Binnenisolatie: ervaringen met cellulose

Transcriptie

1 1 Binnenisolatie: ervaringen met cellulose Confederatie bouw Brussel 9 oktober 2018 Paul Eykens - ISOPROC WEES GERUST Expertisecentrum voor isolatie, lucht-, wind- en regendichting en controle

2 foto: isolatie.be 2 Update algemene regels isolatie HOE BOUWSCHADE VERMIJDEN? We moeten constructies droog houden Maar constructies zijn dikwijls al van bij het begin niet droog worden allicht wel eens nat door waterlek (lekkende goot of leiding), neerslag (soms > 500l/(m²/jaar) op bepaalde plaatsen van de gevels), optrekkend vocht, kunnen nat worden door diffusie, maar vooral convectie. We moeten zorgen dat constructies kunnen uitdrogen. Illustratie: bij geglazuurde gevelstenen de spouwmuur niet na-isoleren.

3 bron: pro clima Moll; meting: Institut für Bauphysik, Stuttgart, 3 Update algemene regels isolatie IMPACT VAN CONVECTIE OP WARMTEVERLIEZEN EN VOCHTTRANSPORT 1m 1m 14 cm 1 m² geïsoleerde constructie met dampscherm µd = 30 m 14 cm dampopen isolatie 1 mm kier randvoorwaarden: binnen +20 C, 50 % RV buiten - 10 C, 80 % RV theoretische U-waarde: 0,30 W/(m².K) U-waarde overeenstemmend kier 1mm: 1,44W/(m².K) => factor 4,8 door kier diffusie in winter: 0,5g/(m 2.dag) convectie doorheen kier: 800 g/(m².dag) => factor 1600 door kier

4 4 Update algemene regels isolatie DE IDEALE OPBOUW Buitenzijde: beschermen winddicht en regendicht zo dampopen mogelijk Tussenin: isoleren volledige vulling: sluit aan alle zijden (binnen en buiten; zijdelings) perfect aan; zonder tussenliggende luchtlagen luchtdichtend : vermindert impact van kleine lekken en beperkt convectiestromingen (door schoorsteeneffect) in de isolatie dampopen zodat het vocht vrij kan bewegen vochtbufferend Binnenzijde: dichten luchtdicht dampremmend, vochtvariabel: in de winter komt er weinig vocht in de opbouw (± 100g/m²); in de zomer kan er een veelvoud uit. Illustratie met realisaties van Duitsland 1988 (30 jaar), kantoren, opleidingscentrum België 1992 (26 jaar), woning 2002 (16 jaar), cultuurcentrum 2003 (15 jaar), kantoren 2003 (15 jaar), school 2005 (13 jaar), woning 2008 (10 jaar), nulenergiewoning 2018, woning. Allemaal uitgevoerd met cellulose en met zorg. Niet altijd conform de ideale opbouw, wel zonder gekende problemen.

5 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 5 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland HISTORIEK Centrum waar sinds de jaren 80 heel wat experimenteel onderzoek is gedaan. 1988: binnenisolatie met diverse materialen (cellulose, glaswol, perliet, kokos, kurk) al dan niet met damprem 1989: dakisolatie met diverse ingeblazen materialen (cellulose, rotswol, perliet) onder diverse onderdaken ook zonder onderdak, rechtstreeks tegen de pannen. 1991: eerste laag-energie hotel, in houtskeletbouw 2001: eerste passiefhuis-scholingscentrum 2006: Eerste Aplus Symposium 4 dagen praktijk, overlappend met 2 dagen theorie Deel dakbedekking wordt verwijderd; bijkomende luchtdichting en isolatie wordt geplaatst. Binnenisolatie wordt gecontroleerd. 2007: Tweede Aplus Symposium 4 dagen praktijk, overlappend met 2 dagen theorie Tweede deel dakbedekking wordt verwijderd; bijkomende luchtdichting en isolatie wordt geplaatst. Andere binnenisolatie wordt geplaatst: isolerende houtvezelplaten, lichte cellenbeton, PU en vacuümisolatie.

6 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 6 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland ONDERZOEK DAKISOLATIE NA 17 JAAR Vaststelling: dakbedekking, hout als isolatie blijken nog in heel goede staat. Uitzondering: verticale stijl van dakkapel (± 10cm x 10cm, deels weggerot), waar allicht jarenlang door verstopte afvoer veel water is ingelopen. Mogelijke verklaringen: de cellulose is op zich winddichtend. => ondanks het feit dat het pannen met enkele sluiting zijn waait er relatief weinig water in de opbouw. De capillair/hygroscopische combinatie van keramische pannen met cellulose en hout heeft een groot vochtbufferend, -spreidend en uitdrogend vermogen, zowel naar buiten als naar binnen (gipsplaten, pleister,.., geen damprem.

