De Deltawerken Wereldwonder in Zuidwest-Nederland

Transcriptie

1 De Deltawerken Wereldwonder in Zuidwest-Nederland

2 De Deltawerken Hoe het water onze vriend werd Zuidwest-Nederland onder water De watersnoodramp van 1953 zette grote delen van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland onder water. De zware stormvloed kostte mensen het leven en liet diepe sporen van vernieling na. Om herhaling te voorkomen besloot de Nederlandse regering meteen daarna fors te investeren in waterveiligheid. En zo ontstond het Deltaplan, een ambitieus projectplan om het zuidwesten van Nederland te beschermen tegen hoogwater vanaf zee. Deltaplan In 1954 startte Rijkswaterstaat met de uitvoering van het Deltaplan. Het eerste project was de bouw van de Hollandsche IJsselkering, een waterkering ter hoogte van Krimpen aan de IJssel. Want daar waren de dijken het zwakst en erachter ligt het laagste deel van Nederland. Met de oplevering van de Maeslantkering in 1997 werd Nederlands grootste verdedigingssysteem tegen hoogwater vanuit zee afgerond. Dertien dammen en stormvloedkeringen zorgen ervoor dat het zuidwesten van Nederland nu veel minder kwetsbaar is voor overstromingen. Zo kunnen miljoenen mensen veilig wonen, werken en recreëren. Meer dan waterveiligheid Maar de Deltawerken betekenen voor het zuidwesten van Nederland veel meer dan waterveiligheid. Dankzij de waterkeringen en dammen uit het Deltaplan ontstonden wegverbindingen tussen de verschillende eilanden, die zo beter bereikbaar werden. Handel, industrie en toerisme bloeiden daardoor op. Natuur en recreatie Bij de aanleg van de Deltawerken heeft Rijkswaterstaat rekening gehouden met de natuur in en rondom het water. Zo bleef waardevolle getijdennatuur in de Oosterschelde gehandhaafd en kon de scheiding tussen zoet- en zoutwater goed geregeld worden op plaatsen waar dat belangrijk is. Tegelijkertijd was er veel aandacht voor het ontwikkelen van nieuwe recreatiegebieden. Het Veerse Meer, de Grevelingen en de Brouwersdam zijn inmiddels uitgegroeid tot populaire locaties voor watersporters en strandliefhebbers. Goede vriend Nu, ruim 60 jaar na de watersnoodramp, zijn de Deltawerken verankerd in het DNA van het zuidwesten van Nederland. Dankzij hen is het water tegenwoordig geen vijand meer, maar een goede vriend. De Deltawerken 3

3 Boswachterij Westerschouwen Ossehoek S R i j n k a n a a l D o r d t s e N213 N468 N209 Nieuwerkerk a/d IJssel MAASVLAKTE EUROPOORT Knooppunt Terbregseplein De dertien Deltawerken Bescherming tegen hoogwater is en blijft van levensbelang. In Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant heeft Rijkswaterstaat daarom geïnvesteerd in dertien dammen en waterkeringen. Samen vormen ze de Deltawerken, één van de meest prestigieuze waterbouwprojecten ter wereld volgens de Internationale Federatie van Ingenieurs. Brouwersdam Visschershoek West hoofd Westduinen Polders bos Marina Port Zelande De Punt Springersdiep Haringvlietsluizen Ouddorp H o m p e l v o e Oostduinen GOEREE - t Oostdijk Polder Oude land Oudeland Goedereede Polder Nieuw De Kwade Hoek Havenhoofd Stellendam Woutrina polder van Flakkee N15 Stellendam Gabriëllina polder Rockanje N215 Plaat van Scheelhoek Melissant Oostvoorne Zuiderdiep Eendragts polder Maeslantkering O o s t v o o r n s e M e e r Quackjes water H a r i n g v l i e t B r i e l s e Kruiningergors N218 VOORNE M e e r MIDDELHARNIS N i e u w e W a t e r w e g C a l a n d k