Onderstaand overzicht behoort tot het project Waddenarchieven, dat wordt gefaciliteerd door de Waddenacademie (

Transcriptie

1 WADDENARCHIEVEN LANDAANWINNING EN BEDIJKING Versie Onderstaand overzicht behoort tot het project Waddenarchieven, dat wordt gefaciliteerd door de Waddenacademie ( Het overzicht is als volgt opgebouwd: - Landelijke archieven - Archieven in Noord-Holland - Archieven in Flevoland - Archieven in Friesland - Archieven in Groningen Heeft u vragen over het project of aanvullende informatie over waddenarchieven betreffende het thema landaanwinning en bedijking, dan nodigen wij u uit om contact op te nemen met de Waddenacademie: tel , syds.wiersma@waddenacademie.knaw.nl LANDELIJK NATIONAAL ARCHIEF Toegangsnr. Archieven Inhoud Nassause Domeinraad, (1218) (1842) B VERWERVING EN VERVREEMDING VAN GOEDEREN, RECHTEN EN INKOMSTEN, nrs : Verklaring van H. Siordt, pastoor van Hollum, Johannes zijn kapelaan en Johannes 'ghileipriester' betreffende een ruil van land, het Jelmeraduin en een stuk buitendijks land op de griend ten zuiden van Ballum, tussen Peter Cammingha en de gemene buren van Hollum, 27 februari Afschrift, 18 1

2 Inventaris van de archieven van de Ministeries voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ): Kabinet van de Minister-President (KMP), (1924) (1989) november 1710, 1 stuk I Periode (1924) (1975) 3 Maatschappelijke wetenschappen 35 Openbaar bestuur 351 Bestuursuitoefening Rijkswaterstaat : Stukken betreffende de inpoldering en inrichting van gebieden, , 1 pak, 6 omslagen en 1 stuk : Dollard : Lauwerszee 1947, : Wieringermeer Internationale betrekkingen :000 Algemene aspecten : Betrekkingen op het gebied van landaanwinning en grondgebruik : Stukken betreffende de oprichting van het Internationaal Instituut voor Inpoldering, Landaanwinning, Cultuurtechniek en Grondgebruik ( ), 1 omslag 7 Ruimtelijke ordening, sport, recreatie en toerisme 711 Ruimtelijke ordening Ruimtelijke ordening op regionaal niveau Noord-Nederland, nrs : Stukken betreffende de streekplannen over het Lauwerszeegebied, , 1 omslag : Stukken betreffende het onderzoek naar de natuurwetenschappelijke, landschappelijke en recreatieve waarde, alsmede de mogelijkheden tot inpoldering en exploitatie van de Waddenzee, , 1 omslag II Periode (1937) (1989) 3 Maatschappelijke wetenschappen 35 Openbaar bestuur Rijkswaterstaat, nrs : Stukken betreffende de inpoldering en inrichting van gebieden,

3 Rijkscommissie Werkverruiming en voorgangers, (1918) Ministerie van Financiën, afdeling Domeinen, Afdeling Domeinen van het Ministerie van Financiën over de periode , 4 pakken en 3 omslagen : Dollard : Waddenzee 7 Kunst, industriële vormgeving, ruimtelijke ordening, sport, recreatie en toerisme 711 Ruimtelijke ordening Noord-Nederland : Stukken betreffende de advisering over streekplannen door de Rijksplanologische Commissie (RPC), , 2 omslagen : Lauwerszeegebied : Stukken betreffende het plan van Architektenbureau Olsmeijer te Groningen tot de afdamming en inpoldering van de Waddenzee, 1972, 1 omslag 1 Stukken betreffende bepaalde onderwerpen: "dossiers" A (gedeeltelijk) t/m K 1.2 D "Dossiers" D: waterstaatswerken, nrs : D.03 - Afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, , 1 pak 1.2 E.3 Polders en waterschappen - 671: E Wieringermeerpolder, , 1 pak 1.2 G "Dossiers" G: ontwatering en drooglegging, nrs : G.04 - Onderzoek naar mogelijkheden tot realisatie van het plan tot indijking van de Dollard, 1923, 1 omslag D. Goederen en belangen in de onderscheidene provinciën, nrs IV. Noord-Holland : Enkhuizen, geschil over de eigendom der buitendijkse gronden. met retr. 1825, , 1 dossier B Dossiers - 789: dossier 783, Nr.1B Stukken betreffende eigendom kusten Groningen en Friesland 1927, 1 omslag : dossier 3232, Aspirant-pachters van voormalige kweldergronden, antwoorden van 1944, 1 omslag : dossier 3232, Bestekken en voorwaarden voor diverse werken bij Uithuizen en Uithuizermeeden, , 1 omslag : dossier 3232, Emmapolder, kaarten, adreslijst : dossier 3232, Rapporten inzake ontwatering en indijking kweldergronden Uithuizen en Uithuizermeeden, , 1 omslag 3

4 Afdeling Domeinen, vanaf 1958 Directie der Domeinen van het Ministerie van Financiën, Inventaris van het archief van de Rijksdienst voor de Uitvoering van Werken (DUW) en Commissies, (1937) (1955) Gedrukte bescheiden behorend tot de archieven van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en : dossier 3232, Verslag onderzoek bodemkundige gesteldheid kweldergronden, 1939, 1 omslag : dossier 5296, Dollard, : dossier 5296, Friesland (landaanwinningswerken), : dossier 5296, Groninger Wadden (landaanwinningswerken verslagen), , 4705: dossier 5296, Landaanwinningswerken in de Lauwerszee, : dossier 5296, Verslag betreffende studiereis naar de landaanwinningswerken aan de westkust van Sleeswijk-Holstein, 1935, 1 omslag : dossier 8024, Directie Groningen, : dossier 8620, Balgzandpolder, : dossier 8620, Geleide brieven, Directie Wieringermeerpolder, , : dossier 8620, Verslagen van de werkzaamheden van de Wieringermeer en directie, : dossier 8620, Vragen van kamerleden betreffende IJsselmeer, Wieringermeer, Haarlemmermeer en het IJ, : dossier 9420, Directie Groningen, A. Taken A.1. Beheer Lauwerszeegebied, nrs : Het voorbereiden van een streekplan voor het Lauwerszeegebied in het kader van de uitoefening van het domeinbeheer in het gebied, , 1 pak - 2: Stukken van het interdepartementaal overleg inzake het stichten van een openbaar lichaam voor het Lauwerszeegebied, alsmede het ontwerp van de "Fries-Groningse streekplannen voor het Lauwerszeegebied", 1968, , 1 omslag. NB: met kaart Diverse documenten over inpolderingsprojecten. Zie m.n. C. Stolk, Slikken of Stikken, werkverschaffing in Groningen Bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) liggen archieven over de joodse werkkampen. Zie toegangsnr. 260 Arbeidsinzet III. RADEN EN COMMISSIES H Waterstaat 4

