Hoe rekening houden met de luchtkwaliteit bij de inrichting van de (publieke) ruimte?

Transcriptie

1 Hoe rekening houden met de luchtkwaliteit bij de inrichting van de (publieke) ruimte? Congres van de publieke ruimte 5 februari 14 LIESLOTTE WACKENIER departement LNE, afdeling Lucht, Hinder, Risicobeer en Milieu en Gezondheid lieslotte.wackenier@lne.vlaanderen.be

2 INLEIDING luchtverontreiniging heeft een belangrijke negatieve impact op onze gezondheid de omgeving waarin we wonen, werken, ons verplaatsen, beïnvloedt in welke mate we worden blootgesteld aan luchtverontreiniging de bron met de grootste impact op onze blootstelling aan luchtverontreiniging (nl. verkeer) bevindt zich in de publieke ruimte de blootstelling aan luchtverontreiniging is afhankelijk van verschillende factoren, o.a.: 1. de concentratie op de locatie waar we ons begeven 2. de manier waarop we ons verplaatsen 3. de blootstellingstijd

3 INVLOED OP DE CONCENTRATIES 1. opbouw van de concentratie in een bepaalde straat Concentratie Stedelijk gebied Landelijk gebied Straten Lokale verkeersbijdrage Autosnelweg Stedelijke achtergrond Regionale achtergrond Achtergrond buitenland

4 INVLOED OP DE CONCENTRATIES opbouw van de concentratie in een bepaalde straat verhouding achtergrond/lokale bijdrage verschilt van polluent tot polluent lokale bijdrage EC (5%) Lokaal kan de EC concentratie en de gezondheidsimpact van verkeer sterk beïnvloed worden volgende aspecten bepalen de lokale bijdrage: 1. de verkeersemissies 2. de omgeving 3. de afstand tot de verkeersbron 4. weersomstandigheden

5 INVLOED OP DE CONCENTRATIES de omgeving: gebouwen belemmeren de luchtcirculatie (streetcanyoneffect): er ontstaat een wervelstructuur

6 INVLOED OP DE CONCENTRATIES treedt op bij,5 < hoogte/breedte verhouding < 1 houdt de luchtverontreiniging opgesloten in de streetcanyon zelf en blaast de luchtverontreiniging tegen de gevels aan windopwaartse zijde overheersende windrichting

7 INVLOED OP DE CONCENTRATIES Beplanting beïnvloedt de luchtkwaliteit op 2 manieren: 1. ze verwijdert vervuilende stoffen uit de lucht (= filteren) via adsorptie van stofdeeltjes (grootst bij naaldbomen) via absorptie van gassen en ultrafijne stofdeeltjes Filterend effect is beperkt en volstaat niet om de verkeersemissies te compenseren

8 INVLOED OP DE CONCENTRATIES 2. ze beïnvloedt de verspreiding van vervuilende stoffen op 2 manieren: door een verlaging van de windsnelheid door een verandering van de windrichting (opstuwing) Een massieve groenmassa zorgt voor opstuwing en meer turbulenties. Bij een vrij open bomenrij daalt vooral de windsnelheid.

9 INVLOED OP DE CONCENTRATIES de afstand: hoe groter de afstand hoe lager de concentraties Bron: RIVM rapport, invloed van de afstand tot een drukke verkeersweg op de lokale luchtkwaliteit en de gezondheid: een quick scan

10 Bron: onderzoek GGD naar de blootstelling aan luchtverontreiniging tijdens deelname aan het verkeer INVLOED OP BLOOTSTELLING 2. de manier waarop we ons verplaatsen:

11 INVLOED OP BLOOTSTELLING Bron: Do the Health Benefits of Cycling Outweigh the Risks?, de Hartog et al. Environ Health Perspect 118: (1)

12 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? De lokale luchtkwaliteit kan verbeterd worden door de verkeersemissies te verlagen, in te spelen op omgevingsfactoren of door de afstand tussen bron en ontvanger te verhogen Houd bij het inrichten van de (publieke) ruimte rekening met de impact van de omgeving op de concentraties zorg voor voldoende LUCHTCIRCULATIE

