Liturgie Choral Evensong

Transcriptie

1 Evensong (1897) - John Melhuis Strudwick ( ) Liturgie Choral Evensong Zondag 2 februari 2014 Voorganger Organist M.m.v. ds. Johan Plante Rienk Bakker de Vespercantorij o.l.v. Ko Zwanenburg Nicolaïkerk Utrecht

2 Choral Evensong H et dagelijks zingen van de Evensong behoort tot de vaste taken van ieder Engels koor, verbonden aan kerk, kathedraal of college. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vele (Engelse) componisten zich hebben toegelegd op het schrijven van muziek die in deze Choral Evensongs kan worden gezongen. De liturgie van de Choral Evensong is al eeuwenlang dezelfde en staat als een huis met haar Psalmen, haar twee schriftlezingen ( Lessons ), gevolgd door de Canticles, bestaande uit het Magnificat (de lofzang van Maria) en het Nunc Dimittis (de lofzang van Simeon). De oorsprong van de Evensong Het bidden van het getijdengebed heeft een lange geschiedenis in de Christelijke kerk. De jonge Kerk ontleende deze gebedstijden aan de liturgie van de Tempel in Jeruzalem. Daar werd rond het avondoffer en het morgenoffer gebeden; en bij het derde, het zesde en het negende uur. Vooral uit het boek der Psalmen werd veelvuldig geput. De oproep van Paulus om zonder ophouden te bidden (1 Thess. 5, 17) werd haast letterlijk ter harte genomen door monniken en kluizenaars die in gemeenschappen leefden. Zo ontstonden de Vespers, Completen, Metten, Lauden, de (later weer verdwenen) Primen, Terts, Sext en Noon, zoals o.a. vastgelegd in de Regel van Benedictus. Vooral in de kloosters vond zo dit voortdurend gebed plaats, op vaste tijden, iedere dag weer. Met de Reformatie verdwenen de kloosters in Engeland, en daarmee het traditionele koorgebed. Echter, de Anglicaanse aartsbisschop Thomas Cranmer ( ) zorgde voor een Engelse vertaling en herschikking van het getijdengebed. De Metten en Lauden (met enkele elementen van de Primen) combineerde hij tot de Mattins of Morning Prayer en de Vespers en Completen voegde hij samen tot Evensong of Evening Prayer. De Schriftlezing kreeg een belangrijke plaats in deze twee overgebleven gebedstijden. Zo werd in een jaar het Oude Testament in zijn geheel en het Nieuwe Testament tweemaal gelezen. De 150 Psalmen werden zo verdeeld over het dagelijkse Morning en Evening Prayer, dat het gehele Psalter in een maand gereciteerd werd. In 1544 verschenen de eerste liturgische teksten van de hand van Thomas Cranmer in het Engels. Vrij snel daarna in 1549 verscheen het eerste Book of Common Prayer. Naast de liturgie van de Holy Communion en de liturgieën voor andere diensten, vonden die van de Mattins en Evensong hierin hun plaats. Na enkele revisies vond het Book of Common Prayer zijn uiteindelijke vorm in Het is deze orde van de Evensong die nog altijd veel gebruikt wordt in de Anglicaanse kerken.

3 Stilte De kaarsen worden aangestoken Inleidende muziek Cantorij Turn back, o man m. Gustav Holst ( ) / t. Clifford Bax ( ) Voorbereidingsgebed Turn back, O man, forswear thy foolish ways. old now is earth, and none may count her days. yet thou, her child, whose head is crowned with flame, still wiltlnot hear thine inner God proclaim, Turn back, O man, forswear thy foolish ways. Earth might be fair and all men glad and wise. age after age their tragic empires rise, built while they dream, and in that dreaming weep: would man but wake from out his haunted sleep, earth might be fair and all men glad and wise. Earth shall be fair, and all her people one: nor till that hour shall God's whole will be done. Now, even now, once more from earth to sky, peals forth in joy man's old undaunted cry: Earth shall be fair and all her folk be one! V. Heer, open Gij mijn lippen C. en mijn mond verkondigt uw lof V. Kom, o God mij verlossen. C. Heer kom mij spoedig helpen V. Aan Vader, Zoon en Heilige Geest de glorie, C. nu en altijd en de eeuwen der eeuwen. Amen V. Zegent de Heer C. De Naam des Heren zij geprezen