5 voorgangers en van de daaronder ressorterende diensten, : Verslag der Commissie benoemd bij beschikking van den Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, van 18 juni 1896, no. 139, Afd. Waterstaat, 1e Ond.afd., tot het instellen van een onderzoek in zake de indijking der Lauwerzee in verband met eene verbeterde afstrooming van boezemwater in de provinciën Friesland en Groningen, Leeuwarden, : Verslag der Staatscommissie benoemd bij Koninklijk besluit van 8 september 1892, no. 21, tot het instellen van een onderzoek omtrent eene afsluiting en eene droogmaking van de Zuiderzee, 's-gravenhage, Verslag der commissie ingesteld bij besluit van den Minister van Waterstaat d.d. 11 Augustus 1922, La. D, Afdeeling Waterstaat T, tot het instellen van een hernieuwd onderzoek naar de baten, welke van de afsluiting en droogmaking der Zuiderzee mogen worden verwacht, s-gravenhage, NB: Aanwezig in de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief onder nummer 197 D 35-82: Verslag van de Staatscommissie benoemd bij Koninklijk besluit van 4 juli 1918 No 30 met opdracht te onderzoeken in hoeverre, als gevolg van de afsluiting van de Zuiderzee, ingevolge de Wet van 14 juni 1918 (Staatsblad No. 354), te verwachten is, dat tijdens storm hoogere waterstanden en een grootere golfoploop, dan thans het geval is, zullen voorkomen vo'o'r de kust van het vaste land van Noord-Holland, Friesland en Groningen, alsmede voor de daarvoor gelegen Noordzee-eilanden, 's-gravenhage, NB: Aanwezig in de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief onder nummer 197 D Verslag der commissie inzake het bestudeeren van de uitgifte der Zuiderzeegronden, ingesteld bij besluit van den Minister van Waterstaat d.d. 24 December 1926, La. I, Afdeeling Waterstaat T, 's-gravenhage, NB: Aanwezig in de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief onder nummer 40 K : Rapport Deltacommissie, 's-gravenhage, Deel 1. Eindverslag en interimadviezen 97.2 Deel 2. Beschouwingen over stormvloeden en getijbeweging. I. Bijdrage Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 97.3 Deel 3. Beschouwingen over stormvloeden en getijbeweging. II. Bijdragen Mathe matisch Centrum 97.4 Deel 4. Beschouwingen over stormvloeden en getijbeweging. III. Bijdragen Rijkswaterstaat 5

6 Archief van de Zuiderzeeraad, Archief van mr. Johan Rudolph Thorbecke en van enige van zijn verwanten, Inventaris van het archief van de familie Lely, Het archief bevat grotendeels stukken afkomstig van ir. Cornelis Lely ( ): briefwisseling, o.a. aan zijn kinderen; stukken betreffende zijn persoonlijke leven als (familie)foto's, diploma's; stukken betreffende zijn openbaar leven als civiel ingenieur en als minister, als lid van de Eerste- en Tweede Kamer en als gouverneur van Suriname; stukken betreffende zijn overlijden en zijn nalatenschap; daarnaast stukken betreffende andere familieleden, waaronder correspondentie, foto's en twee familie Deel 5. Onderzoekingen betreffende de opzetvan het Deltaplan en de gevolgen van de werken. IV. Bijdragen prof. ir. J.Th. Thijsse en Rijkswaterstaat 97.6 Deel 6. Onderzoekingen van belang voor het ontwerpen van dijken en dammen. V. Bijdragen Waterloopkundig Laborato rium, Rijkswaterstaat, Werkgroep voor het Onderzoek naar de Spanningstoe stand in Zeedijken. Sociaal-economische aspecten van het Deltaplan. VI. Bijdrage prof. dr. J. Tinbergen Stukken van Johan Rudolph Thorbecke en enige van zijn verwanten III. JOHAN RUDOLPH THORBECKE ( ) EN ADELHEID SOLGER ( ) F. Verzamelde stukken 1. Pamfletten, overdrukken en knipsels, afschriften en uittreksels uit couranten en periodieken, kaarten en afbeeldingen l. Waterstaat en verkeer : Droogmakerijen en veenderijen, , 6 omslagen - 754: Landaanwinning op de Friese wadden, Enkele voorbeelden: Nevenactiviteiten 87-88: Stukken betreffende onderzoekingen naar aanleiding van wensen om de Waddenzee in te polderen, : Rapport betreffende landaanwinning op de Friesche Wadden, opgesteld in opdracht van de Maatschappij tot Landaanwinning op de Friesche Wadden. Gedrukt, met aantekeningen van Lely, 1887 en z.j., 1 deel - 88: Nadere rapporten van Lely inzake landaanwinning op de Friese wadden. 6

7 memorialen Gedeputeerden van Haarlem ter Dagvaart van de Staten van Holland, (1589) Gedrukt, , 1 omslag g.3 West-Friesland en de eilanden, nrs : Stukken betreffende de bedijking van het Koegras, aangezien het nietbedijken hiervan een bedreiging voor de zeedijken in West-Friesland en het Noorderkwartier vormt, 1676, klad, net en afschriften, 1 omslag : Stukken betreffende de werken tot behoud van het eiland Wieringen, 1687 en 1688, concept, net en afschriften, 1 omslag. NB: In handen van de commissie tot "conservatie van het eiland Wieringen", Haarlem is hiervan voorzitter A: Stukken betreffende het octrooi te verlenen aan Cornelis Beets tot het dichtmaken van de zeegaten tussen de Noordzee-eilanden in het bijzonder tussen Vlieland en "Eyerland"*, 1717 en 1718, klad, concept, net en afschriften, 1 omslag. NB: Eijerland was destijds een eiland, nu is het een onderdeel van Texel : Stukken betreffende de kosten van de werken tot het behoud van het eiland Vlieland. klad, concept, net en afschriften, , 1 pak. NB: In handen van de commissie tot het "beneficeren der stranden", Haarlem is hiervan voorzitter : Stukken betreffende rekesten om werken uit te mogen voeren tot behoud van het eiland Terschelling. Afschriften, , 6 stukken. NB: In handen van de steden Haarlem, Delft, Leiden, Amsterdam, Alkmaar en Hoorn en van de Gecommitteerde Raden van het Noorderkwartier : Stukken van de commissaris "tot de zaken van de beschadigde West-Friese zeedijken", ingesteld op 22 maart 1732 ter inspectie van de dijken in West- Friesland, die zijn aangetast door een onbekend soort zeewormen later bekend onder de naam van paalwormen, 1732, 1733, klad, concept, net en afschriften; met retroacta vanaf 1640, klad en afschriften, 1 pak. NB: Deels in druk. Jacob Gilles was lid van deze commissie. De retroacta zijn deels kladaantekeningen van Ruyl en van Van Strijen. Voor de rest van het commissie-archief zie: Archief van de Staten van Holland, na 1572, inv.nr : Memorie houdende voorstellen tot herstel van de manufacturen, de toestand der duinen en de bedijking van het Koegras, (1738), concept, 1 stuk Heerlijkheid Terschelling, C. Stukken betreffende het beheer van de heerlijkheid en heerlijke rechten b. Bijzonder III. Het recht van aanwas, nrs

