 10 jaar of langer met 275%. Factoren die de kans op UI verhogen: hogere maternale leeftijd, UI tijdens de zwangerschap, overgewicht vóór de zwangerschap en/of postpartum, pariteit meer dan 3 bevallingen, uitdrijvingsfase van > 1 uur, obstetrisch letsel, kindsgewicht > 4000 gram, zwakte van de bekkenbodem Prolaps (Pelvic Organ Prolapse, POP), een verzakking van voor-, achterwand en/of uterus, kan 50% van de vrouwen na een vaginale partus treffen. Een vaginale partus geeft een 4 tot 11-voudig verhoogd risico op POP vergeleken met nulliparae. 10 De volgende drie factoren geven samen een 46% verhoogde kans op POP: het voelen en/of zien van een vaginale uitstulping ( balgevoel ) tijdens de zwangerschap (17.8%) 2. het hebben van een moeder met een urogenitale prolaps (19.7%) 3. het verrichten van zwaar lichamelijk werk (8.5%) Anale incontinentie (AI), ongewild verlies van feces en/of flatus, komt minder vaak voor dan UI, maar het is bijzonder belastend, zowel fysiek als psychisch. Fecesverlies en de combinatie van feces en flatusverlies komt postpartum bij primiparae voor bij respectievelijk 2-6% en 13-27%. Risicofactoren AI: obstetrisch letsel is een factor die algemeen gerelateerd wordt aan het ontstaan van AI direct postpartum of later. Van alle vrouwen met een totaalruptuur krijgt 30-60% te maken met een al dan niet tijdelijke mate van AI. 1, 7, Overige risicofactoren AI: overgewicht, AI tijdens de zwangerschap. Zwangerschaps Gerelateerde Bekkengordel Pijn (ZGBP), een muskeloskeletaal type persisterende pijn rondom de bekkengordel, met mogelijke uitstraling naar de heupen en bovenbenen, komt voor bij 1 op de 5 vrouwen tijdens de zwangerschap. 4 De pijn kan geleidelijk of acuut ontstaan, wisselt in hevigheid en locatie, en brengt aanzienlijke beperkingen bij Activiteiten in het Dagelijks Leven (ADL) met zich mee. Symptomen kunnen vroeg in de zwangerschap, tijdens de partus of ook in de eerste maand postpartum ontstaan. In de overgrote meerderheid (93%) verdwijnen de klachten spontaan binnen 6 maanden na de bevalling. De rest neemt een chronisch karakter aan. Tot 2 jaar postpartum bedraagt de incidentie van persisterende ZGBP 5% tot 8.5%. De oorzaak van ZGBP lijkt zowel tijdens de zwangerschap als postpartum multifactorieel bepaald. Vast staat dat veranderingen in de hormoonspiegels relaxine en progesteron een rol spelen. Belangrijkste risicofactoren voor ZGBP: 1. zwaar werk (draaien en bukken met de rug meerdere malen/uur) 2. een voorgeschiedenis van lage rugklachten, bekkengordelpijn en/of trauma van het benig bekken 2
3 Signalering van verhoogd risicoprofiel postpartum Op basis van het best beschikbare wetenschappelijk bewijs en consensus van de werkgroep volgt hier een risicoprofiel en adviezen ter preventie van bekkenklachten postpartum. Multidisciplinaire kennis van dit risicoprofiel beoogt te leiden tot een tijdige signalering van deze vrouwen en preventie van bekkenbodemgerelateerde klachten door advisering m.b.t. 1-4, 6, 7 bekkenbodemspiertraining, bekkenfysiotherapie en leefstijladviezen. Vrouwen met een verhoogd risico op bekkenbodemgerelateerde klachten postpartum zijn te vinden in het volgende profiel: Alle vrouwen in het kraambed met ernstige pijn in de bekkengordel met ADL beperkingen totaalruptuur Alle vrouwen bij de 6 weken postpartum nacontrole met hoge maternale leeftijd pariteit meer dan 3 bevallingen overgewicht vóór de zwangerschap en/of postpartum UI tijdens en/of na de zwangerschap het voelen en/of zien van een vaginale uitstulping ( balgevoel ) tijdens de zwangerschap een moeder met een urogenitale prolaps zwaar lichamelijk werk (draaien en bukken met de rug meerdere malen/uur) AI tijdens de zwangerschap obstetrisch letsel totaalruptuur uitdrijvingsfase van > 1 uur kindsgewicht > 4000 gram zwakte van de bekkenbodem (deels aangeboren, of veroorzaakt of verergerd door zwangerschap en/of vaginale bevalling) een voorgeschiedenis van lage rugklachten, bekkengordelpijn, trauma van het benig bekken 3
