8,7. Boekverslag door een scholier 3269 woorden 1 maart keer beoordeeld. Karin de Koning Eerste uitgave 1988

Transcriptie

1 Boekverslag door een scholier 3269 woorden 1 maart ,7 94 keer beoordeeld Auteur Karin de Koning Eerste uitgave 1988 Vak Frans Blz 7 Annonay, 1782 Annonay is een klein dorp in Vivarais, 70 kilometers ten zuiden van Lyon. In dit dorp woont Etienne de Montgolfier. Hij is 37 jaar en hij is papierhandelaar. In de fabriek van de familie Montgolfier maakt men papier dat men in Lyon verkoopt en aan de andere grote steden in Frankrijk. Etienne is in de fabriek, wanneer een arbeider zegt: - Mijnheer Etienne, uw broer is aangekomen! Hij wacht in het kantoor. Etienne haast zich naar het kantoor. Hij heeft een dozijn broers, maar het is zeker dat de broer die is aangekomen, Joseph is. Joseph die in Avignon was om papier te verkopen en die een vreemde brief aan Etienne had geschreven. Joseph, de enige van zijn broers met wie Etienne serieus kan spreken, is binnengekomen! Etienne opent de deur van het kantoor. - Goedendag, mijn kleine broer! Joseph is stralend. Heb je mijn brief gelezen? - Hoi, Joseph. Hoe gaat het? Heb je een goede reis gehad? - Natuurlijk, mijn kleine! Maar ben je doof? Ik vraag of je mijn brief hebt gelezen. - Ja, ja, ik heb je brief gelezen, maar ik heb niets begrepen! - Oh toch, mijn broer die zo intelligent is, heeft niets begrepen! Kom maar eens, ik ga alles uitleggen. Blz 8 Beide broers verlaten de fabriek en gaan bij Joseph, waar ze in de salon gaan zitten. - Goed, zegt Etienne, - zeg het nu maar! - Nee, nog niet, antwoordt Joseph. Voordat ik ga vertellen, ga ik een groot vuur maken. Het is helemaal niet koud, zegt Etienne, verbaasd. - Ah mijn kleine broer, je gaat iets zien! Joseph houdt zich met het vuur in de openhaard bezig. Vervolgens neemt hij een zak van papier, die in de fabriek van de familie wordt gemaakt. - Kijk nu! Zegt hij. - Kijk goed naar het vuur. Zie je de vlammen? Etienne ziet de vlammen. Zie je de rook? Etienne ziet de rook. - Ja, zegt hij, - dat is niets speciaals. Het is een vuur met vlammen en rook. - Niets speciaals? Zie je niet dat de rook opstijgt? En waarom? Waarom stijgt de rook? Joseph kijkt naar zijn broer. Etienne kijkt naar de rook. Hij weet niet waarom de rook opstijgt. Hij heeft latijn en wiskunde gestudeerd en hij is architect. Hij heeft niet natuurkunde en scheikunde gestudeerd net zoals Joseph. Ik vind het jammer, zegt hij, - ik begrijp niet waarom de rook op stijgt. - Eh... goed, zegt zijn broer, geestdriftig, - ze stijgt op, omdat ze lichter is dan de lucht. Ik was in Avignon, Pagina 1 van 6

2 Blz 9 wanneer ik dat heb ontdekt. En weet je wat ik nu ga doen? Etienne weet niet wat hij gaat doen, maar hij wil het meteen weten. - Goed, gaat Joseph verder. Hij laat de zak van papier zien die hij had genomen. - Ik herhaal voor mijn broer wat ik in Avignon heb gedaan. Hij opent de zak en houdt de zak boven het vuur. Hij laat de rook in de zak gaan. Vervolgens laat hij de zak los. De zak stijgt! Etienne heeft goed gekeken. Daarna begreep hij waarom zijn broer zo geestdriftig was. - Maar dat is geweldig! - Is het niet? Joseph is erg trots. - Nu hebben we een grotere zak nodig. Een grote ronde zak, met een kleine opening. Vervolgens gaan we buiten een groot vuur maken en gaan de erg grote zak naar de hemel laten stijgen. Kun je een grote ronde zak maken? - Ik kan alles maken wat je wilt! En wel meteen! Etienne gaat in de fabriek aan het werk. Weldra heeft hij een zak van een meter doorsnee gemaakt. Hij is tevreden over zijn werk, en hij roept zijn broer. Samen gaan ze een groot vuur in de tuin van Joseph maken. Joseph