De Belgisch-Nederlandse verkeersverbindingen De Schelde in de XXlste eeuw

Transcriptie

1 De Belgisch-Nederlandse verkeersverbindingen De Schelde in de XXlste eeuw Eric Van Hooydonk (editor) Frans Baekelandt Jan Blomme Rolande Depoortere Greta Devos Mark Meersman Sander Meijerink Jean Jacques Peters Eddy Somers Jan Strubbe Diego Teurelincx Eric Van Hooydonk André Van Poeck Bram Westerduin Frank Witlox Maklu Antwerpen/Apeldoorn

2 INHOUD Ten geleide - Eric Van Hooydonk ' 1 Welkomstwoord - André Van Poeck 9 DE BELGISCH-NEDERLANDSE VERKEERSVERBINDINGEN 11 IN HET ALGEMEEN De Belgisch-Nederlandse verkeersverbindingen. Een historische inleiding - 13 Greta Devos Het economisch belang van de Belgisch-Nederlandse verkeersverbindingen - 31 Frank Witlox Antwerpen: grensoverschrijdend knooppunt van wegen. Oorsprong- en 71 bestemmingsanalyse van het goederenvervoer over de wegen naar en rond Antwerpen - Diego Teurelincx Het juridisch statuut van de Belgisch-Nederlandse verkeersverbnlull^ör in 91 actueel en Europees perspectief - Eric Van Hooydonk HET BEHEER VAN DE SCHELOË Une grartde «ifftirc diplomatique: les negociations pour Ie rachat du peagö de l'ëscaut - Rolande Depoortere Het onaannemelijk tractaat van Frans Bdekelandt 'Waar twee t<ijven, hebben beiden schuld'. De totstandkoming van het Scheldeverdiepingsverdrag van Sander Meijerink Fysische aspecten van de Scheldevcrdieping - Jean Jacques Peters Het belang van de Scheldevcrdieping: economische, juridische en politieke context, ecologische impact en veiligheidsaspecten - Jan Blomme Juridische aspecten inzake het onderhoud van de Schelde - Eddy Soiners

3 Inhoud Een Nederlandse visie op integraal gemeenschappelijk beheer van de 469 Schelde - Bram Westerduin Een Vlaamse visie op integraal gemeenschappelijk beheer van de Schelde Jan Strubbe Slottoespraak - Mark Meersman namens minister Steve Stevaert 489 BIJLAGEN 493 IJzeren Rijn-Memorandum van 28 maart Eerste Schelde-Memorandum van Kalle van 5 februari Tweede Schelde-Memorandum van Vlissingen van 4 maart Scheldeveihgheidsmemorandum van Vlissingen van 4 maart The European Institute of Maritime and Transport Law 515 Sponsors van de Antwerpse Zeerechtdagen

4 I JURIDISCHE ASPECTEN INZAKE HET ONDERHOUD VAN DE SCHELDE Prof. Dr. Eddy Somers Hoogleraar en decaan van de Rechtsfaculteit van de RUG Deeltijds hoofddocent RUCA I 1. Indien er in de Nederlands-Belgische betrekkingen een constante is, dan is het wel het aanhoudende gekibbel omtrent de Schelde. Ongeveer 420 jaar geleden ging het om de toegang tot de haven van Antwerpen, die in 1585 de facto werd afgesloten wat de jure werd bevestigd in het verdrag van Munster in 1648'. De laatste decennia betreft het o.m. de Belgische vraag en sinds de staatshervorming eigenlijk de Vlaamse vraag, naar de uitdieping van de rivier om tegemoet te komen aan de vereiste van een grotere toegankelijkheid voor dieper stekende schepen. Benevens het verdrag van Antwerpen van 17 januari 1995^ omtrent deze materie werd recentelijk een zgn. Lange Termijn Visie uitgewerkt door de Nederlandse en de Vlaamse ambtenarij waarop de politieke verantwoordelijken zich kunnen baseren om verdere gefundeerde beleidsbeslissingen te treffen voor het Schelde estuarium. In het licht van de kernbegrippen "veiligheid, natuurlijkheid en toegankelijkheid" worden een aantal scenario's voorgesteld die een al dan niet verder ingrijpen in het estuarium vereisen. Over de uitwerking en de invulling van deze scenario's zal door beide landen moeten worden onderhandeld. In licht van deze onderhandelingen is het zinvol even te herinneren aan enkele juridische