a n a a l Brielle N15 PUTT E N K a n a a l d o o r V o o r n e HELLEVOETSLUIS MAASSLUIS Rozenburg Heenvliet H a r i n g v l i Beninger E25 A20 H a r t e l Geervliet De Hartelkering Korendijkse N218 k a n a a l SPIJKENISSE Goudswaard VLAARDINGEN S p u i O u d e Nieuw-Beijerland Knooppunt Kethelplein N i e u w e HOOGVLIET M a a s N217 HOEK S E W A ARD A4 Knooppunt Benelux Beerenplaat SCHIEDAM M a a s E19 A13 Knooppunt Kl. Polderplein Rhoon ROTTERDAM Oud-Beijerland Knooppunt Vaanplein Heinenoord Mijnsheerenland A15 O u d e E19 CAPELLE A/D IJSSEL BARENDRECHT M a a s Puttershoek E25 Heerjansdam N219 KRIMPEN A/D IJSSEL RIDDERKERK s-gravendeel Krimpen a/d Lek Hollandsche IJsselkering Knooppunt Ridderkerk N210 Nieuw- Lekkerland HENDRIK-IDO- AMBACHT ZWIJNDRECHT K i l Ouderkerk a/d IJssel Alblasserdam N o o r d E19 A16 Lekkerkerk L e k A15 PAPENDRECHT N3 DORDRECH dzand-bad Westkapelle V e r d r o n k e n Z w a r t e o l d e r P N O O R D Z N288 O o s Nieuwvliet-Bad Zoutelande Domburg De Zandput t g Groese Duintjes Kruishoofd Groede a t Hoogduin Groot Valkenisse Dishoek Nieuwesluis Mantelinge Nollebos bosch Oostkapelle Oranjezon W A L CHEREN VLISSINGEN B a a r z a n d s e K r e e k E E Veerse Gatdam N288 N287 N676 Nummer Eén Vrouwenpolder MIDDELBURG Breskens Oosterscheldekering N287 Serooskerke Ritthem Veerse Hoogeweg Buiten de Veste Kanaal door Walcheren N254 Meer Veere Zanddijk Arnemuiden Nieuw en Sint Joosland H o n t W e s t e r Verklikkersduinen Nieuw-Haamstede Zeepeduinen Meeuwenduinen Westenschouwen Sophiahaven Kamperland Bastian de Langeplaat Havengebied Vlissingen-Oost e N255 Vluchthaven Neeltje Jans Veerse Meer Roompot Marina De Piet Borssele Vroongronden Natuurreservaat Schelphoek Gadrabos Haamstede Burgh Nieuwdorp Burghsluis H a m m e n S c h a a r N254 s c h e l Koudekerkse Inlaag Wissenkerke Middelplaten Zouten Haard Ellemeet NOORD-BEV E L AND Geersdijk Sluis de Piet Lewedorp d e Kaaskenswater Buitenhaven Mattenhaven Binnenhaven Jacobahaven Betonhaven Brouwershavense Gat Renesse Noordwelle Kortgene Oud-Sabbinge Heinkenszand 's-heerenhoek Serooskerke Z U I D - B E V E L A N62 N62 N255 Stelleplas H a m m e n S c h e l p h o e k Poelbos Kabbelaarsbank SCHOUWE N - Colijnsplaat Wolphaartsdijk 's-heer Hendrikskinderen s-heer Arendskerke Ovezande Driewegen Wevers Inlaag Veerse Nisse Ellewoutsdijk Scharendijke Flaauwers Inlaag O o s t Meer Moriaanshoofd N D Zwaakse Weel Kerkwerve N59 Zeelandbrug N256 A256 Katse plaat Knooppunt De Poel Den Osse 's-heer Abtskerke Oudelande Baarland Suzanna s Inlaag Hoedekenskerke Dwars in den Weg DUIV E L AND ZIERIKZEE Cauwers Inlaag e r s c N256 Kats Wilhelminadorp Goese Meer Galgepolder GOES Goese Sas Jachtse bos 's-gravenpolder Langeweegje Bakendorp Mon Plaisir Stampersplaat Haven van Bommenede Brouwershaven Vluchthaven Vroonplas Kakkersweel h e l E n g e l s e V a a r w a t e r Schuddebeurs Naterskreek Zonnemaire Noordgouwe d e Zandkreekdam Kattendijke Kapelle Biezelinge M i d d e l g a t Diepe Gat Kapelse bos Kreverhille Zeedorp van Bommenede Ouwerkerk Schore V e e r m a n s p l a a t Dreischor K e e t e n Wemeldinge N289 N59 G r Stavenisse Hansweert Vlake Natuurreservaat Dijkwater Nieuwerkerk K a n. d o o r Z u i d - B e v e l a n d e v e Watersnoodmuseum van Viane Yerseke Schorebrug Kruiningen Perkpolder l i Walsoorden Sirjansland Oosterland De Maire M a s t g a t Sint-Maartensdijk Thoolse Schorren en W n g N289 Waarde Herkingen Gorishoek