Cultuur in Nieuwegein

Transcriptie

1 Cultuur in Nieuwegein Kunst en cultuur leveren een belangrijke en waardevolle bijdrage aan de leefkwaliteit en de aantrekkingskracht van Nieuwegein. Om een duidelijk beeld te krijgen van wat er in Nieuwegein op cultureel gebied gebeurt, volgt hieronder per cultuurdiscipline een beschrijving. Professionele culturele instellingen Nieuwegein heeft drie professionele culturele instellingen: de Stichting Bibliotheek Nieuwegein, ook bekend als De Tweede Verdieping, DE KOM, Stadstheater en Kunstencentrum en de Stichting Museumwerf Vreeswijk. Alle drie de instellingen vervullen een belangrijke rol in de Nieuwegeinse samenleving. Zij leveren met hun activiteiten een bijdrage aan doelstellingen die de gemeente Nieuwegein waardevol vindt, zoals meer veerkrachtige bewoners, betere buurten, meer samen meedoen en een betere startpositie. Daarnaast heeft Nieuwegein een subsidierelatie met de Stichting Kunst Centraal, de professionele regionale partner van Nieuwegein voor kunst- en cultuureducatie in de Provincie Utrecht. Stichting Bibliotheek Nieuwegein Bibliotheek De Tweede Verdieping is gevestigd in het Stadshuis en werd in 2013 uitgeroepen tot beste middelgrote bibliotheek van Nederland. Samen met de bibliotheek zet de gemeente in op een toekomstbestendige bibliotheek, die zich inzet op de ontwikkeling om te groeien naar een lokaal informatiecentrum en een boeken-, lees- en schrijfcentrum, dat breed toegankelijk is voor alle inwoners van Nieuwegein. De bibliotheek Nieuwegein stimuleert en ondersteunt de kenniswerving, zelfredzaamheid en zelfontplooiing van de inwoners van Nieuwegein en bevordert da armee de participatie van burgers in de (lokale) samenleving. Door de maatschappelijke en economische ontwikkelingen van nu, moeten bibliotheken zich opnieuw uitvinden. De bibliotheek hee ft enerzijds te maken met minder betalende leden door de crisis en anderzijds met mensen die minder aandacht besteden aan het lezen van boeken door vergaande digitalisering van de samenleving. De wijze waarop de bibliotheek haar opdracht moet invullen, verschuift. Met het openen van een bibliotheekfunctie in de twee buurtpleinen in Nieuwegein-Noord (2013) en -Zuid (2014) en de ingezette koers, beoogt de bibliotheek te voorzien in nieuwe behoeften en verwacht zij het aantal drempeloverschrijdingen en betalende bezoekers op een constant niveau te kunnen houden in de komende jaren. 1

2 DE KOM, Stadstheater en Kunstencentrum DE KOM, Stadstheater en Kunstencentrum is sinds september 2012 gevestigd aan het Stadsplein. In het theatergebouw komen vele vormen van kunst en cultuur samen. DE KOM vormt een bindende factor tussen alle mensen die er vorm geven aan hun culturele ontwikkeling. Stadstheater De twee theaterzalen van het Stadstheater maken een veelzijdige programmering mogelijk. Het programma-aanbod van het theater bestaat uit cabaret, toneel, muziek, muziektheater en dans. DE KOM biedt zijn bezoekers een professioneel theaterprogramma met nieuw en onbekend talent, kindervoorstellingen en enkele eigen 'Kom-producties', maar ook biedt DE KOM een podium voor voorstellingen en concerten van amateurkunstverenigingen in Nieuwegein. Het Kunstencentrum Op de bovenste verdieping van het gebouw, bovenop de theaterzalen, bevindt zich het kunstencentrum. Het Kunstencentrum van DE KOM biedt een uitgebreid cursusaanbod voor jong en oud op het gebied van beeldende kunst, toneel, dans, musical en muziek. Voor alle disciplines zijn er goed toegeruste ruimten. Cultuureducatie Op het gebied van cultuureducatie, geeft DE KOM uitvoering aan de cultuurdagen. De cultuurdagen worden georganiseerd voor scholieren in het voortgezet onderwijs en zijn bedoeld om jongeren in de leeftijd van jaar actieve en reflectieve ervaring te laten opdoen met enkele kunstdisciplines en de culturele omgeving in Nieuwegein. Daarnaast zorgt DE KOM voor de gemeente Nieuwegein voor de praktische uitvoering van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Doel van dit programma is om scholen en culturele instellingen op lokaal niveau te ondersteunen bij de versterking van de kwaliteit van het leergebied kunstzinnige oriëntatie. Stichting Kunst Centraal Kunst Centraal is een stichting die aan Nieuwegeinse basisschoolleerlingen een samenhangend activiteitenprogramma biedt waarbij kinderen tijdens de acht jaar dat zij op de basisschool zitten, kennismaken met kunstdisciplines en het cultureel erfgoed in Nieuwegei n. Doel is Nieuwegeinse kinderen in het basisonderwijs structureel in aanraking te brengen met professionele kunstproducten en de lokale culturele omgeving. Nieuwegein participeert in het programma Cultuureducatie met Kwaliteit van de overheid. 2

