Verslag van het project Open Winkeldeuren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verslag van het project Open Winkeldeuren"

Transcriptie

1 HOU ENERGIEVERSPILLING BUITEN DE DEUR 1 Verslag van het project Open Winkeldeuren

2 De deur staat altijd voor u open is zó 2009 Haags Milieucentrum november 2010 Redactie: Amber van der Lans (Haags Milieucentrum) Tom Pitstra (Haags Milieucentrum) Bob Molenaar (Haags Milieucentrum) Fotografie: Vormgeving: StoereVrouwen Den Haag, Bob Molenaar, Sandra Kamphuis, Besam Sandra Kamphuis Haags Milieucentrum Groot Hertoginnelaan ES Den Haag info@haagsmilieucentrum.nl 2

3 is zó 200 Inleiding Achtergronden Pilotprojecten pag. Inhoud De toekomst van open winkeldeuren in Den Haag Bronnen 9 11 Bijlage 1. Folder agentschap NL; Energie besparen? Kijk eens naar uw entree! Bijlage 2. Presentatie Open winkeldeuren Haags Milieucentrum Inleiding i Veel winkels hebben permanent hun deur openstaan, wat leidt tot grote energieverliezen. Dat dit niet meer van deze tijd is, blijkt uit berichtgeving in de media (zie figuur 1). Voor de gemeente Den Haag is deze energieverspilling een probleem, aangezien het haar ambitie om in 2040 een CO 2 -neutrale stad te worden in de weg staat. Dit was aanleiding voor het Haags Milieucentrum om een project te starten met als doel het stimuleren van het terugdringen van de CO 2 -uitstoot ten gevolge van het openstaan van winkeldeuren. Het Haags Milieucentrum heeft als startpunt het onderzoek van de gemeente Amsterdam gebruikt getiteld Pilot energiebesparing automatische entreedeur bij DA drogist eindrapportage, d.d. 15 september In hoofdstuk 1 zal verder ingegaan worden op de achtergrond van het Haagse project, na een kort overzicht van al bestaande initiatieven in het land en van de situatie in Den Haag. In het tweede hoofdstuk wordt vervolgens het (pilot) project in Amsterdam besproken en wordt dit project vertaald naar de Haagse situatie. In het derde hoofdstuk komen de conclusies aan bod, waarna wordt besloten met aanbevelingen voor de aanpak van dit probleem. figuur 1 3

4 1. Achtergronden Het Haags Milieucentrum heeft niet zomaar besloten om een project over open winkeldeuren uit te voeren. Dergelijk onnodige verspilling staat landelijk, en zelfs aan de andere kant van de wereld in de belangstelling. Zo stelt bijvoorbeeld de Washington Post het 's zomers openstaan van deuren met loeiende airco ter discussie. Winkeliers in New York worden beboet als zij hun deuren open hebben staan met de airco aan. (bron: NYTimes, 2010 en Washington Post, 2010) In ons koude kikkerlandje gaat de discussie meer om het omgekeerde probleem, namelijk open winkeldeuren bij lage temperaturen terwijl er binnen lekker wordt gestookt. Hoe hoger het temperatuurverschil, hoe meer energie er verloren gaat bij een open deur. Natuurlijk gaat er meer warmte verloren naarmate een deur langer openstaat, maar al bij een kwartier per uur is het een optie om een luchtgordijn te installeren. Een luchtgordijn blaast (warme) lucht omlaag en houdt daardoor warme lucht binnen en koude lucht buiten. Een probleem hierbij is dat luchtgordijnen vaak niet goed geïnstalleerd worden. Ook staan ze vaak onnodig aan, wat alleen maar energie kost. Het type deur klapdeur, schuifdeur of draaideur - is eveneens van belang. Dit heeft effect op hoe lang de binnenlucht in contact staat met de buitenlucht. 4

5 Open winkeldeuren = stoken voor de KLM VLA Scorekaart 22 Landelijke aandacht In het hele land zijn er lokale initiatieven op dit gebied. Zo heeft de Brabantse Milieufederatie al in 2006 onderzocht hoeveel winkeldeuren er 's winters in Tilburg openstaan. Daarnaast zijn er meer landelijk gerichte initiatieven zoals de campagne Houdt de warmte binnen van StoereVrouwen en het Klimaatverbond Nederland. De StoereVrouwen gaan in heel Nederland de straat op om winkeliers en klanten te wijzen op de problematiek van de open winkeldeuren (bron: Klimaatverbond Nederland, 2010). Een nog breder initiatief is de duurzame winkelstraat opgezet door het communicatie- en marketingbureau Bovenkamer zonder Overhead, waarbij niet alleen naar energie wordt gekeken maar ook naar bijvoorbeeld groen in de straat. Ook in dit project is de besparingspotentie van de winkeldeuren meegenomen. Het Energiecentrum Midden- en Kleinbedrijf is er om middelgrote en kleine bedrijven te ondersteunen die energie willen besparen; de kwestie van de open winkeldeur wordt daarbij ook meegenomen (Bron: Energiecentrum MKB, 2010) Op de site van Agentschap NL is informatie te vinden over energiebesparing in relatie tot winkeldeuren, waaronder de folder Energie besparen? Kijk eens naar uw entree!, te vinden in bijlage 1. Een groot deel van deze informatie is afgeleid van een pilotproject dat heeft plaatsgevonden in Amsterdam. In het volgende hoofdstuk zullen wij daar verder op ingaan. VLA Scorekaart 23 Resultaat > 60 punten U bent in het bezit van een goed geïnstalleerd luchtgordijn. Resultaat tussen 40 en 60 punten Verbeteringen aan uw luchtgordijn installatie zijn mogelijk. Hierdoor kan het rendement verhoogd en energie bespaard worden. Er wordt aangeraden contact op te nemen met uw installateur om de laagscorende onderdelen te verbeteren. Resultaat < 40 punten Uw luchtgordijn installatie werkt niet naar behoren. Hierdoor zal het rendement erg slecht zijn en wordt er onnodig veel energie verbruikt. U wordt sterk aangeraden contact op te nemen met uw installateur om uw installatie te verbeteren. Een verbeterde installatie zal een hoger rendement leveren en hiermee zal veel energie bespaard worden. figuur 2 Installateurs zoals KONE en BESAM hebben specifieke deuren ontwikkeld die extra energie besparen door middel van een koppeling aan het luchtgordijn. In het volgende hoofdstuk wordt verder ingegaan op dit systeem, dat is uitgewerkt tijdens het pilotproject in Amsterdam. De VLA (Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten) heeft meegewerkt aan een project in Amsterdam om te onderzoeken hoeveel luchtgordijnen er fout zijn geïnstalleerd. Om optimalisatie van het luchtgordijn te promoten hebben zij een folder met checklist ontwikkeld (zie figuur 2). 5