uitgangspunten omtrent de problematiek van het onderhoud van de vaarweg en de gerechtvaardigde vraag of verdieping hiertoe behoort. I 1. Tekst in Parry, C, The Consolidated Treaty Series Vol 1, New York, Goedgek. Decreet 22 december 1995, B.S. 6 maart Zie hierover: d'argent, P., L'évolution du statut juridique de Ia Meuse et de l'escaut: une mise en perspective des accords de Charles- ville-mézières du 26 avril 1994, Belgisch tijdschrift voor internationaal recht 1997, 133 e.v.; Meijerink, S., Conflict and Cooperation on the Scheldt River Basin, Dordrecht, Kluwer Academie Publishers, 1999; Vanfraeehem, S., De waterverdragen, in Docendo Discimus. Liber Amicorum Remain Van Eenoo, Gent, Academia Press, 1999, t

5 Eddy Somers 2. In eerste instantie is het noodzakelijk even de aandacht te trekken op het juridisch bronnenmateriaal inzake het internationaal rivierenrecht^.onvermijdelijk komen we dan terecht bij de Slotakte van het Congres van Wenen van In de art worden een aantal algemene bepalingen opgenomen, in het bijzonder ter bevestiging van de vrijheid van scheepvaart evenals de modaliteiten ervan. Bijzondere artikelen treffen we aan in bijlage XVI B en C welke voorzien in twee reglementen, een voor de Rijnvaart (XVI B) en een voor de scheepvaart op de Schelde, de Maas, Neckar, Main en Moezel (XVI C). In het reglement inzake de Schelde (en andere rivieren) wordt vastgelegd dat de vrijheid van scheepvaart zoals bepaald voor de Rijn wordt uitgebreid tot de Schelde (en andere rivieren). Op deze wijze poogden de verdragspartijen hun rechtsbevoegdheid op de rivieren binnen hun grondgebied te verzoenen met het beginsel van de vrijheid van scheepvaart voor de oeverstaten zonder enigerlei discriminatie. 3. De algemene regelen inzake het onderhoud van internationale rivieren met het oog op de bevaarbaarheid zoals deze in de Weense Slotakte voorkomen, dienen ongetwijfeld in functie van het algemene beginsel van de vrijheid van scheepvaart te worden geplaatst'^. Met name de onderhoudsverplichting zoals opgenomen in art. 113 en in art. 7 van bijlage XVIB inzake de Rijn stelt: 3. Algemeen zie: Somers, E., Een vaste oeververbinding over de Westerschelde: a Bridge over Troubled Waters?, Rechtskundig Weekblad 1987, ; Somers, E., Enkele volkenrechtelijke bedenkingen omtrent het onderhoud van de Schelde, Liher Amicomm Elie Van Bogaert, Antwerpen, Kluwer Rechtswetenschappen, 1985, Verder: Zie Bourquin, M., Le nouveau régime de l'escaut d'après le projet de traite HoUando - Beige, R.G.D.l.P. 1920, 5; Dupuis, C, Liberie des voies de communication. Relations intemationales, R.C.A.DJ. 1924, I, ; Van Eysinga, W., Les fleuves et canaux intemationaux, Bibliotheca Visseriana 1924, II, ; Siotto Pintor, M., Le régime international de l'escaut, R.C.A.D.I. 1928, ; Rolin - Jacquemins, L'entretien de l'escaut suivant les traites. Revue de droit international et de legislation comparée 1928, 384; Adanya, S., Le régime international de l'escaut, Paris, 1929; Winiarski, B., Principes généraux du droit fluvial international, R.C.A.D.I. 1933, lil, ; Berber, F., Rivers in International Law, Londen, 1959; Fortuin, H., The Regime of Navigable Waterways of International Concern and the Statute of Barcelona, N.I.L.R. I960, ; Patry, A,, Le regime des cours d'eau intemationaux, Canadian Yearbook of International Law 1963, ; Colliard, C, Evolution et aspects actuels du régime juridique des fleuves intemationaux, R.C.A.D.I. 1968, III, ; Erkens, N., Le statut international de l'escaut, B.T.I.R. 1967, 371;Van Bogaert, E., De evolutie van de de verdragsregelingen betreffende de Schelde, Studia