3 Monumenten, archeologie en cultuurhistorie De gemeente Nieuwegein is cultuurhistorisch veel rijker dan menigeen denkt. Het watererfgoed, met de verschillende generaties vaarten, waarlangs de oude kernen Vreeswijk en Jutphaas groeiden, met klein e en grote waterwerken, geeft Nieuwegein sowieso een identiteit als waterknooppunt. Maar ook de Middeleeuwse ontginningen hebben een nog zichtbare stempel gedrukt op het Nieuwegeinse grondgebied. In het recentere verleden is de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ee n grote ingreep geweest die van invloed was op hoe de oude kernen zich ruimtelijk ontwikkelden. Ondanks de grootschalige veranderingen die het grondgebied van Nieuwegein de afgelopen 40 jaar heeft doorlopen, heeft Nieuwegein nog altijd een schat aan archeologisch, landschappelijk en gebouwd erfgoed. Monumenten Nieuwegein is twee beschermde dorpsgezichten rijk, de oude kernen van Jutphaas en Vreeswijk. Daarnaast liggen er op het grond gebied van de gemeente 37 gemeentelijke monumenten en 84 rijksmonumenten. Het Nieuwegeinse monumentenregister bevat veel woonhuizen uit de oude kernen en langs de oude linten, verschillende forten, kastelen en buitenplaatsen, vier sluizencomplexen en verschillende kerkelijke gebouwen. Naast de beschermde monumenten zijn er tal van beeldbepalende panden, objecten en structuren die de historie en ontwikkelingsgeschiedenis van Nieuwegein tonen en illustreren. Archeologie Nieuwegein is gelegen in een gebied waarin een aantal oude stroomruggen in de bodem aanwezig zijn. Op deze stroomruggen was h et in verleden tijden droog wonen en daarom zijn daar nu vaak de resten terug te vinden van oude nederzettingen uit de IJzertijd, de Romeinse periode, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd. Ook vindplaatsen uit de Steentijd kunnen op deze stroomgordels worden verwacht. In de oude kernen kan onder bestaande bebouwing nog veel oudere voorgangers van panden worden verwacht. Langs de oude linten zijn ondergronds nog de resten aanwezig van oude kastelen en buitenplaatsen. Nieuwegein heeft daarnaast nog een bijzondere archeol ogische fase te benoemen: het archeologisch erfgoed van de Tweede Wereldoorlog. Cultuurhistorie Naast gebouwd erfgoed en ondergronds erfgoed zijn in Nieuwegein talrijke andere getuigen uit het verleden zichtbaar, in het g roen, maar zeker ook in de stedelijke omgeving. Denk aan wegen die hun oorsprong hebben in de periode van de grote ontginningen (zoals de Nedereindse- en Overeindseweg, Galecopperdijk, Randijk), verkavelingspatronen die nog herleidbaar zijn in de manier waarop woonwijken gestruc tureerd zijn, het 11e-eeuwse slotenpatroon in het buitengebied van Laagraven. 3

