geboren in Enkhuizen Boudewijn Laset 23 jaar 38 jaar geboren in Zwolle Pieter 59 jaar geboren in Hoorn Bierenbroodspot Achterom in Hoorn.

Transcriptie

1 D e op 11 mei 1811 in Monnickendam Katholiek gedoopte Jan Voortman, trad reeds op achttienjarige leeftijd in het huwelijk met de zes jaar oudere Trijntje Bakker. Op deze leeftijd werkte hij als scheepstimmermans-knecht waarschijnlijk in Monnickendam, waar hij ook nog woonde. De vader van Jan, Herman Voortman, was tuinman van beroep en Luthers van geloof. Jan Voortman had dan JAN VOORTMAN ( ) ook het geloof van zijn moeder: Trijntje Visser. De Gereformeerden hadden echter de overhand in Monnickendam. In Zwaag was er wel een meerderheid van Roomsgezinden. Hier werd op 8 september 1805 Trijntje Bakker gedoopt, in de Katholieke St.-Maartenskerk. Haar ouders, Jan Jansz. Bakker en Aaltje Simonsdr. Straat, hadden in Zwaag een boerderij. Op deze boerderij werden nog vijf broers en vier zusters van Trijntje Turfhaven in Hoorn.

2 338 BIOGRAFISCHE BESCHRIJVING geboren. In 1829 woonde Trijntje Bakker al in Hoorn. Op 13 oktober 1829 leverden Jan Voortman en Trijntje Bakker de extracten van hun doopakten bij de ambtenaar van de burgerlijke stand te Hoorn in, zodat op de zondagen 25 oktober en 1 november de huwelijks-aankondiging kon plaatsvinden in Hoorn, Zwaag en Monnickendam. De zondag daarop waren Trijntje Bakker en Jan Voortman bruid en bruidegom en werd het huwelijk voltrokken. Omdat Jan nog minderjarig was, had hij toestemming nodig van zijn vader. Deze was dan ook aanwezig bij het huwelijk in Hoorn. Ook aanwezig waren Jan Jansz. Bakker, die zijn toestemming gaf tot het voltrekken van het huwelijk van zijn dochter. Een broer van Trijntje Bakker, Jan Bakker, zien we als getuige optreden en we maken al kennis met een andere scheepstimmerman: Evert Wind. De overige twee getuigen waren Pieter Schermer (winkelier) en Cornelis van Tongeren (tapper). Alle vier de getuigen waren woonachtig in Hoorn. Net als in Monnickendam waren in Hoorn de Gereformeerden in de meerderheid. De kerkdiensten van de Katholieken werden bijgewoond in de oude schuilkerken. Van alle scheepstimmerlieden in Hoorn, was Jan de enige met het Katholieke geloof. Boudewijn Laset 23 jaar Jan Wolfrat Evert Wind Enkhuizen 24 jaar Hoorn 38 jaar Zwolle Pieter 59 jaar Hoorn Bierenbroodspot Achterom in Hoorn.