6 Een slimme deur verkleint de diefstalkans De situatie in Den Haag Den Haag telt vele winkelstraten, waarvan de bekendste in de binnenstad gelegen zijn. Hier bevindt zich ca. 1/3 van het aantal winkelstraten (bron: Gemeente Den Haag, 2009) met in totaal omstreeks duizend winkels. Na inventarisatie blijkt dat hier de meeste winkeldeuren openstaan, bijvoorbeeld in de Grote Marktstraat, de Spuistraat en de Vlamingstraat. Het gaat hierbij vooral om grote winkelketens: kledingzaken zoals Mango, Didi en the Sting, maar ook telecomwinkels zoals Telfort en de PhoneCompany. Uit gesprekken met werknemers komt naar voren dat een groot deel niet blij is met de openstaande deur, de rest is er over het algemeen onverschillig over. Daarnaast zijn de meeste werknemers ervan overtuigd dat de keuze om hier iets aan te doen vooral ligt bij het hoofdkantoor of de afdeling bouwzaken en dat zij daar totaal geen invloed op hebben. In enkele kleinere winkels is soms meer overleg mogelijk, maar daar worden de investeringskosten vaak als een barrière gezien. Binnen de gemeente Den Haag is tot nu toe weinig prioriteit gegeven aan het onderwerp open winkeldeuren. Uit gesprekken met ambtenaren op verschillende afdelingen is gebleken dat er veel mogelijkheden zijn om het probleem aan te pakken. De afdeling Milieu & Vergunningen beschikt over handhavende bevoegdheden krachtens het Activiteitenbesluit van de Wet milieubeheer als het gaat om bedrijven die per jaar meer dan kwh elektriciteit of m3 gas verbruiken. Op grond van het besluit zijn alleen energiemaatregelen verplicht die binnen 5 jaar terugverdiend kunnen worden. Ook binnen Bureau Binnenstad zijn er mogelijkheden om de open winkeldeuren aan te pakken. Dit bureau maakt specifiek beleid en voert projecten uit voor de binnenstad, waar zich de meeste winkels bevinden. In het Binnenstadsplan Den Haag wordt duurzaamheid en specifiek energiebesparing genoemd. Een doel in de binnenstad is om de historische gevelaanzichten te behouden of te herwinnen. Binnen het beleid kan er een maximale grootte van de geveldeur worden vastgesteld, wat minder energieverlies tot gevolg kan hebben. De afdeling Welstand kan een soortgelijke maatregel overwegen voor monumentale panden. Daarnaast besteedt ook de Dienst Stedelijke Ontwikkeling aandacht aan duurzaamheid. En tot slot zijn er in Den Haag verschillende Bedrijven Investeringszones (BIZ) opgestart. Gemeente en Kamer van Koophandel kunnen de deelnemende bedrijven ondersteuning bieden. Ook in dit kader kan energiebesparing een mogelijkheid zijn. 6

7 2. Pilotprojecten Amsterdam Een voorbeeld van een geslaagd pilotproject is uitgevoerd door de gemeente Amsterdam (bron: Pilot energiebesparing automatische entreedeur bij DA drogist eindrapportage, 2009). In dit project werd onderzocht hoe een winkel energie kan besparen zonder dat de winkeldeur dicht hoeft. Om te beginnen heeft de gemeentelijke Milieudienst een voorzichtige schatting gemaakt van de energiekosten die openstaande winkeldeuren in Amsterdam veroorzaken. De dienst kwam uit op een gasverbruik van m 3, wat neerkomt op ca per jaar. De pilot behelsde het plaatsen van een 'slimme deur' bij een DA drogist. Een 'slimme deur' (doorgaans schuifdeuren) gaat automatisch open en dicht op basis van een signaal van een sensor. Er is een luchtgordijn aan gekoppeld. De deur bepaalt wanneer en hoe hard het luchtgordijn gaat blazen. De energiebesparing die gemeten is bij deze drogist bedraagt per jaar: 42% op verwarmingskosten m 3 aardgas 75 KWh Dit betekent een CO 2 -besparing van ca. 12 ton, wat gelijk staat aan 2155 kilometer rijden met een gemiddelde auto; om hiervoor te compenseren zouden 631 bomen geplant moeten worden. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met het feit dat de deuringang verkleind is van de oorspronkelijke 2,12 bij 2,8 meter naar 2,12 bij 2,0 meter. Naast de energiebesparing kwamen uit het onderzoek ook andere positieve resultaten naar voren: Het aantal klanten bleef gelijk De luchtkwaliteit verbeterde Minder geluidshinder 9 Van de 10 klanten waren positief over de energiezuinige entree Geen tochtklachten Tevreden personeel Minder diefstal Naast dit pilotproject is in Amsterdam onderzoek gedaan naar de werking van luchtgordijnen. Bij ca winkels is gecontroleerd of de deur openstond en hoe het luchtgordijn geïnstalleerd was. Er zijn gesprekken gevoerd met in totaal 400 winkeliers; bij 30% van hen was het luchtgordijn fout geplaatst. Het project en de controles zijn uitgevoerd door de Milieudienst Amsterdam in samenwerking met de Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten VLA. 7

8 Den Haag Het Haags Milieucentrum kijkt vooral naar de binnenstad, waar de meeste energiewinst behaald kan worden. Vanwege de historische uitstraling van de gebouwen ligt de nadruk daar meer op het optimaliseren van de bestaande deur en luchtgordijn dan op plaatsing van een slimme deur, die immers vaak een moderne uitstraling heeft. Slimme deuren zullen wel goed door winkelketens kunnen worden geïntegreerd in hun huisstijl. Uitgaand van de cijfers uit het Amsterdamse project kan de volgende schatting worden gemaakt van het energieverlies ten gevolge van openstaande winkeldeuren in de Haagse binnenstad: hier zijn ca. duizend winkels gevestigd en het extra gasverbruik ten gevolge van een openstaande deur wordt geschat op 320 duizend m 3 gas per jaar. Dit komt neer op extra kosten ten bedrage van ca Omgerekend kan met het dichthouden van de winkeldeuren in de binnenstad ca. 570 ton CO2 worden bespaard. Het pilotproject van de DA in Amsterdam kan gebruikt worden als startpunt voor pilotprojecten in Den Haag. Er zijn verschillende winkels in Den Haag die geschikt zouden zijn voor een pilot: Meddens, chique kledingwinkel aan de Hofweg 11 in de Haagse binnenstad; Waar, duurzame/fairtrade cadeauwinkel aan de Dagelijkse Groenmarkt 7 in de Haagse binnenstad; The Sting, trendy kledingwinkel aan de Dagelijkse Groenmarkt 5 in de Haagse binnenstad; Stadhouder Den Haag, een elektronicawinkel aan het Thomsonplein 15 in de wijk Segbroek; DA drogisterij, op verschillende locaties in Den Haag, waaronder Vlamingstraat 18 en Frederik Hendriklaan 166; Bever Zwerfsport, een buitensportwinkel aan de Torenstraat 2 in de Haagse binnenstad; Werkman&Eigentijd!, een winkel voor vrijetijds- en bedrijfskleding aan de Torenstraat 37 in de binnenstad. Hoewel in het Amsterdamse onderzoek geen effect waarneembaar was, is het belangrijk om het effect van het gesloten houden van winkeldeuren bij verschillende soorten winkels te onderzoeken. Waarschijnlijk gaan bij kledingzaken veel mensen vooral naar binnen omdat de winkel er uitnodigend uitziet, terwijl een drogist zoals de DA het meer van doelgerichte aankopen moet hebben. Daarnaast is voor de energiebesparing de grootte van de gevel van belang. Bij de Amsterdamse DA-drogist ging het om een redelijk grote gevel, waarbij het slimme deur-systeem een esthetisch verantwoorde keuze was. Bij een kleinere winkel, met bijvoorbeeld een standaarddeur van circa 0,98 bij 2 m, kan een luchtgordijn aangesloten op een warmtepomp een passender oplossing zijn. 8

