vmbo in het Wegwijs Met het vernieuwde vmboaanbod per schooljaar

Transcriptie

1 Met het vernieuwde vmboaanbod in Breda per schooljaar Wegwijs in het vmbo Wegwijs in het vmbo is een gezamenlijke uitgave van de vmbo-scholen in Breda: Prinsentuin van Cooth Scala Tessenderlandt-vrl Christoffel De Rotonde Kompas november 2011 Een brochure voor ouders van basisschoolleerlingen groep 7/8 en voor leerkrachten van groep 7/8 Deze brochure wordt aangeboden door de Bredase vmbo-scholen: Prinsentuin van Cooth, Scala, Tessenderlandt-vrl, Christoffel, De Rotonde en Kompas.

2 Inhoudsopgave Wegwijs in het vmbo 02 Interview Sjoerd Pals 03 De vier leerwegen in het vmbo 05 Interview Stijn Rademakers 06 Het onderwijs 07 Interview Rian Verwijst 08 Extra begeleiding in het vmbo 09 Interview Myrthe van Gils 10 Sectoren en programma s 11 Interview Tom Rutten 13 Vervolgopleiding 15 Interview Mattijn en Tessie Koekkoek 16 Bijlagen 01 Overzicht gewijzigd onderwijsaanbod vmbo in Breda met ingang van 1 augustus Overwegingen om rekening mee te houden bij de schoolkeuze Nuttige webadressen Vmbo-scholen in Breda 23 Colofon 24 Wegwijs in het vmbo

3 Wegwijs in het vmbo Een brochure voor ouders van basisschoolleerlingen groep 7/8 en voor leerkrachten van groep 7/8 Wat is het vmbo? Het vmbo staat voor voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs. Dat houdt in dat het vmbo de leerlingen voorbereidt en laat oriënteren op allerlei soorten werk en beroepen en op de opleidingen die daarbij horen. Vervolgonderwijs is verplicht, want op een aantal uitzonderingen na moeten alle jongeren een startkwalificatie halen, dat wil zeggen een diploma van de havo, het vwo of het mbo op niveau 2. Voorbereiding en oriëntatie zijn dus de belangrijkste functies van het vmbo. Een vmbo-opleiding duurt in principe vier jaar. Het vmbo werkt Ouders van kinderen op het vmbo merken vaak dat hun kinderen in het eerste leerjaar veel zelfvertrouwen opbouwen, dat zij een enorme ontwikkeling doormaken en met hoge cijfers thuiskomen. Allemaal positieve dingen waar het kind en de rest van het gezin profijt van hebben. Natuurlijk schuilt er in elk kind een talent. Maar een prettige, veilige leeromgeving en de juiste aandacht zorgen ervoor dat het er ook uit komt. maar hoe? Om u wegwijs te maken in het onderwijstype vmbo hebben we algemene informatie bij elkaar gezet: wat is het vmbo, welke termen komt u tegen in het vmbo, hoe zit het in elkaar, wat zijn de mogelijkheden met een vmbo-diploma en waar kunt u overige interessante informatie vinden. We hebben de medewerking gevraagd van een zestal gezinnen die hun ervaring met een van de vmbo-scholen in Breda met u delen. Na het lezen van de brochure heeft u een betere kijk op het vmbo. 2

4 INTERVIEW Naam: Sjoerd Pals (16 jaar) uit Terheijden School: Tessenderlandt Klas: vierde leerjaar Voertuigentechniek, kaderberoepsgerichte leerweg Moeder: Leni Pals Beroep: Eigenaar minicamping Sjoerd Pals maakte bewuste keuze voor het vmbo: Ik ben geen studeermannetje, maar een DOEmannetje! Ik wist al wat ik wilde worden toen ik in groep 8 zat. Ik wou voertuigentechniek gaan doen; lekker sleutelen aan auto s en trekkers. Sjoerd Pals (16) zit in de vierde klas kaderberoepsgerichte leerweg op Tessenderlandt in Breda. Hij maakte een heel bewuste keuze voor het vmbo. We zitten bij Sjoerd thuis in de keuken van de boerderij en minicamping t Mostoch, net buiten Terheijden. Er is veel groen en ruimte, en ook een grote schuur om te sleutelen. Sjoerd heeft dan ook al een oude Kever die hij aan het opknappen is. Ik wilde net als mijn oudste broer graag de techniek in. Hij zat ook op Tessenderlandt. Als ik een garage binnenstap en de olie ruik, denk ik: hier moet ik zijn! Leren in de praktijk Zijn moeder, Leni Pals, benadrukt dat de keuze voor het vmbo heel bewust was: Het was een weloverwogen beroepskeuze; hij wilde per se voertuigentechniek gaan doen. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer jongens de techniek in willen, ze beter de kaderberoepsgerichte leerweg kunnen gaan doen dan de theoretische leerweg. Hij leert nu zoveel in de praktijk, dat hij een betere basis heeft voor het mbo, dan wanneer hij alleen theoretisch geschoold zou zijn. Sjoerd sleutelt graag in de schuur aan zijn oude Kever. 3