Diplomatica 1978, ; Vitanyi, B., The International Regime of River Navigation Alphen a/d Rijn, Andere algemene internationale juridische bronnen van onderhoudsverplichtingen zijn: het Waterwegenstatuut van Barcelona van 20 april 1921 dat in art. 10 bepaalt dat de oeverstaten de verplichting hebben de waterwegen van internationaal belang te onderhouden en de bevaarbaarheid ervan te verzekeren ten allen tijde rekening houdend met de toestand van de scheepvaart en met de economische toestand van de gebieden die door de waterweg worden bediend; de vredesverdragen van 1919 waar het vraagstuk van het onderhoud van de Elbe, de Oder en de Donau hoofdzakelijk wordt geregeld in hoofde van internationale rivierencommissies; een onderhoudsverplichting is eveneens opgenomen in art. 18 van de Helsinki Rules van de ILA (1966) hoewel minder verstrekkend dan art. 113 Slotakte Wenen aangezien de verplichting slechts geldt voor zover de middelen waarover de betrokken oeverstaat beschikt, het onderhoud toelaten. 462

6 Juridische aspecten inzake het onderhoud van de Schelde "Chaque Etat riverain se chargera de l'entretien des chemins de halage qui passent par son territoire et des travaux nécessaires pour la même étendue, dans Ie lit de la rivière, pour ne faire éprouver aucun obstacle a la navigation». Deze bepaling waarnaar ten andere in art. 5 van de bijlage XVI C (inzake de Schelde en andere rivieren) wordt verwezen, introduceert de juridische basis voor de verplichting van alle oeverstaten van internationale rivieren om de noodzakelijke werken uit te voeren ten einde geen hinderpalen voor de vrijheid van scheepvaart in stand te houden of te creëren. De juridische constructie van art. 113 in samenhang met art. 7 bijlage XVI B inzake de Rijn en art. 5 bijlage XVI C (inzake de Schelde en andere rivieren) brengt een intrinsieke verdragsband tot stand tussen de regeling voor de Schelde en deze voor de Rijn. Hieruit volgt dat een gelijkaardige juridische verplichting bestaat inzake het onderhoud van de Rijn en van de Schelde (en andere rivieren) en dat deze verplichting op dezelfde manier dient geïnterpreteerd te worden. Indien m.a.w. voor de Rijn een evolutieve interpretatie van de verplichting inzake uitvoering van werken wordt aangehouden, dan geldt deze even zo voor de Schelde^. 4. Specifiek voor de juridische aspecten inzake het onderhoud van de Schelde gelden de bepalingen van art. 113 van de Weense Slotakte en de bepalingen van art. IX van het verdrag van Londen van 19 april 1839, het zgn. Scheidingsverdrag tussen België en Nederland. De structuur van art. IX van het Scheidingsverdrag is met wat goede wil enigszins vergelijkbaar met deze van de Weense Slotakte in die zin dat in een eerste paragraaf algemene regelen toepasselijk worden gesteld op het geheel van de rivieren die het grondgebied van beide staten scheiden of doorkruisen, met name deze van de art van de Weense Slotakte, terwijl paragraaf twee uitdrukkelijk betrekking heeft op de Schelde. De tekst van art. IX paragraaf 1 Scheidingsverdrag komt erop neer dat de oeverstaten de verplichting hebben om de waterwegen vrij te houden van iedere hindernis voor de scheepvaart* terwijl paragraaf twee i.v.m. het onderhoud enkel de verplichting oplegt om de vaargeulen te behouden^. Het is bijgevolg helemaal niet verbazend dat art. IX aanleiding geeft tot uiteenlopende interpretaties die als bij wonder gelijk lopen met de Belgische en Nederlandse opvattingen terzake. Ik 5. Suy, E. en Wellens, K., Is het water tussen Nederland en België niet diep genoeg? Volkenrechtelijke aspecten van de verdieping van de Schelde, Rechtskundig Weekblad 1999, "Les dispositions des articles 108 jusqu'au 117 inclusivement de l'acte general du Congres de Vienne, relatives a la libre navigation des fleuves et rivieres navigables, seront appliquées aux fleuves et rivieres navigables qui séparent ou traversent a la fois Ie territoire beige et Ie territoire hollandais". 