Oostdijk Dirksland Zijpe Bruinisse St. Annaland Y e r s e k e O e s t e r b a n k e s e n Z i j p e Sluis T H O L E N Scherpenisse Krabbendijke t N658 Oesterdam N59 O VER F LAK KEE Battenoord Anna Jacobapolder S T. PHI LIPSLAND N286 N215 Roelshoek Nieuwe-Tonge St. Philipsland K r a b b e n k r e e k T h o l e n s e G a t Vinkenisse kreek Sommelsdijk Strijenham N215 Grevelingendam Rammegors N656 V e r d r o n k e n L a n d v a n Z u i d - B e v e l a n d Rilland K r a m m N257 c h e l d e Speelmans platen e r - R i j n k Mosselhoek Oude-Tonge a n l a a Nieuw- Vossemeer Oud- Vossemeer Tholen M a r o l l e g a t Bath Stad aan t Haringvliet Bosschenhoofd Z o o m m e e r N a u w v a n B a t h e N289 N659 De Stelle Botshoofd S c h e l d e - N658 N59 Princesse plaat Molenplaat Krammerse Beneden Sas Heense Molen V o l e t van de Heen Uitwijk Blanke Den Bommel Philipsdam en Krammersluizen N656 k e r a N286 De Heen Kladde Halsteren BERGEN OP ZOOM k M a r k i e z a a t - m e e r Knooppunt Markiezaat N257 Achthuizen Steenbergen Woensdrecht A4 N59 Bathse Spuisluis Tiengemeenten Steenbergse Vliet N259 A4 Nieuwendijk Knooppunt Zoomland Ossendrecht Ooltgensplaat Zuid-Beijerland Dintel Sas Dinteloord Hoogerheide Hitterse Kade Knooppunt Hellegatsplein Wouwse Plantage Huijbergen 89 A29 N641 A29 D i n t e l Knooppunt De Stok A29 Markvliet Kanaal Numansdorp Willemstad Volkeraksluizen Knooppunt Sabina A59 Oud Gastel Markvliet Kanaal A17 N262 Bovensluis Tonnekreek Fijnaart D i n t e l sluizen H o l l a n d s d i e p Zegge ROOSENDAAL Noordschans Klundert Noordhoek Knooppunt Noordhoek Perkpolder Schengepolder Prunjepolder Oost- Souburg Strijen Oudenbosch Rucphen N640 Hoeven Sint Willebrord Strijensas Zevenbergen Roodevaart M a r k Sprundel Wuustwezel Knooppunt Klaverpolder A17 A59 ETTEN-LEUR Zundert A m e r Knooppunt Zonzeel Noord-Bra bant N638 Lage Zwaluw Prinsenbeek N263 A16 E19

4 Oosterscheldekering De kroon op de Deltawerken Brouwersdam Landschap in zee De Oosterscheldekering is het grootste en beroemdste Deltawerk. De kering is uniek, omdat hij altijd open staat. Alleen bij dreigend hoogwater wordt hij gesloten. Op die manier blijft de waardevolle zoute getijdennatuur in de Oosterschelde bewaard. Veiligheid en natuurbelang gaan hier dus hand in hand. De Brouwersdam ligt tussen de Noordzee en het Grevelingenmeer. Door de dam is een kortere, sterkere kustlijn ontstaan, die het achterliggende gebied tegen hoogwater van zee beschermt. Bij het ontwerp van de Brouwersdam werd voor het eerst niet alleen naar technische eisen gekeken, maar ook naar recreatieve mogelijkheden en inpassing in het landschap. Daardoor kun je er nu volop genieten van het strand, de zee en de mooie natuur. De Oosterscheldekering is gebouwd tussen 1976 en Hij is 9 km lang, met een afsluitbaar deel van 3 km. De kering heeft 65 pijlers en 62 schuiven. Elke pijler weegt ton. De schuiven tussen de pijlers zijn 42 meter lang en 6 tot 12 meter hoog. Het sluiten van de grootste schuif duurt precies 75 minuten. Bij een verwachte waterstand van 3 meter boven NAP worden de schuiven gesloten. Dat gebeurt met één druk op de knop in het Topshuis, het bedieningscentrum van de kering. De Brouwersdam is gebouwd tussen 1962 en De aanleg ervan was een uitdaging door de enorme kracht van het water en de getijdenstroming. De dam is 6,5 kilometer lang en bijna 12 meter hoog. Door de aanleg van de Brouwersdam werd het water in het Grevelingenmeer brak. In 1981 opende Rijkswaterstaat de Brouwerssluis. Die zorgde ervoor dat het Grevelingenmeer weer zout werd en de natuur zich kon herstellen. Het zeegat is op twee manieren gedicht: met caissons (een soort betonnen bakken) en met zware betonblokken die met behulp van een kabelbaan in zee werden gestort. 6 Rijkswaterstaat De Deltawerken 7