4 Preventie bekkenbodemgerelateerde klachten: implicaties voor de praktijk Bekkenbodemspiertraining, bekkenfysiotherapie en leefstijladviezen kunnen worden aanbevolen als preventie of behandeling van bekkenklachten, zowel tijdens de zwangerschap als na de 1-4, 6-8 bevalling. Motivatie van alle betrokkenen en therapietrouw zijn belangrijke voorspellers voor succes De volgende algemene preventie adviezen worden erkend en uitgedragen: Bekkenbodemspiertraining: vrouwen worden ten zeerste geadviseerd de bekkenbodemspieren te trainen zowel tijdens de zwangerschap als na hun bevalling (zie folder) verwijs naar de bekkenfysiotherapeut voor intensieve begeleiding en bekkenbodemspiertraining op maat als behandeling van UI, POP, AI, ernstige en/of persisterende bekkenpijn en na totaalruptuur 22 (volg flow chart, interventie protocol) Leefstijl adviezen: vrouwen worden ontraden te roken voor of tijdens hun zwangerschap vrouwen dienen te streven naar een gezond lichaamsgewicht voor hun zwangerschap en streven naar terugkomen op hun lichaamsgewicht van voor de zwangerschap regelmatige training met lage intensiteit wordt ten zeerste geadviseerd obstipatie moet worden vermeden zowel tijdens als na de zwangerschap Werkwijze tijdens zwangerschap en postpartum Bijlage 1 Het interventie protocol beschrijft het proces van de interventie door de verloskundige/gynaecoloog (tijdspad acties en afkappunten voor besluitvorming) Bijlage 2 Folder met algemene advisering voor leefstijl en bekkenbodemspiertraining voor de zwangere/pas bevallen vrouw Bijlage 3 Screeningslijst door de vrouw voor 6 weken postpartum controle in te vullen (gevalideerde vragen 14, 21, 23, 24 naar UI, POP, AI en ZGBP). Dit protocol is in 2013 opgesteld door een regionale werkgroep: Drs. Joggem Veen, urogynaecoloog Máxima Medisch Centrum, Veldhoven/Eindhoven Carlijn van der Heijden, verloskundige, Ortus Verloskunde & Echoscopie, Bladel Dr. Pytha Albers-Heitner, bekkenfysiotherapeut, epidemioloog/gezondheidswetenschapper, Basaal, Waalre Thea van Delft-de Moor, bekkenfysiotherapeut, Andromeda Gezondheidscentrum, Veldhoven Marieke Meeuwis, bekkenfysiotherapeut, Fysiotherapie Marieke Meeuwis, Oirschot 4
5 Literatuur 1. Boyle R, Hay-Smith EJC, Cody JD, Mørkved S. Pelvic floor muscle training for prevention and treatment of urinary and faecal incontinence in antenatal and postnatal women. Cochrane Database of Systematic Reviews 2012, Issue 10. Art. No.: CD DOI: / CD pub2.; (10). 2. Abrams P, Cardozo L, Khoury S, Wein A. 5th International Consultation on Incontinence, Paris February, 2012, France. Paris, France Health Publication Ltd; Wesnes S, Lose G. Preventing urinary incontinence during pregnancy and postpartum: a review. International Urogynecology Journal. 2013;24(6): Kanakaris N, Roberts C, Giannoudis P. Pregnancy-related pelvic girdle pain: an update. BMC Medicine. 2011;9(1): Spelten E, Klomp T, Manniën J. Deliver-studie Nationale studie naar de eerstelijns verloskunde Morkved S, Bo K. Effect of pelvic floor muscle training during pregnancy and after childbirth on prevention and treatment of urinary incontinence: a systematic review. Br J Sports Med January 30, NVOG. Richtlijn totaalruptuur NVU, NVOG. Richtlijn urine-incontinentie voor de tweede en derde lijns zorg Gyhagen M, Bullarbo M, Nielsen TF, Milsom I. The prevalence of urinary incontinence 20 years after childbirth: a national cohort study in singleton primiparae after vaginal or caesarean delivery. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology. 2013;120(2): Mant J, Painter R, Vessey M. Epidemiology of genital prolapse: observations from the Oxford Family Planning Association study. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology. 1997;104(5): Jelovsek J, Maher C, Barber M. Pelvic organ prolapse. The Lancet Gyhagen M, Bullarbo M, Nielsen TF, Milsom I. Prevalence and risk factors for pelvic organ prolapse 20 years after childbirth: a national cohort study in singleton primiparae after vaginal or caesarean delivery. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology. 2013;120(2): Slieker-ten Hove M, Pool-Goudzwaard A, Eijkemans M, Steegers-Theunissen R, Burger C, Vierhout M. The prevalence of pelvic organ prolapse symptoms and signs and their relation with bladder and bowel disorders in a general female population. Int Urogynecol J. 2009;20(9): Slieker-ten Hove MCP, Pool-Goudzwaard AL, Eijkemans MJC, Steegers-Theunissen RPM, Burger CW, Vierhout ME. Symptomatic pelvic organ prolapse and possible risk factors in a general population. Am J Obstet Gynecol. 2009;200(2):184.e1-.e Slieker-ten Hove MCP, Pool-Goudzwaard AL, Eijkemans MJC, Steegers-Theunissen RPM, Burger CW, Vierhout ME. Prevalence of double incontinence, risks and influence on quality of life in a general female population. Neurourol Urodynam. 