5 Sjoerd had een hogere Cito-score dan benodigd voor het niveau dat hij nu volgt. Hij lacht: Ik ben geen studeermannetje, maar een doemannetje! Hierna ga ik naar het mbo. Ik wil uiteindelijk naar de infanterie bij de landmacht. Die grote zware trucks, dat is het echte werk! Via vmbo naar mbo Volgens Leni is de weg naar het mbo beter via het vmbo. Voorop staat natuurlijk dat je kind tevreden moet zijn. Maar het vmbo geeft een goede ondergrond voor het mbo, omdat je al twee jaar met techniek bezig bent. Het is een goede basis. Leni heeft vier kinderen, twee op het vmbo, twee op een havoschool. Ik heb altijd een positief beeld gehad van het vmbo. Ik wilde ook graag dat mijn kinderen erheen gingen. Ik heb ook goede ervaringen met de school. Het voelt warm en betrokken. Ze weten daar wie je bent. Ja, ik ben heel positief. Sjoerd herinnert zich nog de eerste keer dat hij de school binnenstapte. Van buiten dacht ik: oh jee. Toen ik binnen was, was het goed. Ik voelde me op mijn gemak, al was ik de enige uit Terheijden die erheen ging. Maatschappelijk betrokken Ook voor kinderen die nog niet weten welke richting ze op willen, is het vmbo een goede keuze. In de eerste twee basisjaren kun je kennismaken met de verschillende richtingen die er zijn. Aan het einde van het tweede jaar maak je een keuze voor een richting. Leni: Ik vind het goed dat ze in die eerste jaren ook vakken krijgen als maatschappijleer en zorg. Een kind op het vmbo is daar allemaal niet zo mee bezig. Ze moeten bijvoorbeeld een keer koken en ze leren dingen waardoor ze bewuster in de maatschappij gaan staan. Als ze zoiets op school krijgen, nemen ze het vaak makkelijker aan, dan wanneer je dat als ouder probeert bij te brengen. Sjoerd vindt het vmbo een goede keuze. Ik heb er veel geleerd en ga best graag naar school. Sjoerd en zijn moeder Leni Pals zijn blij met hun keuze voor het vmbo. 4