9 Veel luchtgordijnen worden slecht geïnstalleerd 3. De toekomst van open winkeldeuren in Den Haag Conclusies Open winkeldeuren zijn niet meer van deze tijd en energieverspilling is niet te rijmen met de doelstellingen van de gemeentelijke Klimaatnota 2010/2040. De vele winkelpanden in Den Haag zijn een belangrijke bron van diffuse CO 2 -uitstoot. Op dit moment is het heel lastig voor de gemeentelijke afdeling Milieu en Vergunningen om winkeliers zuinig met energie te laten omgaan. Het grootste deel van de winkels valt niet onder het Activiteitenbesluit van de Wet milieubeheer, waardoor er geen machtsmiddel is om energieverspilling bij winkeliers tegen te gaan. Om het probleem op te lossen is daarom een extra aanpak nodig. Binnen DSO afdeling Economie, Bureau Binnenstad en Welstand kan er beleid worden gemaakt waarbij energiebesparing bij winkels wordt meegenomen. Een andere mogelijkheid om te investeren in energiebesparende maatregelen kan gecreëerd worden door bijvoorbeeld de Bedrijven Investeringszone (BIZ), waarbij de gemeente door middel van projectleiders de ondernemersverenigingen ondersteunt. Daarnaast kunnen ondernemers voordeel halen uit de landelijke regeling van de Energie Investeringsaftrek (EIA), waarbij ze bijvoorbeeld 10% van de investering in een slimme deur kunnen terugverdienen. Een belangrijke ontwikkeling is de groeiende bewustwording van de consument. Dit komt duidelijk naar voren in het Amsterdamse pilotproject, waarin het overgrote deel van de klanten zeer positief reageerde op het energiebewustzijn van de winkelier. Projecten zoals StoereVrouwen en het Klimaatfonds werken aan een cultuuromslag. Om dit ook in Den Haag tot stand te brengen is er ook lokaal initiatief nodig. Door de pilotprojecten en beleidsverandering kan er concreet bespaard worden in Den Haag. Daarbij kunnen de volgende aanbevelingen meegenomen worden. 9

10 Aanbevelingen (1) Op korte termijn kan de gemeente Den Haag net als Amsterdam stimuleren dat luchtgordijnen goed worden geïnstalleerd. (2) Daarnaast kan de gemeente de slechte installatie van o.a. de luchtgordijnen onder de aandacht brengen van de brancheorganisaties van installateurs (UNETO-VNI). (3) Organiseer pilots onder verschillende winkeltypes om per type de optimale technische oplossing te vinden; denk hierbij aan bijvoorbeeld: (a) een smalle winkeldeur met een goed geïnstalleerd luchtgordijn dat aangesloten is op een warmtepomp (zie folder VLA luchtgordijnen checklist) (b) een kledingzaak met een brede slimme winkeldeur, een schuifdeur gekoppeld aan een luchtgordijn (zie folder Agentschap NL, Energie besparen? Kijk eens naar uw entree). (4) Aan de hand van de uitkomsten van de pilots kan een subsidieregeling worden opengesteld waarmee de investering in slimme winkeldeuren in vijf jaar terug te verdienen is. Voorlopig wordt geschat dat bij een bedrag van ca. 20 winkels per jaar (subsidie 5000 per winkel) aangepakt kunnen worden. (5) Binnen de gemeente Den Haag zou DSO afdeling Economie het project over open winkeldeuren en de bovenstaande aanbevelingen verder kunnen uitwerken. Bureau Binnenstad en de projectleiders in de diverse winkelstraten kunnen dit beleid uitvoeren. (6) Voor beleid op de lange termijn is de nieuwe Klimaatnota van de gemeente Den Haag van belang. Deze nota moet leidend worden voor al het sectorbeleid, waaronder de detailhandel. In het geval van winkeldeuren wordt bepaald dat bij een verbouwing of bij nieuwbouw niet alleen wordt getoetst aan welstandseisen, maar ook op energieverbruik van de winkel. Bijvoorbeeld door middel van een energiescan waarbij de winkeldeur een belangrijk aspect is voor het verminderen van het energieverbruik. Tot slot Het vereist wel politieke wil om dit aan te pakken en het zal ongetwijfeld tot juridische discussies leiden, maar zoals burgemeester J.J. van Aartsen zo treffend zei: De strijd om het klimaatprobleem op te lossen zal gewonnen of verloren worden in de steden. 10

11 Bronnen Agentschap NL, Energie Investeringsaftrek (EIA), 2010, link: Besam Nederland B.V., DA Pilot Energiebesparing, 2010 link: Energiecentrum MKB, 2010, link: Gemeente Den Haag, DSO/Beleid/Economie en Onderzoek, Detailhandelsmonitor, Den Haag 2009 Klimaatverbond Nederland, 2010, link: en/ of KONE, Ecodrive tm, 2010, link: winkels_winkelcentra/ecodrive/pages/default.aspx Nytimes, 9 Stores Fined for Propping Doors Open, juli 2010, link: en/ of VLA, 2009, Bespaar meer energie met uw luchtgordijn, link: meer_energie_met_uw_luchtgordijn Washington post, Energy-conscious riled by stores that leave doors open and A/C on, 1 augustus 2010, link: Infomil, Energie; Slimme deuren, 2010, link: slimme-deuren/ 11

12 Bijlage 1. Energie besparen? Kijk eens naar uw entree! Als ondernemer probeert u op een rendabele manier uw zaak te runnen. Vermijdbare kosten wilt u daarom zo veel mogelijk uitbannen. Dan is het raadzaam om ook eens kritisch naar uw energielasten te kijken. Vaak kunnen die betrekkelijk eenvoudig omlaag. Het gebruik van een automatische entreedeur en het correct plaatsen van een luchtgordijn kan u al een besparing opleveren van tientallen procenten! De eerste gedachte bij een dichte deur is bijna altijd hetzelfde: dat is slecht voor de klandizie. Maar dat is een achterhaalde gedachte, blijkt uit een proef bij een DA-drogisterij in de Van Woustraat in Amsterdam. Dertig weken lang ging de deur hier pas automatisch open als er een klant binnenstapte. Het aantal klanten bleef al die tijd gelijk. DA pilot Met die wetenschap in het achterhoofd, is het voor u ook interessant om hierover na te denken. De proef bracht immers vele voordelen aan het licht. De belangrijkste: het energieverbruik daalde met liefst 42 procent. Het tochtte minder in de winkel en uit metingen bleek de luchtkwaliteit aanzienlijk verbeterd. De dichte deur schrok zelfs dieven af, zegt de tevreden eigenaresse Josefien Entius-Kager. En we konden, doordat er veel minder lawaai binnenkwam, eindelijk eens lekkere achtergrondmuziek opzetten in de winkel. Uit eerdere onderzoeken bleek dat veel ondernemers het verbeterde binnenklimaat de belangrijkste factor vonden. Het ziekteverzuim verbeterde namelijk aanzienlijk. Dichte deur = sympathie Bent u bang dat uw klanten een automatische deur minder waarderen dan een deur die constant open staat? Het tegendeel is waar. Negen van de tien mensen vinden het juist positief als u deze energiebesparende maatregel doorvoert. Het levert u sympathie op. Wilt u meer informatie over de resultaten van het pilotproject of heeft u vragen over uw eigen energiebesparende maatregelen? Neem dan contact op met de afdeling milieu van uw gemeente. Luchtgordijnen Tijdens de proef werd de automatische deur gekoppeld aan een luchtgordijn, dat pas werkte als de deur openging. Uit kostenoverweging is deze combinatie mogelijk pas een optie voor u als er plannen zijn voor een verbouwing. Tot die tijd kan enkel een luchtgordijn u ook al veel opleveren. Heeft u er één, laat dan controleren of deze goed is geplaatst. Een correct geplaatst luchtgordijn is namelijk essentieel voor de mate van energiebesparing die een ondernemer kan realiseren. Dankzij plaatsing automatische entreedeur met luchtgordijn (in vergelijking met open entreedeur): Het aantal klanten blijft gelijk Verwarmingskosten met 42 % omlaag Verbetering luchtkwaliteit in de winkel en minder lawaai 9 van de 10 klanten positief over energiezuinige entree Geen tochtklachten: tevreden winkelpersoneel (Bron: Resultaten pilotproject energiebesparing DA Drogisterij) 12