8 NB: De nrs zijn afkomstig uit de collectie Hingman, nr : Schets van een plan tot bedijking van de aanwassen ten zuiden van Stryp (het Nieuwland), NB: M.S. pentekening, 21,5 x 29 cm, zuiden boven, op de kaart gegevens van een meting - 32: Schets van het eiland Terschelling en van een plant tot bedijking van de aanwassen ten zuiden van Stryp (het Nieuwland), ca. 1650, M.S. pentekening, 30 x 42,5 cm, Pentekening vervaardigd door Jacob Heeres, noorden boven - 33: Verbaal van een meting door Hendrik Jansz. Zeger, met een schets van een plan tot bedijking van de aanwassen ten zuiden van Stryp (het Nieuwland), ca. 1566, pentekening, 21 x 30 cm, zuidwesten boven - 34: Schets van het eiland Terschelling en van de aanwassen ten zuiden van Stryp (het Nieuwland), eind 16 e eeuw, M.S. pentekening, 38x51 cm, zuiden boven. - 35: Octrooi, verleend door Margaretha van der Marck, gravin van Aremberg, aan Lambert Vollenhove, voor de bedijking en het gebruik van de aanwassen in de heerlijkheid Terschelling voor 2 x 24 jaar en voor vrijstelling van pacht gedurende de eerste 24 jaar, 1599, met akte van schenking door Margaretha van der Marck, gravin van Aremberg aan Lambert Vollenhove van 20 morgen land in de Striper buitengronden, 1599, authentiek afschrift, 1608, en afschrift, (17e eeuw), 2 stukken, aan elkaar gehecht - 36: Octrooi, verleend door Margaretha van der Marck, gravin van Aremberg, aan Lambert Vollenhove, voor vermindering van de pacht voor de te bedijken aanwassen in de heerlijkheid Terschelling van jaarlijks 250 Carolusgulden en voor vrijstelling van betaling van het tiendgeld van 20 morgen land in de Striper buitengrond, 1599, authentiek afschrift, 1608, en afschrift, (17e eeuw), 2 stukken, aan elkaar gehecht - 37: Octrooi, verleend door de Staten van Holland, aan Jan Claesz. Croock en Pieter en Andries Petten, voor vrijstelling van een deel van de belastingen, te heffen op de te bedijken aanwassen in de heerlijkheid Terschelling en om zelf een dijkgraaf en heemraden aan te stellen, 1601, authentiek afschrift en afschrift, (17e eeuw), 1 katern en 1 stuk, aan elkaar gehecht - 38: Attestatie door notaris David Mostart te Amsterdam, voor Lambert Vollenhove, betreffende de bedijking van de Striper buitengronden in de heerlijkheid Terschelling in het jaar 1601, door Pieter en Andries Petten en Jan 8

9 Claesz. Croock, en de gewassen die zij in die polder verbouwd hebben, 1603, 1 stuk Familie Teding van Berkhout, I Stukken betreffende personen en goederen A Personen a Het geslacht Teding van Berkhout 43 Jhr. Hendrik Teding van Berkhout , Goverta Machtella Fontein en Susanna Jacoba Hermina des Tombe Zakelijke stukken, nrs : Aandeel van jhr. Hendrik Teding van Berkhout in de Maatschappij tot landaanwinning in de Friesche wadden, 1882, 1 stuk 45 Jhr. mr. Pieter Jan Willem Teding van Berkhout en Louise van Hoboken P.J.W. Teding was directeur van de Maatschappij tot landaanwinning op de Friesche Wadden nrs : De landaanwinning op de Friesche Wadden, in hun noodzakelijkheid, uitvoerbaarheid en voordeelen beschouwd en toegelicht door jhr. mr. Pieter Jan Willem Teding van Berkhout, gedrukt, 1867, 1 deel - 646: Aandeel van de Maatschappij tot landaanwinning op de Friesche Wadden, door jhr. mr. Pieter Jan Willem Teding van Berkhout als directeur ondertekend, 1875, 1 stuk 4.WCA 4.STS Kaarten- en Tekeningenarchief van het Ministerie van Waterstaat en voorgangers, (1681) (1982) Kaarten en Tekeningen behorend tot de Archieven van de Staatssecretarie en het Kabinet des Konings, (1777) Kaarten van de Waterstaat 1.1. Waterstaatswerken Bedijkingen, droogmakerijen, inpolderingen Friesland - div. nrs.: Ameland en Friesland, bedijking van de Wadden tussen Ameland en Friesland, ontwerp, div. nrs.: Ameland, Het Wad, inpoldering tussen het eiland en Friesland, ontwerp, : schaal 1:25000, Ameland, situatie van 1878 en 1879 met ontwerp van de verbindingsdam van de Maatschappij tot Landaanwinning, div. nrs.: Friesland, overstromingstoestand, : Koegras. "Kaart van de in 1817 ingedijkte landen van het Koegras en de daaraan grenzende terreinen, met aanwijzing der onderscheidene soorten grond, met het plan verkaveling 't welk mede op deze kaart in gebracht door de 9