7 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 7 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland OPVOLGING GEDURENDE 17 JAAR Op heel wat plaatsen waren meetpunten voorzien, waarmee de houtvochtigheid kon worden opgevolgd. Op die meetpunten kon worden ingeplugd op een centraal bord. De houtvochtigheid gemeten in contact met de pannen, op halve hoogte van de panlatten, op halve hoogte van de kepers benadert heel sterk de vochtigheid van de cellulose.

8 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 8 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland TOEPASSING BINNENISOLATIE MET GESPROEIDE CELLULOSE IN 1988 Tegen de wand in metselwerk (baksteen, deels buitenzijde natuursteen, 350mm dik) werd een lattenstructuur aangebracht. Leidingen werden ingebouwd. De cellulose wordt gesproeid met een waternevel; de correcte aansluiting rond leidingen enz. kan worden gecontroleerd. Het overtollige materiaal wordt weggeborsteld en opnieuw gebruikt.

9 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 9 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland VERGELIJKING BINNENISOLATIE MET CELLULOSE EN MINERALE WOL: OPBOUW Massieve gemetste muur ± 350mm Isolatie en damprem in 3 varianten: opbouw 1: cellulose gesproeid met ± 50 M% water (= ± 1,7 liter/m²) + PE dampscherm met µd 20m opbouw 2: cellulose gesproeid met ± 50 M% water (= ± 1,7 liter/m²), zonder dampscherm opbouw 3: minerale wol zonder dampscherm Binnenafwerking in gipskarton, met ingebouwde meetpunten voor houtvochtigheid.

10 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 10 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland VERGELIJKING BINNENISOLATIE MET CELLULOSE EN MINERALE WOL; RESULTATEN Inbouw eind juli. Eerste 3-maanden neemt houtvochtigheid in alle compartimenten licht toe: bij de (natte) celllose door migratie van sproeivocht naar het hout bij de minerale wol, zonder dampscherm, door diffusie. Vanaf oktober droogt het hout in de cellulose reeds sterk uit: - 3% bij dampscherm - 7% zonder dampscherm. Na 6 maanden, nog in volle winter, daalt ook de vochtigheid in de compartimenten met minerale wol. Op het eind van de eerste winter is de houtvochtigheid in de opbouw met cellulose zonder damprem reeds gedaald onder de 20% => geen kans op ontwikkeling schimmels. Het hout in de opbouw met MW, zonder dampscherm, blijft steeds droog. Op lange termijn is de opbouw met cellulose + dampscherm die met het droogste hout.

11 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 11 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland NEMEN VAN STAALTJES UIT DE VERSCHILLENDE WANDOPBOUWEN Compartimenten worden open gemaakt. Houtvochtigheid wordt rechtstreeks gemeten. Stalen isolatie (cellulose, MW, kurkkorrels, kurkplaten, kokos) en hout worden genomen. Zowel isolatie als hout blijken in goede staat.

12 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 12 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland VERDERE ANALYSE VAN DE STALEN EN OPBOUWEN De staaltjes werden onmiddellijk hermetisch verpakt. De vochtigheid werd gemeten door droging van de staaltjes. Het bleek dat de werkelijke vochtigheid ± 2% lager lag dan de gemeten vochtigheid. Gepoogd werd de gemeten waarden met de WUFI-simulatie software te verklaren. Verdere nabespreking met vader en zoon Kunzel, tot in de late uren.

13 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 13 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland 2007: REALISATIE VAN NIEUWE OPBOUWEN EN MEETPUNTEN Isolerende houtvezelplaten met ingebouwde damprem op 2/3 van dikte. Gekleefd op de muur (minstens 70% contact) en afgewerkt met leempleister. Luchtdichte aansluiting op schrijnwerk met ingepleisterde aansluitband. Dagkanten uitgekleed met calciumsilikaatplaatjes.

14 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] 14 e.u.[z] Energie und Umweltzentrum am Deister Duitsland 2007: REALISATIE VAN NIEUWE OPBOUWEN EN MEETPUNTEN Lichte cellenbeton afgewerkt met dunpleister en sandwichpaneel PU/gipskarton: arbeidsintensieve plaatsing. Geprefabriceerde vacuumpanelen: plaatsing bijzonder moeilijk.