houdt de zak boven het vuur en laat de rook er ingaan. De zak vult zich met warme lucht. De warme lucht is lichter dan de koude lucht. Wanneer Joseph de zak loslaat, stijgt de zak heel snel en heel hoog in de hemel. Blz 10 - We zijn geslaagd, mijn kleine broer! zegt Joseph. Je zag dat het goed ging! Etienne antwoordt niet. Hij kijkt naar de zak die naar beneden begint te gaan. De lucht in de zak verliest zijn warmte. En plotseling heeft hij een idee. - Joseph, we moeten het vuur vastmaken aan de zak. Zodat de lucht in de zak warm blijft en de zak kan een echte reis door de hemel maken. En als ik een zak gemaakt heb die echt heel, heel groot is, kan hij een man dragen! Joseph, je hebt een geweldige uitvinding gedaan! Kom op, aan het werk! Blz 11 De daaropvolgende dagen, werken beide broers de hele tijd samen. Ze laten verschillende grotere 'ballonnen' stijgen, die langer in de lucht blijven dankzij een vuur van stro en wol, dat aan de ballon wordt vastgemaakt. De mensen van het dorp zijn niet meer bang, ze zijn het nu gewend om een vreemd ding te zien dat boven hun hoofden rookt. Maar ze begrijpen niet hoe het kan. Beide broers zijn tevreden en beginnen met het maken van een zeer speciale ballon: een zak van weefsel en papier, van 11 meter hoog. Ze hebben de zak in rood en geel geschilderd. Omdat men de ballon dan heel goed kan zien, zelfs als hij heel hoog in de lucht is. Onder de zak maken ze een mandje vast van ijzer voor het stro en de wol. Op 1 juni zijn ze klaar met hun werk en Joseph zegt: - weet je, Etienne, binnen twee of drie dagen zullen de Staten van Vivarais naar het dorp komen. Wij gaan onze 'aérostat ' aan deze mijne Heren laten zien! Etienne is geestdriftig en samen plaatsen ze de ballon op het grote plein van het dorp. Op 5 juni is iedereen ter plaatse. De Staten van Vivarais zijn er ook. - Mijne Heren, zegt Joseph, - u gaat iets zien wat u nog nooit gezien hebt. Ziet u deze grote zak? Het is een aérostat. Dat wil zeggen, een machine die in naar hemel kan stijgen. U gaat dat nu zien. Joseph en Etienne steken het vuur in het mandje van ijzer aan. Blz 12 De zak vult zich met warme lucht en wil opstijgen. Maar hij wordt aan de grond gehouden door touwen. Etienne snijdt de touwen door en hop de aérostat vliegt in de lucht. Deze mijne Heren van de Staten van Vivarais geloven hun ogen niet. De aérostat stijgt tot enkele honderden meters in de hemel en blijft daar 10 minuten. Vervolgens begint hij te dalen. - Maar het is geweldig! Het is een prachtige uitvinding!, zeggen deze mijne Heren van de Staten van Vivarais. - Wij gaan meteen een verslag voor het Academie van de Pagina 2 van 6

3 Wetenschappen in Parijs maken! In Parijs is men zeer geestdriftig en het Academie van de Wetenschappen verzoekt beide broers Montgolfier om hun ervaring in Parijs te herhalen. - we gaan naar Parijs, mijn kleine broer, zegt Joseph stralend. - Ja, en wij gaan een prachtige aérostat maken, mooier dan de anderen! - En deze aérostat zal een man dragen! zegt Joseph geestdriftig. - Een man? vraag Etienne. Vervolgens zegt hij: - Nee, nog niet. Het is te gevaarlijk! We weten nog niet hoe we de aérostat zacht naar beneden kunnen laten gaan. Hij kan met een te grote snelheid vallen. - Maar nee, zegt Joseph. Je hebt het zelf gezien: hij gaat altijd zacht naar beneden. En vervolgens, als er een man in de ballon zit, dan kan hij Blz 13 voor het vuur zorgen en kan zelf besluiten wanneer en hoe hij naar beneden wil gaan. - Nee, antwoordt Etienne vastberaden. We zullen een dier nemen. Daarna kunnen we een man nemen. Joseph gaat akkoord en ze bereiden hun reis naar Parijs voor. Blz 14 Parijs, 