6 De vier leerwegen in het vmbo Leerwegen Het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) bestaat uit zogeheten leerwegen. Een leerweg is de route die een leerling volgt na de onderbouw. De vier leerwegen zijn: de theoretische leerweg (tl of mavo); de gemengde leerweg (gl); de kaderberoepsgerichte leerweg (kb); de basisberoepsgerichte leerweg (bb). Alle vier de leerwegen leiden naar het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). De theoretische leerweg is het beste te vergelijken met de oude mavo. De meeste scholen noemen deze leerweg ook nu nog mavo. Een diploma van de theoretische leerweg geeft toegang tot vakopleidingen (niveau 3) en middenkaderopleidingen (niveau 4) van het mbo. Met een diploma van de theoretische leerweg kun je ook naar de havo. De gemengde leerweg is van hetzelfde niveau als de theoretische leerweg en bereidt de leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen (niveau 3 of 4) van het mbo. Het verschil met de theoretische leerweg is dat je in de gemengde leerweg één theorievak inwisselt voor één beroepsgericht vak. Het niveau van de theorievakken is gelijk. Ook met een diploma van de gemengde leerweg kan je naar de havo. De kaderberoepsgerichte leerweg richt zich op de beroepspraktijk en bereidt de leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen (niveau 3 en 4) van het mbo. De basisberoepsgerichte leerweg bereidt voor op de basisberoepsopleidingen (niveau 2) van het mbo. Binnen de basisberoepsgerichte leerweg bestaan verschillende maatwerktrajecten, zoals het leer-werk traject. Dit is een leerwijze met veel ruimte voor stage of werk die de mogelijkheid geeft tot doorstroom naar niveau 2, mits het een mbo-opleiding betreft in dezelfde richting. Verschil tussen de leerwegen De vier leerwegen verschillen in: 1. het niveau waarop de leerlingen de leerstof krijgen aangeboden; 2. de tijd die besteed wordt aan praktijkvorming en aan theorie; 3. het niveau waarop de leerling in het vervolgonderwijs instroomt. Leerwegkeuze aan het eind van het tweede leerjaar De definitieve keuze voor een leerweg hoeft officieel pas aan het eind van het tweede leerjaar gemaakt te worden. Die keuze bepaalt de school in overleg met de leerling en diens ouders. De keuze is afhankelijk van de resultaten die de leerling tot dan toe behaald heeft en de manier waarop de leerling zich ontwikkelt. 5

7 INTERVIEW Naam: School: Scala Klas: Vader: Stijn Rademakers (15 jaar) uit Oosterhout derde leerjaar mavo René Rademakers Beroep: Directeur van accountantskantoor De vader van Stijn Rademakers is lid van de Oudercommissie van Scala. We houden graag gevoel met de school van onze zoon Stijn Rademakers uit Oosterhout heeft zijn school, de mavo van Scala in Teteringen, zelf uitgekozen. Zijn ouders toonden zich destijds zeer betrokken bij zijn schoolkeuze en zijn dat sindsdien ook bij de school waar hij alweer twee jaar met veel plezier heen gaat. Vader René zit in de Oudercommissie en wil graag betrokken zijn bij Stijns mavo-periode. Meteen op zijn plek René Rademakers vertelt: Toen Stijn in groep 7 zat, hebben we ons al georiënteerd in de regio. Met een zeer waarschijnlijk mavo-advies in ons hoofd, hebben we op internet de scholen bekeken die in aanmerking kwamen. Toen enige tijd later de Open dagenkalender in de krant verscheen, hebben we drie scholen geselecteerd en bezocht. Zoon Stijn vult enthousiast aan: Toen ik bij Scala kwam, vond ik het daar meteen enorm gaaf. Het mooie gebouw, de frisse lokalen, de relaxte sfeer, alles trok mij aan, ook al lag deze school niet in mijn eigen woonplaats. Onze insteek is altijd geweest dat Stijn zich er op zijn plek moet voelen. Het is toch een investering voor vier jaar waar je het over hebt. Voor ons vormde de aanwezigheid van een vmbo bij Scala een bijkomend voordeel. Als hij dan toch een niveau te hoog zat, dan kon hij nog wisselen van opleiding binnen dezelfde school. Gelukkig is dat niet nodig geweest. Oudercommissie In de Oudercommissie krijgt René met diverse onderwerpen te maken, die hem een beeld geven hoe het er op zijn zoons school aan toe gaat. Ook vraagt de directeur wat de ouders van bepaalde zaken vinden. Zo werden de ouders uit Stijns klas betrokken bij de testfase van de nieuwe ouderportal. Een geweldig informatiemiddel en helemaal passend bij de huidige digitale communicatievormen. Als ik op de ouderportal inlog, kan ik de cijfers en het huiswerk van mijn zoon bekijken. Ik krijg een sms je van de school als Stijn bij een les gemist wordt. Sectorkeuze Inmiddels heeft Stijn zonder problemen de twee klassen uit de onderbouw doorlopen. De keuze voor een sector in de bovenbouw vond halverwege het tweede schooljaar plaats. De school verzorgde een voorlichtingsavond over de bovenbouw, waar Stijns ouders veel aan hebben gehad. Ook de leerlingen kregen deze informatie mee en gezamenlijk besloten ze dat de Economische kant het beste bij Stijn past. Ik zoek geen kantoorbaan, maar heb zo wel een brede basis. De oriëntatie op Stijns vervolgopleiding is hiermee ook van start gegaan. Als ik een passende vervolgopleiding voor Stijn moet kiezen, dan zou dat in elk geval geen havo zijn, maar een leuke mbo-opleiding, besluit René. Ze hebben er al een paar bekeken op internet. René en Stijn Rademakers op het kantoor van René. 6