4 Zingen 1. (allen) Loof de koning, heel mijn wezen (lied 103c NLB) t. Henry Francis Lyte Praise my soul, the King of heaven v. Willem Barnard / m. John Goss 2. (allen) Loof Hem als uw vaderen deden, eigen u zijn liefde toe, want Hij bergt u in zijn vrede, zegenend wordt Hij niet moe. Loof uw Vader, loof uw Vader, tot uw laatste adem toe. 4. (allen) Snel vergaan de mensenkinderen als de bloemen op het veld. God alleen is onverminderd steeds dezelfde sterke held! Loof de Heer van dood en leven, Hem die onze dagen telt. 3. (cantorij) Ja, Hij spaart ons en Hij redt ons, Hij kent onze broze kracht. Hij bewaart ons, Hij ontzet ons van de boze en zijn macht. Loof uw Heiland, loof uw Heiland, die het licht is in de nacht. 5. (allen) Engelen, zing ja en amen met de koning oog in oog! Zon en maan, buig u tezamen en gij sterren hemelhoog! Loof uw Schepper, loof uw Schepper, loof Hem, die het al bewoog! - 4 -

5 Cantorij Psalm 46 Chant m. Christiaan Winter (1967) Voor de koorleider. Van de Korachieten. Op de wijs van De jonge vrouwen. Een lied. God is voor ons een veilige schuilplaats, een betrouwbare hulp in de nood. Daarom vrezen wij niet, al wankelt de aarde en storten de bergen in het diepst van de zee. Laat de watervloed maar kolken en koken, de hoge golven de bergen doen beven. sela Een rivier, wijd vertakt, verblijdt de stad van God, de heilige woning van de Allerhoogste. Met God in haar midden stort zij niet in, vroeg in de morgen komt God haar te hulp. Volken roeren zich, rijken storten ineen, zijn donderstem klinkt de aarde siddert. De HEER van de hemelse machten is met ons, onze burcht is de God van Jakob. sela Kom en zie wat de HEER heeft gedaan, verbijsterend is wat hij op aarde verricht: wereldwijd bant hij oorlogen uit, bogen breekt hij, lansen verbrijzelt hij, wagens verbrandt hij in het vuur. Staak de strijd, en erken dat ik God ben, verheven boven de volken, verheven boven de aarde. De HEER van de hemelse machten is met ons, onze burcht is de God van Jakob. sela Korte inleiding op de lezingen Schriftlezing Eerste Testament Hosea 11:

6 Cantorij Magnificat, de lofzang van Maria Charles Wood ( ) My soul doth magnify the Lord, And my spirit rejoiceth in God my Saviour. For He hath regarded the lowliness of His handmaiden. For behold, from henceforth all generations shall call me blessed. For He that is mighty hath magnified me, and holy is His Name. And His mercy is on them that fear Him, Throughout all generations. He hath shewed strength with His arm, He hath scattered the proud in the imagination of their hearts. He hath put down the mighty from their seat, And hath exalted the humble and meek. He hath filled the hungry with good things, And the rich He hath sent empty away. He remembering His mercy hath holpen His servant Israel, As he promised to our forefathers, Abraham and his seed, for ever. (doxologie) Glory be to the Father, And to the Son, And to the Holy Ghost; As it was in the beginning, Is now, and ever shall be, World without end. Amen Vertaling Mijn ziel maakt groot de Here, En mijn geest heeft zich verblijd over God, mijn Heiland, Omdat Hij heeft omgezien naar de lage staat zijner dienstmaagd. Want zie, van nu aan zullen mij zalig prijzen alle geslachten, Omdat grote dingen aan mij gedaan heeft de Almachtige. En heilig is zijn naam, En zijn barmhartigheid van geslacht tot geslacht voor wie Hem vrezen. Hij heeft een krachtig werk gedaan door zijn arm, En Hij heeft hoogmoedigen in de overleggingen huns harten verstrooid; Hij heft machtigen van de troon gestort en eenvoudigen verhoogd, hongerigen heeft Hij met goederen vervuld en rijken heeft Hij ledig weggezonden. Hij heeft Zich Israël, zijn knecht, aangetrokken, Om te gedenken aan barmhartigheid, Gelijk Hij gesproken heeft tot onze vaderen Voor Abraham en zijn nageslacht in eeuwigheid. (vert. Lucas 2: 46-56) - 6 -

