Handreiking uitleg veiligheidsontwikkeling (vraag en antwoord)

Transcriptie

1 Handreiking uitleg veiligheidsontwikkeling (vraag en antwoord) Hieronder treft in de vorm van een vraag-en-antwoord een nadere toelichting op het 6 maands Veiligheidsbeeld Achtereenvolgens komen aan de orde: 1. Afname totale geregistreerde criminaliteit; 2. Meldingen van jongerenoverlast; 3. Woninginbraak; 4. Geweld; 5. Toelichting op de tabel (kleuren en gebruikte indicatoren). NB 1: Inhoud uit dit document niet een-op-een extern verspreiden, maar eigen verhaal van maken! NB 2: Bij alle vragen: burgers bel 112 bij verdachte situaties!!! 1. Afname totale geregistreerde criminaliteit a) De totale geregistreerde criminaliteit neemt al jaren af. Wat zegt dit cijfer nog? Buiten de flinke daling in de geregistreerde criminaliteit laten ook de slachtofferenquêtes en de cijfers van het veiligheidsgevoel, hetzij iets minder fors, de afgelopen jaren een gunstige ontwikkeling zien. Tegelijkertijd moet worden onderkend dat van alle gepleegde misdrijven slechts een beperkt deel wordt aangegeven bij de politie. Criminologen spreken in dit verband over een dark number (het verschil tussen het aantal werkelijk gepleegde misdrijven en het aantal geregistreerde misdrijven). Dit gegeven is niet nieuw. De aangiftebereidheid is over de jaren heen een vrij stabiel gegeven gebleken, met uitzondering van de laatste metingen. In Midden-Nederland is de trend: 29% in 2011, 29% in 2012, 31% in 2013, 28% in 2014, 24% in 2015, 25% in 2016 en 24% in Verder laat ondermijning zich nog onvoldoende vertalen in de cijfers. Het gaat vaak om delicten waarin niet één persoon, maar de maatschappij het slachtoffer is (bijvoorbeeld drugshandel), of er is een lage aangiftebereidheid vanwege angst voor represailles. Via onder andere lokale ondermijningsbeelden proberen we hierop het zicht te verbeteren. Wat een trend lijkt te zijn is een verschuiving over de jaren heen, van de meer zichtbare criminaliteitsvormen als woning- en bedrijfsinbraken, autokraken en fietsdiefstallen etc. (aangifte-criminaliteit), naar minder zichtbare, ondermijnende vormen van criminaliteit, zoals fraude, witwassen maar ook cybercriminaliteit. In hoeverre dit daadwerkelijk gebeurt is nog onvoldoende duidelijk. Hiervoor is nader onderzoek noodzakelijk. Tegelijkertijd is uit internationaal onderzoek vast komen te staan dat de langjarige afname van de geregistreerde criminaliteit deels verklaard wordt door de gezamenlijke inspanningen van burgers en veiligheidspartners. De bewustwording van onveiligheid is toegenomen, diverse fysieke preventieve maatregelen zijn genomen. Daarnaast is en wordt steeds meer de vruchten geplukt van de investeringen in preventief en repressief beleid op dadergroepen. 2. Meldingen van jongerenoverlast a) Het aantal meldingen jongerenoverlast is in de eerste helft van 2018 fors afgenomen ten opzichte van de eerste helft van Hoe verklaart u deze ontwikkeling? Het aantal meldingen jongerenoverlast fluctueert sterk door de jaren en seizoenen heen. Deze fluctuatie wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld het weer (warmer weer zorgt over het algemeen

