Voorstel STAPPENPLAN VOOR VLAAMSE GEWESTELIJKE VOLKSRAADPLEGING (GewVRP) A. Kenmerken van het voorstel organiek decreet Democratie Nu

Transcriptie

1 1 Democratie.Nu b Voorstel STAPPENPLAN VOOR VLAAMSE GEWESTELIJKE VOLKSRAADPLEGING (GewVRP) A. Wettelijke basis Geldende reglementering: - Art. 39bis en 142 Grondwet ( BS ). - Bijzondere wet van tot wijziging van de bijzondere wet van op het Grondwettelijk Hof en van de Bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse Instellingen teneinde de organisatie van gewestelijke volksraadplegingen toe te laten (BS ). Nog uit te vaardigen reglementering: - Organiek decreet Vlaamse Gewestelijke volksraadpleging. Zie voorstel Democratie Nu december Moet nog door het Vlaams Parlement worden aangenomen met een 2/3 meerderheid. - Besluit Vl. Reg. houdende vaststelling van de nadere procedureregels voor de organisatie van een gewestelijke volksraadpleging. - MB tot vaststelling van het model van het volmachtenformulier voor de gewestelijke volksraadpleging - Eventueel aanpassing reglement Vlaams Parlement, enz.. - De uitvoeringsbesluiten voor de praktische modaliteiten zoals vermeld in art 9 3 waaronder het handtekenen met de eid van petitielijsten via de signing box of een systeem met gelijkaardige juridische status, en het handtekenen via de door de overheid voor dit doel ingerichte website. A. Kenmerken van het voorstel organiek decreet Democratie Nu - Initiatiefrecht ligt enkel bij de bevolking (volksinitiatief): geldige handtekeningen nodig van minstens 16 jarige Belgen gedomicilieerd in Vlaanderen. Petitielijsten kunnen ook per elektronische handtekening met een certificatie worden ondertekend of een systeem met gelijkwaardige juridische status, of op een speciaal daarvoor ingerichte website indien de mogelijkheid geïmplementeerd wordt. - Stemrecht vanaf 16 jaar - Uitsluitend over aangelegenheden die aan de gewestelijke- of gemeenschapsorganen zijn opgedragen en die met een gewone meerderheid worden geregeld zoals landbouw, huisvesting, openbare werken, leefmilieu, stedenbouw, dierenwelzijn, energie, enz. waarover al of niet reeds een beslissing werd genomen - Niet over financiën, begroting of aangelegenheden die 2/3 de meerderheid vereisen. Dus niet over bvb. belastingen, retributies, buitenlandse zaken, defensie, justitie of onderwijs. - Voorafgaand groen licht van Grondwettelijk Hof noodzakelijk. - Maximaal 1 GewVRP per 4 maand. - Mag samen met verkiezingen of andere volksraadpleging. - Geen teldrempel of opkomstdrempel (quorum) - Uitslag is adviserend voor de volksvertegenwoordiging

