Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Johannes 8, 1-11 Ochtenddienst Dopen. Broeders en zusters,

Transcriptie

1 Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Johannes 8, 1-11 Ochtenddienst Dopen Broeders en zusters, 1. Votum 2. Zegengroet 3. Zingen : Psalm 103 : 1 en 5 (over de liefde van onze hemelse Vader) 4. Schuldbelijdenis door het zingen van Psalm 51 : 1 en 3 5. Genadeverkondiging 6. Amenlied : Psalm 103 : 3 en 4 7. Gebed voor zegen over de dienst 8. Bediening van de Heilige doop 9. Voor de bediening van de doop Lied 335 : Na de bediening van de doop Lied 335 : 6, 8 en Schriftlezing : Deuteronomium 22 : Tekst : Johannes 8 : Zingen : Psalm 9 : 5 en 6 (God die rechtvaardig is) 14. Lezing van de wet 15. Zingen : Psalm 19 : 3 en Dankzegging en voorbede 17. Slotzang : Gezang 28 : 1 en 3 1

2 Geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus, broeders en zusters, groot en klein, Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen. Deze woorden van Jezus Christus worden niet alleen door christenen gebruikt, maar ze maken ook deel uit van onze Nederlandse taal. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen. Wat betekent deze uitdrukking nu? Ik denk dat dat niet zo moeilijk te begrijpen is. Ik denk dat de oudere kinderen van de basisschool het ook wel begrijpen. Het betekent dat je je wel heel erg druk kan maken over de fouten en tekortkomingen van andere mensen, maar kijk eens naar jezelf. Heb jij dan geen fouten en tekortkomingen. Die heb jij toch ook. Dus doe maar een beetje rustig en wind je niet zo op over de fouten van anderen. Veel mensen die deze uitdrukking gebruiken weten niet dat het woorden van de Here Jezus zijn. Het zijn ook woorden die ook vaak verkeerd gebruikt worden. Er zijn wel mensen die deze woorden elke keer gebruiken zodra iemand het heeft over een fout van een ander. Ze gebruiken het om een ander de mond te snoeren, om iedere vorm van kritiek in de kiem te smoren. Maar is dat nu ook de bedoeling van Jezus Christus geweest? Om iedere vorm van kritiek op een ander in de kiem te smoren? Nee, het feit dat de Here deze woorden gebruikt heeft een bijzondere aanleiding en een bijzondere reden. Deze woorden vormen ook niet de kern van deze geschiedenis. Deze geschiedenis is niet door Johannes in zijn evangelie opgeschreven, opdat de mensen dit eruit mee zouden nemen als moraal van dit verhaal. Want het gaat hier niet zozeer om die vrouw. En deze preek zal dus ook niet over overspel en echtbreuk gaan of over andere huwelijksproblemen. Het gaat om de zoveelste botsing tussen Jezus Christus en de leiders van Israël. Het ging de leiders zelf ook niet om die vrouw. Die vrouw was voor hun slechts een middel om Jezus in diskrediet te brengen bij het volk. Zodat het volk Jezus niet meer zou volgen, maar Hem de rug zou toekeren. Wie vanaf hoofdstuk 8 terugbladert in het evangelie naar Johannes zal zien dat het hele evangelie beheerst wordt door de vraag: wat moet je nu van Jezus denken? Wat voor iemand was dat nu? Was Hij nu de beloofde Messias? Degene die al eeuwen geleden door God beloofd was bij monde van zijn profeten. Of was Hij het niet. En als Hij niet de beloofde Verlosser was, wat was Hij dan wel? En dat is een vraag die ook vandaag nog volop actueel is. Wat moet je denken van die Jezus van Nazareth waarover in de Bijbel geschreven is? Er zijn wel mensen die Hem 2