4 Historische archieven Het Utrechts Archief beheert de rijkste collectie archieven, prenten, kaarten, foto's, films en publicaties over de geschiede nis van stad en provincie Utrecht. Het Utrechts Archief is ook het landelijk centrum voor kerkelijke archieven en die van de Nederlandse Spoorwegen. Naast het beheer van de (cultuur-) historische, of statische, archieven van de gemeente Utrecht en de provincie Utrecht, is HUA door de gemeente Nieuwegein aa ngewezen als haar archiefbewaarplaats en is de archivaris van Utrecht tevens benoemd tot gemeentearchivaris van Nieuwegein. De historische archieven (over de jaren ) van de gemeente Nieuwegein zijn sinds januari 2011 ondergebracht in de gemeentelijke archiefbewaarplaats in Utrecht. Hiermee is HUA tevens de archiefdienst van de gemeente. Vanaf 1 januari 2011 worden de oude' archieven van de gemeente Nieuwegein over de jaren beheerd door Het Utrechts Archief. Erfgoedinstellingen De stad Nieuwegein is ontstaan uit de oude kernen, Jutphaas en Vreeswijk. Naast deze twee beschermde oude stadsgezichten, is Nieuwegein rijk aan monumenten, oude buitenplaatsen, en archeologische vindplaatsen. Nieuwegein heeft twee historische verenigingen met drie musea, die elk iets vertellen over de geschiedenis van Nieuwegein. Stichting Museumwerf Vreeswijk Vanuit de ambitie dat de gemeente wil zorgdragen voor het behoud en het uitdragen van het erfgoed, subsidieert de gemeente de Museumwerf Vreeswijk. In februari 2002 besloot de gemeenteraad tot realisatie van een museale werkende werf; in 2006 opende de Mus eumwerf Vreeswijk zijn deuren. De publieksgerichte activiteiten van de Museumwerf hebben drie hoofdpijlers: de museumhaven Vreeswijk, de werkende werf en de tentoonstellingen. Men tracht deze drie activiteiten goed op elkaar af te stemmen zodat ze elkaar versterken. Door middel van tentoonstellingen wordt het verhaal van de binnenvaart verteld in het binnen- en buitenmuseum. Daarnaast is de scheepswerf toegankelijk voor publiek. Het Vreeswijks Museum Het Vreeswijks Museum is gevestigd op Fort Vreeswijk en is het gehele jaar door geopend. Er is een permanente tentoonstelling te zien over de historie van de scheepvaart en het leven en werken in Vreeswijk. Facetten die worden belicht zijn: de middenstand, het vereni gingsleven, wonen en werken en het onderwijs. Voor scholen biedt Het Vreeswijks Museum een educatief programma. Historische Kring Nieuwegein De Historische Kring Nieuwegein is opgericht in 1978 en heeft als doel de historie van de vroegere dorpen Jutphaas en Vreeswijk te bestuderen, vast te leggen en uit te dragen. De vereniging telt verschillende werkgroepen die zich met een subthema bezighouden. Daarnaast verzamelt ze d iverse 4