13 Correcte montage van een luchtgordijn 1. Afstand luchtgordijn tot de deuropening Een luchtgordijn is het meest doeltreffend wanneer het tegen de deuropening wordt gemonteerd. Hierdoor wordt vermeden dat energie verloren gaat en koude lucht binnentreedt via de zijkanten zoals weergegeven in figuur 1. Figuur 1 Afstand luchtgordijn tot deuropening dient zo klein mogelijk te zijn. 3. De breedte van het luchtgordijn Het effectieve deel van het luchtgordijn, de luchtstraal, moet minimaal de breedte van de deuropening beslaan om doeltreffend te zijn en energie te besparen. In figuur 3 is een te smal luchtgordijn gemonteerd waardoor lucht via de linker- en rechterzijkant binnentreedt. Figuur 4 laat een luchtgordijn zien dat te breed is waardoor teveel energie wordt gebruikt. Figuur 5 laat een juist geselecteerd luchtgordijn zien. Figuur 3 Figuur 4 Verlies Fout Figuur 5 Fout Tip: Neem contact op met uw installateur indien het luchtgordijn > 50 cm van de deuropening is gemonteerd, u verbruikt meer energie dan nodig. 2. Afstand luchtgordijn tot bovenkant deuropening Een luchtgordijn is het meest doeltreffend wanneer het direct boven de deuropening wordt gemonteerd (zie figuur 2). Hoe kleiner de afstand tot de vloer, hoe minder energie nodig is. Let op dat er zich geen obstakels bevinden onder de uitblaas van het luchtgordijn zoals bv. een deurautomaat. Figuur 2 Goed Tip: Neem contact op met uw installateur indien het luchtgordijn niet de breedte van de deuropening beslaat, u houdt namelijk last van tocht en verliest energie. In samenwerking met Energiecentrum MKB, Gemeente Amsterdam, Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten (VLA), Vereniging Overleg Leveranciers Automatische Deuren (OLAD). Dit is een publicatie van: Agentschap NL NL Energie en Klimaat Postbus RE Utrecht Afstand luchtgordijn tot bovenkant deuropening dient zo klein mogelijk te zijn. Agentschap NL Januari 2010 Publicatie-nr. 2MJAP1001 Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld kan Agentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Tip: Neem contact op met uw installateur indien het luchtgordijn > 50 cm van de deuropening is gemonteerd, u verbruikt meer energie dan nodig. (Bron: Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten (VLA), Agentschap NL is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken. Agentschap NL voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om duurzaamheid, innovatie en internationaal. Agentschap NL is hét aanspreekpunt voor bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Voor informatie en advies, financiering, netwerken en wet- en regelgeving. De divisie NL Energie en Klimaat versterkt de samenleving door te werken aan de energie- en klimaatoplossingen van de toekomst. 13

14 Bijlage 2. Open Winkeldeuren Wel of niet? Inhoud 2 1 Tom Pitstra Amber van der Lans HAAGS MILIEUCENTRUM Datum: Dilemma open winkeldeuren 2. Bestaande projecten 3. Pilot DA Josefien Amsterdam 4. Mogelijkheden 5. Wat kun je doen 6. Vragen Dilemma Open winkeldeuren Imago Energieverlies Klantvriendelijkheid Startinvestering Bouwvergunning 3 Bestaande projecten Inventarisatie open deuren Tilburg Amersfoort Wageningen Pilot energiebesparing Amsterdam Groningen Duurzame winkelstraat Ede Zeist 4 Bron: Bron: Project Amsterdam uitgelicht 5 Film: Pilot Amsterdam Josefien 6 Kosten per jaar open winkels: Gasverbruik m 3 Komt neer op ca. 239 duizend Inventarisatie energieverlies Verbetering installatie luchtgordijn Pilot installatie energiebesparende deur Bron: Bron: 14

15 Energiebesparende deur DA Josefien ROI 15 tot 21 % Terugverdientijd: 3,3 à 6,5 jaar Eenmalige kosten Energiebesparing per jaar 473 à Energiebesparende maatregelen bij nieuwe schuifdeur Besparing per jaar: 42 % verwarmings kosten m3 aardgas 75 KWh Vergelijking per jaar: kg CO km gem. auto Te compenseren per jaar: 631 bomen 180 energie zonnepanelen Positieve resultaten pilotproject Aantal klanten gelijk Verbetering luchtkwaliteit Minder geluidshinder 9 van 10 klanten positief over energie zuinige entree Geen tochtklachten Tevreden personeel Minder diefstal 8 Bron: Agentschap NL, 2010 Mogelijkheden energiebesparing 9 Luchtgordijn testen 10 Energiebesparende deur BESAM KONE Energiebesparende Luchtgordijnsystemen VLA Gehele energiescan van de winkel Milieubarometer Bron: Bron: VLA Is er aandacht voor in Den Haag? 11 Informatieavond bij de Kamer van Koophandel Informatiepakket voor winkeliers Debat in het Nutshuis Project Klimaatverbond en StoereVrouwen Hier is de deur open, de warmte houden wij binnen De steden zijn aan zet. Maar liefst 80% van de inwoners van Europa woont in de steden. Hier moet de slag om de klimaatverandering worden gewonnen 12 Quote: J. van Aartsen, burgemeester Den Haag Vragen 13? Achtergrondinformatie Websites met meer informatie over energiebesparing bij open winkeldeuren: drogisterijenluxeparfum.nl

16 HOU ENERGIEVERSPILLING 16 BUITEN DE DEUR

Bespaar meer energie. met uw luchtgordijn

Bespaar meer energie. met uw luchtgordijn Bespaar meer energie met uw luchtgordijn Doe nu de entreecheck! Entreecheck Test uw eigen luchtgordijn installatie Vul indien A het best past in uw situatie 10 punten, B: 5 punten en C: 1 punt in de desbetreffende

Nadere informatie

Bespaar meer energie met uw luchtgordijn

Bespaar meer energie met uw luchtgordijn Bespaar meer energie met uw luchtgordijn Doe nu de test! Luchtgordijnen zijn een vertrouwde verschijning in winkelentrees en zorgen ervoor dat het binnenklimaat van het buitenklimaat wordt gescheiden.