1783 In Parijs praat iedereen over de uitvinding van de broers Montgolfier. Maar men heeft hun machine nog niet gezien. Men weet dus niet hoe het komt dat ze op kan stijgen. Wat is dat voor gas dat lichter is dan de lucht? Men raakt er maar niet over uitgepraat. De fysicus Jacques Charles houdt zich eveneens met het probleem bezig. - Het is zeker waterstof, zegt hij, en hij gaat praten met de twee broers Robert die monteurs zijn. - Ik, ik maak het gas, zegt hij, - en u, u maakt de ballon! Beide broers gaan akkoord en op 27 augustus 1783 laten ze in Parijs een ballon van waterstof stijgen op het Champ de Mars (daar waar nu de Eiffeltoren staat). Elke inwoner van Parijs is er. Precies om 5 uur, stijgt de aérostat majesteitelijk in de lucht. Men kan niet zien hoeveel meters hij stijgt, want hij doet het te slecht. Maar men ziet goed dat hij ver gaat! Tenslotte komt hij neer in Gonesse, een klein dorp, 16 kilometer van Parijs. Wanneer de mensen van het dorp de ballon naar beneden zien gaan, worden ze bang. - Het is de duivel! schreeuwen ze. Ze storten zich op de ballon en vernielen deze duivel met rietsteken. Joseph en Etienne zijn niet blij met het succes van deze meneer Charles. -Waterstof is gevaarlijk, zegt Etienne. - Het is een Blz 15 gas dat snel ontbrandt. Onze methode van warme lucht is beter. - Ja, zegt Joseph, - maar het is heer Charles die als eerste, in Parijs is geweest. Hij zou alle roem moeten krijgen. En niet wij! Blz 16 - Je stelt me teleur, mijn geachte broer! Hij heeft de hele eer nog helemaal niet. De koning heeft zijn machine niet gezien! De koning zal een aérostat als eerste zien. Op 19 september. En het zal onze aérostat zijn. Aan het werk! En op 19 september presenteren ze hun nieuwe machine, van 19 meter hoog, in Versailles, aan Koning Louis XVI, aan de koningin Marie-Antoinette, en de koning van Zweden, die op bezoek is bij de koning van Frankrijk. Het hele hof is er. Op het begin is de ballon vormloos, maar wanneer Joseph en Etienne het vuur aandoen door het stro en wol aan te steken, vult de ballon zich met de warme lucht en neemt het een zeer ronde vorm aan. Het hele hof is verbaasd over zo n grote ballon. De koning bekijkt alles van erg dichtbij om te zien wat beide broers Montgolfier doen. En hij vraagt: - Met welk gas vult de ballon zich? - Sire, het is geen gas, antwoord Joseph, - het is de warme lucht. - En dat stijgt op?, Pagina 3 van 6

4 vraagt de koning. - Sire, dat stijgt nog hoger dan uw kasteel. En het kan 200 pond dragen. Wij gaan u laten zien dat het een schaap, een eend en een haan kan dragen, zegt Etienne. - Ah... de arme dieren! Zullen ze echt naar de hemel stijgen? - Ja, Sire, u zult het zien! En Etienne maakt het mandje met de drie beesten onder de aérostat vast. De koning kijkt heel de tijd en vraagt: Blz 17 - En hoe noemt u uw machine? - Sire, het is een aérostat. - Een aérostat? Dat is een te technische naam. Ik, ik ga dat een Montgolfière noemen. Hebt u het gehoord? Een Montgolfière! In de tussentijd snijden beide broers de touwen door, en de 'montgolfière' vliegt snel de lucht in, met het schaap, de eend en de haan. Het hele hof roept 'Aaahhh!' en 'Ooohhh!' en kijkt in de hemel waar de 'montgolfière' al heel klein is, omdat ze al heel ver is. Ze stijgt tot bijna 500 meter en ze maakt een reis van 3 tot 4 kilometers voordat ze zacht naar beneden gaat. Een ruiter had de ballon in snelle galop gevolgd om als eerste aan te komen om te zien hoe de drie beesten op de grond zijn neer gekomen. Het was François Pilâtre de Rozier. Daarna konden beide koningen, de koningin en het hele hof zien dat de drie beesten ongedeerd waren. - Wat