5 historische materialen, zoals oude foto s, films, boeken en tijdschriften. Naast het uitbrengen van diverse publicaties geef t de vereniging het kwartaalblad Cronyck de Geyn uit. Ten slotte organiseert de Historische Kring Nieuwegein lezingen, excursies en andere activiteiten. Museum Warschenhoeck Het museum van de Historische Kring is gevestigd in een oude monumentale boerderij, die deels uit de 16e eeuw stamt. In het museum zijn vaste en thema-exposities over de geschiedenis van Jutphaas, Vreeswijk en het middeleeuwse stadje Geyn. Onderdelen van de vaste expositie zi jn archeologische vondsten, oude prenten en foto s en gebruiksvoorwerpen uit de 18e tot en met de 20e eeuw. Amateurkunst Amateurkunstverenigingen hebben een sociale functie voor de stad Nieuwegein. Amateurkunst leert mensen met verplichtingen en verantwoordelijkheden omgaan en haalt mensen uit hun sociale isolement. Nieuwegein is rijk aan amateurkunstverenigingen. Gezamenlijk zorgen zij voor een gevarieerd aanbod in Nieuwegein van producties op het gebied van amateurkunst, die toegankelijk zijn voor alle inwon ers. Toneelverenigingen Ons Genoegen Toneelvereniging Ons Genoegen is een van oorsprong Vreeswijkse toneelvereniging, die opgericht is in Eind 2014 is de vereniging opgehouden te bestaan. Als redenen hiervoor noemt de vereniging het niet beschikbaar zijn van bestuursleden en de minder wordende subsidie. De Dorpsspelers Toneelvereniging De Dorpsspelers is opgericht in 1954 en bevat momenteel 19 leden, waaronder spelers, een regisseur, inspeciënt, decorontwerper en decorbouwers. Het is een vereniging die zonder subsidie van de gemeente bestaat en bijna 400 donateurs heeft. Muziekverenigingen Alive Gospel Choir Nieuwegein Alive is een Black Gospel koor in Nieuwegein, dat in september 2008 is opgericht door een paar enthousiaste mensen. Op dit mo ment telt het koor ongeveer 60 leden. 5

6 Brassband Eendraght Brassband Eendraght is een band die bestaat uit koperblazers en slagwerk. De band geeft regelmatig concerten. De vereniging telt op dit moment ongeveer 20 leden. Fun Unlimited Nieuwegein Fun Unlimited is een a capella vrouwenkoor dat in 2006 is opgericht. Het koor bestaat uit bijna 40 vrouwen. Het repertoire weerspiegelt wie zij zijn, want dit wordt aangedragen door de leden. Het Nieuwegeins Kamerkoor Het Nieuwegeins Kamerkoor is in 1982 opgericht en levert een bijdrage aan het vertolken van vocale kamermuziek. Er worden regelmatig concerten gegeven met gevarieerde, meerstemmige werken van de late Middeleeuwen tot en met de twintigste eeuw. Jeugd Symfonieorkest t JoNg t JoNg is een symfonieorkest dat 26 jaar bestaat in Muzikanten van twaalf tot vijfentwintig jaar spelen een gevarieerd repertoire van film- tot klassieke muziek. t JoNg geeft regelmatig concerten in de regio. Kunst na Arbeid KnA bestaat in jaar. Het is een orkest van ruim 20 muzikanten, in leeftijd variërend van 8 tot 72 jaar. De leden van KnA hebben plezier in muziek maken en wat muziek is, dat bepalen de leden van KnA zelf. Het aanbod varieert hierdoor van K3 tot Lady Gaga, van Mo zart en Bach tot Anouk, van blaasmuziek tot loungemuziek. Muziekvereniging Cornelis Galesloot Van oorsprong een dorpsfanfare, die in 1920 is opgericht. Inmiddels een harmonievereniging met een orkest, dat bestaat uit leden. Nieuwegeins Amateur Symfonieorkest Het Nieuwegeins Amateur Symfonieorkest (NAS) is opgericht in 1984 en bestaat uit ongeveer 35 enthousiaste muzikanten. De thuisbasis van het orkest is Nieuwegein, maar het NAS kent ook leden uit Utrecht en omstreken. Popkoor Amazing In 2000 werd Popkoor Amazing opgericht. Het koor is inmiddels uitgegroeid tot een gezelschap met ongeveer 80 leden, verdeeld over 6 stemgroepen. Met regelmaat treedt het koor op, al dan niet in samenwerking met anderen. 6