2 voor meer meldingen van jongerenoverlast), extra oproepen richting bewoners om méér te melden (toename meldingsbereidheid), en ook (landelijke) jeugd-rages zoals bijvoorbeeld Pokémon-jacht in Hoe dan ook, een duiding van de lokale ontwikkeling kan het beste op lokaal niveau door lokale partners plaatsvinden. b) Wat doet u om de overlast van jeugd verder aan te pakken? Alle problematische groepen worden onder regie van de gemeente middels de 7 stappen aanpakaangepakt, met als uitgangspunt 1 groep 1 plan. De aanpak ziet er als volgt uit: In geval van problematisch groepsgedrag, maken gemeente, jongerenwerk en politie een gezamenlijk een inventarisatie; Nadat lokale partijen een gedeeld beeld hebben van de samenstelling en problematiek van de betreffende groep en individuele groepsleden, wordt onder regie van gemeente een Integraal plan van aanpak opgesteld en uitgevoerd. Dit plan van aanpak kent veelal 3 sporen: 1. groepsgericht. Hierbij valt te denken aan het aanbieden van sportactiviteiten door jongerenwerk of het organiseren van bijeenkomsten met jongeren, ondernemers en buurtbewoners. 2. domeingericht. Hierbij gaat het o.a. om aanpassingen in de openbare ruimte die voor vermindering van overlast zorgen. Dit kan bestaan uit het creëren van een eigen plek voor de jongeren, extra beheermaatregelen, het verwijderen van een bankje of het instellen van een alcoholverbod in een gebied. 3. individueel gericht. Hier betreft het maatregelen gericht op het voorkomen of doorbreken van problematisch gedrag en/of een criminele carrière. Vaak is een afstemming tussen zorg en straf nodig om tot de gewenste gedragsverandering te komen. De 7-stappen aanpak sluit aan op de lokale PGA en de Top X aanpak in het Veiligheidshuis. Aandachtspunt: communiceren over Overlast en Criminaliteit door problematische jeugdgroepen Door criminologen wordt verder nadrukkelijk geadviseerd in de communicatie over aantallen (geprioriteerde) jeugdgroepen geen van die groepen specifiek te duiden met bijvoorbeeld een naam, bijnaam en/of locatie. De ervaring leert dat dit statusverhogend werkt voor betreffende groepen waardoor onbedoeld de problematiek wordt verergerd (aanzuigende werking). In de communicatie kan desgewenst het belang benadrukt worden dat bewoners overlast blijven melden, zodat hotspots in beeld gebracht kunnen worden. Overlast is een complex begrip. Om de ontwikkeling van overlast te monitoren is er niet één allesomvattende indicator. Van belang is de beschikbare indicatoren in samenhang te bezien: bewonersenquêtes, zoals bijvoorbeeld de VeiligheidsMonitor (percentage bewoners dat veel overlast ervaart door rondhangende jongeren); ontwikkeling criminaliteitscijfers; aantallen bewonersmeldingen jongerenoverlast; oordeel professionals (jongerenwerkers, wijkagenten, gemeentelijk regisseurs etc.). 2

3 3. Woninginbraak a) Welke ontwikkelingen in de woninginbraak-cijfers zijn er zichtbaar? In de eerste helft van 2018 is regionaal een daling zichtbaar van gemiddeld -15% van het aantal geregistreerde woninginbraken ten opzichte van de eerste helft van De daling is met uitzondering van Oost Utrecht (+4%) in alle districten zichtbaar. Het aantal geregistreerde woninginbraken bestaat uit voltooide ofwel geslaagde inbraken, en pogingen tot inbraak. In de regio Midden-Nederland is in de eerste helft van 2018 gemiddeld genomen het aantal geregistreerde pogingen gedaald met -18%. Het aantal geregistreerde voltooide inbraken is met -13% eveneens duidelijk gedaald. b) Wat doen we om het aantal inbraken niet opnieuw te laten stijgen en nog verder naar beneden te brengen? Het gebied is groot; de kans dat de politie een inbreker op heterdaad aanhoudt is daardoor klein. De ogen en oren èn meldingen door burgers zijn hard nodig! Meldingen leiden vaak tot succesvolle aanhoudingen van verdachten én veroordelingen. We moeten alert blijven; woninginbraak heeft immers een grote impact op de slachtoffers. Het is bovendien een hardnekkige, moeilijk aan te pakken vorm van criminaliteit. Dat komt doordat: Woninginbraken (helaas) gepleegd