5 Haringvlietsluizen De Kraan van Europa Maeslantkering Noodschuif van de Rijnmond De Haringvlietsluizen zijn een onderdeel van de Deltawerken. De sluizen houden gevaarlijk hoogwater vanaf de Noordzee tegen. Maar ze voeren ook een groot deel van het overtollige Rijn- en Maaswater af en reguleren zo het waterniveau van het gebied tussen Stellendam en Dordrecht. Dat gebeurt door de sluisdeuren deels of helemaal te openen of sluiten op een manier die je kunt vergelijken met het open- of dichtdraaien van een kraan. Daarom worden de Haringvlietsluizen ook wel de kraan van Europa genoemd. De Maeslantkering is het Deltawerk met de grootste beweegbare onderdelen ter wereld. Samen met de Hartelkering bij Spijkenisse en de dijkverbreding Rozenburg vormt hij de Europoortkering. Ze beschermen het drukbevolkte gebied tussen Den Haag, Utrecht, Rotterdam en Dordrecht tegen hoogwater vanuit de Noordzee. Het is een volledig automatisch bestuurde kering, die normaal gesproken open staat. Zo heeft de scheepvaart vrije doorgang op de drukbevaren Nieuwe Waterweg. Technici vanuit de hele wereld bezoeken de Maeslantkering vanwege zijn bijzondere bouw en techniek. De Haringvlietsluizen zijn gebouwd tussen 1956 en Ze zijn 1 kilometer lang en liggen in de Haringvlietdam tussen de Zuid-Hollandse eilanden Goeree-Overflakkee en Voorne-Putten. De sluizen hebben 17 spui-openingen met een breedte van 56,5 meter en 34 schuiven. Rijkswaterstaat bedient de sluizen 24 uur per dag, zeven dagen per week. Ze spuien jaarlijks ongeveer 30 miljard m 3 water. Speciaal voor de scheepvaart is er een aparte schutsluis in de Haringvlietdam. De Maeslantkering is gebouwd tussen 1989 en De kering sluit automatisch als de waterstand in Rotterdam boven de 3 meter NAP of in Dordrecht boven de 2,90 meter NAP dreigt te komen. Hij kan een waterhoogte van 5 meter boven NAP tegenhouden. De kering heeft halvemaanvormige, holle deuren van 22 meter hoog en 210 meter breed die op het water drijven. Bij sluiting gaan de deuren dicht en lopen ze vol met water, waardoor ze afzinken. De bolscharnieren in de kering wegen 680 ton per stuk en hebben een diameter van 10 meter. Sluiting van de kering vergt 8 uur voorbereidingstijd. De daadwerkelijke sluiting kost 2,5 uur. 8 Rijkswaterstaat De Deltawerken 9

6 Hollandsche IJsselkering Veiligheidsslot van Holland en Utrecht Hartelkering Slot op de achterdeur De Hollandsche IJsselkering is het eerste Deltawerk en de eerste stormvloedkering in Nederland. Rijkswaterstaat startte met de bouw ervan in 1954, een jaar na de watersnoodramp, omdat op deze locatie de dijken erg zwak waren. De Hollandsche IJsselkering is een beweegbare stormvloedkering om het scheepvaartverkeer en de waterhuishouding zo weinig mogelijk te belemmeren. De kering heeft opvallende heftorens die de poort naar het Nederlandse deltagebied markeren. Het imposante bouwwerk beschermt het dichtbevolkte Zuid-Holland en Utrecht tegen overstromingen. De Hartelkering vormt samen met de Maeslantkering en de dijk bij Rozenburg de Europoortkering. Zij beschermen het gebied tussen Den Haag, Utrecht, Rotterdam