2010;29(4): Johanson J, Lafferty J. Epidemiology of fecal incontinence: the silent affliction. The American Journal of Gastroenterology. 1996;91(1): Eason E, Labrecque M, Marcoux S, Mondor M. Anal incontinence after childbirth. Can Med Assoc J February 5, 2002;166(3): Bols EMJ, Hendriks EJM, Berghmans BCM, Baeten CGMI, Nijhuis JG, De Bie RA. A systematic review of etiological factors for postpartum fecal incontinence. Acta Obstet Gynecol Scand. 2010;89(3): Sultan AH, Kamm MA, Hudson CN, Thomas JM, Bartram CI. Anal-Sphincter Disruption during Vaginal Delivery. N Engl J Med December 23, 1993;329(26): Bols EJ, Groot J, Heeswijk-Faase vi, Hendriks E, Berghmans B. KNGF. Evidence based statement anale incontinentie Bastiaenen C, Hendriks E, Pool-Goudswaard A, Bernards N, Engelenburg-van Lonkhuyzen M, Albers-Heitner C, et al. KNGF richtlijn zwangerschapsgerelateerde bekkenpijn. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie. 2009;119(1). 22. Bernards AM, Berghmans BM, Slieker-ten Hove MP, Staal JB, Bie R, Hendriks EM. Dutch guidelines for physiotherapy in patients with stress urinary incontinence: an update. International Urogynecology Journal. 2013: Avery K, Donovan J, Peters T, Shaw C, Gotoh M, Abrams P. ICI-Q: a brief and robust measure for evaluating the symptoms and impact of urinary incontinence. Neurourol Urodynam. 2004;23(4): Bols EMJ, Hendriks HJM, Berghmans LCM, Baeten CGMI, Bie RA. Responsiveness and interpretability of incontinence severity scores and FIQL in patients with fecal incontinence: a secondary analysis from a randomized controlled trial. International Urogynecology Journal. 2013;24(3):
Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove. Bekkenfysiotherapeut
Naam Bekkenfysiotherapeut Titel proefschrift/thesis Samenvatting Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove Ja Pelvic Floor Function and Disfunction in a general female population Algemeen Het hoofdonderwerp van
Nadere informatieVoorkom bekkenbodemklachten: bekkenbodemspiertraining tijdens en na je zwangerschap
Voorkom bekkenbodemklachten: bekkenbodemspiertraining tijdens en na je zwangerschap Informatie en oefenadviezen voor een fitte bekkenbodem Door zwangerschap en bevalling kun je bekkenbodem klachten krijgen
Nadere informatieIncontinence Impact Questionnaire Short Form (IIQ-7)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Incontinence Impact Questionnaire Short Form (IIQ-7) 22 januari 2012 Review: 1) Sandra Joeris 2) Eveline van Engelen Invoer: Eveline van Engelen 1 Algemene
Nadere informatieRapport Complicaties bij Zwangeren
Rapport Complicaties bij Zwangeren Barneveld november 2015 januari 2017 Karin Boone den Besten, verloskundige Jacqueline Kempen Nijhof, geregistreerd bekkenoefentherapeut + Alina Kooistra, geregistreerd
Nadere informatiepatiënteninformatie 2 Wat is bekkenfysiotherapie?
Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? Bekkenfysiotherapie is een erkende specialisatie binnen de fysiotherapie. Geregistreerde bekkenfysiotherapeuten hebben zich gespecialiseerd in het onderzoeken
Nadere informatieFysiotherapie voor kinderen met functionele obstipatie in de eerste lijn: resultaten van het BOKi onderzoek
Fysiotherapie voor kinderen met functionele obstipatie in de eerste lijn: resultaten van het BOKi onderzoek Jojanneke van Summeren Afdeling Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde Prevalentie 0-10% >10-20%
Nadere informatieNVFB-ZwangerFit actief, modern, wetenschappelijk onderbouwd Dé peripartum begeleiding. Folder voor verwijzers
NVFB-ZwangerFit actief, modern, wetenschappelijk onderbouwd Dé peripartum begeleiding Folder voor verwijzers NVFB-ZwangerFit Dit is een eigentijdse actieve cursus waarin vrouwen gedurende de gehele peripartum
Nadere informatiePreventie van bekkenbodemproblematiek. Prof Mark Vierhout Urogynaecoloog RadboudUMC Nijmegen
Preventie van bekkenbodemproblematiek Prof Mark Vierhout Urogynaecoloog RadboudUMC Nijmegen Inhoud Probleemstelling en definities Preventie urine incontinentie door gewichtsvermindering. Preventie rondom
Nadere informatieDe bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug
De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet
Nadere informatieZwangerschap en bevallen; hoe is het nu met je bekkenbodem?