10 conducteur van den Waterstaat C.W.M. Klijn", benoemd bij Min. besl. d.d. 20 juli 1819, nr , 1819, schaal 1:10.000, 1 blad. NB: Zie ook kopie-kaart inv.nr. FIDZ : Kaarten van het eiland Ameland, de gemeente West-Dongeradeel en de gemeente Ferwerderadeel, uitgegeven op last der Staten van Friesland in met daarop ontwerpen van drie verbindingsdammen tussen Ameland en de Friesche kust. Gedrukt, 3 bladen. NB: Met aantekeningen in handschrift van P.J.W. Teding van Berkhout, directeur der maatschappij tot landaanwinning op de Friesche wadden NEDERLANDS INSTITUUT VOOR OORLOGSDOCUMENTATIE (NIOD) Toegangsnr. Archieven Inhoud 123 Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) - 176: beschrijving der Mussert-Polder (beoogde inpoldering van het Waddengebied tussen Terschelling-Ameland en de Friese kust Arbeidsinzet - Stukken over joodse werkkampen aan het wad GEMEENTEARCHIEF ROTTERDAM Toegangsnr. Archieven Inhoud Kamer van Koophandel en Fabrieken te Rotterdam - 173: periode , deelonderwerp Wadden, indijking der, Familie Ledeboer - 301: Bewijzen van aandeel in de Maatschappij tot Landwinning op de Friese Wadden voor Lambertus Vincentius Ledeboer stukken GEMEENTEARCHIEF DEN HAAG Toegangsnr. Archieven Vereeniging tot bevordering van fabrieks- en handwerksnijverheid in Nederland Toegangsnr. Archieven Nieuw Land is museum, archief, provinciaal depot voor bodemvondsten, bibliotheek en educatiecentrum. Het houdt zich bezig met het beheer en toegankelijk maken van collecties die Inhoud - Inventaris, inleiding, verantwoording van de inventarisatie: Circulaire aan de K.v.K., hulp vragend voor inlandse industrie (3 ex.) Onderzoek omtrent de droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee. FLEVOLAND ARCHIEVEN NIEUWE LAND (LELYSTAD) Inhoud Nieuw Land bezit een aantal omvangrijke archieven van overheidsinstellingen die voor het ontstaan van de provincie Flevoland onmisbaar waren: - Zuiderzeevereeniging - Openbaar lichaam 'Zuidelijke IJsselmeerpolders' (ZIJP) 10

11 voor Flevoland van grote cultuurhistorische waarde zijn. De collecties tonen de lange geschiedenis van Flevoland: het verleden van de bewoners van het moeraslandschap in de Nieuwe Steentijd, de Middeleeuwse heren van Kuinre, de vissers en eilandbewoners, de polderwerkers en de bewoners van het nieuwe land. De geschiedenis van het Zuiderzeeproject staat centraal, maar ook de Scheepsarcheologie en Swifterbantcultuur zijn belangrijke thema's. - Dienst der Zuiderzeewerken (ZZW) - Directie van de Wieringermeer/Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP). - Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet Op kan worden gezocht in de inventarissen van veel van deze archieven. Enkele belangrijke voorbeelden: - Zuiderzeevereeniging, : In 1886 opgericht, stelde zich ten doel een onderzoek in te stellen naar de technische uitvoerbaarheid en de economische wenselijkheid van de inpoldering van de Zuiderzee. Dit archief omvat: A. Archief van het Bestuur van de Zuiderzeevereeniging, ; B. Gedeponeerde archieven: 1. Archief van het Comité tot oprichting van de Zuiderzeevereeniging (Zuiderzeecomité), ; 2. Archief van het Technisch Bureau, ; 3. Archief van de Zuiderzeevisserijcommissie, 1905; 4. Archief van de Commissie ter bestudering van de voortgang der inpolderingen, 1932; 5. Stukken afkomstig van A. Buma (voorzitter), ; 6.Stukken afkomstig van ir J.M. Telders, ; 7. Stukken afkomstig van mr. G. Vissering, (ca 1899)-1936; C Documentatie: 1. Documentatie van de Zuiderzeevereeniging; 2. Documentatie van mr. G. Vissering.Archief prof. mr. Blom: Stukken die prof.mr D. van Blom ( ) ontving uit hoofde van zijn lidmaatschap van de Zuiderzeeraad ( ) en van de Commissie inzake de bestudeering uitgifte Zuiderzeegronden. Kaarten uit het archief zijn opgenomen in Topografisch- Historische Atlas. - Dienst der Zuiderzeewerken/directie Zuiderzeewerken, : De dienst werd in 1919 opgericht op basis van de wet van 1918 tot afsluiting en gedeeltelijke inpoldering van de Zuiderzee. Hij was belast met de uitvoering van de opeenvolgende werken. In 1977 werd de naam van de Dienst gewijzigd in Directie Zuiderzeewerken van de Rijkswaterstaat. De Directie Zuiderzeewerken ging in 1989 samen met de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders in de reguliere directie Flevoland van de Rijkswaterstaat. Dit archief omvat: A 76,5 m en supplement, B Plaatsingslijst van het archief van afdeling B (Waterloopkunde), m. C Dossierinventaris van het archief van 11

12 Toegangsnr. Archieven 3 Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier te Hoorn afdeling C (vanaf 1975 Dienstkring Noordoostpolder), m. D Tekeningenarchief, bladen. Toegang digitaal Tekeningenarchief. E 3685 foto s en ca. 500 foto s betr. de Watersnood 1953, Dienst der Zuiderzeewerken/directie Zuiderzeewerken, afdeling Afsluitdijk, Directie Zuiderzeewerken, Werkarchief Dienst der Zuiderzeewerken, standplaats Enkhuizen, Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet, : De Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeewet werd opgericht om maatregelen te nemen ter tegemoetkoming aan de Zuiderzeevissers en andere 2.11 die schade ondervonden van de afsluiting van de Zuiderzee. Het archief van de rijksdienst is in het bezit van het Rijksarchief in Flevoland, terwijl de uitvoeringsdossiers zich bij het Sociaal Historisch Centrum voor Flevoland bevinden (zie Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet, Uitvoeringsdossiers). In het Nationaal Archief te Den Haag bevindt zich nog het archief van de Generale Commissie. - Archief F.L. Joosten: Het archief bevat onder andere krantenartikelen betreffende de afsluiting en drooglegging van de Zuiderzee - NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLANDS ARCHIEF Inhoud 3. Bijlagen 3.1. Bijlage 1: Specificatie "Loketkast" Inv.nrs "Loketkast", omslagen in 12 pakken Inv. nr XLVIII: Stukken betreffende de aanvraag van de bezitters der buitengronden onder den Helder en Huisduinen om octrooi van bedijking, Provinciaal Bestuur, Gedeputeerde Staten Stukken betreffende bijzondere onderwerpen Droogmakingen en onderhoud, nrs : Stukken betreffende droogmakingen en indijkingen, , 1 pak. NB: 12