en Dordrecht tegen dreigend hoogwater vanuit de Noordzee. Een economisch belangrijk gebied, waar dankzij de kering miljoenen mensen veilig kunnen wonen en werken. De Hartelkering is een automatisch bestuurde kering met de grootste hefcilinders van Europa. De Hollandsche IJsselkering is gebouwd tussen 1954 en De kering heeft vier torens van 45 meter hoog. s Avonds zijn de torens blauw verlicht en is de machinekamer amberkleurig. Als de kering gesloten wordt, kleurt de verlichting rood. Tussen de torens hangen twee afzonderlijk beweegbare schuiven van 80 meter breed en 12 meter hoog. De schuiven wegen 480 ton. De kering gaat dicht bij een verwachte waterstand van 2,25 meter boven NAP. Dat gebeurt gemiddeld zo n drie keer per jaar. Bij extreem hoog water kan Rijkswaterstaat de schuiven laten zakken tot op de bodem van de rivier. De Hartelkering is gebouwd tussen 1990 en Hij is ontworpen door Rijkswaterstaat, de gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam De kering is 200 meter lang en heeft aan beide kanten twee ovale torens van 49 en 98 meter hoog. De schuiven van de kering hangen 14 meter boven zeeniveau als de kering open is. De kering kan met neergelaten schuiven een waterstand van 3 meter boven NAP aan. Hij wordt bediend met een automatisch computersysteem bij de Maeslantkering. 10 Rijkswaterstaat De Deltawerken 11

7 Volkeraksluizen Verkeersplein op het water Grevelingendam Achterdeur van de Grevelingen De Volkeraksluizen behoren tot het grootste en drukst bevaren binnenvaartsluizencomplex van Europa. Rijkswaterstaat bouwde de sluizen vanwege de afsluiting van de oostelijke kant van het Haringvliet en de Oosterschelde. Daardoor zouden de scheepvaartroutes tussen Amsterdam en Duitsland en tussen Antwerpen en Rotterdam geblokkeerd worden. De Volkeraksluizen zorgen ervoor dat deze belangrijke vaarroutes vlot en veilig bereikbaar blijven. Het sluizencomplex is niet alleen van economisch belang voor de scheepvaart. Het beschermt samen met de Volkerakdam en de Hellegatsdam de zuidelijke delta tegen hoogwater. De Grevelingendam sluit samen met de Brouwersdam de Grevelingen af. De dam is gebouwd om de stroming in het gebied te laten afnemen en zo de aanleg van de Haringvlietdam, Brouwersdam en Oosterscheldekering makkelijker te maken. Nu zorgt de achterdeur van de Grevelingen voor een stabiele waterstand om zo de belasting op de andere waterkeringen te reguleren. Het sluizencomplex is gebouwd tussen 1957 en Het sluizencomplex bestaat uit drie grote sluizen voor de beroepsvaart. Deze sluizen zijn elk 330 meter lang en 24 meter breed. De jachtensluis in het complex is 135 meter lang en 16 meter breed. Jaarlijks passeren bijna vrachtschepen de sluizen; zij vervoeren met elkaar 220 miljoen ton lading. Daarnaast maken ongeveer recreatievaartuigen jaarlijks gebruik van de Volkeraksluizen. De Grevelingendam is gebouwd tussen 1958 en De dam is 6 kilometer lang. Het was de eerste dam die gebouwd werd met behulp van een kabelbaan. Via de kabelbaan werden betonblokken in zee gestort. Samen met de Brouwersdam sluit hij de Grevelingen af, het grootste zoutwatermeer van West-Europa ( hectare). De Grevelingendam zorgde ervoor dat hectare land is drooggevallen. Dit is natuurgebied geworden. Aan de kant van de Grevelingen is een mooi recreatiegebied ontstaan, vooral geschikt voor watersporters. 12 Rijkswaterstaat De Deltawerken 13