worden door een grote groep daders, vaak ook jeugdige daders. Er is een normvervaging zichtbaar waardoor woninginbraken een instapdelict kunnen worden. De hedendaagse buit (smartphones, tablets, sieraden etc.) ruim voorhanden, waardevol, klein en goed te verhandelen is. Gemakkelijke heling bevordert het stelen van deze buit. Burgers zich onvoldoende bewust zijn van de kans op woninginbraak en bieden inbrekers daardoor regelmatig gelegenheid door bijv. ramen en deuren niet goed af te sluiten, hun huis een onbewoonde indruk te geven en/of kostbaarheden in het zicht te laten. Ook kunnen burgers veel alerter reageren op verdachte situaties/ personen. Burgers hebben nog te veel schroom hiervoor te bellen. Dat mag echt, sterker nog, het is noodzakelijk. Anders kunnen woninginbrekers ongestoord hun gang gaan. Inzet van Burgernetmail na een woninginbraak is om zo de kans te vergroten op het opsporen van de daders. Burgernetdeelnemers krijgen een mail als er in een straal van 300 meter rond hun huis is ingebroken. De mail bevat enerzijds preventietips en vraagt anderzijds om informatie van de burger die van belang kan zijn voor het opsporingsonderzoek. In steeds meer gemeenten worden bekende inbrekers persoonsgericht aangepakt via de lokale Persoonsgerichte Aanpak of Top-X-aanpak. c) Wat gaat u de komende periode extra doen om het aantal woninginbraken nog verder terug te brengen? Gemeenten, politie en Openbaar Ministerie blijven woninginbraken integraal en gericht aanpakken, zowel preventief als repressief. Er wordt bekeken of de persoonsgerichte aanpak op daders van HIC delicten kan worden toegepast. Er worden barrières gecreëerd door met woningbezitters en corporaties blijvend te investeren in het hang- en sluitwerk van woningen. Maar de overheid kan het niet alleen; inwoners moeten ook zélf hun verantwoordelijkheid nemen voor het voorkomen van inbraken in hun woning. Burgers kunnen op en zien wat zij zelf kunnen doen om woninginbraak te voorkomen (o.a. preventiemaatregelen in en rond het huis). En hoewel we ook steeds meer initiatieven van bewoners zien zoals what s app-groepen en Beljeburen, 3

4 kunnen bewoners de politie vooral goed helpen criminelen te pakken door bij verdachte situaties te bellen. Donkere Dagen Offensief en schoolvakanties: omdat de meeste inbraken plaatsvinden in de herfst en winter, organiseerden de veiligheidspartners het zogenoemde Donkere Dagen Offensief tussen oktober maart In die periode vonden er diverse initiatieven plaats zoals realistische heterdaadoefeningen woninginbraak en bewonersavonden met preventieadvies. Bewoners zijn gestimuleerd om waardevolle spullen te registreren waardoor heling van gestolen goederen onaantrekkelijk wordt en de invoering van het Digitaal Opkopersregister zich kan bewijzen. Overigens is het zo dat iedere schoolvakantie, niet alleen in de herfst en winter, alertheid vereist van vakantiegangers, achterblijvers, gemeentelijke toezichthouders en politie. 4. Geweld a) Welke ontwikkelingen in de cijfers zijn er zichtbaar? Het totaal aan geregistreerde geweldsmisdrijven is in de eerste helft van 2018 met -3% afgenomen ten opzichte van de eerste helft van Het aantal geregistreerde overvallen is in die periode fors afgenomen met -47% (van 57 naar 30). De kwetsbaarste objecten zijn snackbars, benzinestations en supermarkten. De laatste jaren worden we vaker geconfronteerd met overvallen in woningen. Het totaal aantal geregistreerde straatroven is de eerste zes maanden van 2018 gestegen met maar liefst +15% (van 106 naar 122) ten opzichte van vorig jaar. Bij het delict straatroof zijn