Zwangerschap en bevallen; hoe is het nu met je bekkenbodem? Wat gebeurt er met je bekken en bekkenbodem rondom zwangerschap en bevalling? In deze folder krijg je informatie over het functioneren van het
Nadere informatieEPIDEMIOLOGIE VAN URINAIRE INCONTINENTIE TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN HET POSTPARTUM
Prevalence (%) 3/29/2012 EPIDEMIOLOGIE VAN URINAIRE INCONTINENTIE TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN HET POSTPARTUM Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in de Verpleegkunde en Vroedkunde
Nadere informatieUw bekken beter belast bij zwangerschap
Uw bekken beter belast bij zwangerschap Tijdens de zwangerschap en na de bevalling is uw bekken minder stabiel dan u gewend bent. Samen met de bekkenfysiotherapeut vindt u manieren om uw kracht weer terug
Nadere informatieHoofdstuk 1 Hoofdstuk 2
179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit
Nadere informatieDamsteun: zin en onzin. Marlene Reyns Vroedvrouw Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen VLOV vzw AZ Nikolaas St Niklaas
Damsteun: zin en onzin Marlene Reyns Vroedvrouw Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen VLOV vzw AZ Nikolaas St Niklaas Waar gaat het over? Methode met damsteun Een hand op het hoofdje die begeleidt, andere
Nadere informatieBekkenbodemcentrum. Bekkenfysiotherapie
Bekkenbodemcentrum Bekkenfysiotherapie 2009 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. Leden
Nadere informatieModule: Wat is de rol van tranexaminezuur in de preventieve en therapeutische setting van een HPP?
Module: Wat is de rol van tranexaminezuur in de preventieve en therapeutische setting van een HPP? Behorende bij de richtlijn Hemorrhagia postpartum Februari 2019 1 Algemeen Deze uitgangsvraag betreft
Nadere informatieRisicofactoren.. waar preven2e kan beginnen
Risicofactoren.. waar preven2e kan beginnen Dr. Marijke C.Ph. Slieker- ten Hove Bekkenfysiotherapeut en wetenschappelijk onderzoeker ProFundum Ins2tuut Erasmus MC bekkenbodem, anatomie en func2es gevolgen
Nadere informatieDe bekkenfysiotherapeut. Helpt bij ongewild urineverlies, moeilijke stoelgang en pijn bij het vrijen
De bekkenfysiotherapeut Helpt bij ongewild urineverlies, moeilijke stoelgang en pijn bij het vrijen Herkent u dit? Gaan de gewone dagelijkse dingen niet zoals ze zouden moeten gaan? U durft niet meer op
Nadere informatieFysiotherapie bij bekkenbodemproblemen
00 Fysiotherapie bij bekkenbodemproblemen aanvullende informatie bij de folder 'Bekkenbodemproblemen bij vrouwen' Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is mede samengesteld door de Nederlandse
Nadere informatieProtocol aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps
Aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps Protocol aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps Naam van de praktijk Protocolnummer: Auteur: Beheerder (naam): Bestemd voor (functie(s)): Doel: Versie:
Nadere informatieDe bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug
De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet
Nadere informatieBekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten
Bekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten Albert Schweitzer ziekenhuis Regionaal Bekkenbodem Centrum maart 2010 pavo 0682 Inleiding Problemen met de bekkenbodem beginnen vaak met kleine klachten. Licht
Nadere informatieMedewerkerinformatie. Bekkenfysiotherapie. Wat is bekkenfysiotherapie? terTER_
Medewerkerinformatie Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? 1234567890-terTER_ Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? Bij bekkenfysiotherapie leert u om de spieren van de bekkenbodem
Nadere informatieDe behandelmogelijkheden zijn: Bekkenfysiotherapie
Bekkenfysiotherapie De bekkenfysiotherapeut Mignon Lamers-Bolk Wat is bekkenfysiotherapie? Bekkenfysiotherapie is een erkende specialisatie binnen de fysiotherapie, welke zich richt op klachten in of rondom
Nadere informatieGynaecologie. Bekkenbodemproblemen fysiotherapie. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie 1 1. Wat is bekkenfysiotherapie? 2. Wat is het verschil met gewone fysiotherapie? 3. Wanneer is bekkenfysiotherapie zinvol? 4. Hoe werkt de bekkenfysiotherapeut? 5. Speciale
Nadere informatieBETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN
BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN ehealth bij hartrevalidatie: meer deelnemers, minder terugval, beter eindresultaat? KNMG ehealth congres Donderdag 28 juni 2018 Evoluon
Nadere informatie3 e Post EAUN Meeting
3 e Post EAUN Meeting Lisette vd Bilt Verpleegkundig Specialist Catharinaziekenhuis Eindhoven Bekkenbodemspieroefeningen bij urine incontinentie Zin of Onzin? Zin of onzin? Definitie De ICS/IUGA definieert
Nadere informatieBekkenbodemproblematiek in en na de zwangerschap
14-10-2015 OriginalPaper Uitgave 9/2015 Tijdschriftartikel Bekkenbodemproblematiek in en na de zwangerschap Bijblijven > Uitgave 9/2015 Auteurs: Drs. ing. Karen Damen, prof. dr. A.L.M. Lagro-Janssen, dr.