Nadere informatie

Deze situatie leidt tot de volgende vragen van de Partij voor de Dieren aan het College:

Deze situatie leidt tot de volgende vragen van de Partij voor de Dieren aan het College: Artikel 38 VRAGEN Datum: 30 januari 2016 Onderwerp: energieverlies door niet gesloten winkeldeuren INLEIDING: Het valt de Partij voor de dieren op dat in Gouda veel winkeliers nog altijd een opendeurenbeleid

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Energie-efficiëntieverbetering bij (kleine) koffiebranders

Energie-efficiëntieverbetering bij (kleine) koffiebranders Energie-efficiëntieverbetering bij (kleine) koffiebranders Energie-efficiëntie verbeteren binnen het koffiebrandproces via drie stappen Aanleiding In deze studie is de energiebesparing bij kleine koffiebrandmachines

Nadere informatie

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben

Nadere informatie

200% rendement uit 100% energie: De witte motor van uw woonhuis!

200% rendement uit 100% energie: De witte motor van uw woonhuis! 200% rendement uit 100% energie: De witte motor van uw woonhuis! Oude situatie zonder ECO200 Gas Elektra Wat is ECO200? ECO200 is een nieuw concept van AgriComfort, waarbij het koelen van de melk en het

Nadere informatie

Naar een klimaatneutrale sportvereniging

Naar een klimaatneutrale sportvereniging Naar een klimaatneutrale sportvereniging Leidraad voor het maken van een eigen projectplan of Plan van Aanpak Inleiding Steeds meer sportverenigingen met een eigen accommodatie komen in actie om energie

Nadere informatie

PUBLIEKSRAPPORT ONDERZOEK POWERPLAYER

PUBLIEKSRAPPORT ONDERZOEK POWERPLAYER Rotterdammers besparen ruim 6% op hun totale energierekening door slimme meter en actief bekijken van hun verbruik via een display Slimme Meter In 2020 moeten netbeheerders zoals Stedin bij minimaal 80%

Nadere informatie

U ontvangt SDE-subsidie voor zonnepanelen. Hoe nu verder?

U ontvangt SDE-subsidie voor zonnepanelen. Hoe nu verder? U ontvangt SDE-subsidie voor zonnepanelen. Hoe nu verder? In deze folder staat omschreven welke stappen u moet nemen nadat u SDE-subsidie voor uw zonnestroominstallatie heeft ontvangen. De informatie in

Nadere informatie

ECO Oostermoer in oprichting

ECO Oostermoer in oprichting Samen sterk voor een leefbaar en duurzaam platteland ECO Oostermoer in oprichting Nieuwsbrief 18 juni 2012 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van ECO Oostermoer, waarin wij u nader informeren over de stand

Nadere informatie

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Voor u ligt het Programma van Eisen Frisse Scholen. Dit Programma van Eisen dient als leidraad voor opdrachtgevers van nieuw- en verbouw van scholen (schoolbesturen

Nadere informatie

De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen

De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen 1. Waarom gaan we van het aardgas af? 2 2. Wanneer moet mijn woning aardgasvrij zijn? 2 3. Wat is de rol van de gemeente? 3 4. Hoe kan ik mijn woning

Nadere informatie

Quickscan energiebesparing

Quickscan energiebesparing Quickscan energiebesparing Golf Club Zeegersloot Kromme Aarweg 5 Alphen a/d Rijn Samen op weg naar 30% besparing! ~ 1 15 maart 2013 Inleiding Als relatie van etb a. hogenes bv heeft u gebruik gemaakt van

Nadere informatie

Warmtepompen. Een introductie

Warmtepompen. Een introductie Warmtepompen Een introductie Inhoud presentatie Introductie 040energie Warmtepompen: Principe Varianten Financieel Is mijn huis geschikt? Vragen? Introductie 040Energie 040energie is een vereniging van

Nadere informatie

Hoe groot is onze CO 2 afdruk?

Hoe groot is onze CO 2 afdruk? Hoe groot is onze CO 2 afdruk? Hoe groot is onze CO 2 afdruk? Hoeveel bomen zouden er nodig zijn om onze CO 2 weer uit de lucht te halen? Hoeveel CO 2 haalt een boom uit de lucht? Hoeveel CO 2 haalt een

Nadere informatie

De CO2-voetafdruk. Startpunt voor besparen en vergroenen. Rob van der Rijt klimaatplein.com

De CO2-voetafdruk. Startpunt voor besparen en vergroenen. Rob van der Rijt klimaatplein.com De CO2-voetafdruk. Startpunt voor besparen en vergroenen. Rob van der Rijt klimaatplein.com De prijs van CO2 Gevolgen klimaatakkoord Parijs Uitdaging: energiebesparing en duurzame opwekking. Prijzen per

Nadere informatie

Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding

Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven Datum Referentie Behandeld door 13 december 2011 20111278-07 P. Smoor/LSC 1 Inleiding

Nadere informatie

(GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven

(GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven B en W nr. 13.0911; d.d. 15-10-2013 Onderwerp (GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven Besluiten: van de commissie 1. de beantwoording van de schriftelijke vragen aan het College van

Nadere informatie

Besparen op uw maandelijkse energiekosten is uw eerste winst!

Besparen op uw maandelijkse energiekosten is uw eerste winst! Accountants controleren over het algemeen niet de energierekening van hun cliënten op fouten! Controleert u de energierekening op fouten? Uit onderzoek van de NMa blijkt dat meer dan 20% van energierekeningen

Nadere informatie

Voor het welzijn van kind en school. Klas 3!

Voor het welzijn van kind en school. Klas 3! Voor het welzijn van kind en school Klas 3! Wat is energie Energie heb je nodig om iets te doen. Je hebt het nodig om een auto mee te kunnen laten rijden, een huis mee te verwarmen of een fabriek mee te

Nadere informatie

Energie besparingsmonitor 2010-2011

Energie besparingsmonitor 2010-2011 Energie besparingsmonitor 2010-2011 Inleiding In het kader van het monitoren van het Meer Met Minder convenant is er informatie verzameld onder de leveranciers van isolatiemateriaal in Nederland, Vereniging

Nadere informatie

Wijk bij Duurstede, 16 september 2013. Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo. Van: Wethouder Robbert Peek. Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede, 16 september 2013. Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo. Van: Wethouder Robbert Peek. Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede Wijk bij Duurstede, 16 september 2013 Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo Van: Wethouder Robbert Peek Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede behandeld door Jelger Takken toestelnummer 609 bijlagen

Nadere informatie

Voorstel Van het college van burgemeester en wethouders Aan de raad van Zoeterwoude. Vergadering : 31 augustus 2017 Nummer : 17/37

Voorstel Van het college van burgemeester en wethouders Aan de raad van Zoeterwoude. Vergadering : 31 augustus 2017 Nummer : 17/37 Voorstel Van het college van burgemeester en wethouders Aan de raad van Zoeterwoude Vergadering : 31 augustus 2017 Nummer : 17/37 Afdeling : Ruimtelijk ontwikkeling Registernummer: bi/z17-015897-1776a

Nadere informatie

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Overijssel maakt werk van nieuwe energie! Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire

Nadere informatie

Energie-efficiëntieverbetering bij koffiebranders

Energie-efficiëntieverbetering bij koffiebranders Energie-efficiëntieverbetering bij koffiebranders Energie-efficiëntie verbeteren binnen het koffiebrandproces via drie stappen Aanleiding In deze studie is de energiebesparing bij koffiebrandmachines onderzocht.