8 Philipsdam en Krammersluizen Dam met twee gezichten De Philipsdam vormt de scheiding tussen het zoete Volkerakzoommeer en de zoute Oosterschelde. Door deze scheiding zijn aan beide kanten van de dam verschillende soorten natuur ontstaan. De aanleg van de Philipsdam hangt nauw samen met die van de Oosterscheldekering. De Oosterscheldekering zorgde ervoor dat het verschil tussen eb en vloed op de Oosterschelde kleiner werd. Maar flora, fauna en de mosselcultuur daar heeft deze getijdenwerking juist nodig. Met de aanleg van de Philipsdam verkleinde Rijkswaterstaat de oppervlakte van de Oosterschelde, waardoor de getijdenwerking weer toenam. De Krammersluizen zijn onderdeel van de dam. Zij zorgen ervoor dat de Westerschelde-Rijnverbinding, een druk bevaren scheepvaartroute, vlot en veilig bereikbaar blijft. Oesterdam Ingetogen alleskunner De Oesterdam is de langste dam van alle Deltawerken. Hij ligt op de scheiding van het Schelde-Rijnkanaal en de Oosterschelde. Het is een zogenaamde compartimenteringdam. Dat betekent dat hij voorkomt dat er zoetwater vanuit het Schelde-Rijnkanaal de Oosterschelde instroomt. Zo draagt hij bij aan het in stand houden van de Oosterscheldenatuur. Tegelijkertijd zorgt hij voor een vlotte en veilige scheepvaart tussen Antwerpen en Rotterdam. Want dankzij deze dam heeft de scheepvaart op het Schelde-Rijnkanaal geen last meer van eb en vloed. Waterveiligheid en natuur gaan hier dus hand in hand. De Philipsdam is gebouwd tussen 1976 en De dam is 7 kilometer lang en verbindt de Grevelingendam met Sint-Philipsland. De Krammersluizen in de dam bestaan uit twee sluizen voor de beroepsvaart en twee voor de pleziervaart. De sluizen voor de beroepsvaart zijn 280 meter lang en 24 meter breed. De sluizen voor de pleziervaart zijn 75 meter lang en 9 meter breed. Jaarlijks passeren zo n schepen (recreatie- en beroepsvaart) de Krammersluizen. De sluizen schutten ongeveer keer per jaar van zoet naar zout water. Door de innovatieve zout-zoetwaterscheiding fungeren de sluizen als zoutslot. De Oesterdam is gebouwd tussen 1979 en Hij heeft een lengte van 10,5 kilometer. De dam ligt tussen Zuid-Beveland en Tholen en verbindt de provincies Zeeland en Noord- Brabant met elkaar. Aan de oostzijde van de Oesterdam is er zoetwater; aan de westzijde is het water zout. De Oesterdam is aangelegd door met een zandzuiger zand op te pompen. Deze techniek was uniek voor die tijd. Naarmate het te sluiten gat kleiner werd, nam de stroming toe. Het laatste stuk van de Oesterdam kon gesloten worden dankzij de Oosterscheldekering. Die sloot de Oosterschelde tijdelijk af, waardoor de stroming sterk verminderde. Dankzij de Oesterdam is het Zoommeer ontstaan. Het zoete water uit dit meer wordt gebruikt voor de landbouw. 14 Rijkswaterstaat De Deltawerken 15

9 Bathse Spuisluis Sifon van het Zoommeer Zandkreekdam De basis van de Deltawerken De Bathse Spuisluis is één van de minder bekende Deltawerken. De sluis biedt geen bescherming tegen hoogwater vanuit zee, zoals de meeste Deltawerken, maar heeft een andere functie. Hij voert overtollig zoetwater vanuit het Zoommeer af, zodat het waterpeil daar niet te hoog wordt. Het overtollige water stroomt vervolgens via het Bathse Spuikanaal en de Bathse Spuisluis naar de Westerschelde. Ook zorgt de Bathse Spuisluis samen met de Volkeraksluis ervoor dat het water in het Zoommeer regelmatig ververst wordt. En dat komt de waterkwaliteit van het meer ten goede en bevordert de vismigratie. De Zandkreekdam is