Nadere informatieProbleemloos ontlasten
Probleemloos ontlasten Toiletbezoek mag geen zware gang zijn. Blijf niet rondlopen wanneer u problemen heeft om uw ontlasting kwijt te raken, daar is iets tegen te doen. Samen met de bekkenfysiotherapeut
Nadere informatie15-9-2010. bekken(bodem) problematiek. bekken(bodem) problematiek. kenmerken. bekkenpijn peripartum. bekken(bodem) problematiek.
NVFB-ZwangerFit bekken(bodem) problematiek tijdens en na zwangerschap helga hentzepeter- van ravensberg bekkenfysiotherapeut, mspt Bekken(bodem)Fit praktijk voor bekkenfysiotherapie, zaltbommel somt master
Nadere informatieMedewerkerinformatie. Bekkenfysiotherapie. Wat is bekkenfysiotherapie? terTER_
Medewerkerinformatie Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? 1234567890-terTER_ Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? Bij bekkenfysiotherapie leert u om de spieren van de bekkenbodem
Nadere informatieBekkenfysiotherapie. Gynaecologie
Bekkenfysiotherapie Gynaecologie BEKKENFYSIOTHERAPIE 1. Wat is bekkenfysiotherapie? 2. Wat is het verschil met gewone fysiotherapie? 3. Wanneer is bekkenfysiotherapie zinvol? 4. Hoe werkt de bekkenfysiotherapeut?
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieFunctionele problematiek van de bekkenbodem:
Functionele problematiek van de bekkenbodem: wat de algemeen gynaecoloog moet weten van de urogynaecologie Karlijn Schweitzer UMC Utrecht / Bergman Clinics Vrouwenzorg Disclosure belangen spreker (Potentiële)
Nadere informatieGynaecologie/Bekkenbodemcentrum
Gynaecologie/Bekkenbodemcentrum Bekkenbodemfysiotherapie Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling Gynaecologie/Verloskunde. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen.
Nadere informatieBekkenfysiotherapie bij pijn in het bekkengebied
Bekkenfysiotherapie bij pijn in het bekkengebied U heeft pijnklachten in uw buik- en/of bekkengebied. De bekkenfysiotherapeut kan u helpen om deze klachten te verminderen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens
Nadere informatieBekkenfysiotherapie. bij bekkenbodemklachten. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Bekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Problemen met de bekkenbodem beginnen vaak met kleine klachten. Licht urineverlies
Nadere informatieTABOES ROND URINE-INCONTINENTIE BIJ TURKSE VROUWEN
TABOES ROND URINE-INCONTINENTIE BIJ TURKSE VROUWEN Onderzoek in een wijkgezondheidscentrum N. RASSCHAERT, K. HENDRICKX SAMENVATTING Hoewel een zeer prevalente aandoening, blijft urine-incontinentie vaak
Nadere informatieKennismaking en presentatie in overleg gynaecologenverloskundigen-verpleegkundigen
Kennismaking en presentatie in overleg gynaecologenverloskundigen-verpleegkundigen BovenIJ Ziekenhuis 14-04-2014 Cora van Senten Carla de Winter Geregistreerd Bekkenfysiotherapeuten Onderwerpen Oefeningen
Nadere informatiePijn in uw buik of bekkengebied?
Pijn in uw buik of bekkengebied? U heeft pijnklachten in het bekkengebied maar de oorzaak is niet duidelijk. Heeft u pijn bij plassen, ontlasten of vrijen? Pijn in het bekkenbodemgebied? Heeft u onbegrepen
Nadere informatieSacrale neurostimulatie voor incontinentie. Week van de urologie Dr. M. Abasbassi
Sacrale neurostimulatie voor incontinentie Week van de urologie Dr. M. Abasbassi 26-09-2018 SNS voor incontinentie Enkele feiten Diagnostiek Alternatieven Sacrale neurostimulatie Conclusie SNS voor incontinentie
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Bekkenfysiotherapie
PATIËNTEN INFORMATIE Bekkenfysiotherapie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u enige informatie geven over bekkenfysiotherapie. Een bekkenfysiotherapeut kan u door middel van oefeningen
Nadere informatieHuisarts of hometrainer?
Huisarts of hometrainer? In het literatuuroverzicht werden zes studies opgenomen. Vier studies onderzochten het effect van training op ziekteverzuim, drie daarvan bestudeerden tevens de effecten op klachten
Nadere informatieProtocol Obesitas. 1.0 Definitie obesitas
Protocol Obesitas 1.0 Definitie obesitas Obesitas is een abnormale gezondheidstoestand waarbij er een overschot aan vetweefsel is. De meest gebruikte definitie is gebaseerd op de Quetelet-index of Body
Nadere informatieWie ben ik en wat doe ik hier?
Wie ben ik en wat doe ik hier? Geologie, oceanografie, geofysica gezondheidszorg, hulpverlening Vertrouwen in autoriteit van medisch systeem versus wetenschappelijk scepticisme Why why why? Zwangerschap
Nadere informatiePatiëntenvoorlichting Gynaecologie. Bekkenfysiotherapie
Patiëntenvoorlichting Gynaecologie Bekkenfysiotherapie 1. Wat is bekkenfysiotherapie? 2. Wat is het verschil met gewone fysiotherapie? 3. Wanneer is bekkenfysiotherapie zinvol? 4. Hoe werkt de bekkenfysiotherapeut?