zouden deze beesten allemaal gezien hebben? Oh als ze konden praten! De wereld moet mooi zijn, vanuit de lucht gezien! zegt de koning. Pilâtre de Rozier neemt het woord: - Sire, als u wilt, zal ik met een nieuwe ballon in de hemel stijgen, en daarna zal ik aan Uwe Majesteit vertellen hoe de wereld eruit ziet vanuit de hemel! - Oooh, Mijnheer de Rozier, u bent wel moedig! Maar het is gevaarlijk...! - Sire, ik weet dat het gevaarlijk is, maar ik heb vertrouwen in Blz 18 mijne Heren de Montgolfier. Ik wil de eerste mens zijn die de aarde verlaat. - Ik zal met u mee gaan, zegt iemand. Men kijkt wie dat zei. Het is de markies van Arlandes. Men is niet verbaasd. De markies is een stoutmoedig man. - Goed, maar ik wil er bij zijn, wanneer u naar de hemel zult stijgen, zegt de koning en hij gaat weer naar Versailles met heel zijn hof en... het schaap, de eend en de haan, die een koninklijk leven in de dierentuin van de koning zullen lijden. Blz 19 De eerste menselijke vlucht Op 21 november wacht het hele hof ongeduldig in de tuin van het kasteel de la Muette, aan le Bois de Boulogne. Pilâtre de Rozier en de Markies van Arlandes zijn zenuwachtig. De ballon die Joseph en Etienne hebben gemaakt is prachtig. Hij is enorm. Onder de ballon is een vuur. Rond het vuur is er een gaanderij binnen de ballon, met deuren. Buiten de ballon is er een andere gaanderij. Allebei zullen ze dus overal goed kunnen kijken, wanneer ze in de lucht zullen zijn. Tenslotte stijgen ze op in de ballon, de touwen worden losgesneden, en de ballon stijgt majestueus. Van Arlandes vertelt hoe de reis is gegaan: 'Op het begin was ik erg verbaasd over de stilte daarboven. We hoorden niets. Ik zag de mensen op de aarde, maar ik hoorde niets. Terwijl ik keek, hield Mijnheer Pilâtre zich met het vuur bezig. Maar hij zei: - Mijnheer van Arlandes, u doet niets, en we stijgen niet meer! Toen ben ik ook beginnen te werken. We waren boven de Seine, toen de ballon begon te dalen. We hebben erg hard gewerkt om een groot vuur te maken, maar we bleven boven de rivier. Afijn, Blz 20 Pagina 4 van 6

5 uiteindelijk toen de wind van richting veranderde, zijn we erin geslaagd om de rivier over te steken en ik heb l Ecole Militaire en les Invalides gezien. Toen we de stad achter ons hadden gelaten gingen langzaam op Butte-aux-Cailles, tussen twee molens naar beneden. Ik was op de gaanderij toen we op de grond kwamen. Ik ben op de grond gesprongen en vervolgens zag ik dat de ballon helemaal leeg was. Ik zag Mijnheer Pilâtre niet. Toen ben ik gaan kijken en ik zag dat hij onder de lege ballon lag. Het was gevaarlijk, want de ballon lag op het vuur van stro en wol. Gelukkig is Mijnheer Pilâtre er ongedeerd van onder gekomen. Toen kwamen er mensen die ons hielpen met het blussen van het vuur en het opvouwen van de ballon. Vervolgens kwamen er wagens voor Mijnheer Pilâtre en ik. Maar Mijnheer Pilâtre wilde niet in het kasteel de la Muette binnenkomen, omdat hij zijn mantel had verloren en hij niet bij de koning in zijn hemd wilde aankomen. Toen ben ik alleen gegaan. ' Deze eerste menselijke vlucht (8 kilometer in 25 minuten) was een groot succes voor beide broers Montgolfier. Maar Jacques Charles en de broers Robert verliezen geen moed! Op 1 december laten ze een bijna ronde ballon van waterstof zien voor mensen in de tuin des Tuileries. Onder de ballon is er een soort wagen met twee zitplaatsen en veel zware dingen: de ballast. Joseph en Etienne de Montgolfier zijn er ook. Ze bewonderen de mooie ballon, die rond en erg groot is. Blz 21 - Er zit veel waterstof in deze ballon, zegt Etienne. - En het is erg moeilijk en erg gevaarlijk om dit gas