7 Singing Source Singing Source (Zingende Bron) is een christelijke zangvereniging. Vanaf de oprichting in 1993 is Singing Source inmiddels uitgegroeid tot een koor met 45 leden. The Heart of Holland Chorus The Heart of Holland Chorus is een zanggroep die zich gespecialiseerd heeft in vier stemmig close harmony zingen. Opgericht in is zij een van de grondleggers van barbershop harmony zingen in Nederland en de oudste barbershop mannengroep van Nederland. De vereniging telt op dit moment ruim 30 leden. Vrouwenkoor RefreshSing Een expressief, meerstemmige vrouwenkoor met een eigentijds repertoire uit verschillende muziekstijlen. Er wordt meerstemmig gezon gen variërend van 2-6-stemmig. Sommige koorleden zingen solopartijen. In 1980 is dit koor als huiskamerkoor gestart. Zeemanskoor de Brulboei In 1997 is een aantal leden van het Nieuwegeins Mannen Koor met elkaar zeemansliederen gaan zingen. Het toenmalige koor is inmiddels opgeheven, maar heeft als Zeemanskoor De Brulboei een doorstart gemaakt. Inmiddels is de Brulboei uitgegroeid tot een koor met 65 zangers. Overige culturele amateurkunstorganisaties Atelier galerie d Oude Werf In dit atelier worden zowel exposities van hedendaagse kunst gehouden als uiteenlopende schildercursussen. Het atelier wordt gerund door particulier initiatief en zonder subsidie. Filmtheater Nieuwegein Het filmtheater Nieuwegein, onderdeel van DE KOM, verzorgt het aanbod van Art-house films in Nieuwegein. In de voormalige Wolff bioscoop worden minimaal twee maal per maand films gedraaid, die niet in het reguliere filmaanbod zitten. Fotoclub Nieuwegein Fotoclub Nieuwegein is een club met bijna 25 leden (mannen en vrouwen) die van fotografie hun hobby hebben gemaakt. Fotoclub Nieuwegein is opgericht in 1974 onder de naam Fotoclub Hoog Zandveld. Vanaf 1984 draagt de club zijn huidige naam. 7

8 Fotogroep FotoGein FotoGein is opgericht in maart 1979 door een aantal enthousiaste buurtbewoners van de wijk Batau-Noord in Nieuwegein. FotoGein bestaat sinds haar oprichting uit ruim dertig leden. De doelstelling van FotoGein is het bevorderen van de amateurfotografie en het stimuleren van elkaar d.m.v. opbouwende kritiek. Kunstenaarscentrum Nieuwegein (KCN) Het KCN is een vereniging van kunstenaars uit Nieuwegein en omstreken en beschikt over een eigen galerie waar regelmatig exposities gehouden worden. Met de galerie en andere activiteiten, zoals workshops en een open atelier, streeft het KCN ernaar een ontmoetingsplaats te zijn voor i edereen die geïnteresseerd is in kunst en een platform te bieden om kunst onder de aandacht te brengen van het publiek. Open Atelier Landstad Open Atelier Landstad is een groep van kunstschilders in Nieuwegein. Elk jaar kiezen de twintig leden van Open A telier Landstad samen het thema voor de jaarlijkse expositie. Stichting Kunstgein De Stichting Kunstgein is een organisatie op cultureel gebied die in 2011 is opgericht. KunstGein wil mensen boeien en verras sen. KunstGein streeft tevens naar eenvoud: kunst is voor iedereen, voor oud én jong en voor mensen die niet van kunst houden. Hiertoe organiseert zij exposities, workshops, lezingen, voordrachten, voorlichtingsbijeenkomsten, excursies en de Atelierroute Nieuwegein, die eenmaal per twee jaar gehouden wordt. Stichting Kunstmarkt Nieuwegein In Nieuwegein wordt jaarlijks een Kunstmarkt georganiseerd. De Kunstmarkt Nieuwegein is een laagdrempelig evenement dat ieder een in Nieuwegein en omstreken de gelegenheid geeft om in een ongedwongen sfeer kennis te maken met kunst. De organisatoren zorgen ieder jaar voor een wisselend en gevarieerd aanbod van kunstenaars uit de regio, de rest van Nederland en zelfs uit het buitenland. Stichting Theater Totaal Theater Totaal is in 1996 opgericht naar een initiatief van Jan Lommers, met als doel mensen met een verstandelijke beperking mogelijkheden te bieden om hun aanleg voor muziek of theater te ontplooien. Op de muziek- en theaterwerkplaats in DE KOM, werken deelnemers driemaal per week aan de ontwikkeling van hun artistieke vaardigheden. Ze worden daarin begeleid door docenten uit diverse kunstvakopleidingen die beschikken over didactische en pedagogische vaardigheden. Theater Totaal bestaat uit drie groepen; de twee bands Knock-Out en Buiten Westen en theatergroep Kraak. 8