7. "En ce qui conceme spécialement la navigation de I'Escaut de ses embouchures, il est convenu que Ie pilotage et Ie balisage, ainsi que la conservation des passes de I'Escaut en aval d'anvers, seront soumis a une surveillance commune...les deux Gouvernements s'engagent a conserver les passes navigables de I'Escaut et de ses embouchures, et a y placer et y entretenir les balises et bouées nécessaires, chacun pour sa partie du fleuve". Dit artikel beoogt bijgevolg in eerste instantie de invoering van een gemeenschappelijk toezicht op het loodsen, de bebakening en het behoud van de vaarweg. 463

7 Eddy Somers vermoed niet dat het verbazing wekt vast te stellen dat de Nederlandse interpretatie van de onderhoudsverplichting inzake de Schelde veeleer minimalistisch van aard is. Zij komt in hoofdzaak erop neer dat de algemene regel van art. 113 van de Weense Slotakte wordt beperkt door de tweede paragraaf van art. IX van het Scheidingsverdrag van 1839^. De in art. 113 verwoorde plicht tot het uitvoeren van de nodige werken ("les travaux nécessaires") neemt voor de Schelde de bijzondere vorm aan van het behoud van de vaargeulen ("la conservation des passes navigables") m.a.w. het behoud van de toestand van Daarenboven zijn de verplichtingen voortspruitend uit het reglement inzake de Rijn niet identiek aan deze voortspruitend uit het reglement inzake de Schelde. Aldus de Nederlandse interpretatie. De Belgische interpretatie komt erop neer dat de verplichtingen inzake onderhoud van de Schelde worden geregeerd door de eerste paragraaf van art. IX en bijgevolg met onverkorte toepassing van art. 113 Weense Slotakte. Bovendien laat de verwijzing in het reglement inzake de Schelde (en andere rivieren) naar art. 7 van het reglement inzake de Rijn niet toe om anders te besluiten dan dat de verplichtingen voor het onderhoud van beide rivieren wel identiek zijn'. Voor de Schelde geldt bijgevolg een onderhoudsverplichting die een verdere draagwijdte heeft dan het eenvoudig behoud van de bestaande toestand inzake bevaarbaarheid. Dit impliceert dat niet enkel instandhoudingwerken moeten worden uitgevoerd maar eveneens aanpassingswerken teneinde te kunnen voldoen aan de toenemende behoeften van de scheepvaart. Een zienswijze die trouwens ook terug te vinden is in het verdrag van 3 april 1925, het in Nederland zogenaamde onaannemelijk traktaat'", dat jammer genoeg door de Nederlandse Eerste Kamer destijds niet werd goed gekeurd. De aanvaarding ervan had ongetwijfeld duidelijkheid kunnen brengen en veel betwistingen kurmen vermijden. 5. Op grond van het internationale rivierenrecht zoals dit in verschillende verdragsrechtelijke regelingen tot uiting komt, is het inmiddels duidelijk geworden dat oeverstaten van internationale rivieren ertoe gehouden zijn, elk voor wat zijn staatsgebied betreft en op zijn kosten, in de rivierbedding en op de oevers de noodzakelijke hydrotechnische werken uit te voeren om de scheepvaart onder 8. Zie Van Eysinga, W., L'entretien de l'escaut suivant les traites, Revue de droit international et de legislation comparée 1928, ; Bouctiez, L., The Netherlands and the Law of International Rivers, in Van Panhuys, H. e.a., International Law in the Netherlands, Alphen a/d Rijn, 1978, 266 e.v.; Vitanyi, B., The