Beleidsartikelen. 7.1 Algemene beleidsdoelstelling

Transcriptie

1 BELEIDSARTIKEL 7 INKOMENSGARANTIE VOOR HERKEURDE ARBEIDSONGESCHIKTEN 7.1 Algemene beleidsdoelstelling Het bieden van een inkomensvoorziening aan oudere herkeurde arbeidsongeschikten die op basis van het na 1994 voor hen geldend arbeidsongeschiktheidscriterium minder arbeidsongeschikt werden bevonden. Ten gevolge van herbeoordeling op grond van de Wet terugdringing beroep op de arbeidsongeschiktheidsregelingen, van 7 juli 1993, (wet TBA) verliest een aantal uitkeringsgerechtigden geheel of gedeeltelijk hun arbeidsongeschiktheidsuitkering. Zij zullen, als zij geen werk kunnen vinden, onmiddellijk dan wel op termijn, een beroep moeten doen op de Algemene Bijstandswet (Abw), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijke arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) of de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), die een partnerinkomens- of vermogenstoets kennen. Deze situatie werd voor de groep oudere arbeidsongeschikten en arbeidsongeschikten die reeds lang op een uitkering waren uitgewezen ongewenst geacht, met name gezien de arbeidsmarktpositie van betrokkenen. Aan oudere herkeurde arbeidsongeschikten wordt daarom een minimuminkomen dan wel een aanvulling tot dat minimuminkomen verstrekt. Hiertoe is de tijdelijke Wet Beperking Inkomensgevolgen Arbeidsongeschiktheidscriteria (Bia) in het leven geroepen. De Bia voorkomt dat oudere herkeurde arbeidsongeschikten (veelal na afloop van een werkloosheidsuitkering) een beroep moeten doen op bijstand. De Bia voorziet in een uitkering ter hoogte van maximaal 70% van het minimumloon. De Bia is een overgangsregeling voor een steeds kleiner wordende groep uitkeringsgerechtigden. Uit doelmatigheidsoverwegingen is de Bia geen onderwerp van evaluatie-onderzoek. 7.2 Operationele doelstellingen 1. Zorgdragen dat op een doeltreffende en doelmatige wijze een minimum inkomensvoorziening aan oudere herkeurde arbeidsongeschikten wordt verstrekt. 2. Het voorkomen en tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik van de Bia door middel van preventie, controle, opsporing en afdoening. Operationele doelstelling 1: zorgdragen dat op een doeltreffende en doelmatige wijze een minimum inkomensvoorziening aan oudere en herkeurde arbeidsongeschikten wordt verstrekt. Bia-gerechtigden zijn (als men na 1 augustus 1993 als gevolg van herkeuring het recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering (gedeeltelijk) verliest): + Arbeidsongeschikten die op 1 augustus 1993 reeds recht hadden op een AAW- of een WAO-uitkering en op die dag 45 jaar of ouder waren. + Arbeidsongeschikten die op 31 december 1986 in de leeftijd van 35 jaar of ouder waren en zowel op die datum als ook op 31 juli 1993 een AAW- of WAO-uitkering ontvingen. Voorwaarde is daarbij dat zij geen recht meer hebben op een werkloosheidsuitkering. 84