9 Pop De gemeente Nieuwegein wil poppodiumactiviteiten stimuleren. Dit gebeurt door het organiseren van nieuwe evenementen, door be staande initiatieven te ondersteunen en nieuwe verbanden te leggen tussen inwoners en organisaties. Denk aan het Geinbeat Festival in de zomer, maar ook de huiskamerconcerten tijdens Gluren bij de buren. En zowel op bestaande podia als bijzondere locaties, zoals City Plaza, de Bibliotheek en de markt! Het stimuleren van lokaal talent in de kroeg om de hoek, maar ook gevestigde artiesten op grotere locaties. De gemeente Nieuwegein biedt advies, ondersteuning en financiële hulp aan iedereen in Nieuwegein die popmuziek wil laten horen. Stichting Geinbeat In 1995 is de Stichting Geinbeat opgericht. De stichting heeft onder andere tot doel het bevorderen van popmuziek in de gemeente Nieuwegein. De stichting tracht dit doel te bereiken door het jaarlijks organiseren van een popfestival en van alle andere activiteiten die zij zich hiertoe geëigend acht. Het Geinbeatfestival werd in 2014 voor de 20e keer georganiseerd. Stichting Vrienden van Muziek De Stichting Vrienden van Muziek is een organisatie die zich richt op het creëren van een ontmoetingsplek voor jongeren en oe fenplek voor bandjes Nieuwegein. De Vrienden van Muziek, een bijzonder jongereninitiatief in Nieuwegein, willen meer bereiken voor de stad: méér vrienden onder jongeren, méér chillen, méér oefenlocaties voor bandjes en méér gelegenheid om laagdrempelig podiumervaring op te doen. Galecopfestival Galepop is een jaarlijks terugkerend popfestival dat wordt gehouden in de periode maart/ april. De sporthal Galecop wordt ieder jaar omg ebouwd tot een heus poppaleis. Galepop is ontstaan met het idee om een jaarlijks evenement te organiseren voor de wijk Galecop. He t festival zal in 2015 voor de 10e keer worden georganiseerd. De organisatie wordt gedaan door een vaste groep vrijwilligers uit Nieuwegein. Gluren bij de buren Met Gluren bij de buren wordt een bijdrage geleverd aan het gezellig maken van de wijken en het ondersteunen van de lokale amateurkunst. Inwoners van Nieuwegein stellen hun woonkamer beschikbaar en bands/ artiesten uit Nieuwegein en omgeving treden op tegen een onkostenvergoeding. 9

10 Kunst in de openbare ruimte De gemeente Nieuwegein heeft vanaf het begin van zijn ontstaan, ingezet op de beeldende kunst. Vanuit de bevolking werd gevraagd om elementen in te voegen om de herkenbaarheid van de wijken te vergroten en om de eenvormigheid te doorbreken. Bewonersparticipatie maakt onderdeel uit van het ontstaansproces van het kunstwerk. Op veel plaatsen in de openbare ruimte in Nieuwegein zijn beelden of kunstobjecten te vi nden, zoals bij winkelcentra, scholen en in parken. Ieder kunstobject draagt bij aan de verfraaiing van de omgeving. Nieuwegein hee ft op dit moment ruim 50 beelden in de openbare ruimte, die alle middels structureel onderhoud in goede staat gehouden worden. Voor de komende jaren gaan we verbindingen zoeken met andere groepen binnen zorg en welzijn en met jongeren en ouderen. Het t hema ' tijdlagen' binnen de historie en in het heden van Nieuwegein zal als een rode draad door projecten en activiteiten lopen. Participatie b lijft ook een belangrijk thema. 10