Nadere informatieIN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte
IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte DEFINITIE: Vroeggeboorte: bevalling bij amenorroeduur < 37 weken Bij een zwangerschapsduur van meer dan 35 weken wordt het risico van belangrijke
Nadere informatieFysiotherapie. Bekkenfysiotherapie. het voorkomen en behandelen van klachten in het bekkengebied
Fysiotherapie Bekkenfysiotherapie het voorkomen en behandelen van klachten in het bekkengebied Bekkenfysiotherapie Klachten rond het bekken, de bekkenbodem, de buik en/of de lage rug kunnen u ernstig belemmeren
Nadere informatieMedische indicatie: PIH + sectio in VG 16+3 AD
PTSS na de bevalling Claire Stramrood Arts onderzoeker Obstetrie/Gynaecologie UMC Groningen Casus 33 jaar, G2P1 Medische indicatie: PIH + sectio in VG 16+3 AD Patiënte: Ik zie die bevalling echt niet zitten,
Nadere informatieBaas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen
Baas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen Huisartsenclinic 2017 Henriëtte Engel, huisarts, kaderarts urogynaecologie Maaike Gerritse, urogynaecoloog Inhoud Stressincontinentie; wat is het probleem
Nadere informatiePROFOUND. Problemen met plassen, poepen of vrijen? Seksuologische problemen? Een zwaar gevoel in je onderbuik?
PROFOUND B E K K E N F Y S I O T H E R A P I E Problemen met plassen, poepen of vrijen? Ongewild urine en of ontlastingsverlies? Seksuologische problemen? Zwanger fit blijven? Een zwaar gevoel in je onderbuik?
Nadere informatieVisual Analoge Scale (VAS)
Bijlage 3 Meetinstrumenten Bijlage 3.1 Visual Analoge Scale (VAS) De intensiteit van de pijn wordt gemeten met een VAS (100 mm) met betrekking tot de draaglijkheid van de pijn gedurende de afgelopen week
Nadere informatieAddendum bij de multidisciplinaire richtlijn Dreigende Vroeggeboorte gepubliceerd in 2011. Opgesteld door de Otterlo Werkgroep, versie 2014
Addendum bij de multidisciplinaire richtlijn Dreigende Vroeggeboorte gepubliceerd in 2011 Opgesteld door de Otterlo Werkgroep, versie 2014 Uitgangsvraag: Leidt een rescue -behandeling met corticosteroïden
Nadere informatieBeschikbare klinimetrie
Beschikbare klinimetrie Inhoud Beschikbare klinimetrie...1 Gesorteerd op categorie:...1 Alfabetisch gesorteerd:...5 Gesorteerd op categorie: CATEGORIE PROTOCOL NIEUW? KNGF? Algemeen Achillespees Tendinose
Nadere informatieAnale klachten rondom de prenatale en postnatale periode en de rol van de verloskundige
Verloskunde Academie Rotterdam, Hogeschool Rotterdam Anale klachten rondom de prenatale en postnatale periode en de rol van de verloskundige Afstudeeronderzoek naar de rol van verloskundigen in het herkennen,
Nadere informatieDisclosure belangen spreker. (potentiële) Belangenverstrengeling
Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatie24 mei 2013. Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Thorax/buik/organen
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Fecal Incontinence Quality of Life Scale (FIQL) 24 mei 2013 Review: EMJ Bols Invoer: E v Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op
Nadere informatiePatiënteninformatie. Bekkenfysiotherapie. Bekkenfysiotherapie Bekkenfysiotherapie.indd 1
Patiënteninformatie Bekkenfysiotherapie Bekkenfysiotherapie 1283091 Bekkenfysiotherapie.indd 1 1 07-02-17 13:23 Bekkenfysiotherapie Centrum Revalidatie, Bekkenfysiotherapie Telefoon (050) 524 51 90 Algemeen
Nadere informatieMannen hebben ook een bekkenbodem
Mannen hebben ook een bekkenbodem Problemen in de bekkenbodem? Dat is iets voor vrouwen. Mannen hebben daar geen last van. Dit vooroordeel bestaat bij veel mannen. Gevolg is dat ze er niet over praten.