met name smartphones populaire buit. Straatroven komen het meest voor in de grotere steden. b) Wat wordt er gedaan om het aantal geweldsmisdrijven te laten dalen? Gemeenten met een protocol overvallen hebben een contactpersoon overval. Deze persoon wordt geïnformeerd door de contactpersoon overvallen van de politie en richt zich op preventieve maatregelen en zorgt voor contact met burger of ondernemer als een overval heeft plaatsgevonden. Daarnaast monitort de politie het aantal overvallen en richt zich op de opsporing van overvallers. Het Openbaar Ministerie zorgt voor vervolging van verdachten. Veel straatroven vinden in het uitgaansgebied plaats. Koninklijke Horeca Nederland heeft in samenwerking met het ministerie van V & J enkele jaren geleden de campagne gelanceerd Ben jij het waard beroofd te worden? om jongeren bewust te maken alert te zijn op straatroof. Campagnemateriaal is via de website van het CCV beschikbaar gesteld. Aanwezigheid van (gemeentelijke) toezichthouders op hotspots is er op gericht om de kans op straatroof te verkleinen. Politie en Openbaar Ministerie zetten zich in om straatrovers op te sporen en te vervolgen. Het ministerie van JenV heeft samen met de telecomsector ingezet op toestelblokkering. Hierdoor is de aantrekkingskracht van smartphones als buit gedaald. Meer info op Alle gemeenten met uitgaansvoorzieningen hebben een convenant veilig uitgaan. Hierin staan samenwerkingsafspraken tussen gemeente, politie en horeca om het uitgaan veilig en gezellig te houden. Maatregelen die kunnen bijdragen aan vermindering van uitgaansgeweld zijn: extra straatverlichting, schone omgeving, horeca preventieteams, cameratoezicht, schenkbeleid etc. Geweld tegen medewerkers met een publieke taak (VPT) wordt niet getolereerd en daarom met een lik-op-stuk-beleid afgedaan. Inmiddels zijn alle gemeenten, politie en Openbaar Ministerie in Midden-Nederland aangehaakt bij het Veilige Publieke Taak convenant. Nog steeds melden zich partijen aan, zoals woningbouwcorporaties, die dit convenant willen tekenen. Daarmee geven ze aan zich in te zetten om de 8 VPT-maatregelen uit te voeren zoals registratie van 4

5 incidenten, aangifte doen, nazorg voor medewerker, reactie naar de dader en het verhalen van schade. Kennis en ervaring worden uitgewisseld tijdens leernetwerkbijeenkomsten die voor alle publieke organisaties toegankelijk zijn. Landelijk gelden voor OM en politie de Eenduidige Landelijke Afspraken. Het doel van deze afspraken is een eenduidige, effectieve en snelle afhandeling van agressie en geweld tegen functionarissen met een publieke taak. In het kader van de integrale aanpak van ondermijning wordt er tevens geïnvesteerd in vergroting van de weerbaarheid van bestuurders. Dit gebeurt door de kennis te verbreden over ondermijning, het bestuurlijk instrumentarium op orde te brengen, informatiesystemen in te richten, maar ook door gericht VPT-beleid in relatie tot ondermijning. Ambtenaren en bestuurders die met ondermijningscasuïstiek te maken krijgen, moeten beschermd worden in de uitvoering van hun werkzaamheden en van de mogelijke maatregelen op de hoogte zijn. Hiertoe zijn verschillende trainingen in Midden-Nederland georganiseerd. 