3 een heel interessante figuur vinden. Die ook vinden hele mooie en wijze dingen heeft gezegd. Maar er zijn ook een heleboel mensen vandaag de dag die niets van Hem vinden. Ze kennen Hem niet en hebben geen mening. Die luxe was de tijdgenoten van Jezus niet geschonken. Want iedereen had het over Hem. Hij was een fenomeen, want Hij deed wonderen en tekenen die niemand ooit gedaan had. Hij genas zieken. Verlamden konden weer lopen, blinden konden weer zien, doven konden weer horen, boze geesten werden uitgedreven. Maar Hij deed ook dingen die vragen opriepen bij de mensen. Want Hij trok ook op met het uitschot van de samenleving. Hij was te vinden in het gezelschap van hoeren. Vrouwen die seks bedrijven om geld. Zonder zich daarbij druk te maken om huwelijken en huwelijkstrouw. Hij trok op met tollenaars. Die verschrikkelijke belastinginners die er hun hand niet voor omdraaiden om mensen het vel over de oren te halen. Alleen maar om hun eigen zakken te vullen. Oneerlijke en onbarmhartige kerels die geweld niet schuwden om te krijgen wat ze wilden hebben. En Jezus trok er mee op. Hij kwam bij ze thuis en at en dronk me ze alsof het onschuldige mensen waren. Verder deed Jezus nogal wat rare uitspraken over zichzelf. Uitspraken waarmee Hij veel volgelingen kwijt raakte. Een van de duidelijkste voorbeelden hiervan zijn zijn woorden uit hoofdstuk 6 vers 53 en verder: Ik zeg u, tenzij u het vlees van de Zoon des mensen eet (dus zijn vlees) en zijn bloed drinkt, hebt u geen leven in uzelf. Wie mijn vlees eet en mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven en Ik zal hem opwekken. Wie mijn vlees eet en mijn bloed drinkt, blijft in Mij en Ik in hem. Jezus was een onderwerp van hevige discussies geworden. Een voorbeeld daarvan lezen we in hoofdstuk 7 vers 40 en verder. Nadat Jezus gezegd had dat als iemand dorst heeft, hij bij Hem moet komen en moet drinken. En dat uit het binnenste van de mensen die in Hem geloven stromen van levend water zullen vloeien. Toen zeiden sommige mensen, die die woorden hadden gehoord: Hij is echt de profeet. Maar anderen waren het daar niet mee eens en wilden Hem zelfs oppakken om Hem de mond te snoeren. De meeste leiders van het volk die hadden een duidelijke mening over Christus. Jezus was een gevaar en het was zaak dat Hij zo snel mogelijk onschadelijk gemaakt zou worden. En in hun streven om Hem onschadelijk te maken, kregen ze zomaar een geschenk in de schoot geworden. Er werd een vrouw bij hen gebracht die op heterdaad betrapt was toen ze seksuele gemeenschap had met een andere man dan haar eigen man. 3

4 En ze wilden met deze vrouw Jezus in de val laten lopen. Jezus die zoveel barmhartigheid toont aan hoeren en tollenaars. Hij zet zich voor die mensen in en vangt ze op. Maar wat zal Hij doen als ze deze vrouw aan Hem voorleiden? Wat zal Hij vinden dat met haar moet gebeuren? Het ligt in de lijn van de verwachting dat Jezus zal proberen die vrouw te redden. Maar dan komt Hij wel in strijd met de wetten van Mozes. En dan zal het voor iedereen duidelijk zijn dat Hij geen profeet van God is. Dan kan Hij worden aangeklaagd omdat zijn leer in strijd is met de wetten van Mozes. En als Hij vindt dat ze naar de wet van Mozes gestenigd moet worden dan zullen velen van het volk, van die schare die de wet niet kent, zich van Jezus afkeren. En dan hadden ze op die manier hun zin. Jezus was die morgen in de tempel. Daar waar de mensen nog achter waren gebleven na het ochtendgebed. Daar zat Hij als een Joodse rabbijn de mensen te onderwijzen. En de leiders van het volk, de schriftgeleerden en Farizeeën die gingen naar Hem toe. Ze duwden de vrouw voor zich uit. Ze plaatste haar tegenover Jezus en gingen er omheen staan en ze spreken Hem aan als meester. Meester, leraar, rabbi, deze vrouw is op heterdaad betrapt bij het plegen van overspel; en in de wet heeft Mozes ons bevolen zulke mensen te stenigen.. Ik weet niet of de jongens en meisjes weten wat dat is: overspel? Ik kan me voorstellen van niet. Overspel is dat je als getrouwde man of vrouw aan het vrijen bent met een andere man of vrouw. Dat zou toch gek zijn als je vader zou gaan staan zoenen met een andere vrouw dan je moeder. En al helemaal niet haar strelen en uitkleden. Dat doe je niet. Maar deze vrouw die bij de Here Jezus wordt gebracht, had wel gevreeën met een andere man dan waar ze mee getrouwd was. En volgens de wetten die de Here via Mozes aan het volk Israël had gegeven moest zij voor deze zonde gestenigd worden. De mensen moesten haar met stenen bekogelen totdat ze dood zou zijn. Zo haat de Here deze zonde en dit kwaad. Want wij zijn misschien geneigd om te zeggen: Is dat nu zo erg? Maar als iemand overspel pleegt dan is de kans groot dat hij of zij daarmee zijn huwelijk stuk maakt en de kinderen hun vader of moeder verliezen. Niemand mag dat zijn man of vrouw en kinderen aandoen. Dat is een groot kwaad en daarom had de Here daarop de doodstraf gesteld. Of die straf ook in de praktijk altijd werd uitgevoerd is de vraag. Maar dit was wel de wet zoals de Here die had ingesteld. Wat zou Jezus nu gaan zeggen? De Here Jezus zegt niks. Hij kijkt niets eens op. Hij gaat een beetje met zijn vinger op de grond zitten tekenen of schrijven. Hij schreef niet 4