15 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] : WONING IN OMGEVING LEUVEN Vrijstaande woning bovenop heuvel => sterk blootgesteld aan regen. Grotendeels anderhalf steens, deels steens metselwerk. 150m² binnenisolatie met cellulose; gesproeid tussen gekruiste lattenstructuur met tussenin leidingen, voorbereid door bouwheer. Hellend dak en twee houten tussenvloeren meteen mee geïsoleerd. Geen maatregelen voor luchtdichting; geen damprem. Afwerking met gipsplaten. Dagkanten niet meegeïsoleerd => lichte schimmel- en roestplekken na 10 jaar. Bouwheer nog steeds erg tevreden na 15 jaar.

16 foto: Wikipedia : VERBOUWING SLACHTHUIS TOT CULTUURCENTRUM IN EUPEN Complex van gebouwen, grotendeels met binnenisolatie, deels buitenisolatie. Massief metselwerk 400mm. ± 200mm cellulose tussen vrijstaande houten stijlen.

17 foto s: ISOPROC : VERBOUWING SLACHTHUIS TOT CULTUURCENTRUM IN EUPEN De binnenisolatie sluit eenvoudig aan op het compact plat dak. De vochtgestuurde damprem zal worden doorgetrokken van het dak naar de wand. Vooraleer de vloerelementen zijn geplaatst is een wachtfolie geplaatst om de luchtdichting van het gelijkvloers eenvoudig aan te sluiten op die van de verdieping.

18 foto s: ISOPROC : VERBOUWING SLACHTHUIS TOT CULTUURCENTRUM IN EUPEN Zijdelings zijn de vloerelementen voldoende ver van de muur geplaatst om de stijlen en isolatie te laten doorlopen. In de hoeken zijn de stijlen voldoende ver uit de hoek geplaatst dat de isolatie tot in de hoek kan worden ingeblazen. Het koudebrugeffect van de hoek wordt zo beperkt. Om de koudebrug ter plaatse van de hoek waar de binnenisolatie overgaat in buitenisolatie te beperken, is aan de binnenzijde van de muur over een breedte van ± 75cm ± 80mm baksteen weggekapt. De ruimte die zo

19 foto s: Buaphysik-Symposium e.u.[z] : OMBOUW SCHOOL KEGELJAN TOT KANTOREN EN VERGADERZALEN Massief metselwerk, 500mm dik. Geglazuurde tegels (volledig) en niet-absorberende verflagen ( 70%) aan de binnenzijde werden verwijderd => overal absorberende ondergrond. Verticale stijlen 100mm, met daarop 40mm houtwolmagnesietplaat (Heraklith), volgeblazen met cellulose. Afwerking met pleister. Gebruikte damprem: damprem met constante µd = 2,3m voor luchtdichting rond de ramen vochtgestuurde damprem µd = 0,8m tot 3,8m ter plaatse van beton vochtgestuurde damprem µd = 0,8m tot 3,8m voor binnenisolatie kelders; ondergrondse isolatie met cellulose raden we af.

20 tekeing: isofloc; foto: ISOPROC : SCHOOL KEGELJAN: AANSLUITING MUUR OP BETONPLAAT Bestaande zoldering met prefabbetonelementen en 12cm MW. Resterende ruimte tussen MW en dakvloer werd volgeblazen met cellulose. Om koudebrug sterk te reduceren werd de muurisolatie over een breedte van ± 80 cm doorgetrokken tegen de onderzijde van de betonplaat. Beton is nauwelijks vochtabsorberend => om te hoge vochtigheid in de isolatie te vermijden werd in deze zone een vochtgestuurde damprem geplaatst.

21 tekeing: isofloc; foto: ISOPROC : SCHOOL KEGELJAN: AANSLUITING TUSSENVLOER OP BUITENMUUR Bestaande betonplaat destijds gegoten op bestaande houten vloer. Om koudebrug sterk te reduceren werd de muurisolatie zowel aan de bovenzijde als onderzijde over een breedte van ± 60 cm doorgetrokken. Beton is nauwelijks vochtabsorberend => om te hoge vochtigheid in de isolatie te vermijden werd in deze zone een vochtgestuurde damprem geplaatst. Aan de bovenzijde werd deze verhoging van de muur weggewerkt met inbouwkastjes/werktabletten, waarin achteraan de leidingen werden weggewerkt.

22 tekeing: isofloc; foto: ISOPROC : SCHOOL KEGELJAN: AANSLUITING TUSSENMUUR OP BUITENMUUR Tussen nieuwe tussenmuren en bestaande buitenmuren werd 60mm kurkisolatie geplaatst.