3 JAN VOORTMAN ( ) 339 Reindert de Waal 61 jaar Hoorn Evert Wind was in 1852 havenmeester in Hoorn. De vier scheepstimmermansknechten waren: Jan Voortman 19 jaar Cornelis Sonberg 21 jaar Reinier Kaan Cornelis Visser 24 jaar 24 jaar Monnickendam Monnickendam, ongehuwd Hoorn, ongehuwd Monnickendam Bij de volkstelling van 1830 wordt ons het eerste adres van Jan Voortman en Trijntje Bakker in Hoorn bekend gemaakt: Turfhaven 133. Economisch gezien ging het slecht met de stad Hoorn. De stad had grote schulden en door hoge kosten van de nationale militie en voor inkwartiering was het bedrag van de schuld tot een aanmerkelijke hoogte gestegen. Om deze achterstand te dekken moesten er buitengewone maatregelen genomen worden, daar de gewone inkomsten niet voldoende waren. De raad besloot in de zomer van 1831 een afdoende maatregel te nemen en het te bestrijden door een vrijwillige geldlening en indien dit niet genoeg mocht zijn, een gedwongen geldlening. Men besloot tevens tot bezuiniging bij de schutterij en armwezen, waar de afgelopen jaren veel geld aan werd uitgegeven. In hetzelfde jaar werden de uitgaven echter weer aanzienlijk meer. Dit was voornamelijk gekomen door de uitbraak van de oorlog tegen Belgie. In Hoorn had zich een commissie gevormd die geld inzamelde voor de gezinnen van hen die in het leger moesten. In het begin scheen deze commissie nog al met succes werkzaam te zijn, maar toen het nogal wat lang duurde met de uitdelingen, verminderde het bedrag van de inzamelingen zo aanmerkelijk, dat de leden zich tot de raad wendden met de mededeling dat het hun niet meer mogelijk was hun taak naar behoren te voldoen. Ze stelden daarom voor over te gaan tot het heffen van een personelen omslag over de bewoners van de stad Hoorn, die maandelijks een som van 600 gulden zou opbrengen. De raad benoemde uit zijn midden een commissie die in de volgende vergadering een uitgewerkt plan overlegde. Tot maatstaf bij de heffing diende de aanslag in de directe belastingen en de huizen die men bewoonde. Ook de burgers deden in die tijd wat ze konden om verbeteringen te brengen in de stedelijke financiën. Zo wendde men zich onder andere tot de koning met een verzoek om een renteloos lening van fl ,-. Tevens vestigde men bij de koning de aandacht op de verregaande ondiepte en vervuiling van de binnen- en buitenhaven, met het verzoek om in het een en ander verbetering aan te brengen. De raad ondersteunde dit voorstel en wees erop hoeveel Hoorn door veranderde politieke omstandigheden verloren had; het college van gecommitteerde raden van West- Friesland en het Hollands Noorderkwartier, dat van de admiraliteit, van de kamer van de Oost-Indische Compagnie en in verband daarmee onder andere de vele belangrijke scheepstimmerwerven. Op 27 oktober 1832 is de tante van Jan Voortman, Leentje Voortman, in Hoorn. Hoewel zij woonde in Monnickendam, liet zij bij notaris Lippits in de Nieuwstraat