7 Schriftlezing Tweede Testament Moment van bezinning 1 Petrus 1: Cantorij Nunc Dimittis, de lofzang van Simeon (Lucas 2: 29-32) Charles Wood Lord, now lettest Thou Thy servant depart in peace according to Thy word: For mine eyes have seen Thy salvation, Which Thou hast prepared before the face of all people; To be a light to lighten the Gentiles and to be the glory of Thy people Israel. Glory be to the Father and to the Son and to the Holy Ghost; As it was in the beginning is now, and ever shall be world without end. Amen. Vertaling Nu laat Gij, Here, uw dienstknecht gaan in vrede, naar uw woord, want mijn ogen hebben uw heil gezien, dat Gij bereid hebt voor het aangezicht van alle volken: licht tot openbaring voor de heidenen en heerlijkheid voor uw volk Israël.de glorie van Israël, uw gemeente! (Lucas 2: 29-32, vert. Naardense Bijbel) Ere zij de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, als in den beginne, nu en immer en van eeuwigheid tot eeuwigheid! Amen. Voorbeden V. De Heer zij met U C. Ook met u zij de Heer. V. Laat ons bidden. Heer ontferm U over ons C. Christus, ontferm U over ons. Heer, ontferm U over ons - 7 -

8 Zingen Onze Vader (uit: ZG VI, 101) t. S.L.S. de Vries / m. W. Vogel - 8 -

9 V. Toon ons Heer, uw barmhartigheid C. en geef ons uw zalige hulp V. Zegen, Heer, onze koningin Beatrix C. Verhoor ten dage als wij tot U roepen. V. Bekleed uw dienaren met gerechtigheid C. en laat uw volk zich in U verblijden. V. Heer, red uw volk C. en zegen uw erfdeel V. Geef vrede, Heer, in onze dagen, C. want niemand strijdt voor ons, dan Gij alleen. V. God, wil in ons een zuiver hart herscheppen; C. ontneem ons uw Heilige Geest niet. V. Heer, wil ons gebed verhoren C. Laat ons smeken tot U komen. Gebeden Stil gebed Allen Hymne De dag die wij van U ontvingen (uit Het liefste lied van overzee, 14) 1. (allen) t. Sytze de Vries naar John Ellerton Clement Scholefield - 9 -

10 2. (allen) Het zonlicht heeft ons wel verlaten, maar als ik straks mijn ogen sluit, dan blijft Gij door de nacht heen waken tot weer de dag wordt ingeluid. 3. (cantorij) Wanneer wij ons te slapen leggen wendt zich de aarde naar de zon. Haar licht zal and re mensen zeggen dat Gij het duister overwon. 4. (allen) Ontluiken elders dan haar stralen en wachten mensen op het licht, gun hun zo lang zij adem halen het lichten van uw aangezicht. 5. (allen) Op aarde blijft de lofzang klinken, nooit zal zij onderbroken zijn, zoals wie nu uw troon omringen zich laven aan uw zonneschijn. Zegening V: Laten wij heengaan in vrede

11 Orgelspel Als afsluiting van deze Evensong luisteren wij (zittend) naar postlude in d (C.V. Stanford, ) De collecte bij de uitgang is bestemd voor het Muziekfonds. De extra kerkmuziek in de Nicolaïkerk wordt betaald vanuit het Muziekfonds. Uw gift is van harte welkom. Overmaken kan ook, op rekeningnummer NL14 INGB t.n.v. de Wijkgemeente Nicolaïkerk o.v.v. Muziekfonds

12 Agenda Vespers Utrecht-Zuid, aanvang uur Zondag 16 februari 2014, Marcuskerk Karel Demoet, orgel Zondag 2 maart 2014, Nicolaïkerk Jazzvesper Dion Nijland, contrabas, Steven Kamperman, saxofoon Berry van Berkum, orgel M.m.v. de Vespercantorij o.l.v. Ko Zwanenburg Opmaak liturgie: Margriet van Dijk-Meijer