13 Alfabetisch geordend; met lijst 2.4. Bijlagen Lijst van kaarten NB: Achter de beschrijving van elke kaart is links onder aangegeven bij welk archiefstuk de kaart als bijlage fungeert (GV = Gouverneur, GS = Gedeputeerde Staten) en rechts onder het catalogusnummer van de kaartencollectie, o.a : polder Nieuwland/Wieringen 2 kaarten "Kaart van de geprojecteerde indijking, genaamd het Nieuwland, strekkende langs het zuid-oostelijk gedeelte van het eiland Wieringen", door landmeter P. van Diggelen, afm. 63 x 70, schaal 1 : , GV. 26 feb nr. 235 A( )1 Kaart van de polder Nieuwland, ingedijkt in 1846, door C.W. Bruinvis, afm. 49 x 63, schaal 1 : , GV. 26 feb nr. 235 A( )2 18 Provinciaal Bestuur, Archief van Gedeputeerde Staten Waterstaat Droogmaking. Indijking, nrs : Stukken betreffende plannen voor de indijking van het Wieringermeer, de verlening en intrekking van voorlopige concessies voor de indijking en droogmaking, de verlening van provinciaal subsidie voor de indijking, het wetsontwerp tot indijking en droogmaking van het Wieringermeer, de verlening van een provinciale bijdrage in de kosten voor het maken van een plan voor de indijking en droogmaking van de Wieringermeer en de goedkeuring van besluiten van waterschapsbesturen en van het gemeentebestuur van Medemblik tot het sluiten van overeenkomsten terzake van de indijking en droogmaking van de Wieringermeer, , , 1 pak. NB: Zie ook inv.nr : Stukken betreffende de afwijzing van aanvragen en de verlening van een voorlopige concessie tot indijking en droogmaking van het Hoornsche Hop en de Goudzee, , 1 pak : Stukken betreffende de verlening van vergunning tot het indijken van het Nieuwland of de Zeerijperpolder op Terschelling, , 1 omslag : Stukken betreffende de plannen tot afsluiting en droogmaking van de 13

14 Zuiderzee, het onderzoek naar de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee en de verlening van subsidie voor dat onderzoek, alsmede stukken betreffende de afwijzing van een verzoek van het bestuur van Stad en Lande van Gooiland om vergunning tot het droogmaken van een gedeelte van de Zuiderzee nabij de Huizerhaven, , 1 pak. NB: Zie ook inv.nr : Stukken betreffende de goedkeuring van een besluit van hoofdingelanden van de 29 gemeenschappelijke polders op Texel tot aankoop van het Noorden op Texel, de verlening van concessie tot indijking van het Noorden en de goedkeuring van besluiten van waterschapsbesturen in verband met deze indijking, , 1922, 1 omslag. NB: Zie voor de bijbehorende kaart de collectie Griffiekaarten, nr. N : Stukken betreffende de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de beoordeling van het plan voor de indijking en droogmaking van de Wieringermeer, de goedkeuring van ontwerpen met toelichting en de verlening van ontheffingen en vergunning voor de uitvoering van werken in verband met de afsluiting van de Zuiderzee en de indijking en droogmaking van de Wieringermeer, de goedkeuring van besluiten van waterschapsbesturen tot het aangaan van overeenkomsten en de verhoging van zeedijken in verband met de afsluiting van de Zuiderzee, , 1 pak. NB: Zie ook de inv.nrs en : Stukken betreffende de beoordeling, op verzoek van de minister van Waterstaat, van een plan van de gemeente Enkhuizen tot indijking en drooglegging van een gedeelte van het IJsselmeer, het zogenaamde Kooizand, , 1 omslag 3. Archief van de Commissaris der Koningin 3.1. Hoofdarchief Waterstaat, nrs Droogmaking. Indijking : Stukken betreffende de afwijzing van verzoeken tot verkoop of uitgifte in erfpacht door het Rijk van de Mok op Texel met het oog op de indijking en droogmaking van de Mok, , 1 omslag 14

15 24 Provinciale Waterstaat, Inventaris 2.5. Bestekken en voorwaarden Rijkswaterstaat/ Dienst Zuiderzeewerken, nrs Bijlage: Lijst van van 51 rubrieken ("nummers van orde") in de agenda's (inventarisnrs ), o.a. - 42: Waterstaat, droogmakerijen en bedijkingen 133 Schagen, heerlijkheid, Inventaris van het archief van de Heren en Vrouwen van Schagen en hun aanverwante geslachten Heren en Vrouwen van Schagen Stukken van zakelijke aard Heerlijkheid Schagen c.a., nrs Titels van verkrijging, nrs : Specificatie van de ten behoeve van Florens van Oultremont en Warfusé betaalde leenrechten inzake Leiderdorp, Pijnakker, Putten, de Schagerkogge, het huis en slot van Schagen, nieuw land in de Zijpe, Woudrichem, Stipthout in Rijnland, de zwanendrift in de Drecht en het pluimgraafschap West-Friesland, Texel en Wieringen, met een memorie, 1734, 2 stukken Beheer van goederen en rechten, nrs Jacht op zwanen en zwanendrift, nrs , o.a : Advies van Mr. Hoynk van Papendrecht, advocaat te 's-gravenhage, voor de rentmeester Duwooz inzake de vervolging van het schieten van zwanen binnen het territoir van het pluimgraafschap West- Friesland, Texel en Wieringen; het passeren van een akte van obligatie onder verband van de heerlijkheid Schagen en het voornemen van regenten in de Wieringerwaard tot bedijking buiten de dijk van Colhorn, 1776, 1 katern - zie Historisch Zuiderzeedorp Kolhorn Diversen, nrs : Akte van octrooi van Karel V voor Jan van Schorel, priester kanunnik van St. Mariën te Utrecht om de Zijpe te bedijken onder gehoudenheid met de kerkmeesters van Schagen tot overeenkomst te komen over 4 morgen land bij de Keynze en een veer tussen Petten en Huisduinen, door Joost van Borselen, heer van Schagen, als man en voogd van Josina van Schagen aan de kerk van Schagen in leen gegeven, 1552, eenvoudig afschrift en extractafschrift, z.j.(16e of 17e eeuw), 2 stukken 15

