Positieve psychologie in de geestelijke gezondheidszorg: state of the art en nieuwe uitdagingen. Gerben Westerhof hoogleraar Mental Health Promotion

Transcriptie

1 Positieve psychologie in de geestelijke gezondheidszorg: state of the art en nieuwe uitdagingen. Gerben Westerhof hoogleraar Mental Health Promotion De positieve psychologie heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Ook in de geestelijke gezondheidszorg duikt deze steeds meer op. Naast klachten worden welbevinden, herstel en participatie steeds meer gezien als belangrijke uitkomsten van therapie. Dit vraagt ook om de ontwikkeling van interventies, die enerzijds aandacht hebben voor een accepterende en compassievolle omgang met klachten en anderzijds voor welbevinden en groei. Gerben Westerhof zal beargumenteren dat een verdere toepassing vraagt om een persoonsgerichte zorg, waarin cliënten ook zelf meedenken over hun behandeling. Leerdoel - Toehoorders vergaren kennis over de toepassing van positieve psychologie in de GGz. Zelfmanagement(-ondersteuning) bij een bipolaire stoornis: leren leren hoe te stabiliseren. Silvio van den Heuvel onderzoeker en docent verpleegkunde en ethiek Patiënten en naastbetrokkenen hebben verschillende ervaringen in het zelf leren managen van een bipolaire stoornis. Door de leerervaringen van beiden naast elkaar te beschouwen zien we verschillen in het leertempo en de specifieke leerbehoeften. Middels een didactische onderbouwde kijk op deze asynchrone leerlijnen wil de spreker aantonen dat de wijze waarop veelgebruikte instrumenten en strategieën die worden ingezet om zelfmanagement te bevorderen veel efficiënter kunnen worden aangeboden indien deze bij de verschillende leerbehoeften wordt aangesloten. - Toehoorders vergaren kennis over recente inzichten op het gebied van zelfmanagementeducatie. - Toehoorders vergaren reflecteren over praktijkgerichte kennis met betrekking tot het aanleren van zelfmanagement bij patiënten en diens naastbetrokkenen met een bipolaire stoornis.

2 Weer stabiel? Tijd om je signaleringsplan te ontwikkelen of bij te stellen. Thea Daggenvoorde onderzoeker en SPV Het is van belang om kort na de crisisperiode het signaleringsplan binnen de triade patiënt, naastbetrokkene en hulpverlener te evalueren. Wellicht niet altijd de eerste behoefte voor alle betrokkenen, maar een crisisperiode geeft essentiële informatie waaruit lering getrokken kan worden. Vanuit informatie uit onderzoeken als het maken en gebruiken van signaleringsplannen en het herkennen van prodromen bij terugval in manische of depressieve episode wordt in interactie met het publiek besproken hoe dit vorm te geven. -de deelnemer onderkent het belang van aansluitend aan de crisisperiode terug te kijken op de crisis, in de triade patiënt, naastbetrokkene en hulpverlening -de deelnemer heeft handvaten om het evaluatieve gesprek over het signaleringsplan aansluitend aan een crisisperiode te voeren Kinderwens bij bipolaire stoornis; een uitdaging? Anja Stevens psychiater, senior onderzoeker en hoofd SCBS Bipolaire Stoornissen Bij kinderwens van vrouwen met een bipolaire stoornis is het van belang goede informatie te geven over de erfelijkheid van de bipolaire stoornis en de voor- en nadelen van het gebruik van psychofarmaca tijdens de zwangerschap en de postpartumperiode. Risico van terugval (moeder) versus risico van medicatiegebruik (kind) dienen aan bod te komen. Alleen dan kunnen de vrouw en haar partner een gewogen beslissing nemen over het gebruik van psychofarmaca. Tevens is het zinvol een zwangerschapsplan te maken waarin afspraken komen te staan, die gemaakt zijn voor de periode van zwangerschap, de bevalling en de postpartumperiode. Deze afspraken hebben niet alleen betrekking op het al dan niet medicatiegebruik, maar behelzen ook heel praktische afspraken. Deelnemers kunnen voor- en nadelen afwegen van voorschrijven van psychofarmaca tijdens de zwangerschap en de postpartum periode. Zij zijn op de hoogte van de huidige kennis hierover en realiseren zich dat het gaat om individueel genomen beslissingen door de vrouw en haar partner, mede op basis van de door de behandelaar verstrekte informatie. Deelnemers maken kennis met een zwangerschapsplan wat meer behelst dan alleen informatie over medicatie, maar wat gezien kan worden als een vorm van zelfmanagement, waardoor de veerkracht van een vrouw toeneemt.

3 Positieve Psychologie Interventies, werkzaam bij patiënten met een bipolaire stoornis? Melissa Chrispijn Positieve Psychologie Interventies (PPI s) zijn korte oefeningen die erop gericht zijn het welbevinden te doen toenemen. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat door het toepassen van PPI s depressieve klachten kunnen afnemen. Om deze reden denken we dat PPI s effectief kunnen zijn in de behandeling van bipolaire stoornissen. Maar hoe werken deze PPI s nou eigenlijk? Tijdens deze workshop krijg je een kijkje in de keuken. Deelnemers krijgen inzicht in de toepasbaarheid van positieve psychologie interventies bij de behandeling van de bipolaire stoornis. Deelnemers krijgen inzicht in de effectiviteit van de toepassing van positieve psychologie interventies. Toepassing van apps bij de behandeling van bipolaire stoornissen Bart Geerling, verpleegkundig specialist GGZ en teamleider SCBS Bipolaire Stoornissen Patiënten met een bipolaire stoornis wordt geadviseerd om symptoomgericht te monitoren om stemmingsdecompensaties tijdig te her- en onderkennen (zelfmanagementtaxatie). Patiënten vinden het lastig om langdurig gemotiveerd te blijven om te monitoren. Daarbij past de huidige standaard, de Life Chart methode (paper and pencil) niet meer in het huidige tijdperk waarbij online producten en diensten eerder regel dan uitzondering zijn geworden. Onderzocht gaat worden of het gebruik van een app voor het monitoren van symptomen met daarbij persoonlijke feedback en regelmatige reminders leidt tot een grotere compliance aan de behandeling in de euthyme fase bij patiënten met een bipolaire stoornis; ook wordt onderzocht of het toevoegen van positief psychologische interventies via de app leidt tot een hogere mate van welbevinden en minder frequente en mindere ernstige stemmingsdecompensaties bij patiënten met een bipolaire stoornis. Aanwezigen leren over de toepasbaarheid van apps bij de behandeling van bipolaire stoornissen