2 2 A. Voorstel Stappenplan bij volksinitiatief Drie fasen I. Voorbereidende fase II. Handtekeningenfase III. Volksraadplegingfase De vermelde artikels verwijzen naar het voorstel organiek decreet Gewestelijke Volksraadpleging (GewVRP). I. Voorbereidende fase Stap 1: Stap 2: Bepaal doelstelling en instrumenten. Formuleer gewestelijk controversieel probleem en hoe het kan worden opgelost. Zo het enkel door GewVRP kan worden opgelost ga naar stap 2. Organiseer publiek debat. Betrek de media en zoek gelijkgestemden. Stap 3: Richt samenwerkingsverband op en bepaal timing. - schrijf samen platformtekst, - duidt woordvoerder(s) aan, - kies postadres (art 5,4 ), - wijs 5 tot 15 initiatiefnemers aan, liefst uit diverse provincies (art 5, 1 ), uit deze lijst initiatiefnemers zullen 5 mensen (of meer) kunnen onderhandelen met de parlementariërs (art 4), de eerste van deze lijst is vertegenwoordiger bij de indiening bij het Grondwettelijk Hof (art 7) - schrijf gemotiveerde nota en waarom het verzoek voldoet aan vereisten artikel 2 (art 5, 2 de lid) - verzamel fondsen (crowd funding?) - bepaal de verenigingsvorm (vzw, Fv,.. ) in functie van financiële implicaties, sociale wetgeving, verzekeringen edm.. en bepaal de statuten. Stap 4: Formuleer vraag of vragen volksraadpleging. (Max 2 vragen,art. 8) -eenvoudig, eenduidig en wettig -eventueel advies inwinnen van de Vlaamse Adviescommissie voor Volksraadplegingen (art 3). Dit advies kan soms enige maanden op zich laten wachten. Indien hun advies negatief is past u best uw vraag of vragen aan en vraagt u nieuw advies daarover. In het geval van twee vragen kunnen de initiatiefnemers er voor opteren om enkel de vraag die de meeste JA stemmen behaalt, én 50% +1 (of meer) van de uitgebrachte geldige stemmen, te behouden als resultaat van de volksraadpleging. (art 5 1-2, 2e lid en art13, 2e lid) Het twee vragen systeem is in essentie twee voorstellen waarvan er uiteindelijk één behouden blijft indien de initiatiefnemers kiezen voor de optie van de bijkomende tekst.

3 3 Ge kunt als initiatiefnemer twee vragen stellen maar het zal goed overwogen moeten worden of ge daar baat bij hebt en zo tot een duidelijk resultaat komt, anders kunt ge u mogelijk beter beperken tot één vraag, de vragen anders formuleren of kiezen voor de optie van de bijkomende tekst bij dubbel JA. Voorbeeld bij optionele tekst in geval van dubbel JA (art 5 1-2, 2e lid ) A vraag 1 JA / NEEN B vraag 2 JA / NEEN "Als beide vragen beantwoord worden met een meerderheid van geldige ja-stemmen, dan wordt enkel de vraag en het resultaat behouden die de meeste geldige ja-stemmen kreeg." MOGELIJKE RESULTATEN: I A vraag 1 : 40% geldige stemmen JA B vraag 2 : 30% geldige stemmen JA 70% geldige stemmen NEEN Beide vragen zijn verworpen II A vraag 1 : 70% geldige stemmen JA B vraag 2 : 40% geldige stemmen JA Vraag A is positief beantwoord en wordt behouden Vraag B is negatief beantwoord en is verworpen III A vraag 1 : 40% geldige stemmen JA B vraag 2 : 70% geldige stemmen JA Vraag A is negatief beantwoord en is verworpen Vraag B is positief beantwoord en wordt behouden IV A vraag 1 : 60% geldige stemmen JA B vraag 2 : 70% geldige stemmen JA 40% geldige stemmen NEEN Vraag A heeft meer dan 50%+1 maar minder Ja stemmen dan vraag B en is verworpen Vraag B heeft meer dan 50%+1, én het meeste JA stemmen, en wordt behouden V A vraag 1 : 70% geldige stemmen JA B vraag 2 : 60% geldige stemmen JA 40% geldige stemmen NEEN Vraag A heeft meer dan 50%+1, én het meeste JA stemmen, en wordt behouden Vraag B heeft meer dan 50%+1 maar minder JA stemmen dan vraag A en is verworpen