het eerste Deltawerk in Zeeland. De dam sluit samen met de Veerse Gatdam het voormalige Veerse Gat af. Sinds de afsluiting in 1961 heet dit water het Veerse Meer. Beide dammen beschermen de Zeeuwse eilanden tegen het geweld van de zee. In de Zandkreekdam zit een sluis voor scheepvaartverkeer tussen het Veerse Meer en de Oosterschelde. Vooral de pleziervaart maakt hier veel gebruik van. De Zandkreekdam en de Veerse Gatdam zijn in vergelijking met de andere Deltawerken korte dammen. De ervaring die Rijkswaterstaat hier opdeed, kwam goed van pas bij de bouw van latere Deltawerken. De Bathse Spuisluis is gebouwd tussen 1980 en De sluis bestaat uit zes betonnen kokers. Daardoor stroomt het zoete water in de Westerschelde. Dat gebeurt zonder hulp van pompen. In de kokers zitten houten schuiven met kleppen. Die voorkomen dat bij hoogwater op de Westerschelde zout water in het Zoommeer terecht komt. De sluis heeft een spuicapaciteit van 100 m 3 /seconde. Per dag kan de sluis 8,5 miljoen m 3 water in de Westerschelde lozen. De sluis wordt computergestuurd bediend vanuit het kantoor van Rijkswaterstaat in Middelburg. In het Bathse Spuikanaal is geen motorvaart. Het water in het Spuikanaal is rustig en daardoor heel geschikt om te vissen of te kanoën. De Zandkreekdam is gebouwd tussen 1957 en De dam verbindt Noord-Beveland met Zuid-Beveland. Hij is 830 meter lang. De Zandkreekdam was onderdeel van het Drie Eilandenplan, dat eind jaren 30 werd ontwikkeld om de kustlijn te verkorten. Na 1953 werd dit plan opgenomen in het Deltaplan, dat heeft geleid tot de bouw van de Deltawerken. Via een zogenaamde doorlaatconstructie, de Katse Heule, kan er zout water vanuit de Oosterschelde het Veerse Meer instromen. De Katse Heule reguleert bovendien het waterpeil in het Veerse Meer, zodat omliggende polders op Walcheren en de Bevelanden droog blijven. 16 Rijkswaterstaat De Deltawerken 17

10 Veerse Gatdam Het ontstaan van het Veerse Meer De Veerse Gatdam sluit samen met de Zandkreekdam het voormalige Veerse Gat af. Sinds de afsluiting heet dit water het Veerse Meer en is het een prachtige plek voor zeilers, surfers en waterskiërs. De dam beschermt de Zeeuwse kustlijn tegen hoogwater vanaf zee. Aan beide kanten is de Veerse Gatdam ingepakt met zand en ingericht met beplanting. Daardoor lijkt de dam op duingebied. Colofon De Veerse Gatdam is gebouwd tussen 1958 en De dam is 2,8 km lang en verbindt Walcheren en Noord-Beveland met elkaar. Hij is zo geïntegreerd in het landschap, dat je alleen op de fiets of te voet kunt zien dat het een dam is met aan beide zijden water. De Veerse Gatdam was onderdeel van het Drie Eilandenplan. Dat plan werd eind jaren 30 ontwikkeld om de kustlijn te verkorten. Na 1953 werd dit plan onderdeel van het Deltaplan, dat heeft geleid tot de bouw van de Deltawerken. Met de aanleg van de dam experimenteerde Rijkswaterstaat voor het eerst met aanvullende recreatieve functies, zoals stranden en fietspaden. De Deltawerken beleven? Op zijn ze alle dertien verzameld. Via een kaart kun je kiezen welke Deltawerken je graag wilt bezoeken. Op de website staan talloze uitjes, evenementen en attracties rondom elk Deltawerk. Fotografie: Rijkswaterstaat. Samen werken aan een veilig, leefbaar en bereikbaar Nederland. Dat is Rijkswaterstaat. 18 Rijkswaterstaat De Deltawerken 19

11 Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat Kijk voor meer informatie op of bel juni 2015 zd0615lc111a