16 156 Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland te Haarlem, : Akte houdende de voorlezing van Elisabeth van Bronckhorst als moeder van Jan van Schagen over de door haar vader Joost van Bronckhorst aan Jan van Schorel uitgebrachte insinuatie om bij de bedijking van de Zijpe de gronden van Schagen en Burghorn niet aan te tasten, 1552; afschrift z.j.(16e of 17e eeuw), 2 stukken - 252: Rekest van Jan van Schorel aan de keizer om de dijkage van de Zijpe te mogen uitbreiden met appointement van de rekenkamer te Brussel, 1553, afschrift z.j.(16e of 17e eeuw); met een brief van Joost Jacobs te 's-gravenhage aan N.N. (vermoedelijk de heer van Schagen of zijn rentmeester) over de nieuwe bedijking van de Zijpe en de daartegen gemaakte protesten, 1664(??), afschrift z.j.(17e eeuw), 1 omslag 3. Inventaris 3.2. Periode Taken Zee- en havenwerken Overige werken, nrs , , 3 pakken c. Stukken betreffende indijkings- en droogmakingsplannen en -projecten in de Zuiderzee, op Terschelling en Texel 3.3. Periode Taken Zee- en havenwerken Overige werken, nrs C C, , 4 pakken c. Stukken betreffende de plannen voor de bedijking en droogmaking van het Hoornse Hop en van de Goudzee ( ), de indijking en droogmaking van het Wieringermeer ( , ), de droogmaking van een gedeelte van de Zuiderzee beoosten de haven van Huizen (1900). 228 Rijkswaterstaat, Directie Noord-Holland, Taken Zee- en havenwerken Algemeen : Stukken behorende tot rubriek D "Rijkszee- en havenwerken te Petten, 16

17 Medemblik en Nieuwdiep", , 11 pakken. NB: Deze rubriek betreft o.a.: e. de overdracht van rijkswaterstaatswerken op Urk aan de Dienst der Zuiderzeewerken in verband met de droogmaking van de Noordoostpolder (1936) 354 Rijkswaterstaat, directie Noord-Holland, Archief geordend op code Waterstaatswerken Voorgeschiedenis, plannen, voorontwerpen, nrs : Stukken betreffende de plannen voor de inpoldering van het Balgzand, , 1 pak 355 Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland, ingenieurs, arrondissementen, opzichters/dienstkringen, diensten, werken, Archieven van de ingenieurs (1629-) Archief van de ingenieur P.T. Grinwis (1629-) nrs Stukken betreffende bijzondere onderwerpen, nrs : Octrooi van de Ridderschap, Edelen en Steden van Holland en West-Friesland inzake de bedijking van het Koegras, kopie, 1629, 1 katern 364 Lorentz, prof.dr. H.A., te Haarlem ( ), 6 m. 751 inv. nrs., 2210 beschreven archiefstukken o.a.: - 304: Aantekening en berekening betreffende de voortplanting van geluidstrillingen langs een snaar, de opwaaiing van golven in een kanaal en het getij in de Zuider- enwaddenzee, datering: z.j., 1 schrift - 441: Verhandeling betreffende de wisselwerking tussen een geladen cilinder en een lading in een schil met berekening van de elektrische en magnetische energie en het magnetisch moment, z.j., 1 omslag NB: Op achterzijde fragmenten van verhandelingen betreffende de elementaire elektrische lading en betreffende de opstuwing van water door de Waddenzee na de afsluiting van de Zuiderzee; tevens verhandeling van N.N. betreffende de variatierekening 544 Plaatselijke commissie van de Landinrichtingsdienst in de Provincie Noord-Holland te Haarlem, Tot cultuurtechnische werken van de commissie werd o.a. de bevordering van de landaanwinning langs de kusten gerekend Provinciale Waterstaat, Advies en toezicht Waterkeringen Droogmakerijen en landaanwinning 17

18 - 417: Correspondentie over het bevorderen van aanslibbing van schorren door het gebruik van moerasplanten in de polder Eendracht, Gemeente Texel, 1927, , 1 omslag. NB: Zie ook inventarisnummers 459 en Provinciale Waterstaat, In de inventaris een rubriek: Droogmakerijen en landaanwinning 639 Provinciaal Bestuur, Wegen, Verkeer en Waterstaat en bijbehorende commissies ( ), 20,5 m Toegangsnr. Archieven - 52: Nota over de inpoldering van de Markerwaard, 1971, 1973, 1 omslag - 53: Vergunning tot concessie voor het waterschap Texel voor het indijken van twee gedeelten van de Waddenzee nabij de hoogwaterkering tussen De Horn en de Oostkaap langs de oostkust van het eiland Texel, 1977, 1 omslag WESTFRIES ARCHIEF (HOORN) Inhoud 18

19 Bibliotheek In de bibliotheek diverse historische publicaties over de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee (en de Lauwerszee) F29: De Zuiderzee, de Friesche Wadden en de Lauwerszee, hare bedijking en droogmaking / B.P.G. van Diggelen. - Zwolle : Tjeenk Willink, D223: Onderzoek omtrent de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee (met 15 platen), C. Lely, Leiden: Brill), E58: Vergelijking van verschillende ontwerpen tot afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee C. Lely, Amsterdam: Zuiderzee-Vereeniging (Onderzoek omtrent de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee) nota E60: Resultaten der terreinwerkzaamheden verricht in 1889 en 1890 C. Lely, Amsterdam: Zuiderzee-Vereeniging (Onderzoek omtrent de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee) nota E61: De afsluiting Noord-Holland-Wieringen-Friesland en de droogmakerij van het gedeelte der Zuiderzee binnen die afsluiting C. Lely, Amsterdam: Zuiderzee-Vereeniging (Onderzoek omtrent de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee) nota s 1, 3-5, E66: Nota betreffende de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee C. Lely, Amsterdam: Zuiderzee-Vereeniging (Onderzoek omtrent de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee) nota 2-163: A311: Ontwerp tot het droogmaken der Zuiderzee en een gedeelte Vriesche Wadden, Jer. Wenmaekers, Brussel: Corné, Verloren, familiearchief, Plaatsingslijst van de Collectie Verloren, aanvuling 2.2. Plaatsingslijst van de collectie verloren Generatie X Joan Philip Verloren van Themaat ( ) Eigendommen en financiën : Aandelen van de Maatschappij tot Landaanwinning op de Friesche Wadden, , 1 omslag REGIONAAL ARCHIEF ALKMAAR Toegangsnr. Archieven Inhoud De provincie Noord-Holland heeft een omvangrijke 19