International Regime of River Navigation, Alphen a/d Rijn, 1979, Zie Bourquin, M., Le nouveau régime de l'escaut d'après Ie projet de traite Hollando - Beige, R.G.D.I.P. 1920, 5; Siotto Pintor, M., Le régime international de l'escaut, R.C.A.D.I. 1928, ; Rolin - Jacquemins, L'entretien de l'escaut suivant les traites. Revue de droit international et de legislation comparée 1928, 384; Adanya, S., Le régime international de I'Escaiit, Paris, 1929; Erkens, N., Le statut international de l'escaut, B.T.I.R. 1967, 371; Van Bogaert, E., De evolutie van de de verdragsregelingen betreffende de Schelde, Siudia Diplomatica 1978, ; Suy, E. en Wellens, K., op.cit., Zie hierover: Schuursma, R., Het onaannemelijk tractaat: het verdrag met België van 3 april 1925 in de Nederlandse publieke opinie, Groningen,

8 Juridische aspecten inzake het onderhoud van de Schelde goede voorwaarden mogelijk te maken. Het behoud van goede scheepvaartmogelijkheden veronderstelt dat elke oeverstaat ervoor instaat dat de vaargeul ten allen tijde en op elke plaats voor de scheepvaart kan worden gebruikt. In concreto resulteert dit in een aantal positieve verplichtingen, met name: - het opmaken en het up-to-date houden van een hydrografische kaart van de rivier; - het uitvoeren van werken nodig naar aanleiding van een natuurlijke verandering van de vaargeul; - constant baggeren om diepte en breedte van de vaargeul op peil te houden; - het aanbrengen van boeien en verlichting om de vaargeul te markeren; en - het verwijderen van elke hindernis voor de scheepvaart''. 6. In het geval van de Schelde bestaat in wezen geen twijfel omtrent de onderhoudsverplichting van de betrokken oeverstaten. Het kan ook moeilijk anders aangezien het internationaal recht hierover vrij helder is. Het is vooral de vraag naar de precieze draagwijdte van die onderhoudsverplichting en met name de vraag of verbeteringswerken ook onder de onderhoudsverplichting vallen. Uiteraard loopt het antwoord op deze vraag parallel met de interpretatie van de relevante bepalingen van het Scheidingsverdrag van 1839: is het wezen van de verplichting gelegen in paragraaf 1 dan wel in paragraaf 2 van artikel IX? Op grond van de algemene regelen van het internationaal rivieren recht en van de - zelfs strikte - interpretatie van de specifieke regelen met betrekking tot de Schelde, blijft in het licht van het dominante beginsel van de vrijheid van scheepvaart een minimaal onderhoud van de vaarweg noodzakelijk, al is het maar 'pour conserver les passes navigables". Vanzelfsprekend impliceert dit onder meer permanent baggeren om de vaarweg op de vereiste diepte en breedte te behouden. 7. Maar wat indien onderhoudswerken dienen uitgevoerd die verder gaan dan "conserver les passes navigables"? Indien dergelijke werken noodzakelijk zijn om het beginsel van de vrijheid van scheepvaart in stand te houden en dit niet te laten verworden tot een anachronisme, lijkt het mij klaar dat op grond van de bestaande algemene beginselen en de specifieke verdragsrechtelijke regelingen, niet kan worden verhinderd dat noodzakelijke werken worden uitgevoerd. In de Schelde context betekent dit niet per se dat Nederland verplicht zou zijn dit soort van werken op het Nederlandse deel van de rivier zelf uit te voeren. Verbeteringswerken zijn bij gebreke van een bijzondere overeenkomst, ten laste van de oeverstaat die er de uitvoering van vraagt. Op grond van het territorialiteitsbeginsel zal de Staat op wiens staatsgebied de werken worden uitgevoerd, uiteraard zijn toestemming moeten geven en op grond van algemene regelen zou de Staat zijn toestemming kunnen weigeren of afhankelijk maken van het vervullen van 11. Zie hierover o.m. Hoge Raad 26 mei 1978, Gaasterdijk v. Zuidpool, Schip en Schade 1978, nr. 63, 186 (vernietigt 's Gravenhage 24 december 1976); algemeen Korthals Altes, A., Prijs der zee, Zwolle, 1973,