4 4 In het geval van twee vragen kunnen de initiatiefnemers er voor opteren geen optionele tekst te vermelden. In geval van dubbel JA (beide vragen halen 50% +1, of meer, van de uitgebrachte geldige stemmen) worden beide vragen met hun antwoord behouden als resultaat van de volksraadpleging. (art en art13) Voorbeeld bij dubbel JA indien de initiatiefnemers beslissen de optionele tekst niet toe te voegen. A vraag 1 B vraag 2 JA / NEEN JA / NEEN MOGELIJKE RESULTATEN: I A vraag 1 : 40% geldige stemmen JA B vraag 2 : 30% geldige stemmen JA 70% geldige stemmen NEEN Beide voorstellen zijn verworpen II A vraag 1 : 70% geldige stemmen JA B vraag 2 : 40% geldige stemmen JA Vraag A is positief beantwoord en wordt behouden Vraag B is negatief beantwoord en is verworpen III A vraag 1 : 40% geldige stemmen JA B vraag 2 : 70% geldige stemmen JA Vraag A is negatief beantwoord en wordt verworpen Vraag B is positief beantwoord en wordt behouden IV A vraag 1 : 60% geldige stemmen JA B vraag 2 : 70% geldige stemmen JA 40% geldige stemmen NEEN Vraag A en B hebben beide meer dan 50%+1 en worden allebei behouden V A vraag 1 : 70% geldige stemmen JA B vraag 2 : 60% geldige stemmen JA Vraag A en B hebben beide meer dan 50%+1 en worden allebei behouden

5 5 Stap 5: a)vraag per brief of het verzoek- en petitieformulier aan bij het Vlaams Parlement (Art. 5). Deze aanvraag moet de 5 tot 15 namen, adressen en geboortedata van de initiatiefnemers bevatten, het postadres van het volksinitiatief, de vraag of vragen van de volksraadpleging, desgevallend de optionele tekst in geval van dubbel JA, en de gemotiveerde nota en de stukken waarom dit onderwerp referendabel is (zie stap 3). Het petitieformulier moet binnen een redelijke termijn worden bezorgd en moet ook bevatten: de tekst van artikel 196 strafwetboek, clausule inzake eerbiediging van de privacywetgeving bij elektronische controle en de datum van aflevering. Binnen de 540 dagen na deze laatste datum moeten de vereiste , al of niet elektronische handtekening met certificatie of een systeem met gelijkwaardige juridische satatus, samen worden ingediend met het verzoek tot volksraadpleging. Opmerking: het model van het verzoek- en petitieformulier is enkelzijdig en wordt opgesteld door de Vlaamse Regering. De initiatiefnemers mogen daar NIETS aan wijzigen en moeten toezien op de conformiteit van de ingediende formulieren. Indien het formulier niet binnen een redelijke termijn wordt bezorgd moet u een herinnering schrijven en tegelijkertijd klacht indienen bij de Vlaamse ombudsdienst. b) Vraag zo gewenst tegelijkertijd per aangetekend schrijven de website aan voor elektronische handtekeningen bij de griffie (Art. 5). Deze website voor elektronische handtekening mag u niet zelf maken. U kan er dus enkel naar verwijzen. II. Handtekeningenfase Stap 6: Verzamel vereiste aantal handtekeningen binnen de 540 dagen. (Art. 2, 3) (met leesbare naam, voornaam, geboortedatum, adres) - Hoeveel? minstens 20% reserve= Verspreid de petitielijsten bij inzamelaars, ofwel op papier ofwel in pdf-vorm. In dit laatste geval moeten de inzamelaars zelf het formulier afdrukken. Stel het petitieformulier ter beschikking op de eigen website voor digitale verspreiding. Geef naargelang de omstandigheden en de mogelijkheden voorkeur aan handtekeningwerving op straat tegenover elektronische verspreiding en handtekening op de overheidswebsite. Handtekeningwerving op straat kan voordelen hebben voor interactie met de burgers. - Wie mag tekenen?(art 10): o Belgische inwoner Vlaams gewest (gedomicilieerd); o Minimum 16 jaar; o Niet veroordeeld voor feiten waarbij men stemrecht verloor. - Op papier of op officiële website (elektronische handtekening met certificatie of een systeem met gelijkwaardige juridische status). - De papieren petitielijsten met één of meerdere handtekeningen kunnen portvrij verzonden worden naar het postadres van het volksinitiatief.(art 5 4)