8 Het Onderwijs De onderbouw In de eerste twee leerjaren, de onderbouw, moeten scholen verplicht de zogenoemde kerndoelen realiseren. Kerndoelen geven aan wat leerlingen moeten weten en kunnen om later in de maatschappij goed te kunnen functioneren, zowel als persoon, als burger en als werknemer. Ook wordt in de onderbouw de basis gelegd voor het vervolgonderwijs, om te beginnen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Scholen mogen zelf bepalen hóe zij de leerlingen de kerndoelen laten halen: met welke middelen, vakken, leergebieden, projecten, etc. Scholen besteden in de onderbouw ongeveer twee derde van hun tijd aan onderwijs dat met de kerndoelen te maken heeft. Het derde deel dat overblijft, mogen scholen zelf invullen. Op vmboscholen wordt in die tijd aandacht besteed aan onder meer loopbaanoriëntatie, taal en rekenen, sport en cultuur. Theorievakken De theorie komt aan bod in de theorievakken: onder andere Engels, Nederlands, wiskunde en economie. Ze worden in alle leerwegen gegeven, met een verschil in het niveau waarop ze worden aangeboden en het aantal waarin de leerling eindexamen moet doen. De theorievakken vormen het grootste deel van het lesprogramma in de eerste twee leerjaren. De theorievakken of algemeen vormende vakken (avo-vakken), zijn: Nederlands Engels Frans Duits Wiskunde Biologie Natuurkunde Scheikunde Aardrijkskunde Geschiedenis Economie Kunstvakken II LO II Maatschappijleer II Culturele en kunstzinnige vorming (CKV) Maatschappijleer Lichamelijke opvoeding (LO) Niet op alle scholen worden alle vakken apart gegeven. Sommige scholen geven de vakken gecombineerd in leergebieden. Bijvoorbeeld natuurkunde en scheikunde worden ook wel samengevoegd tot nask I. De bovenbouw De laatste twee leerjaren (de bovenbouw) zijn de examenjaren. In welke vakken een leerling examen doet, hangt af van de keuze voor een sector/programma. De beroepsvoorbereidende stage maakt onderdeel uit van het onderwijsprogramma in de bovenbouw. 7

9 INTERVIEW Naam: Rian Verwijst (15 jaar) uit Breda School: Prinsentuin Breda Klas: derde leerjaar, kaderberoepsgerichte leerweg Vader: Adrie Verwijst Beroep: Boekhouder je veel theorie nodig, maar die wil ik dan ook graag leren. In elk geval ga ik na het vmbo dierverzorging doen op het Prinsentuin College. Maar ik zou ook misschien naar een speciale paardenschool kunnen. Het maakt me eigenlijk niet uit wat ik ga doen, als het maar leuk is en ik het kan behalen. Een kantoorbaan zoals mijn vader die heeft, zou ik liever niet hebben. Voor een dagje vind ik dat wel interessant, maar niet voor altijd. Groot respect voor docenten Adrie Verwijst is zeer betrokken bij de school van zijn dochter. Volgens de Cito-score zou Rian naar de mavo kunnen. Het voordeel van een vmbo-brede school zoals Prinsentuin Breda, is dat je altijd nog naar een ander niveau kunt overstappen, zonder van school te hoeven veranderen. Ik ben trots dat mijn dochter op het vmbo zit. Doordat ik regelmatig op school te vinden ben, heb ik groot respect gekregen voor de docenten. Zij worden geconfronteerd met grote verschillen tussen leerlingen en ik zie dat ze daar heel goed mee omgaan in de klas. Het is een leuke, veilige en gezellige school. Het contact met de leraren en mentoren vindt Rian ook goed: Als jij of je ouders vragen hebben over iets, kun je altijd bellen met de mentor. Iedereen heeft daar zelfs het privénummer van. Maar ook met een andere begeleider of coördinator kun je contact opnemen. Ik ben er trots op dat mijn dochter naar het vmbo gaat Sinds de Open dag was ik meteen verliefd op Prinsentuin. Wat ik precies wilde, wist ik toen nog niet, maar ik voelde gewoon dat ik hier op mijn plek zou zitten. Aan het woord is Rian Verwijst, dochter van José en Adrie Verwijst. Rian heeft nog een iets oudere broer die op de havo zit. Ik denk dat het vooral belangrijk is dat een kind weet wat hij of zij wil worden, betoogt Adrie. Wij hebben nog een zoon die op de havo zit, maar die helemaal niet weet in welke richting hij verder wil. Hoewel hij wat beter kan leren, zie je bij hem dan ook een veel mindere motivatie voor school dan bij onze dochter. En dat is best jammer. Rian houdt ervan om het leren met de handen en de hersenen af te wisselen. Als ik maar een paar praktijkuren in de week krijg, dan ben ik helemaal gelukkig. Theorie is natuurlijk ook belangrijk en hoort er zeker bij. Ik wil later iets met paarden gaan doen, het liefst word ik paardenfysiotherapeut. Daarvoor heb 8