20 Toegangsnr. Archieven geschiedenis van inpoldering en landaanwinning. In Regionaal Archief Alkmaar liggen diverse gemeentearchieven (b.v. Wieringen, Wieringermeer, Zijpe) en waterschapsarchieven (zie overzicht). In de pilot was geen tijd meer om een inventarisatie te maken van materiaal m.b.t. landaanwinning dat in deze archieven te vinden is. WATERLANDS ARCHIEF (PURMEREND) Het Waterlands Archief heeft nauwelijks materiaal over landaanwinning aan de kust. Inhoud - FRYSLÂN TRESOAR Toegangsnr. Archieven Inhoud 1 Bestuur van de Saksische hertogen over Friesland 3. Stukken uit het sächsisches hauptstaatsarchiv te dresden 3.3. Geheimes Archiv Frieszländische Sachen (Friese zaken) Generalia Frieszländische Sachen : Akte van hertog George van Saksen dat hij met Thomas Beukelaar en de gebroeders heer Jacob ridder, Floris en Diederik van Wijngaarden is overeengekomen, dat zij tegen betaling van goudgulden de bedijking van het Grote Bildt zullen voltooien volgens het opgemaakt ontwerp. De binnen- en buitendijks gelegen landen zullen zij gedurende elf jaar - een jaar gratis en ieder volgend jaar voor 5 goudgulden per morgen - in gebruik hebben, onder reserve der onbruikbare "blicken". Betreffende het visrecht en Thomas Beukelaar, die gedurende die 11 jaar grietman aldaar zal zijn. Gegeven op 22 februari Minuut of afschrift 4 Rentmeestersrekeningen - 001: George, hertog van Sassen, namens de Roomsch koning en het Rijk erfgubernator in Frieslanden, landgraaf in Duringen en markgraaf van Meissen, oorkondt, dat hij eet Thomas Boeckel(a)er en de gebroeders heer Jacob ridder, 20

21 Floris en Dierick van Wyngaerden is overeengekomen, dat dezen tegen betaling van g.gld. de bedijking van de Groote Bilde in Frieslanden in 1505, volgens opgemaakt ontwerp, zullen voltooien, dat zij deze landen binnen- en buitendijks gedurende elfjaren (éen jaar gratis en ieder volgend jaar voor 5 g.glds. per morgen) in gebruik zullen hebben onder reserve der onbruikbare "blicken" en van het vischrecht, en dat Thomas Boeckel(a)er gedurende die 11 jaren grietman aldaar zal zijn, 1505 februari 22 (am daege Kathedra Sancti Petri). NB: Afschrift (enigszins door vocht beschadigd) voor in inv. nr. 1a. 5 Gewestelijke bestuursinstellingen van Friesland II. Gedeputeerde Staten van Friesland Inventaris A. Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen I. Openbare werken 3. Openbare werken aan of in zee : Stukken betreffende de aanleg van een dijk om het buitendijks gelegen land in Ferwerderadeel, , 1 omslag : Rapport aan het dijksgerecht van Ferwerderadeel betreffende de toestand van de dijken en het buitendijks gelegen land, opgemaakt op verzoek van de grietman van Barradeel door S. Miedema, 1791, gelijktijdig afschrift, 1 stuk. NB: De reden tot het houden van deze inspectie was de zorgwekkende afkalving van het buitendijkse land Provinciale Waterstaatsdienst, Toezicht op en (voorbereidingen tot) uitvoering van werken betreffende zee-, IJsselmeer-, en slaperdijken Zee- en IJsselmeerdijken : Stukken betreffende organisatie en taken van waterschap Anjumeren Lioessenserpolder, met tekeningen, , 8 omslagen : Uitvoering van werken/verbeteren van dijken: tienjarenplannen voor landaanwinning, (Zie ook inventarisnummers 1155, 1165, 1166) : Uitvoering van werken/verbeteren van dijken: tienjarenplannen voor landaanwinning, (Zie ook inventarisnummers 1155, 1165, 1166). 21

22 - 1341: indijking en droogmaking van het Lemsterhop, Stukken betreffende bijzondere onderwerpen Taakuitoefening Toezicht op en (voorbereidingen tot) indijkingen, droogmakingen en inpolderingen, nrs : Stukken betreffende - een voorstel van A. Buma te Hindeloopen tot vaststelling van een verordening op subsidiëring tot drooglegging en kanalisering van meren en poelen; - het verstrekken van inlichtingen aan de minister van Waterstaat over toepassing van de wet houdende bepalingen omtrent het ondernemen van droogmaking en indijkingen; - plannen tot landaanwinningswerken, met tekeningen, omslag : Stukken betreffende plannen tot gedeeltelijke bedijking van de Lauwerszee, , 1 omslag : Stukken betreffende plannen tot indijking van de Lauwerszee, , 1 omslag : Nota's en verslagen betreffende de afsluiting en droogmaking van de Lauwerszee, met index, : Stukken betreffende voorbereidingen tot de inpoldering van de Lauwerszee, met tekeningen, : "Waarom werd de Lauwerszee niet ingelijfd?", Bijdrage tot de geschiedenis van de waterstaat van Friesland door K. Pringle, zonder jaar, concept, 1 stuk : Stukken betreffende het plan tot landaanwinning en bedijking van een gedeelte van het Wad, door het maken van een verbindingsdam tussen Ameland en de Friese kust, , met retroakta, 1860, 1865, 1 omslag : Stukken betreffende plannen tot landaanwinning en bedijking van het 22

23 Amelander Wad, , 1 omslag : Stukken betreffende plannen tot landaanwinning en bedijking voor de zeedijken van de waterschappen de Bildtpollen, de Oude Bildtpollen, Noorderleegs buitenveld en de Ferwerderadeelbuitenpolder, , 1 omslag : Stukken betreffende plannen tot inpoldering van de Griegronden en de Bosplaat op Terschelling, met tekening, , 1 omslag : Stukken betreffende een plan tot inpoldering van een gedeelte van de Waddenzee tussen Zwarte Haan en Holwerd, met tekening, : Stukken betreffende bedijking op Vlieland, met tekening, 1962, 1 omslag : Rapport inzake landaanwinning in de Wadden d.m.v. het aanleggen van dammen, schrijver onbekend, met tekeningen, zonder jaar, (ca. 1934), 1 omslag : Stukken betreffende een plan tot droogmaking van de Zuiderzee, 1877, 1 omslag : Stukken betreffende plannen tot droogmaking van een gedeelte der Zuiderzee tussen Hindeloopen, Workum en Makkum en kanalisering op grote schaal, i.v.m. droogmaking van enkele meren en plassen, 1878, 1879, 1 omslag : Stukken betreffende een onderzoek naar het meest wenselijk peil van de Zuiderzee na de afsluiting i.v.m. afstroming, scheepvaart en zoetwatervoorziening, , 1 omslag : Stukken betreffende de uit de Zuiderzee - vereniging afkomstige kommissie tot bestudering van het wenselijk peil van het Ijsselmeer, met tekening, 1933, 1934, 1 omslag : Stukken betreffende de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, met tekeningen, , 1 omslag 23