6 6 De formulieren die digitaal ondertekend zijn met gecertificeerde handtekening (bv eid) kunnen enkel per naar de initiatiefnemers doorgestuurd worden. - Tel de handtekeningen op papier samen met de elektronische handtekeningen. Van zodra er meer dan ( reserve) zijn ga over naar stap 7. Stap 7: Richt het verzoek tot GewVRP aangetekend aan de voorzitter van het Vlaams Parlement binnen de 540 dagen. (Art. 3, ) nummer alle petitielijsten (alle papieren lijsten met handtekeningen + elektronische ).Dit pakket kan tegen ontvangstbewijs worden overhandigd aan de griffie van het parlement. Bij het voorgeschreven aanvraagformulier voeg je een brief waarin je vermeldt hoeveel petitieformulieren er zijn bijgevoegd en hoeveel handtekeningen er werden ingezameld op papier en op de website. Daar voegt men ook een gemotiveerde nota over het waarom van de GewVRP en waarom het verzoek voldoet aan de voorwaarden van artikel 2. Voeg daar ook desgevallend het advies van de Vlaamse Adviescommissie voor Volksraadplegingen aan toe. De aangetekende brief doet sperperiode ingaan waarbinnen geen nieuwe volksinitiatieven over hetzelfde onderwerp kunnen worden opgestart. (art 8) Stap 8: Binnen de 90 dagen na stap 7 onderzoekt het Vlaams Parlement of het verzoek voldoet aan de vereisten bedoeld in de artikelen 2, 3 en 8. (Art 4) en vraagt aan de Vlaamse regering om de handtekeningen te controleren. - Desgevallend starten onderhandelingen over een aanvaardbaar alternatief tussen het Vlaams parlement en de initiatiefnemers. Dit kan leiden tot het behouden van de initiële vraagstelling, een aangepaste vraagstelling, hetzij tot het terugtrekken van het verzoek tot volksraadpleging. In dit laatste geval stopt de procedure volledig. Deze terugtrekking kan gebeuren onder voorwaarden, bv het goedkeuren en publiceren in het staatsblad binnen een afgesproken termijn van een wettekst met zijn uitvoeringsbesluiten die voldoende tegemoetkomt aan de vraag van de initiatiefnemers. Stap 9: De Vlaamse Regering krijgt kopie van de petitieformulieren en controleert eventueel per computer de handtekeningen binnen de 60 dagen na ontvangst afschrift. (Art. 4 en 6) Bij voldoende geldige handtekeningen worden het Vlaams Parlement en de initiatiefnemers verwittigd en gaat men over naar stap 10. Opmerking: bij onvoldoende geldige handtekeningen moet van nul worden herbegonnen ofwel binnen de 10 dagen geschil aanhangig maken bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen (art 15). Stap 10: Vlaams Parlement agendeert verzoek volksraadpleging binnen termijn van 90 dagen na stap 7 (Art. 4), neemt gemotiveerde beslissing over de vraagstelling draagt de voorzitter op om het verzoek in te dienen bij het Grondwettelijk Hof.(art6) (enkel bij voldoende aantal geldige handtekeningen verplicht)