23 foto: fhw-klimop : VERBOUWING KASTEELTJE TOT SCHOOL IN OOSTKAMP Muren in massief metselwerk 400mm. Eén gevel nog met rest van dampdoorlatende pleister. Alle houtwerk, incl. tussenvloeren, vervangen want aangetast door huiszwam.

24 foto s klimop : VERBOUWING KASTEELTJE TOT SCHOOL IN OOSTKAMP Vrijstaande Metalstudwand. 140mm cellulose ingeblazen achter eerste gispkartonplaat. Daarop tweede gipskartonplaat. Geen leidingenspouw, geen damprem. Vloeren opnieuw gerealiseerd met houten liggers met bovenop zwaluwstaartplaten => beperkte koudebruggen. Tussenvloeren en daken eveneens geïsoleerd met cellulose. Voordeel van binnenisolatie is dikwijls de probleemloze

25 foto s: IMMOWEB : VERBOUWING EIGEN WONING ARCHITECT GLEN SESTIG IN GENT Keuze voor binnenisolatie omdat de woning op de rooilijn stond. Massief metselwerk 300mm dik, met betonnen kolommen en metalen lateien. Vochtgestuurde damprem om te hoge vochtigheid van cellulose in contact met niet of weinig absorberende ondergrond te vermijden. Bovendien onzekerheid over dampdoorlaatbaarheid buitenpleister mm cellulose, deels ingeblazen, deels gesproeid met waternevel.

26 foto s: ISOPROC : VERBOUWING EIGEN WONING ARCHITECT GLEN SESTIG IN GENT Massief metselwerk 300mm dik, met betonnen kolommen en metalen lateien. Vochtgestuurde damprem om te hoge vochtigheid van cellulose in contact met niet of weinig absorberende ondergrond te vermijden mm cellulose, deels ingeblazen, deels gesproeid met waternevel. Voordeel: de isolatie sluit perfect aan tegen de ondergrond en neemt de vorm aan van de compartimenten.

27 foto: fhw-architecten : VERBOUWING RIJWONING TOT ENERGIENEUTRALE WONING IN EUPEN Een van de eerste passiefhuisprojecten in Wallonië, en dan nog een verbouwing. Massief metselwerk 300mm dik. Binnenisolatie 300mm tussen stijlen, met INTELLO PLUS damprem. n50 < 0,6.

28 Foto s: Samen Energie Sparen : VERBOUWING DRIEGEVELWONING IN MOL Keuze voor binnenisolatie omwille van interessante voorgevel. Massief metselwerk 300mm dik. Oude pleister (deels gisppleister) verwijderd. Muren heel oneffen. Muren geïnjecteerd tegen optrekkend vocht. Houten stijlen 175mm vrijstaand geplaatst op sokkel in cellenbeton. Damprem met OSB met overkleefde naden. Geen leidingenspouw, wel ingebouwde luchtdichte bakjes. Hellend en plat compact dak ook met cellulose geïsoleerd.

29 Foto s: Samen Energie Sparen : VERBOUWING DRIEGEVELWONING IN MOL: CONTINUÏTEIT ISOLATIE Onderaan overgang naar vloerisolatie via sokkel in cellenbeton. Overgang compact plat dak en hellend dak naar wanden: probleemloze continuïteit in isolatie en luchtdichting. Tussenvloer zal aan de onderzijde uitgekleed worden met bepleisterbare isolerende houtvezelplaat 40mm. Bovenop komt thermisch/akoestische isolatie. Tussenmuren worden deels voorzien van bepleisterbare isolatie 20mm. Dagkanten ramen 40mm.

30 foto s:pro clima; ISOPROC 31 DETAILS LUCHTDICHTING BIJ BINNENISOLATIE Doortrekken van de luchtdichting tot op het schrijnwerk, bijvoorbeeld met multiplex en kleefbanden. Leidingenspouw om doorboringen te vermijden. Alternatief: leidingen in buitenmuren beperken en werken met inbouwdozen.

31 32 Ter info VOOR WAT KAN JE BIJ ONS TERECHT? Geselecteerde merken voor duurzame bouwprojecten Contacteer onze technische helpdesk Bekijk onze totaaloplossingen Wij werken met professionals & vakhandels Schrijf je in voor een productopleiding Download onze brochures / lastenboeken / technical@isoproc. be Kijk op Kijk op education@isoproc.be Kijk op Paul Eykens paul.eykens@isoproc.be