5. Toelichting op de tabel a) Welke betekenis hebben de in het Veiligheidsbeeld gebruikte kleuren? De kleuren die in de Veiligheidsbeeld-tabellen worden gebruikt hebben de volgende betekenis: groen betekent een daling van minimaal -10% ten opzichte van 2017; geel betekent een ontwikkeling tussen -10% daling en +10% stijging ten opzichte van 2017; rood betekent dat de indicator +10% of meer is gestegen ten opzichte van b) Welke bronnen zijn gebruikt? Gebruikte bronnen zijn: de BVI-stuurkubus, GMS, GIDS. Peildatum: 5 juli c) Hoe komt het dat de 6-maandscijfers 2015, 2016 en 2017 die jullie nu publiceren soms verschillen met de aantallen die jullie vorig jaar voor diezelfde periode hebben gepubliceerd? Bij het vergelijken van nu gepubliceerde cijfers met eerder gepubliceerde cijfers zijn inderdaad soms (kleine) verschillen te zien. Deze verschillen ontstaan als gevolg van het na-ijleffect. Zo zijn er bijvoorbeeld verkeerde registraties (bijv. een dubbele registraties) die pas later, bij een kwaliteitscheck, worden gecorrigeerd. Ook komt voor dat op een later moment nog aanvullende, preciezere informatie binnenkomt. Hierdoor wordt een aangifte dan bijvoorbeeld onder een andere code geregistreerd, of op een andere dag/maand/tijdstip etc. Kortom: onze cijfers van de geregistreerde criminaliteit zijn geen statisch gegeven maar zijn dynamisch. Het CBS noemt recente veiligheidscijfers om die reden ook altijd voorlopige cijfers. Pas na twee jaar beschouwt ze deze cijfers als min of meer stabiel. Om die reden werken wij 1 keer per jaar de historische cijfers bij op na-ijleffecten. d) Hoe is dit Veiligheidsbeeld opgebouwd? Welke delicten vallen onder de verschillende indicatoren uit het Veiligheidsbeeld? Zie schema hieronder 5

6 Welke delicten vallen onder de verschillende indicatoren uit het Veiligheidsbeeld? Indicator toelichting politie codes (maatschappelijke klassen) criminaliteit totaal omvat alle geregistreerde misdrijven; naast de in deze tabel gepresenteerde misdrijven zijn dat bijvoorbeeld ook: inbraak in garages, cybercrime, fraude en tal van zogenaamde haaldelicten als alcoholcontrole, verkeerscontroles woninginbraken woninginbraak: poging woninginbraak: geslaagd omvat onder andere diefstal in/uit woning, diefstal in/uit woning zonder braak A20 GEKWAL. DIEFSTAL IN/UIT WONING A30 DIEFSTAL IN/UIT WONING (GEEN BRAAK) B20 GEKWAL. DIEFSTAL MET GEWELD IN/UIT WONING B30 DIEFSTAL IN/UIT WONING MET GEWELD (GEEN BRAAK) geweld: totaal geweld: zeden betreft lichamelijke integriteit omvat o.a.: zedenmisdrijven, openlijk geweld tegen persoon, bedreiging, mishandeling, straatroof, overval omvat onder andere: openbare schennis der eerbaarheid, verkrachting, aanranding, overige zedenmisdrijven optelsom van alles hieronder van geweld (dus tot huiselijk geweld) F520 OPENBARE SCHENNIS DER EERBAARHEID F521 VERKRACHTING F522 AANRANDING F523 OVERIGE ZEDENMISDRIJVEN F525 PORNOGRAFIE F526 INCEST/AFHANKELIJKHEID/WILSONBEKWAME F527 SEKSUEEL MISBRUIK KINDEREN (GEEN INCEST) F5295 SEXTING F5296 GROOMING geweld: openlijk geweld geweld: bedreiging geweld: mishandeling omvat onder andere openlijke geweldpleging tegen personen omvat onder andere: overlast stalker, stalking, bedreiging, overige misdrijven tegen de persoonlijke vrijheid, gijzeling/ontvoering omvat onder andere: vechtpartij (zonder gevolgen), steekpartij (zonder gevolgen), ruzie/twist (zonder gevolgen), eenvoudige mishandeling, zware mishandeling, overige mishandeling F12 OPENLIJKE GEWELDPLEGING TEGEN PERSONEN E391 OVERLAST STALKER F530 BEDREIGING F531 OVERIGE MISDRIJVEN TEGEN DE PERSOONLIJKE VRIJHEID F532 GIJZELING/ONTVOERING F533 STALKING E10 SCHIETPARTIJ (ZONDER GEVOLGEN) E11 VECHTPARTIJ (ZONDER GEVOLGEN) E15 STEEKPARTIJ (ZONDER GEVOLGEN)