Nadere informatie

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Toelichting op de aanpak van de gemeente Breda Marcel van Embden (projectleider afdeling Vastgoedbeheer) Inhoud Klimaatnota gemeente Breda Wat is de insteek bij het

Nadere informatie

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans directie/afdeling RO/afdeling RBA contactpersoon E. ten Cate telefoon 0182-588976 uw kenmerk onderwerp reactie op uw vragen over klimaatdoelstellingen Gouda

Nadere informatie

Voorverwarmen van groene koffiebonen met restwarmte

Voorverwarmen van groene koffiebonen met restwarmte Voorverwarmen van groene koffiebonen met restwarmte Energie besparen en de productiecapaciteit verhogen Aanleiding Deze factsheet behandelt een studie naar het voorverwarmen van groene koffiebonen met

Nadere informatie

: Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid

: Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid Memo Aan : Van : Rienk Sijbrandij Bureau : Ruimtelijke Ordening, Wonen en Milieu Datum : 29 november 2011 Onderwerp : Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid De gemeenteraad van Strijen

Nadere informatie

Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua

Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua Het hoofddoel is: het omlaag brengen van uw energierekening door gedragsinvloeden & techniek én het produceren van duurzame energie;

Nadere informatie

Pilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma

Pilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma 11 juni 2019 Pilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma Uitgevoerd door: In samenwerking met: Wat gaan we doen? Projectactiviteiten

Nadere informatie

ZUINIGE ENERGIE EN KPN

ZUINIGE ENERGIE EN KPN ZUINIGE ENERGIE EN KPN KPN start op 30 oktober 2012 met nieuwe corporate campagne Het netwerk dat geeft om Nederland. Hierbij worden relevante maatschappelijke thema s belicht. In de eerste uiting, We

Nadere informatie

Waarom wordt flat 11 opgeknapt?

Waarom wordt flat 11 opgeknapt? Waarom wordt flat 11 opgeknapt? Waarom renovatie/groot onderhoud van flat 11? Flat 11 - Prinses Margrietlaan te Kerkebosch Zeist De flat is uit de jaren 60 en heeft een opknapbeurt nodig. Om een gevarieerd

Nadere informatie

BUVA EcoClimate warmtepomp. Duurzaam verwarmen, koelen en warm water voor elke woning.

BUVA EcoClimate warmtepomp. Duurzaam verwarmen, koelen en warm water voor elke woning. BUVA EcoClimate warmtepomp Duurzaam verwarmen, koelen en warm water voor elke woning. Aangename warmte in de winter, verfrissende koeling in de zomer en warmwatercomfort. Dat kan met de BUVA EcoClimate

Nadere informatie

Energiezuinig en comfortabel wonen in Rijswijk; een initiatief van Stadsgewest Haaglanden

Energiezuinig en comfortabel wonen in Rijswijk; een initiatief van Stadsgewest Haaglanden Energiezuinig en comfortabel wonen in Rijswijk; een initiatief van Stadsgewest Haaglanden Welkom door wethouder Dick Jense Rob Klokman Ecostream Wat kunt u verwachten deze avond Wat is Wonen++ Energiebesparende

Nadere informatie

Nieuwe energieprestatienorm

Nieuwe energieprestatienorm Nieuwe energieprestatienorm >> Als het gaat om energie en klimaat De tools Uw weg vinden in de nieuwe energieprestatienorm, wie helpt u daarbij? Heeft u hem al in huis, de nieuwe energieprestatienorm NEN

Nadere informatie

Datum 29 september 2011

Datum 29 september 2011 Beleidsnotitie duurzame openbare verlichting 2011-2016 Kerngegevens Projectleider Afdeling B.I.C. Stolk Ruimte 3 Datum 29 september 2011 3 Behandeling Gemeenteraad Planstatus Casenummer Vastgesteld AB11.00502

Nadere informatie

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER Ministerie van Economische Zaken en Klimaat INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER Nederlandse Rubber- en Kunststof-industrie Stef Strik Directoraat-generaal Klimaat en Energie 11 juni 2019

Nadere informatie

Uw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen. Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas

Uw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen. Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas Uw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas Welkom! Uw nieuwe woning, een duurzame woning Gefeliciteerd met de aankoop van uw bouwkavel. Een plek waar u

Nadere informatie

WONEN IN EEN ENERGIEZUINIGE WONING: PRAKTISCHE INFORMATIE EN TIPS

WONEN IN EEN ENERGIEZUINIGE WONING: PRAKTISCHE INFORMATIE EN TIPS WONEN IN EEN ENERGIEZUINIGE WONING: PRAKTISCHE INFORMATIE EN TIPS Wonen Zuid vindt duurzaam en energiezuinig bouwen belangrijk. Dit is beter voor ons milieu en huurders kunnen hiermee besparen op hun energierekening.

Nadere informatie

Onderwerp: Verstrekken krediet voor het aanschaffen van zonnepanelen

Onderwerp: Verstrekken krediet voor het aanschaffen van zonnepanelen Raadsvergadering, 10 december 2013 Voorstel aan de Raad Nr.: 20131210 8 RV Agendapunt: 8 Datum: 19 november 2013 Onderwerp: Verstrekken krediet voor het aanschaffen van zonnepanelen Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Warmtepompen. Wie, wat, hoe, waar, waarom?

Warmtepompen. Wie, wat, hoe, waar, waarom? Warmtepompen Wie, wat, hoe, waar, waarom? Even voorstellen Thomas Engberts Adviseur energietransitie Specialist (hybride) warmtepompen Gasunie Transport Services B.V. Groningen woont SLIM 3 jaar bezig

Nadere informatie

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Als facilitair manager bent u verantwoordelijk voor de huisvesting. Daarmee ook voor het energiegebruik van de huisvesting. In deze

Nadere informatie

Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013

Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 Welkom allemaal! Om te beginnen fantastisch dat we met zo n grote groep en uit diverse geledingen hier bij elkaar zijn

Nadere informatie

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.

Nadere informatie

Ervaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride.

Ervaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride. minimaal 50% minder co 2 -uitstoot door halvering van uw gasverbruik Ervaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride. Verwarm uw huis zoals u altijd gedaan heeft. Maar

Nadere informatie

Het Varken als kachel. I r. M a u r i c e O r t m a n s

Het Varken als kachel. I r. M a u r i c e O r t m a n s Het Varken als kachel I r. M a u r i c e O r t m a n s Hoeveel warmte produceren varkens? Vo e lbare w a rmteproductie: B ig 23 kg: 4 2 Wa t t Vleesva rken 11 0 k g: 1 2 7 Wa t t K raamzeug: 3 7 5 Wa t

Nadere informatie

Advies en projectrealisatie in energiebesparing en verduurzaming

Advies en projectrealisatie in energiebesparing en verduurzaming ! Advies en projectrealisatie in energiebesparing en verduurzaming Elemental Generation is Partner in de verduurzaming van bestaande bouw en in de realisatie van energie-neutrale nieuwbouw Expert in de

Nadere informatie

In 2010 de meest duurzame installateur van Nederland!!