Nadere informatieWat is een diastase? Sterkher Fundamentals
Wat is een diastase? Sterkher Fundamentals Wat is een diastase? Een diastase is het uitrekken of dunner worden van de linea alba. De linea alba is het bindweefsel dat de twee helften van je voorste buikspieren
Nadere informatieKennispoort conferentie 2016
Kennispoort conferentie 206 Het effect van de geplande plaats van bevalling op obstetrische interventies en maternale uitkomsten bij laagrisico vrouwen Belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieVSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht Máxima Medisch Centrum
1 VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht Máxima Medisch Centrum Transmurale richtlijn: 21 Datum invoering: 26 juni 2007 Datum 1 ste revisie: februari 2010 Datum revisie: 2015 Mictie
Nadere informatieBekkenfysiotherapie bij prostaatkanker. Vakgroep bekken, 4 juni 2019 Tinky de Veld, (bekken)fysiotherapeut
Bekkenfysiotherapie bij prostaatkanker Vakgroep bekken, 4 juni 2019 Tinky de Veld, (bekken)fysiotherapeut bekkenfysiotherapie Specialisatie/ NVFB - Prolapsklachten - Incontinentieklachten - Pre- en postok
Nadere informatieBekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken
Bekkenfysiotherapie multidisciplinair samenwerken MSc Bekkenfysiotherapie: Lieke Wiggers (Fysiotherapie Noordman) Margo Versteeg (Fysiotherapie de Werfheegde) 3 november 2016, EZH-conferentie Inhoud Bekkenbodem
Nadere informatieInhoud. Deel I Inleiding. Deel II Onderzoek en diagnose
XI I Deel I Inleiding 1 Algemeen........................................................................... 3 1.1 Inleiding diagnostiek.................................................................
Nadere informatieStop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap.
Stop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap. Promovendi: Drs. Nina Molenaar, arts, Erasmus MC Marlies Brouwer, MSc, psycholoog, UU Projectleaders:
Nadere informatieManagement of preterm delivery in women with abnormal fetal presentation
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Management of preterm delivery in women with abnormal fetal presentation Bergenhenegouwen, L.A. Link to publication Citation for published version (APA): Bergenhenegouwen,
Nadere informatieBekkenbodemklachten na de bevalling Informatie en oefenadviezen
Bekkenbodemklachten na de bevalling Informatie en oefenadviezen Afdeling gynaecologie en verloskunde Een zwangerschap is een bijzondere periode in uw leven. Er verandert veel in uw lichaam. Dit gaat soms
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatiePlaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie. Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017
Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017 Inhoud Inleiding Klachten Literatuur m.b.t. pre- en postoperatieve bekkenfysiotherapie
Nadere informatieBekkenbodemcentrum Máxima
Bekkenbodemcentrum Máxima Afdeling gynaecologie en urologie Locatie Eindhoven U bent op grond van uw klachten doorverwezen naar het bekkenbodemcentrum in Máxima Medisch Centrum. In deze brochure leest
Nadere informatieRode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie
Rode Vlaggen Cursus Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm
Nadere informatieSerotiniteit. Versie November 17. Wens 41 weken inleiden. AD* (weken) Actie Beleid Informatie. Folder serotiniteit mee geven
Wens 41 weken inleiden AD* (weken) Actie Beleid Informatie 39 - Counselen volgens gezamenlijke voorlichting Folder serotiniteit mee geven - Folder mee geven 40 - Strippen overwegen - Consult serotiniteit
Nadere informatieAngst voor de pijn. Prof. dr. Arie Franx. Pre-eclampsia and cardiovascular disease. Kennispoort Verloskunde, 3 februari 2012
Angst voor de pijn Pre-eclampsia and cardiovascular disease Kennispoort Verloskunde, 3 februari 2012 Prof. dr. Arie Franx Overdracht van 1 e naar 2 e lijn voor sedatie/pijnbestrijding Nederland 2001-2010,
Nadere informatieVERZAKKING EN INCONTINENTIE
VERZAKKING EN INCONTINENTIE WAT IS EEN VERZAKKING (PROLAPS) Normale situatie, geen verzakking Verzakking indien de bekkenbodemspieren onvoldoende ondersteunen HOE VAAK KOMT HET VOOR Bij 40% van de vrouwen
Nadere informatieBelangenverstrengeling. Inhoud. Bekkenbodem (1) Bekkenbodem (2) Achtergrondinformatie prolaps. Wat willen vrouwen? Wat doen gynaecologen?
Belangenverstrengeling Geen Uterus behouden of verwijderen? Dr. Renée J Detollenaere, Zwolle pagina 2 Inhoud Achtergrondinformatie prolaps Wat willen vrouwen? Wat doen gynaecologen? Wat zouden we moeten
Nadere informatieMichel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019
Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 OPSLAG EVACUATIE *Embryologie *Anatomie *Innervatie *Fysiologie Laterza R., et al. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2011 MainLineHealth.org
Nadere informatieHoud een oogje op de bodem!