10 Extra begeleiding in het vmbo Leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) Lwoo is bedoeld voor leerlingen die in principe wel de capaciteiten in huis hebben om een leerweg in het vmbo succesvol af te ronden, maar voor wie extra begeleiding noodzakelijk is om daadwerkelijk een vmbodiploma te behalen. Lwoo is mogelijk in alle leerwegen. Elke school bepaalt zelf de wijze waarop de extra begeleiding plaatsvindt. Het verkrijgen van een lwoo-indicatie Scholen hebben de mogelijkheid om voor een leerling lwoo aan te vragen. Deze aanvraag moet gedaan worden bij de Regionale Verwijzingscommissie en is gebonden aan een aantal landelijk vastgestelde criteria die betrekking hebben op de capaciteiten en het welbevinden van de leerling. Die criteria zijn: de leerling heeft: een IQ dat ligt tussen de waarden 75 tot en met 90 een leerachterstand op minimaal twee van de vier domeinen: inzichtelijk rekenen; begrijpend lezen; technisch lezen; spellen. of de leerling heeft: een IQ dat ligt tussen de waarden 91 tot en met 120 een leerachterstand op tenminste twee van de vier domeinen: inzichtelijk rekenen; begrijpend lezen; technisch lezen; spellen; en een sociaal-emotionele problematiek. Leerlinggebonden financiering (rugzak) Ouders kunnen in aanmerking komen voor een leerlinggebonden budget als hun kind een lichamelijke of geestelijke handicap heeft, langdurig ziek is of een gedragsprobleem heeft. Hierdoor heeft het kind extra voorzieningen nodig om voortgezet onderwijs te kunnen volgen. Deze voorzieningen worden betaald van het leerlinggebonden budget, ook wel rugzak genoemd.het geld in de rugzak is, anders dan bij leerwegondersteunend onderwijs, gekoppeld aan het kind dat een indicatie heeft. Een indicatie moet in principe door de ouders worden aangevraagd bij een commissie voor indicatiestelling (CvI). In uitzonderlijke gevallen kan een school een indicatie aanvragen. 9