In 2010 de meest duurzame installateur van Nederland!! Een duurzaam rendement, met een duurzaam installatiebedrijf in een duurzame markt Afscheidseminar Jaap Hogeling 8 april 2010 Laurens de Lange Unica Installatiegroep: 2004: Het moet anders Grootste zelfstandige

Nadere informatie

Check uw koeling en bespaar zo 1.000 per jaar

Check uw koeling en bespaar zo 1.000 per jaar Check uw koeling en bespaar zo 1.000 per jaar Praktische checklist en reminderstickers Besparingstips voor productkoeling Let op ijsaanslag en onderneem actie Besparingtips voor productkoeling Productkoeling

Nadere informatie

Check uw koeling en bespaar zo 1.000 per jaar

Check uw koeling en bespaar zo 1.000 per jaar Check uw koeling en bespaar zo 1.000 per jaar Praktische checklist en reminderstickers Besparingstips voor productkoeling Let op ijsaanslag en onderneem actie Rekenvoordeel supermarkt Een supermarkt van

Nadere informatie

Opwekking duurzame energie en terugverdientijden. Niek Tramper

Opwekking duurzame energie en terugverdientijden. Niek Tramper en terugverdientijden Niek Tramper en terugverdientijden Zonneboiler geeft warm tapwater Zonnepanelen geven elektriciteit Warmtepomp geeft verwarming Pelletkachel geeft verwarming Zonneboiler Uitgangspunt:

Nadere informatie

Energiebesparing. Kantoren A-01

Energiebesparing. Kantoren A-01 Energiebesparing in Kantoren A-01 Meijer Energie- & Milieumanagement BV, Laan van N.O.I. 277, 2593 BS Den Haag. tel: 070-315 57 15 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Handleiding Energie Manager Online (EMO)

Handleiding Energie Manager Online (EMO) Handleiding Energie Manager Online (EMO) Inloggen Inloggen kan via www.energiemanageronline.nl. De inloggegevens zijn in het bezit van Energy Challenges. Deze hebben jullie bij het lezen van deze handleiding

Nadere informatie

Energie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie

Energie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie Energie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie Brabantse Milieufederatie Stichting, non-profit maatschappelijke belangenorganisatie Natuur, milieu, landschap

Nadere informatie

Klimaatvriendelijke binnenstad Goes

Klimaatvriendelijke binnenstad Goes Eindrapport Klimaatvriendelijke binnenstad Goes Energiebesparingproject bij winkeliers April 2011 Inhoudsopgave Samenvatting 1. Aanleiding 2. Doel 3. Werving 4. Resultaten 5. Communicatie 6. Conclusies

Nadere informatie

Energie besparing en woning verbetering voor VvE s. sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter

Energie besparing en woning verbetering voor VvE s. sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter Energie besparing en woning verbetering voor VvE s sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter Onderzoek doen en experimenteren met als doel: Mensen prettig laten wonen, leven en werken Experiment:

Nadere informatie

Veel gebouwen worden in Nederland verwarmd door installaties die op aardgas werken. Het verbranden van aardgas veroorzaakt het broeikasgas CO2.

Veel gebouwen worden in Nederland verwarmd door installaties die op aardgas werken. Het verbranden van aardgas veroorzaakt het broeikasgas CO2. Veel gebouwen worden in Nederland verwarmd door installaties die op aardgas werken. Het verbranden van aardgas veroorzaakt het broeikasgas CO2. Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft

Nadere informatie

Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis

Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Werkblad 1, mbo Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit al jaren vrij stevig. En de wereldwijde behoefte aan energie groeit mee: we kúnnen simpelweg niet meer zonder

Nadere informatie

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015 Duurzame systemen Comfortabel genieten, maximale energiebesparing 01-10 - 2015 Het goede gevoel, het juiste te doen. Onbezorgde luxe, duurzaam leven! Energiezuinig dankzij bodem-, lucht- en zonnewarmte

Nadere informatie

Warmte Nieuwegein Raads Informatie Avond

Warmte Nieuwegein Raads Informatie Avond Warmte Nieuwegein Raads Informatie Avond Frank Kersloot & Alex Kaat 21 april 2016 Inhoud presentatie 1. Stadswarmte in Nieuwegein 2. Het equivalent opwek rendement (EOR) 3. Tarieven voor klanten 4. Afsluitkosten

Nadere informatie

Verwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie

Verwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Verwarm uw woning elektrisch Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Bespaar op energiekosten én het milieu De meeste woningen in Nederland gebruiken een cv-ketel op gas. Hiermee verwarmen

Nadere informatie

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016 Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte

Nadere informatie

Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers

Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers Hoeveel CO 2 -reductie is nodig? doel nieuwe kabinet: in 2020 30% minder CO 2 -uitstoot dan in 1990 UN-IPCC: stabilisatie

Nadere informatie

Onderzoek Offerte. Voorbeeld Hotel

Onderzoek Offerte. Voorbeeld Hotel Onderzoek Offerte Voorbeeld Hotel AdvaVolt B.V. Telefoon: 06 31 96 17 40 Weegschaalstraat 3 Email: info@advavolt.com 5632 CW Eindhoven, Netherlands Website: www.advavolt.com Postbus 4122 KvK: 17067671

Nadere informatie

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning De laatste jaren is er qua energiebehoefte veel veranderd in de woningbouw. Voorheen waren de behoefte en kosten m.b.t. verwarming in nieuwbouw woningen

Nadere informatie

Praktische tips voor klimaat en portemonnee. Klimaatsparen

Praktische tips voor klimaat en portemonnee. Klimaatsparen Praktische s voor klimaat en portemonnee Klimaatsparen CO 2 en geld besparen De gemiddelde Nederlander stoot per jaar 12.000 kg CO 2 uit (28.000 kg CO 2 per huishouden). De meeste kilo s gaan op aan verwarming,

Nadere informatie

Besparen op het gasverbruik met de Douche-WTW

Besparen op het gasverbruik met de Douche-WTW Besparen op het gasverbruik met de Douche-WTW Door: Harry Tolkamp dd. 30 mei 2011 (concept) Warmte door het rioolputje Wanneer je je beseft dat in huis op allerlei manieren energie verloren gaat en dat

Nadere informatie

Rapportage Energiebus

Rapportage Energiebus Rapportage Energiebus Amstelstraat, Assen Type woningen: 107 flats met interne galerij, 50 m2, bedrijfs- en algemene ruimten op de begane grond Bouwjaar: 1974 Op verzoek van: Huurdersorganisatie Amstelflat

Nadere informatie

Duurzame verlichting voor woningcorporaties

Duurzame verlichting voor woningcorporaties Duurzame verlichting voor woningcorporaties >> Als het gaat om energie en klimaat Bij de keuze van verlichting rondom woningen, in gemeenschappelijke ruimten en op paden en terreinen spelen veel factoren

Nadere informatie

Is uw huis geschikt voor een warmtepomp?

Is uw huis geschikt voor een warmtepomp? Is uw huis geschikt voor een warmtepomp? 14 februari 2019 Pieter Nap Frans den Braber Wie is BENG! www.beng2030.nl Energiecoöperatie BENG! is in juli 2013 opgericht en groeit sindsdien gestaag. We hebben

Nadere informatie

EEN PROFESSIONELE UITSTRALING VAN UW PAND MET EEN AUTOMATISCHE TOEGANGSDEUR

EEN PROFESSIONELE UITSTRALING VAN UW PAND MET EEN AUTOMATISCHE TOEGANGSDEUR EEN PROFESSIONELE UITSTRALING VAN UW PAND MET EEN AUTOMATISCHE TOEGANGSDEUR MINIMALISEER TOCHT VOOR UW (RECEPTIE) MEDEWERKERS en bespaar tot 42% energie OPTIMALISEER TOEGANKELIJKHEID EN VEILIGHEID, met

Nadere informatie

Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal

Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal Ing. Vincent Keppel Accountmanager Vabi Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal TIP: Houd pen en papier bij de hand!!!! Ir. Roy Zold Directeur PVM welke data & welk doel Vraagstelling corporaties

Nadere informatie

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMF & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 21.00 uur Ervaringen

Nadere informatie

Zuinig met energie. waar je thuis bent...