4 De filminterventie; ontwikkeling en toepassing van een zelfmanagementinterventie. Peter Goossens senior onderzoeker en verpleegkundig specialist GGZ Wanneer patiënten worden opgenomen is het ernstig manische gedrag of de uiterst depressieve gemoedstoestand datgene wat de medewerkers van de opnameafdeling zien en leren kennen. Door de behandeling treden er vaak in de eerste dagen al verbeteringen op in het toestandsbeeld. Daardoor is het behandelend team vaak eerder dan familieleden van mening dat de herstelfase is ingetreden. Vaak komt het voor dat de familie op zo n moment nog weinig verbetering ziet in het toestandsbeeld van de patiënt en vaak is men bezorgd dat de patiënt snel weer ontslagen zal worden. Een mogelijke oorzaak kan zijn dat de medewerkers op de opnameafdeling niet voldoende kennis hadden over de mens achter de patiënt. Hun referentiekader waarop zij de verbetering rapporteren is immers de depressief/manisch/psychotische patiënt ten tijde van zijn/haar opname. Vanuit het perspectief van de familie, die de gezonde mens als referentiekader heeft, is er echter nog beperkt sprake van vooruitgang. Om dit verschil in perspectief kleiner te maken zijn we een project gestart waarin we patiënten vragen een film te maken van zichzelf tijdens een stabiele fase waarin ze zichzelf presenteren. Er wordt een script gemaakt en een 10 minuten durende film opgenomen die tijdens een opname getoond kan worden aan de medewerkers van de opnameafdeling. Participanten worden zich bewust van het verschil in perspectief tussen hulpverleners en naastbetrokkenen en hoe dat ten tijde van een crisisopname de communicatie kan verstoren. Participanten krijgen inzicht in de verschillende proces stappen van systematische interventie ontwikkeling Het aanleren van zelfmanagement bij een bipolaire stoornis: een ethische reflectie op de dagelijkse morele problematiek. Silvio van den Heuvel onderzoeker en docent verpleegkunde en ethiek De lengte van de euthyme fase van een bipolaire stoornis hangt naast de doeltreffendheid van de (medicamenteuze) behandeling mede af van de efficiëntie waarmee de patiënt, al dan niet met ondersteuning van diens naastbetrokkenen, zijn stemming en activiteiten weet te reguleren. Nadat de acute fase is verholpen en de patiënt is gestabiliseerd rijst het probleem hoe behandeling te continueren en zelfmanagement te bevorderen terwijl er niet zelden verschillende percepties op ziekte en gezondheid worden gehanteerd door patiënten, naasten en behandelaren. In de dagelijkse praktijk is er echter zelden tijd voor een ethische reflectie op de wijze waarop er is gehandeld. Deze workshop biedt een ethische reflectie op de morele problemen tijdens de stabiele fase van een bipolaire stoornis.

5 Participanten vergaren kennis over de opbouw en achtergronden van een ethische reflectie door middel van een moreel beraad toegepast op de eigen praktijkvoering. Participanten leren reflecteren over de morele implicaties van hun eigen handelswijze tijdens het aanleren van zelfmanagement bij patiënten met een bipolaire stoornis en diens naastbetrokkenen. Stabiele fase vanuit patientperspectief Paul Daemen vrijwilliger VMDB Stabiel hoe voelt dat? Hoe voelt het om stabiel te zijn als je met grote regelmaat niet stabiel bent? Hoe voelt het om stabiel te zijn als je weet dat dit fijne gevoel mogelijk niet lang zal duren? Hoe voelt het als je ervaart dat je zelf de fundering onder je stabiliteit kunt versterken? Hoe voelt het en hoe ga je hiermee om in het in het dagelijkse leven. Deelnemers krijgen inzicht in het perspectief van de patiënt op de stabiele fase van de bipolaire stoornis Stadiering en interepisodisch functioneren bij bipolaire stemmingsstoornissen. Ralph Kupka psychiater en hoogleraar bipolaire stoornissen De bipolaire stoornis verloopt episodisch, waarbij veelal wordt aangenomen dat de patiënt tussen de episoden herstelt. Toch blijkt er niet zelden sprake van een onvolledig symptomatisch en functioneel herstel. Stadieringsmodellen veronderstellen dat de aandoening bij een deel van de patiënten progressief verloopt. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven over de twee belangrijkste stadieringsmodellen. Daarnaast wordt ingegaan op cognitieve functiestoornissen die ook buiten de manische of depressieve episoden kunnen optreden. Programma's voor functionele remediatie zijn in ontwikkeling. Deelnemers krijgen inzicht in stadiëringsmodellen ten aanzien van de bipolaire stoornis. Deelnemers krijgen inzicht in de cognitieve functiestoornissen die mogelijk op kunnen treden.