13 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Bij gebouwen: vermijd het streetcanyoneffect Dimensioneer straten voldoende breed

14 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Bij gebouwen: vermijd het streetcanyoneffect Beperk de bouwhoogte aan de windopwaartse zijde [bij haakse straatoriëntatie (tussen 45 en 9 )]

15 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Bij gebouwen: vermijd het streetcanyoneffect Doorbreek de gebouwenwand met straten of pleintjes

16 y y y HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? /m 3 ) WCS - 3a EC (µg/m 3 ) WCS - 3b rel EC % WCS x x positief effect op de luchtkwaliteit 5 m vóór en 5 m na de onderbreking, het effect op de streetcanyon en de invulling van de meest geschikte functie op het plein is afhankelijk van de windrichting

17 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Bij gebouwen: vermijd het streetcanyoneffect Doorbreek de gebouwenwand met straten of pleintjes

18 y y y HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? m 3 ) WCS - 5a EC (µg/m 3 ) WCS - 5b rel EC % WCS x x Effect op de straat is wat kleiner, de luchtkwaliteit op het plein zelf iets beter

19 z HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Bij gebouwen: houd rekening met het streetcanyoneffect Plant kwetsbare functies, dubbelrichtingsfietspaden, windafwaarts t.o.v. de overheersende windrichting Vergelijking EC case 2, wcs EC (µg/m 3 ) x EC (µg/m 3 )

20 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Gevel aan lijzijde, parallelle straat Normaal Scenario 2 Bij gebouwen: houd rekening met het streetcanyoneffect of in de Worst achtergelegen Case Scenario parallelstraat 2a, B=3 m, H=21 m 4a, B= m, H=9 m 5a, B=13 m, H = 9 m 2b, B=3 m, H=21 m 2 2a, B=3 m, H=21 m 4a, B= m, H=9 m 5a, B=13 m, H=9 m z norm 1 z norm EC (µg/m 3 ) EC (µg/m 3 )

21 EC (µg/m 3 ) HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Bij gebouwen: voorzie voldoende afstand tussen bron en ontvanger 25 bron in het midden van Case de 2a weg - EC (µg/ weg Case met 2bmiddenberm - EC (µg/ bron dichter bij de gev x (

22 z z z z z HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Houd rekening met de impact van beplanting Vergelijking EC case 4, wcs Bomen in een streetcanyon 1 lage windsnelheid, geen turbulentie sterke ophoging van 5 de concentraties 25 de uitwisseling van de verkeersemissies met relatief schone lucht 15 wordt sterk verminderd als het bladerdek een afschermend dak vormt Vergelijking EC case 4, wcs overheersende windrichting EC (µg/m 3 ) x x Ook in meer open EC (µg/m 3 ) 25 omgeving hebben veel bomen een negatief effect maar dit effect is kleiner dan in een streetcanyon 2 11 x

23 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Houd rekening met de impact van beplanting snoei regelmatig kies voor grotere plantafstanden (min. 15 m), op enige meters van de wegrand, zuilvormige bomen, bomen met meer open kruin, lage haag (< 1 m): weinig tot geen impact keuze middenberm kant rijweg? Kies dan voor middenberm gevelgroen: resulterend effect niet bekend (hogere weerstand aan gevel zelf, filterend effect, turbulentie neemt toe) dakgroen: opteer voor een sedumdak (beperkte hoogte)

24 z z z z Wind Speed (m/s) HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? x Houd rekening met de impact van beplanting x groenbuffer langs een snelweg x TKE (m 2 /s 2 ) rel Wind 2.8 Speed % x -6 x rel TKE %

25 HOE DE LUCHTKWALITEIT VERBETEREN? Houd rekening met de impact van beplanting Groenbuffer langs een snelweg o o toename t.h.v. en vlak na buffer, op enige afstand van buffer wel snellere daling dan in situatie zonder buffer fietspad, bewoning op voldoende afstand van buffer inplanten rel NO 2 % Relatief verschil met en zonder groenbuffer NO2 concentraties, worst case scenario overheersende windrichting

26 INFORMATIE?

27 VRAGEN?