9 Eddy Somers bepaalde voorwaarden. Het is deze gedachtegang die we in het Nederlands standpunt over de verdiepingswerken terug vinden. 8, Cruciaal evenwel is de vraag of verdiepingswerken in het specifieke geval van de Schelde onder de noemer van verbeteringswerken kunnen worden gebracht. Het is niet steeds eenvoudig een duidelijk onderscheid te maken tussen onderhoudswerken en verbeteringswerken. Hoewel het Waterwegenstatuut van Barcelona van 1921 en ook het reeds vermelde onaannemelijk traktaat van 1925 klaarblijkelijk aanpassingen aan de scheepvaartomstandigheden bij onderhoudswerken rekenen, zijn deze bepalingen in concreto van weinig waarde aangezien geen van beide verdragen positiefi-echtelijke gevolgen hebben voor België en Nederland, bij gebreke van de vereiste ratificaties. In de Nederlandse rechtsleer werd voorgehouden dat: "The fundamental distinction between the two notions is that the former (works of maintenance) is aimed at the subsistence of the waterway as an instrument of transport, where the other notion (works of improvement) includes all works required both by developments in shipbuilding and by the increasing need of traffic on the waterways concerned" '. Het komt mij voor dat dit een wat bevreemdende bepaling is en trouwens ook intem tegenstrijdig. Wat is de zin en ook de logica van het behoud van een waterweg als instrument van vervoer indien deze niet wordt aangepast aan eigentijdse vervoersmiddelen. Het behoud van een waterweg als middel voor een anachronistische vorm van vervoer is geen onderhoud maar een soort van levend museumbeheer. Een aanpassing aan de veranderende omstandigheden is een absolute noodzaak en behoort m.i. tot de normale onderhoudsverplichtingen. Hier ligt naar mijn oordeel het fundamenteel criterium voor het onderscheid tussen onderhoud en verbetering. Onder onderhoud vallen alle werken die noodzakelijk zijn om de functie van de waterweg voor het vervoer te vrijwaren. Voor verbetering daarentegen geldt het criterium van de opportuniteit en niet dit van de noodzakelijkheid ^. Wat nu de verdiepingswerken betreft, deze zijn erop gericht de bruikbaarheid van de vaarweg te behouden in het licht van het gewijzigd scheepvaartverkeer en vallen bijgevolg onder de onderhoudswerken. Deze zienswijze steunt eenvoudigweg op het doortrekken van het verdragsbeginsel van 1839 inzake het behoud van de vaarweg naar de omstandigheden van vandaag. M.a.w. het verder invullen van het beginsel van de vrijheid van scheepvaart - zoals vermeld het dominante verdragsrechtelijke beginsel inzake de Schelde - aangepast aan onze moderne noden. Het is toch niet onredelijk om te stellen dat de ver- I I drag toek tod nieti het enigl de vl word 9. B] zijn tierel dragl woon diepil Verdl 10. Dl een aq de twj dragsll omstal sen inl oevers] gime tematil 12. VlTANYI, B., The Regime of Navigation on International Waterways, N.Y.I.L. 1976, Zie ook Van Der Mensbrugghe, Y., Les eaux intermédiares, la liason Escaut - Rhin et Ie plan Delta devant Ie droit international, Jur. Port Anv. 1956, 4-5; Somers, E., Liber Amicorwn Elie VanBogaert,