5 een boodschap of zo op de grond. Dan had Johannes wel vermeld wat de Here geschreven had. Nee, Hij zit als iemand die het niet echt interesseert wat er gebeurt wat met zijn vingers in het stof te tekenen. Hij wil hier niets mee te maken hebben. Het staat Hem niet aan. Hij weet ook precies waar het om gaat. Die leiders die Hem nu zo belagen, zijn niet geïnteresseerd in recht en gerechtigheid. Ze zijn niet gekomen omdat ze de zonden uit Israël willen wegdoen. Want waar is anders de man met wie deze vrouw overspel heeft gepleegd? Want die is net zo fout als deze vrouw. Voor hem geldt de wet van Mozes net zo als voor haar. Maar hij is er niet. En zouden de leiders echt niet weten wat er naar de wet van Mozes met haar moet gebeuren? Ze hebben het zelf net gezegd. Ze hebben Jezus niet nodig om hun de wet uit te leggen. Het gaat ze niet om het recht. Dat interesseert ze niet echt op dit moment. Het gaat ze niet om het leven van de vrouw. Die interesseert hun al helemaal niet. Het gaat ze om Christus. Hij moet het veld ruimen. Hij is een bedreiging voor hun macht en gezag. En daarom de leiders lieten zich niet zomaar afschepen. De vis moest bijten zodat zij Hem binnen zouden kunnen halen. Want ze zullen Hem pakken. En diep in hun hart zal de woede groter en groter aan het worden zijn nu hun plannetje lijkt te mislukken. En ze blijven daarom maar doorvragen en zeuren om een antwoord. Uiteindelijk geeft Christus ze dan een antwoord. Hij richt zich op, kijkt de Joodse leiders aan en zegt: wie van u zonder zonde is, werpe het eerst een steen naar haar. Dat is een vreemd antwoord. Want nergens staat in de wet, dat je zelf zonder zonde moet zijn om een eerste steen te mogen werpen. Wie is er nu geen zondaar? Dat zijn we toch allemaal. En als mensen alleen nog maar veroordeeld mogen worden door mensen die zelf geen zondaar zijn, dat kan niemand meer veroordeeld worden en wordt de wereld een chaos. De uitspraak van Jezus moeten we dan ook niet als een algemene uitspraak zien, maar binnen zijn context. En de Joodse leiders hebben deze uitspraak dan ook heel goed begrepen. Want met deze woorden dwingt Christus ze om eens naar zichzelf te kijken. Ze doen alsof ze naar Jezus zijn gegaan met het oog op het recht ten aanzien van deze overspelige vraag. Maar ze weten zelf drommels goed, dat het daar helemaal niet om te doen was. Hun vijandschap tegenover Jezus had hen ertoe gebracht deze zondares aan Jezus voor te leiden. Ze gaven niets om die vrouw. Jezus moesten ze hebben. Hem wilden ze in de val laten lopen. Hun geweten was alles behalve zuiver op dit moment. En dus druipen ze af. De een na de ander. Te beginnen met de oudsten. Blijkbaar was de 5