Zuinig met energie. waar je thuis bent... Zuinig met energie waar je thuis bent... Goed voor het milieu en voor uw portemonnee HEEMwonen investeert fors in energiebesparende maatregelen. Dit doen we heel bewust. Zo verlagen we de energielasten

Nadere informatie

Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen

Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen Door: Robin Sommers en Erik Deliege, Van Beek DIT IS EEN PUBLICATIE VAN: VAN BEEK INGENIEURS B.V. UTRECHTSESTRAAT 59 6811 LW ARNHEM +31

Nadere informatie

WAAROM ALLES-IN-HUIS?

WAAROM ALLES-IN-HUIS? WAAROM ALLES-IN-HUIS? ONTWIKKELD VOOR JOU Het Alles-in-Huis pakket is ontwikkeld met jou, de bewoner, als uitgangspunt. Een voorbeeld, wij weten dat veel mensen s nachts slapen met hun raam open. Daarom

Nadere informatie

Goed Voorbeelden boekje

Goed Voorbeelden boekje Goed Voorbeelden boekje Tien tips om je historische woning energiezuiniger te maken gagoed.nl 2 Woon jij in een historische 3 woning en wil je Goed omgaan met energie? Tegenwoordig stellen we nieuwe eisen

Nadere informatie

Gevelisolatie in vijf stappen

Gevelisolatie in vijf stappen Gevelisolatie in vijf stappen Gevelisolatie in vijf stappen Het isoleren van de muren of gevel van uw huis is een slimme investering. Gevelisolatie levert u namelijk een energiezuinig én comfortabel huis

Nadere informatie

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen Voorbeeldproject voor een gecombineerde inzet van duurzame energiebronnen voor de productie van warmte en elektriciteit Presentatie 18 dec. VV. Berkum Eddy Bramer

Nadere informatie

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1 CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1 Datum: 19-12-2017 Versie: 2 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Dit document omvat de voortgangsrapportage van Bagger-

Nadere informatie

Compensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2013

Compensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2013 Compensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2013 Inhoud 1 Aanleiding 1 2 Werkwijze 2 2.1. Bronnen 2 2.2. Kentallen 2 3 CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie 3 4 Ontwikkeling 5 5

Nadere informatie

Co2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V.

Co2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V. Co2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V. Scherrenberg B.V. heeft zich in het kader van haar Kwaliteit- Arbo en Milieubeleid ten doel gesteld om de uitstoot van CO2 bij de uitvoering van

Nadere informatie

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort WARMTEPOMPTECHNIEK Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort Voor verwarming en productie van sanitair warm water in nieuwbouw en renovatie Warmtepomptechniek in nieuwbouwprojecten Nieuw bouwen?

Nadere informatie

Voorbeeldstraat 1 in Hilversum

Voorbeeldstraat 1 in Hilversum Voorbeeldstraat 1 in Hilversum Klantnummer 11111VA1 Contactpersoon Kasper van Heteren Energie prestatie adviseur woningen (EPA-W) Johannes Frölich E-mailadres kasper.van.heteren@maakjehuishoom.nl Datum

Nadere informatie

Review CO2 reductiedoelstellingen

Review CO2 reductiedoelstellingen Review CO2 reductiedoelstellingen Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2 3.B.1_2 Review CO 2 reductiedoelstellingen 23-09-2014 1/10 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Voortgang subdoelstellingen 4 2.1.

Nadere informatie

Elk moment het meest klantvriendelijke klimaat in uw bedrijf. Retailinformatie

Elk moment het meest klantvriendelijke klimaat in uw bedrijf. Retailinformatie Elk moment het meest klantvriendelijke klimaat in uw bedrijf. Retailinformatie Een prettig klimaat in uw winkel of restaurant: dat is wat uw klanten en medewerkers willen! Uw personeel werkt met meer

Nadere informatie

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft

Nadere informatie

Bankieren met de menselijke maat. Jaarverslag 2015

Bankieren met de menselijke maat. Jaarverslag 2015 Bankieren met de menselijke maat Jaarverslag 2015 318 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Aanvullende informatie Aanvullende stakeholderinformatie SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Aanvullende informatie 319

Nadere informatie

Steek Energie in je huis

Steek Energie in je huis Steek Energie in je huis 9 oktober 2012 Breda 1 Bouwbedrijf Boot B.V. Bouwbedrijf Boot is actief in de woningbouw (particulier, ontwikkeling), zorg huisvesting en utiliteit (scholen, kantoren, bedrijfsgebouwen).

Nadere informatie

Energiezuinig wonen. GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting

Energiezuinig wonen. GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting Energiezuinig wonen GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting 1)Waarom energie besparen? 2)Hoe kunt u energie besparen? 3)En de volgende stap! 1) Het klimaat verandert!

Nadere informatie

ENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN

ENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN ENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN In de akkerbouw/open teelten wordt met name voor de bewaring van producten veel energie gebruikt in de vorm van droging en koeling. De hoeveelheid verbruikte

Nadere informatie

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Energiebesparing bij een sportclub 23 januari 2017 Inhoudsopgave Energiebesparing bij een sportclub 3 Energiezuinige sportveldverlichting 3 Opwekken

Nadere informatie

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening door de dagvoorzitter 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMF & Zeeuwind Andre Berger, vrijwilliger bij Zeeuwind 20.15 uur Alles

Nadere informatie

Bespaar-toptips. die watt opleveren. samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl

Bespaar-toptips. die watt opleveren. samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl Bespaar-toptips die watt opleveren samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl Bespaar-toptip 1 Waterbesparende douchekop (max. 8L per minuut doe de emmerproef om dit te testen) ± 90 p.j. De groenste

Nadere informatie

Elk moment het meest klantvriendelijke klimaat in uw bedrijf. Retailinformatie

Elk moment het meest klantvriendelijke klimaat in uw bedrijf. Retailinformatie Elk moment het meest klantvriendelijke klimaat in uw bedrijf. Retailinformatie Een prettig klimaat in uw winkel of restaurant: dat is wat uw klanten en medewerkers willen! Uw personeel werkt met meer

Nadere informatie

IS UW HUIS GESCHIKT VOOR EEN WARMTEPOMP?

IS UW HUIS GESCHIKT VOOR EEN WARMTEPOMP? IS UW HUIS GESCHIKT VOOR EEN WARMTEPOMP? 8 NOVEMBER 2018 PIETER NAP FRANS DEN BRABER Wat is BENG! Biltse Energie Neutrale Gemeenschap www.beng2030.nl BENG! is een lokale duurzame energie coöperatie. BENG!

Nadere informatie

Profiteer van een lagere energierekening en een gezonder leefklimaat in uw woning

Profiteer van een lagere energierekening en een gezonder leefklimaat in uw woning Profiteer van een lagere energierekening en een gezonder leefklimaat in uw woning n Besparing op uw energiekosten n Geen aanschafkosten en verplichting als u verhuist n Minder last van vocht en betere

Nadere informatie

Financieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk. Met minder geen genoegen nemen. in opdracht van

Financieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk. Met minder geen genoegen nemen. in opdracht van Financieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk Met minder geen genoegen nemen in opdracht van 1 ROC Koning Willem I College in Den Bosch Het Koning Willem I College heeft verschillende onderwijslocaties

Nadere informatie