4 340 BIOGRAFISCHE BESCHRIJVING haar testament opmaken. Wellicht bezocht zij ook Jan en zijn vrouw. In 1833 werd het eerste kind van Jan Voortman en Trijntje Bakker geboren, en wel een dochtertje. In het huis aan de Turfhaven werd op 9 mei 1833 om half drie 's morgens Trijntje Voortman geboren. Zij werd vernoemd naar de moeder van Jan Voortman, Trijntje Visser. Dezelfde dag melde Jan Voortman dit bij de ambtenaar van de burgelijke stand en nam Klaas Roemer en Herman Beck mee als getuigen. Klaas Roemer was tapper en Herman Beck was steenkopersknecht in Hoorn. Op 12 mei 1833 werd het kind als Catharina Katholiek gedoopt (St.Fransiscus) in 'De Drie Tulpen' op het Achterom in Hoorn. Doopgetuige was Grietje Bakker, de zus van Trijntje Bakker, die in 1830 dienstbode was en aan het Kleine Oost nr 65 woonde. In 1833 kwam er een linnenweverij in het voormalig artilleriemagazijn, die er voor moest zorgen dat er inkomsten voor de stad kwamen. Dit gebeurde niet en na twee jaar was de linnenweverij weer verdwenen. In het begin van 1834 kon de voorzitter van de raad mededelen dat aan de stad Hoorn een renteloos lening van fl werd toegestaan. De voorwaarde was dat er jaarlijks een aflossing van fl ,- zou zijn, te beginnen met 31 december Wat het tweede punt betrof, de verbetering van de havens, werd de raad verwezen naar de Gedeputeerde Staten van Noord- Holland. Een korte tijd later had men weer geld nodig voor de verbetering van de havens. Ondertussen zijn Jan Voortman, Trijntje Bakker en hun dochter Trijntje verhuisd naar de Oude Doelenkade. De Doelenkade was welleer een bloeiende straat waar ook het Doelengebouw te vinden was. In 1794 was het nog volgebouwd met huizen, maar in 1812 was er al snelle afbraak dat zich doorzette tot ver in de 19e eeuw. Op 22 maart 1834 overlijd Trijntje Voortman daar, 's morgens om half vijf op een leeftijd van tien maanden. Dezelfde dag nog doet Jan Voortman aangifte en nu heeft hij Jan Boldingh als getuige meegenomen. Jan Boldingh is van beroep wever en is een jaar ouder dan Jan. In hetzelfde jaar wordt de tweede dochter geboren. Op 21 juni 1834 om zeven uur 's avonds wordt Alida geboren. Zij werd vernoemd naar de moeder van Trijntje Bakker. Op 22 juni wordt het kind Katholiek gedoopt in 'De Drie Tulpen' aan het Achterom. Als doopgetuige staat 'Alida Straat pro Grietje Bakker'. Pas twee dagen na de geboorte wordt er aangifte gedaan bij de Burgerlijke Stand, maar niet door Jan Voortman maar de stadsvroedvrouw Johanna Back. Als getuige zien we Jan Boldingh de wever en Tijmon Koopman, een scheepstimmerman. Dat Jan Voortman geen aangifte doet, doet ons vermoeden dat hij ziek is. Wanneer we de kronieken van Hoorn openslaan wordt dit bevestigd als we lezen dat het jaar 1834 voor Hoorn ongelukkig was door de vele sterfgevallen, die veroorzaakt werd door de pokken. De bestaande verordeningen tegen het verkeer met aangetaste of besmette personen werden zo slecht nageleefd, dat door de raad besloten werd de oude reglementen nog eens in herinnering te brengen. Een nieuw artikel werd daaraan toegevoegd waarbij bepaald werd dat uit een gezin waar de kinderziekte was uitgebroken geen kinderen ter school gezonden mochten worden. De hoofden der huisgezinnen werden hiervoor aansprakelijk gesteld en beliepen bij het niet opvolgen van het verbod een boete van zes gulden op. Een kinderziekte waaraan ook volwassenen bezweken want

5 JAN VOORTMAN ( ) 341 op 2 juli 1834 overleed om zes uur 's morgens Jan Voortman, oud 23 jaren, van beroep scheepstimmerman. Op verklaring van Andries Femme, goede bekende van de overledene, oud 21 jaren, van beroep kaaskopersknegt en van Jan Schonewagen, goede bekende van dezelve, oud 43 jaren, van beroep schoenmaker, beiden in Hoorn woonachtig. Tien dagen later, op 12 juli 1834 overleed ook Alida Voortman om drie uur 's nachts op een leeftijd van drie weken. Jan Bierenbroodspot de scheepstimmerman en Jan Schonewagen de schoenmaker waren de getuigen die aangifte deden bij de Burgelijke Stand. Op 10 september 1837 hertrouwde Trijntje Bakker met Cornelis Pietersz. Stoffels, ook wel Naber genoemd. Hij was slager/vleeshouwer van beroep. Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren, vier dochters en een zoon. Cornelis Naber overleed op 31 juli 1879 in de Schoolsteeg te Hoorn. Op 72-jarige leeftijd was hij nog steeds slager van beroep. Trijntje Bakker overleed op 24 september 1879 in Hoorn. Zij werd 73 jaar.

6 342 BIOGRAFISCHE BESCHRIJVING Bronnen Hoorn, Burgerlijke Stand Hoorn, Index op het volkstellingsregister 1830 Hoorn, Kadastraal Archief inv.nr. 4 Hoorn, RK DTB St.Cyriacus inv.nr. 61a Hoorn, RK DTB St.Fransiscus 'De Drie Tulpen' Hoorn, Nieuwe Kroniek door H. Kroon & F.Kapteyn (1891), Geschiedenis van Westfrieslands hoofdstad Hoorn, inv.nr Zwaag, RK DTB St.Maarten inv.nr. 4 Monnickendam, RK doopboek