te maken. - Ja, zegt zijn broer, - maar in de lucht is het praktischer, want de passagiers hoeven zich niet met een vuur bezig te houden. Ze hebben hun handen vrij. Op dat moment komt Mijnheer Charles naar de broers Montgolfier toe. Hij draagt een erg kleine ballon van gas. Hij geeft de ballon aan Etienne en hij zegt: - Het is aan u, Mijnheer, de weg naar de lucht te tonen. Wilt u deze kleine ballon oplaten stijgen? Etienne neemt de ballon aan. Hij is tevreden. Mijnheer Charles is sportief! Hij laat de ballon los en iedereen klapt. De kleine ballon stijgt naar het Noord-Oosten... Jacques Charles en Mijnheer Robert gaan in de wagen en gooien 20 pond weg. De ballon stijgt majestueus en begint met zijn reis. Tijdens deze reis werpen beide passagiers beetje bij beetje de hele ballast weg die ze in hun wagen hebben: flessen Champagne, een dekking, mantels, en andere dingen. Ondanks dat de ballon beetje bij beetje zijn gas verliest, komt hij niet naar beneden. Hun reis duurt twee uur. Als ze Parijs hebben verlaten, bewonderen ze de campagne. Tenslotte moeten ze, in een veld dichtbij Nesle-la-Vallée, 30 kilometer van Parijs naar beneden gaan. Meteen komen er mensen aan om te helpen. Vervolgens komt er een groep ruiters in grote galop. Het is de Hertog van Chartres met zijn vrienden. Ze hebben de ballon vanaf Parijs gevolgd. Blz 22 - Bent u ongedeerd?, vraagt de Hertog van Chartres. - Ja, Mijnheer, maar ik ben nog niet echt gearriveerd, want ik ga weer de lucht in, antwoord Jacques Charles. Mijnheer Robert gaat naar beneden en meteen stijgt de ballon en de rest weer in de lucht en blijft daar 35 minuten. Jacques Charles komt 8 kilometer verder weer neer op de grond. Blz 23 En vervolgens? Joseph en Etienne begrepen dat de methode van waterstof beter was dan hun methode van warme lucht. Ballonnen met gassen, 'Charlières', gingen verder dan de ballonnen met warme lucht, 'Montgolfières'. En Pagina 5 van 6

6 een 'Charlière' was veel comfortabeler voor de passagiers. Maar 'Charlières' bleven gevaarlijk: in juni 1785 wilde Pilâtre de Rozier het Kanaal oversteken met een 'Charlière'. Vóór deze datum was een andere aëronaut al het Kanaal overgestoken. Dat was Mijnheer Blanchard. En hij was erin geslaagd! Helaas slaagde Pilâtre de Rozier er niet in. Toen hij in de lucht was, scheurde zijn ballon, is neergevallen, en heeft het niet overleefd. Toch is men in deze periode van de eerste aëronauten 'Charlières' blijven maken, maar ook 'Montgolfières'. En men heeft beide methoden veel verbeterd. Overal deed men ervaringen op: in Frankrijk, in Duitsland, in Nederland, in Engeland, in Amerika. Met veel van deze experimenten wilde men er achter komen hoe je een ballon moest besturen. Want een reis in een ballon hangt altijd af van de richting van de wind. Wat dat betreft waren de ballonen niet echt handig! Het zijn toch nog Fransen geweest die het eerste luchtschip hebben gemaakt. Blz 24 Het waren Charles Vos en Arthur Krebs, die in 1884, een heel lange ballon hadden gemaakt die dankzij een elektrische motor bestuurd kon worden. Voor de eerste keer is een ballon op dezelfde plaats naar beneden gegaan waar hij op was gestegen. Maar toen werd er een andere uitvinding gedaan: het vliegtuig. En de vliegtuigen waren veel nuttiger dan de ballonnen, want de vliegtuigen gingen veel sneller. De ballonnen zijn nog wel op het gebied van de sporten gebleven. En er zijn veel mensen die zich in de ballonnenluchtvaart interesseren, maar weinig mensen kunnen deze sport doen, want men moet moed hebben en... geld. En tegenwoordig is er geen Louis XVI om aan de avonturiers grote bedragen geld te geven! Pagina 6 van 6