7 Indicator toelichting politie codes (maatschappelijke klassen) E16 RUZIE/TWIST (ZONDER GEVOLGEN) F550 EENVOUDIGE MISHANDELING F551 ZWARE MISHANDELING F552 OVERIGE MISHANDELING geweld: straatroof omvat onder andere: zakkenrollerij/tassenrollerij met geweld en straatroof B40 ZAKKENROLLERIJ/TASSENROLLERIJ MET GEWELD B70 STRAATROOF geweld: overval omvat onder andere: overval in woning, overval op geld- en waardetransport B72 OVERVAL IN WONING B73 OVERVAL OP OVERIGE OBJECTEN B74 OVERVAL OP GELD- EN WAARDETRANSPORT geweld: overig omvat overig geweld F540 DOODSLAG/MOORD F541 EUTHANASIE F542 OVERIGE MISDRIJVEN TEGEN HET LEVEN F543 ILLEGALE ABORTUS F544 BEHULPZAAM BIJ ZELFDODING huiselijk geweld autokraak fietsdiefstal vernieling zakkenrollen inbraak/ diefstal bedrijf en instelling betreft het aantal geweldsmisdrijven dat voorzien is van een projectcode huiselijk geweld. Het is nog niet via BVI gegenereerd maar afkomstig uit afzonderlijke registratie betreft diefstal uit/vanaf motorvoertuigen, omvat onder andere diefstal uit/vanaf motorvoertuigen (ook braak) diefstal fiets betreft vernieling cq. zaakbeschadiging, omvat onder andere: vernieling van/aan auto, vernieling van/aan openbaar vervoer/abri, vernieling van/aan openbaar gebouw, vandalisme/baldadigheid omvat zakkenrollerij en tassenrollerij betreft diefstal/inbraak bedrijven en instellingen, omvat onder andere: diefstal in/uit winkel, diefstal in/uit bedrijf/kantoor, diefstal in/uit sportcomplex, diefstal in/uit hotel/pension, etc. (alle ook indien geen sprake is van braak) A10 DIEFSTAL (OOK BRAAK) UIT/VANAF PERSONENAUTO B10 DIEFSTAL (OOK BRAAK) UIT/VANAF PERSONENAUTO MET GEWELD A72 DIEFSTAL FIETS C10 VERNIELING VAN/AAN AUTO C20 VERNIELING VAN/AAN OPENBAAR VERVOER/ABRI C30 VERNIELING VAN/AAN OPENBAAR GEBOUW C40 VERNIELING OVERIGE OBJECTEN C50 VANDALISME/BALDADIGHEID F11 OPENLIJKE GEWELDPLEGING TEGEN GOEDEREN A40 ZAKKENROLLERIJ/TASSENROLLERIJ A22 GEKWAL. DIEFSTAL IN/UIT WINKEL A23 GEKWAL. DIEFSTAL IN/UIT BEDRIJF/KANTOOR A24 GEKWAL. DIEFSTAL IN/UIT SPORTCOMPLEX

8 Indicator toelichting politie codes (maatschappelijke klassen) A25 GEKWAL. DIEFSTAL IN/UIT HOTEL/PENSION A26 GEKWAL. DIEFSTAL IN/UIT SCHOOL winkeldiefstal winkeldiefstal A50 WINKELDIEFSTAL A31 DIEFSTAL IN/UIT SCHOOL (GEEN BRAAK) A32 DIEFSTAL IN/UIT BEDRIJF/KANTOOR (GEEN BRAAK) A33 DIEFSTAL IN/UIT HOTEL/PENSION (GEEN BRAAK) A35 DIEFSTAL IN/UIT SPORTCOMPLEX (GEEN BRAAK) B22 GEKWAL. DIEFSTAL MET GEWELD IN/UIT WINKEL B23 GEKWAL. DIEFSTAL MET GEWELD IN/UIT BEDRIJF/KANTOOR B24 GEKWAL. DIEFSTAL MET GEWELD IN/UIT SPORTCOMPLEX B25 GEKWAL. DIEFSTAL MET GEWELD IN/UIT HOTEL/PENSION B26 GEKWAL. DIEFSTAL MET GEWELD IN/UIT SCHOOL B31 DIEFSTAL IN/UIT SCHOOL MET GEWELD (GEEN BRAAK) B32 DIEFSTAL IN/UIT BEDRIJF/KANTOOR MET GEWELD (GEEN BRAAK) B33 DIEFSTAL IN/UIT HOTEL/PENSION MET GEWELD (GEEN BRAAK) B35 DIEFSTAL IN/UIT SPORTCOMPLEX MET GEWELD (GEEN BRAAK) B50 WINKELDIEFSTAL MET GEWELD meldingen jongerenoverlast (*) dit cijfer is geen misdrijfcijfer maar betreft in GMS geregistreerde meldingen van burgers die (gefilterd) via bij de meldkamer binnenkomen én door de meldkamer een prio-2-status krijgen (d.w.z. dat de politie binnen een half uur ter plaatse moet zijn). Hetgeen betekent dat niet alle meldingen van burgers in dit cijfer zijn opgenomen. (*) Op de RVS-website zijn eveneens BVI Meldingen Overlast Jeugd te vinden. Die meldingen betreffen alle binnengekomen jeugdoverlastmeldingen van burgers (ongefilterd) en alle mutaties van de politie n.a.v. het zien van/actie op overlast. Deze indicator vormt in een te grote mate een weergave van het (meer/minder) belgedrag van melders en de (meer/minder) inzet van de politie. In het Veiligheidsbeeld maken we om die reden van deze BVI-indicator geen gebruik. De GMS-indicator geeft vanwege de filtering een meer betrouwbaard beeld van de feitelijk ervaren jeugdoverlast.