2 Tabel 7.1 Prestatie-indicator operationele doelstelling De hoogte van een Bia-uitkering is gelijk aan een vervolguitkering in de WW. Eind 2004 zullen naar verwachting ruim 850 mensen in beginsel recht hebben op een Bia-uitkering. Een Bia-uitkering wordt verstrekt tot het bereiken van de 65-jarige leeftijd. Ultimo 2016 zal het uitkeringsrecht op basis van de Bia vervallen. De Bia wordt uitgevoerd door het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) die de loondervingregelingen uitvoert. SZW richt zich op de doelmatigheid, tijdigheid en rechtmatigheid van de uitvoering door het UWV. Doelgroepen Criterium Realisatie Bia Tijdigheid Bia Bia Rechtmatigheid Bia 93% Bronnen: UWV (jaarplan 2002; jaarplan 2003; jaarverslag 2002). Aangezien het grootste gedeelte van de werkzaamheden van het UWV en de bijbehorende uitvoeringskosten betrekking heeft op de werkloosheiden arbeidsongeschiktheidregelingen wordt de tijdigheid van de Bia ondergebracht onder de reguliere verantwoordingsinformatie en niet als prestatie-indicator. Conform het controleprotocol dat op 19 september 2002 aan de Tweede Kamer is voorgelegd, is met het UWV afgesproken dat de rechtmatigheid niet afzonderlijk op wetsniveau, maar voor de gehele uitvoering wordt bekeken. Zodoende heeft de rechtmatigheid van Bia de status van verantwoordingsinformatie en niet van prestatieindicator. Naast de hier genoemde indicatoren, heeft de Minister in samenspraak met het UWV tevens indicatoren ontwikkeld op het gebied van handhaving en klantgerichtheid. Het betreft hier specifieke aansturingsindicatoren die geen directe relatie hebben met de doelstellingen van de Bia. In de loop van 2004 zal de Tweede Kamer via het jaarverslag UWV over 2003 en de begroting van SZW voor 2005 geïnformeerd worden over deze indicatoren. Operationele doelstelling 2: het voorkomen en tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik van de Bia door middel van preventie, controle, opsporing en afdoening. SZW richt zich op handhaving van de regelgeving waarbij misbruik en oneigenlijk gebruik moet worden voorkomen en bestreden. Daartoe worden preventieve maatregelen genomen en controlemiddelen ingezet, vindt opsporing plaats en worden overtredingen en fraude afgedaan door middel van sanctie-oplegging (boetes en gehele of gedeeltelijk weigering van de uitkering) en terug- en invordering van ten onrechte verstrekte uitkeringen. Het UWV levert daarvoor inspanningen op het gebied van preventie, controle, opsporing en afdoening. Hierbij dienen overtredingen en fraude zoveel mogelijk aan het licht te worden gebracht en afgehandeld. Het UWV registreert de fraudeconstateringen betreffende de Bia niet afzonderlijk maar in een samengestelde werkloosheidsstatistiek. Deze is opgenomen in premieartikel 1 (inkomensgarantie bij werkloosheid) van het onderdeel premiegefinancierde sociale verzekeringsuitgaven. 85

3 Tabel 7.2 Prestatie-indicator operationele doelstelling 2 De tabel voor de WW wordt hier herhaald: Doelgroepen Criterium Realisatie WW % afdoening 94% 100% 100% Bovenstaande indicator heeft betrekking op de laatste fase van de handhavingsketen. 7.3 Budgettaire gevolgen van beleid Tabel 7.3: Budgettaire gevolgen van beleid (x 1 000) Nr Artikelonderdeel/omschrijving Totaal verplichtingen Totaal uitgaven Apparaatsuitgaven Personeel Materieel Programmauitgaven Uitkeringslasten Uitvoeringskosten Ontvangsten Bronnen: SZW (slotwet); UWV (februarinota financiële ontwikkeling UWV-fondsen). Tabel 7.4: Budgetflexibiliteit 7.4 Budgetflexibiliteit De budgetflexibiliteit van de programma-uitgaven is vrijwel nihil. De Bia is een openeinderegeling, waarvan de uitgaven worden bepaald door het uitkeringsrecht van de doelgroep en de uitkeringsvoorwaarden. Deze zijn in de wet- en regelgeving vastgelegd. De uitgaven kunnen alleen worden aangepast door wijzigingen in de wet- en regelgeving. Beleidsartikel (x 1 000) Totaal geraamde kasuitgaven Waarvan apparaatsuitgaven 23 Programmauitgaven % % % % % Waarvan op 1 januari Juridisch verplicht Bestuurlijk maar niet juridisch gebonden Beleidsmatig gereserveerd ogv een regeling of beleidsprogramma Beleidsmatig nog niet ingevuld Totaal