10 Juridische aspecten inzake het onderhoud van de Schelde dragspartijen op het ogenblik van de verdragsluiting in 1839 ook enig oog op de toekomst gericht hielden. Zelfs zonder veel verbeelding te gebruiken moesten zij toch vermoed hebben dat de scheepvaartmogelijkheden pak weg 150 jaar later niet meer dezelfde zouden zijn als deze in Bovendien heeft men in 1839 het principe van de vrijheid van scheepvaart voor de Schelde ongetwijfeld ook enige toekomst willen meegeven wat met zich meebrengt dat het aanpassen van de vaarweg aan de voortschrijdende evolutie van de scheepvaart onvermijdelijk wordt. 9. Benevens deze redelijkheidsargumenten die naar mijn mening perfect ingebed zijn in de juridische werkelijkheid, wil ik nog even erop wijzen dat de interpretatieregels voor internationale verdragen zoals deze in het Weense Verdragenverdrag van 1969 in art. 31 en 32 werden opgenomen - en die het bestaande gewoonterecht terzake codificeren - niet anders toelaten dan te besluiten dat verdiepingswerken vallen onder de in 1839 aangegane onderhoudsverplichting. Verdragen dienen inderdaad te goeder trouw worden geïnterpreteerd in het licht van het doel en het voorwerp van de toepasselijke verdragsbepalingen, in casu vrijheid van scheepvaart en onderhoud van de vaarweg. Indien de onderhoudsverplichting niet wordt aangepast aan de tijdsevolutie, komt het doel - vrije scheepvaart op de Schelde - in praktijk in het gedrang en zal tenslotte deze vrije scheepvaart worden teniet gedaan. Deze zienswijze wordt ten andere zeer duidelijk en zonder noemenswaardige terughoudendheid vooropgesteld in het geval van de Rijn waar voor de permanente bevaarbaarheid verdiepingswerken noodzakelijk zijn in het licht van de aanpassing aan handel en scheepvaart. De reeds vroeger aangehaalde intrinsieke verdragsband tussen Schelde en Rijn zoals opgebouwd in de Slotakte van Wenen laat niet anders toe dan voor beide rivieren eenzelfde interpretatie te geven omtrent de bestaande onderhoudsverplichting. Deze interpretatie is in hoofde van de oeverstaten voor de Rijn evolutief, zij kan bijgevolg niet anders zijn in hoofde van de oeverstaten voor de Schelde. 10. De doctrine van de estoppel -welke inhoudt dat een staat niet tot schade van een andere staat mag terug komen op wat hij heeft gezegd of gedaan en waarvan de tweede staat in redelijkheid en goed vertrouwen mocht aaimemen dat de gedragslijn ook in de toekomst ongewijzigd zou worden gevolgd in soortgelijke omstandigheden - verhindert ten andere dat Nederland gelijkaardige verbintenissen in de verhouding met België anders zou interpreteren dan in verhouding met oeverstaten van een andere internationale rivier die aan hetzelfde basis rechtsregime is onderworpen, temeer daar dit rechtsregime als standaardnorm in het internationale rivierenrecht werd vooropgesteld. 11. Als besluit kan worden voorgehouden dat de juridische aspecten inzake de onderhoudsverplichtingen voor de Schelde, niet anders toelaten dan vast te stellen dat in hoofde van Nederland een internationaal rechtelijke verplichting bestaat om de vaarweg aan te passen aan de evolutieve vereisten van handel en 467

11 Eddy Somers scheepvaart. Er zijn bijgevolg geen juridische hinderpalen om tot een aangepaste verdieping van de rivier over te gaan. Het voorlopig laatste woord blijft evenwel bij de beleidsmakers. Zij dienen in goed overleg correcte beslissingen te treffen op grond van alle beschikbare informatie, ook juridische informatie temeer dat deze positiefrechtelijke verplichtingen omvat. En net zoals het jarenlang aanslepende afbakeningsprobleem van de territoriale zee en het continentaal plateau op vrij korte termijn midden de jaren negentig zijn beslag kreeg, is het mits enige goede wil perfect mogelijk ook dit burengeschil tot een aanvaardbare oplossing te brengen. Beide staten kuimen er alleen maar goed bij varen. 468