Houd een oogje op de bodem! Preventie van bekkenbodemgerelateerde klachten na de bevalling Informatie en oefenadviezen VSV: Verloskundige kringen van de Kempen-Eindhoven-Geldrop Máxima Medisch Centrum,
Nadere informatieVerloskunde in beweging III: de kracht van de consensus Aanbevelingen voor het verloskundig handelen bij UTERUSRUPTUUR
Verloskunde in beweging III: de kracht van de consensus Aanbevelingen voor het verloskundig handelen bij UTERUSRUPTUUR 1 December 2016 Griet Vandenberghe BMJ Open2016;6:e010415doi:10.1136/bmjopen-2015-010415
Nadere informatieDrs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille
Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Inhoud presentatie Aspecifieke KANS Project GRIP op KANS Ontwikkeling GRIP op KANS Inhoud programma Voorlopige resultaten A-specifieke KANS Aan werk of activiteiten
Nadere informatieCognitive self-therapy A contribution to long-term treatment of depression and anxiety
Cognitive self-therapy A contribution to long-term treatment of depression and anxiety Uitgave in de RGOc-reeks, nummer 12 Copyright 2006 Peter C.A.M. den Boer, Groningen Cognitive self-therapy. A contribution
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting De organisatie van de geboortezorg in Nederland is gebaseerd op het principe dat zwangerschap, bevalling en kraambed fysiologische processen zijn. Het verschil met veel andere landen is de
Nadere informatieCOMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL
COMPUTERWERK Multidisciplinaire Richtlijn NVAB Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL PROGRAMMA Begripsbepaling computerwerk Uitgangspunten en doel Inhoud richtlijn Behandeling vragen
Nadere informatieWij vragen u om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek.
PATIENTENINFORMATIE Titel onderzoek: Lange termijn effect van een multidisciplinair assessment en postpartum groepstraining van volwassen vrouwen met stress urine-incontinentie na hun eerste bevalling
Nadere informatieDe waarde van bekkenfysiotherapeutische zorg: z[u]i[n]nige zorg
De waarde van bekkenfysiotherapeutische zorg: z[u]i[n]nige zorg Eindhoven, Ketelhuis 24 november 2017 Dr. Pytha Albers-Heitner Bekkenzorg en Bekkenfysiotherapie? plas problemen seksuele problemen poep
Nadere informatieHardlooponderzoek in Nederland nu en in de toekomst. Marienke van Middelkoop, Erasmus MC Sjouke Zijlstra, UMC Groningen
Hardlooponderzoek in Nederland nu en in de toekomst Marienke van Middelkoop, Erasmus MC Sjouke Zijlstra, UMC Groningen Hardloopblessures - Lange afstand lopen worden steeds populairder - Ook steeds meer
Nadere informatieEen verzakking. Voorwand vagina, achterwand vagina, baarmoeder, vaginatop. mca.nl
Een verzakking Voorwand vagina, achterwand vagina, baarmoeder, vaginatop mca.nl Inhoudsopgave Wat is een verzakking? 3 Voorwandverzakking 5 Achterwandverzakking 5 Baarmoederverzakking 6 Vaginatopverzakking
Nadere informatiePreventieprogramma ter voorkoming van bekkenpijn in de perinatale fase van de zwangerschap
2010 Preventieprogramma ter voorkoming van bekkenpijn in de perinatale fase van de zwangerschap Beroepsopdracht Literatuurstudie en oefenprogramma ter preventie van bekkenpijn. ASHP opleiding Fysiotherapie
Nadere informatieUrine retentie of residu (PUR en PVRV) Protocol VSV-Samen
Urine retentie of residu (PUR en PVRV) Protocol VSV-Samen Documentgebied Verloskunde, kraamzorg, JGZ, neonatologie Groep(en) Alle leden aangesloten bij de geboorteorganisatie Nijmegen en omstreken samen
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatiePowerPoint presentatie
PowerPoint presentatie Urine-incontinentie bij ouderen Doreth Teunissen huisarts/onderzoeker 2 december 2010, RAI Amsterdam Opzet - (patho)fysiologie continentie - prevalentie - wie zoekt hulp - behandelingsmogelijkheden
Nadere informatieSeks, het moet wel leuk blijven!
Seks, het moet wel leuk blijven! Seksualiteit Het seksuele gevoel, de seksuele gedachte en lichaamsreacties zijn privé en persoonlijk. Het is dan ook niet zo gemakkelijk om over seksuele problemen te praten.
Nadere informatieGeautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc
Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc Jorrit Harms OSV: Dr. Kees van Boven Inhoud Achtergrond
Nadere informatieMDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB
MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB B. J. Snel AIOS anesthesiologie Rowland MJ, Hadjipavlou G. Delayed cerebral ischemia after subarachnoid haemorrage: looking beyond vasospasm. Br J
Nadere informatieGefeliciteerd! Aangifte doen Aanmelden bij de ziektekostenverzekeraar
Na de bevalling Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming van JijWij is verboden. JijWij oktober
Nadere informatieBezoek Op verpleegafdeling 1A gelden geen bezoektijden. Wel adviseren wij een rustperiode tussen uur. Maximaal 3 bezoekers per keer.
Na de bevalling Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming van JijWij is verboden. JijWij oktober
Nadere informatieBekkenfysiotherapie. Gynaecologie. Inclusief lijst bekkentherapeuten regio. Inhoud. 1. Wat is bekkenfysiotherapie?
Gynaecologie Bekkenfysiotherapie Inclusief lijst bekkentherapeuten regio Inhoud 1. Wat is bekkenfysiotherapie? 2. Wat is het verschil met gewone fysiotherapie? 3. Wanneer is bekkenfysiotherapie zinvol?
Nadere informatie