4 De in dit artikel opgevoerde uitvoeringskosten zijn afgestemd op de bijbehorende taken. De uitvoeringskosten worden vastgelegd door de minister van SZW, wanneer hij jaarlijks uiterlijk 1 december zijn goedkeuring verleend aan het UWV-Jaarplan voor het komende jaar. Wijzigingen in de wet- en regelgeving die een afname of toename van de uitvoeringskosten tot gevolg hebben, leiden tot een aanvulling op dit plan. Bij de verdeling is uitgegaan van de wettelijke verplichting tot het uitbetalen van uitkeringen in 2003 en In verband met het al toegezegde budget uitvoeringskosten 2003 aan het UWV is ook dat budget als juridisch verplicht te beschouwen. Voor de jaren 2005 en verder is uitgegaan van beleidsmatig gereserveerde bedragen voor de uitkeringslasten en voor de uitvoeringskosten van bestuurlijk gebonden bedragen. Voor beide geldt dat alleen wijzigingen in de wetgeving leiden tot flexibiliteit. 7.5 Veronderstellingen van beleid De groep die recht heeft of nog kan krijgen op een Bia-uitkering bestaat uit mensen met een WAO-uitkering die op 1 augustus 1993 reeds recht hadden op een AAW- of WAO-uitkering en daarbij aan bepaalde leeftijdscriteria voldoen. Deze groep wordt steeds kleiner vanwege uitstroom door pensionering. In verband met herbeoordelingen om de vijf jaar is het grootste deel van deze groep al één of meerdere malen herkeurd. Verwacht wordt dat uit toekomstige herkeuringen weinig instroom in de Bia voort zal komen. Mensen die een Bia-uitkering ontvangen, zullen voor het merendeel uitstromen bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd. Vanwege de criteria van de Bia zullen de laatste Bia-gerechtigden uitstromen in Gezien de verwachte geringe instroom en de verwachte uitstroom wordt een langzame afname van het aantal Biauitkeringen tussen 2004 en 2016 verwacht. De Bia voorziet in een inkomen of een aanvulling op het inkomen tot het relevant sociaal minimum. De gemiddelde Bia-uitkering is dus onder meer afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid na herkeuring, het dagloon van de eventuele WAO-uitkering en het relevant sociaal minimum. Er zijn geen redenen om aan te nemen dat op deze punten substantiële wijzigingen zullen optreden. De gemiddelde uitkering wordt daarom constant verondersteld. Tabel 7.5: Kengetallen Gemiddeld jaarvolume aantal uitkeringen (x 1 jaaruitkering) Gemiddelde uitkering* (x 1) * Incl. sociale lasten, excl. uitvoeringskosten. 87

5 Grafiek 7.1: Begroting versus realisatie Bia Begroting Realisatie 7.6 VBTB-paragraaf SZW werkt in overleg met het UWV aan het opstellen van prestatieindicatoren ter sturing van de begrotings-, controle- en verantwoordingscyclus van het UWV. In de periode tot 2005 geldt hiervoor een groeipad. Er zal nader worden bezien in hoeverre prestatiegegevens voor de Bia kunnen worden opgenomen. Het UWV registreert de fraudeconstateringen inzake de Bia momenteel in een samengevoegde werkloosheidsstatistiek. Het streven is om vanaf de begroting 2005 voor de Bia apart handhavingsindicatoren beschikbaar te hebben. Tabel 7.6: Beschikbare en beschikbaar komende prestatie-indicatoren Operationele doelstelling Informatie Stand van zaken tijdigheid Beschikbaar 2 rechtmatigheid Beschikbaar % afdoening Waarschijnlijk vanaf Incassoratio Waarschijnlijk vanaf