7 7 Stap 11: Het Grondwettelijk Hof doet uitspraak binnen de 60 dagen na het verzoek van stap 10 (art 7) en deelt de beslissing mee aan het Vlaams Parlement en de initiatiefnemers Is de beslissing van het Hof positief dan maakt het Vlaams Parlement haar beslissing uit stap 10 en de datum van de volksraadpleging (op een zondag (art 10 4), max. 1 maal per 4 maanden (art14, 2 de lid) bekend in het Belgisch Staatsblad en belast de Vlaamse regering met de organisatie van de volksraadpleging (art 9). Deze GewVRP vindt plaats ten vroegste 40 dagen en uiterlijk 120 dagen na deze publicatie in het BS (art 9). III.Volksraadplegingsfase In deze fase moeten de initiatiefnemers: - het publiek debat stimuleren en de nodige informatie verspreiden (tarief verkiezingsdrukwerk art 17 5); - boekhouding bijhouden over aangewende fondsen (art 30); ivm art 29 (schadevergoeding) kan het aangewezen zijn om alle gepresteerde uren en onkosten van de initiatiefnemers zorgvuldig te noteren. - de inwoners aanzetten om deel te nemen aan de raadpleging en ja of neen te stemmen; - verzoeken om lijst van de potentiële deelnemers aan GewVRP; - getuigen afvaardigen bij de stem- en telverrichtingen (art 10 6); - desgevallend geschillen aangaande telverrichtingen aanhangig maken bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen (desnoods in beroep bij RvS); - desgevallend bezwaren tegen GewVRP indienen bij Vlaams Parlement (art 15) (art 15); - de uitvoering van het resultaat van de volksraadpleging opvolgen (Art. 7, 1 ste lid en art 13). Te ondernemen stappen door Vlaams Parlement: Stap 12: Laten opstellen informatiebrochure door Ombudsdienst en verspreiden van oproep tot deelname aan de GewVRP via media (Art. 9 2) (objectief, met nota initiatiefnemers (zie stap 7), te verspreiden ten minste 1 maand voor de raadpleging). Te ondernemen stappen door Vlaamse Regering: Stap 13: Laten opstellen van de potentiële deelnemerslijsten per gemeente. (Art. 9 3) (op dertigste dag voor de raadpleging) - Wie is deelnemer?(art 10 1) o Inwoner gemeente (op voornoemde datum); o Minstens 16 jaar (idem); o Geen veroordeling (idem); o Enkel Belgen.

8 8 Stap 14: Verdeling van de deelnemers over de stembureaus. (Art. 10 4) (zoals bij gewestelijke verkiezingen) Stap 15: Aanduiding van de voorzitters en bijzitters.(art 9 3) Stap 16: Aanplakking van bericht tot oproeping.(art 9 3) Stap 17: Verzenden van oproepingsbrief - Naar alle potentiële deelnemers; - Met vermelding vragen GewVRP(art 8 3), geen stemplicht (Art. 10 3), geheime stemming (art 10 3) en stemming per volmacht mogelijk (Art. 12). Stap 18: Opmaken van stembiljet. Met vermelding vragen GewVRP (art 8 3). Te ondernemen stappen door Gemeentebesturen: Stap 19: Inrichten van stemlokalen. Zoals bij gewestelijke verkiezingen. Dag van de volksraadpleging: Om 8u openen de stemlokalen en om15u worden ze gesloten en beginnen de stemopnemingsverrichtingen, dwz tellen van de (manueel of elektronisch) uitgebrachte stemmen, ongeacht de opkomst (art 10 5).. Stap 20: Bekendmaking resultaten onmiddellijk na afsluiten telverrichtingen door voorzitter van het centrale hoofdbureau aan de bevolking en de media. (Art.13). Stap 21: Uitslag GewVRP wordt binnen de maand voorgelegd aan plenaire vergadering Vlaams Parlement en gepubliceerd in Belgisch Staatsblad. Bespreking in Vlaams Parlement wordt afgerond met geheime stemming (art 13, laatste lid). Het Vlaams parlement spreekt zich uit over de geldigheid van de stemverrichtingen. Bezwaren tegen de GewVRP moeten binnen de 10 dagen bij het Vlaams Parlement worden ingediend bij de griffie. Geschillen inzake stemopneming moeten binnen de 10 dagen na publicatie worden ingediend bij de Raad voor verkiezingsbetwistingen (art 15). Stap 22: Resultaat volksraadpleging uitvoeren. Uitdrukkelijk motiveren van elke beslissing en ambtshalve informeren van initiatiefnemers (art 7)