6 haat tegen Jezus bij deze mensen minder sterk dan bij de Farizeeën en schriftgeleerden. Jezus had zich na die woorden weer afgekeerd en was verder gegaan met een beetje tekenen in het zand. Hij wilde niets met heel deze kwestie te maken hebben. Als Jezus zich op een gegeven moment weer opricht, dan zijn de oudsten en de schriftgeleerden allemaal verdwenen. Heel het gezelschap is vertrokken. Maar wat toch opvallend te noemen is, is dat die overspelige vrouw er nog wel staat. Zij had ook weg kunnen gaan, nadat de laatste schriftgeleerde was vertrokken. Als je zoals deze vrouw betrapt bent op zo n zware zonde, dan wil je toch het liefste wegkruipen in het donkerste hoekje waar niemand je ziet. Alleen met je schaamte en schande. Maar deze vrouw is blijven staan. Ze wil blijkbaar nog iets van Jezus. Ze meent dat ze blijkbaar nog iets van Hem te verwachten heeft. Eigenlijk hoeft ze van niemand nog iets positiefs te verwachten. Maar blijkbaar doet ze dat wel. Ze trekt zich daarbij niets aan van het feit dat de mensen die al bij Jezus waren voordat de leiders waren aangekomen, er ongetwijfeld nog allemaal waren. Blijkbaar heeft zij behoefte aan een uitspraak van Jezus over haar zonden en haar leven. Ze dankt haar leven aan het feit dat Jezus niet in de val is gelopen die de Joodse leiders voor Hem gespannen hadden. Haar leven hing een paar minuten geleden nog aan een zijden draadje. Jezus had haar gered van de dood. Daarom blijft ze bij Hem staan. Als Jezus zich naar haar toe heeft gedraaid, vraagt Hij: vrouw waar zijn zij? Heeft niemand u veroordeeld? En op die vraag antwoord ze: Niemand, Heer. Ze noemt Jezus hier Heer. Als een slaaf tegen haar meester. Ze dankt met deze aanspraak Jezus. Ze getuigt met deze uitspraak er ook van dat ze dichter bij de waarheid en het leven staat dan de Joodse leiders. Die zijn weggelopen. Terwijl ze op hun knieën hadden moeten gaan. Ze hadden hun zonden moeten belijden en Jezus moeten erkennen als Heer en God. Maar ze willen hun hoofd niet buigen voor Jezus van Nazareth. Ondanks de tekenen en wonderen die Hij doet. Ondanks de liefde die Hij aan de dag legt voor de mensen. Ze hoeven Hem niet. Zij hebben geen Verlosser nodig. En al helemaal geen verlosser die optrekt met hoeren en tollenaars en die zulke onzin uitkraamt. Alsof wij zijn vlees zullen willen eten en zijn bloed zullen willen drinken. Alsof Hij stromen van levend water uit hun binnenste kan laten vloeien. Maar deze vrouw zoekt wel de genade en ontferming van Jezus. Daarom was ze blijven staan en noemt Jezus Heer. En Jezus die niet naar de aarde gekomen is om te oordelen, maar om zondaars te redden, zoals Hij zelf heeft gezegd, handelt in overeenstemming met deze woorden. Hij veroor- 6

7 deelt de vrouw ook niet. Maar het is ook niet zo dat Hij de daad van deze vrouw goed praat. Ook in zijn ogen had deze vrouw een ernstige zonde begaan. En ze moest stoppen met deze buitenechtelijke relatie. Maar Christus schreef haar niet af. Maar Hij bindt haar wel op het hart een nieuw leven te beginnen. Om te breken met de zonde en het anders te gaan doen. Nu kunnen deze laatste woorden van de Here Jezus gemakkelijk verkeerd begrepen worden. Want de opdracht om niet meer te zondigen is toch een onmogelijke opdracht voor een mens. Ik kan tegen een broeder of zuster wel zeggen dat hij of zij niet meer mag zondigen, maar dat gaat niet lukken. Maar dat is ook niet wat Christus bedoelt. De Griekse werkwoordsvorm die de Here Jezus gebruikt geeft aan dat de Here bedoelt dat ze nu niet meer in haar zonden moet leven. Ze moet breken met haar zondige bestaan. Dat is wat Christus van haar vraagt. Dat is wat Hij ook van ons vraagt. Jezus Christus is vol genade. Hij is niet gekomen om ons te veroordelen, maar om ons te redden. Om onze band met God te herstellen. Maar die band kan niet hersteld worden als wij blijven vasthouden aan onze zonden. Als wij daar niet mee willen breken. Amen 7