24 - 1752: Stukken betreffende een plan tot aanleg van de Afsluitdijk van Wieringen naar Piaam, opgemaakt door het aannemersbedrijf Broersma te Lemmer, 1919, 1 omslag : Stukken betreffende de Kommissie Provinciale Bijdragen Zuiderzee werken, , 1 omslag : Stukken betreffende de inpoldering van de Noord-Oostpolder, de afwatering van gronden tussen Kuinre en Schoterzijl op Frieslands boezem en verdere gevolgen voor Friesland, met tekeningen, , 1 omslag : Stukken betreffende plannen tot bedijking van de buiten de IJsselmeerdijken gelegen Makkumer- en Workumerwaard, met tekeningen, , 1 omslag 11 Provinciaal Bestuur van Friesland Gedeputeerde Staten, , Waterstaat en verkeer Zeedijken van Ferwerderadeel: 3396: Stukken betreffende het goedkeuren van een besluit van de volmachten tot regeling van de grens van het werkgebied van de "Maatschappij tot Landaanwinning op de Friesche Wadden" van jhr. P.J.W. Teding van Berkhout, 1870, 1 omslag : Stukken betreffende de overweging en uitvoering van plannen tot landaanwinning in de Lauwerszee en/of Waddenzee en het aanleggen van dijken van Ameland en/of Schiermonnikoog naar het vasteland van Friesland en/of Groningen, Met retroacta pakken (Zie ook kaartenverzameling nrs. 966, 968, 969, , 989, 1181, , 1187, 1193, 4601, Zie ook inv. nr. 9862) 3502: Stukken betreffende diverse plannen tot landaanwinning in de Zuiderzee, , 1 omslag (Zie ook kaartenverzameling nrs. 962, 965) 11 Provinciaal Bestuur van Friesland Gedeputeerde Staten, : Waterstaat en verkeer 5560: Stukken betreffende de subsidiëring van de werkzaamheden van de Maatschappij tot Landaanwinning op de Friesche Wadden en betreffende het intrekken van de aan de Maatschappij verleende concessie, , 1 omslag (Zie ook kaartenverzameling nr. 24

25 990) Provinciale en Gedeputeerde Staten van Friesland, Gedeputeerde Staten van Friesland, Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen Taakuitvoering Waterstaat (-1.79) Landaanwinning, droogmaking, indijking en inpoldering : Stukken betreffende de grensscheiding tussen de eigendommen van de Staat en die van de aanliggende zeewerende waterschappen wegens de landaanwinning op de Wadden, ; met retroactum, 1908; met kaart - (zie 2041): Stukken betreffende de grensscheiding tussen de eigendommen van de Staat en die van de aanliggende zeewerende waterschappen wegens de landaanwinning op de Wadden, ; met retroactum, 1908; met kaart : Stukken betreffende -de afsluiting van de Zuiderzee; -de inpoldering en bedijking van het IJsselmeer (m.n. de Noordoostpolder); -de instelling en opheffing van de Friese Commissie voor de Noordoostpolder, , 1 pak - Zie ook de inventarisnummers 2581, 2582, : Stukken betreffende de toepassing van de Wet droogmakingen en indijkingen, 1924, 1 omslag : Stukken betreffende de indijking van de Nittershoekpolder in de Lauwerszee, , 1 omslag -.: Stukken betreffende de grensscheiding tussen de eigendommen van de Staat en die van de aanliggende zeewerende waterschappen wegens de landaanwinning op de Wadden, ; met retroactum, 1908; met kaart - Zie inventarisnummer : Memorie van K. Vogel, opzichter van enkele zeewerende waterschappen, 25

26 over landaanwinning en bedijkingen van Noord-Friesland, 1928, 1 katern : Stukken betreffende het geven van adviezen aan de minister van Waterstaat over het verlenen van een concessie aan de Ontginningsmaatschappij "De Drie Provinciën" tot droogmaking van gronden in het waterschap Het Buitenveld, 1928, 1929, 1 omslag : Stukken betreffende de bedijking van gronden in de Waddenzee en de plannen tot de aanleg van verbindingsdammen naar Ameland, Terschelling en Texel, , 1 omslag : Stukken betreffende de toepassing van de Wet van 14 juli 1904 (Staatsblad no.147) houdende bepalingen omtrent het ondernemen van droogmakerijen en indijkingen, met een opgaaf van gebieden in Friesland waar sprake kan zijn van indijkingen of bekadingen, 1939; met retroactum, 1925, 1 omslag : Stukken betreffende de instelling, samenstelling, werkzaamheden en opheffing van de Commissie Landaanwinning Friesland, , 1 omslag. N.B. Zie ook inventarisnummer : Stukken betreffende het vervaardigen van een film over de landaanwinning in Friesland, getiteld "Van Waddenzand tot vruchtbaar land", , 1 omslag Stukken betreffende de afsluiting van de Lauwerszee, in numerieke volgorde geordend, , [1971]: : Statuten van de Stichting Landaanwinningsbelangen Noord-Friesland, met stukken betreffende die statuten, 1954, 1 omslag : Verslag, ingekomen van de Hoofdingenieur-Directeur van de Provinciale Waterstaatsdienst, over de stand van landaanwinningswerken langs de Friese waddenkust, 1954; met tekening, 1 omslag : Raadsbesluiten inzake de toetreding tot de Stichting 26

27 Landaanwinningsbelangen Noord-Friesland, met stukken betreffende de goedkeuring ervan, , [1967], 1 omslag : Notulen van de vergadering met het Nederlands Economisch Instituut en de Rijksdienst landaanwinningswerken in Friesland en Groningen over het instellen van een onderzoek naar met name de economische kant van de landaanwinnig, 1958, mei 2, minuut, 1 stuk : tukken betreffende de afwijzing van het plan van de Ontginningsmaatschappij "De Drie Provinciën" tot inpoldering van het Tjeukemeer, 1958, 1959, 1 omslag : Stukken betreffende de indijking van gronden aan het IJsselmeer langs de Friese kust, , 1 omslag Volksontwikkeling en -opvoeding en religie : Stukken betreffende het verlenen van medewerking aan de tentoonstelling "Komende Kansen" over de landaanwinning in Friesland en de inpoldering van de Lauwerszee, die van 25 juni t/m 5 juli 1958 te Kollum is gehouden, ; met tekeningen, 1 pak Commissies, gedeponeerde archieven en de griffier : Stukken betreffende de Commissie Landaanwinning Friesland, ; met kaarten, 1 omslag (Zie ook inventarisnummer 2562) Commissaris der koningin in Friesland 3.. Inventaris van het archief van de Commissaris der Koningin in Friesland, Waterstaat - 883: Stukken betreffende landaanwinning te Schiermonnikoog, 1941, 1 omslag - --: Stukken betreffende bedijking, inpoldering en ontwikkeling van de Waddenzee en het IJsselmeer, (Zie het archief van de Commissaris der Koningin vanaf 1962) 27