11 INTERVIEW Naam: School: Scala Klas: Vader: Myrthe van Gils (15 jaar) uit Oosterhout vierde leerjaar mavo Edwin van Gils Beroep: Accountmanager visverwerkend bedrijf Moeder: Angelique van Gils Beroep: Assistente orthodontist Ik wil later sportles gaan geven op deze school! Moeder Angelique heeft vroeger met veel plezier de mavo gevolgd in Oosterhout. Aanvankelijk zou dochter Myrthe daar ook naartoe gaan. We hebben de Open Dagen van verschillende scholen bezocht, maar ik vond Scala de leukste! De school sprak me meteen aan: al die vrolijke kleuren, het hele gebouw, de sfeer. Passend niveau Myrthe is enthousiast over haar school. Toen ik nog op de basisschool zat, dacht ik eerst dat ik naar de havo zou gaan. In groep 7 had iedereen het daar opeens over. Gelukkig ben ik toch naar het vmbo gegaan en volg ik daar de mavo. Mijn vriendinnetjes gingen wel naar een andere school en dat vond ik in het begin best vervelend. Eigenlijk kende ik helemaal niemand op mijn nieuwe school. Maar na de introductieweek was dat helemaal over. Dat was wel zó leuk! Meteen had ik alweer nieuwe vriendinnen. Moeder Angelique vertelt: Achteraf ben ik blij dat ze naar deze school is gegaan. Het niveau past helemaal bij Myrthe en dat is het belangrijkste. Onze dochter is helemaal gelukkig op de school van haar keuze en dan is het voor ons goed. We hebben nog twee kinderen, Koen van 13 doet havo en Famke van 6 zit uiteraard nog op de basisschool. Relatie ouders-school Moeder Angelique is van het begin af aan erg betrokken geweest bij de scholen van de kinderen. Ik heb op de basisschool van Myrthe en Koen in de medezeggenschapsraad gezeten. Ik vind het leuk om mee te praten en denken met de school. Vader Edwin vult aan: Het werkt ook andersom. Wij vinden de relatie die de school met de ouders heeft erg belangrijk. Bij Scala wordt je heel goed op de hoogte gehouden van de vorderingen van je kind. Ze trekken meteen aan de bel wanneer er iets niet goed gaat. Elke ouder heeft bovendien een inlogcode waarmee hij of zij op de ouderportal kan. Hierop kun je het rooster zien met de eventuele wijzigingen, maar ook het huiswerk en de cijfers die je kind heeft gekregen. Angelique: In principe kun je altijd contact opnemen met de mentor per telefoon of per mail. Ze reageren dan altijd erg snel. Dat geeft vertrouwen. Van leerling tot leraar Als Myrthe haar vmbo-diploma heeft, wil ze heel graag naar het CIOS. En als dat niet lukt naar een andere sportopleiding bij een ROC. Ik sport heel graag en geef nu al paardrijles. Maar ook andere sporten hebben mijn interesse. Bij Scala kun je bij Bewegen en Sport kiezen uit allerlei verschillende cursussen zoals klimmen en zelfverdediging, maar ook fitness of dans. Ik zou later heel graag sportles willen geven op Scala! 10

12 Sectoren en programma s Sectoren Beroepsvoorbereiding gebeurt in de zogenaamde beroepsgerichte programma s. Leerlingen volgen een programma van hun voorkeur in een van de vier sectoren: 1. sector Economie; 2. sector Techniek; 3. sector Zorg en Welzijn; 4. sector Groen (of Landbouw). Een mengvorm van elementen uit de verschillende sectoren komt overigens ook voor: vmbo Intersectoraal. Je zou dat een vijfde sector kunnen noemen. Programma s Binnen een sector worden verschillende programma s aangeboden, zoals bijvoorbeeld Handel of Consumptief breed in de sector Economie. Niet iedere vmbo-school biedt elke sector of elk programma aan. Er zijn bijvoorbeeld regio s waar te weinig leerlingen zijn om veel verschillende richtingen aan te bieden. Of een school concentreert zich op één specifieke sector omdat het daar van oudsher goede faciliteiten voor heeft. Ook de omgeving kan een rol spelen: wat voor soort bedrijven en instellingen zitten er in de buurt met de behoefte aan een bepaald programma? Wat past bij wie? Vmbo-scholen willen leerlingen zo goed mogelijk helpen bij de keuze voor een sector aan het einde van het tweede leerjaar. Gedurende dat jaar wordt er van alles georganiseerd om leerlingen een beeld te geven van de verschillende sectoren en programma s en van de bijbehorende werkvelden, bijvoorbeeld met praktische sectororiëntatie en (snuffel)stages. De vmbo-scholen zien het belang ervan in om met leerlingen te praten over de ervaringen die ze opdoen bij die oriëntaties. In de lessen loopbaanoriëntatie en -begeleiding wordt hier aandacht aan besteed, zodat leerlingen weten waar hun sterke punten liggen en wat hen wel en niet aanspreekt. Beroepsvoorbereidende stage In alle leerwegen van het vmbo kunnen stages plaatsvinden. Leerlingen volgen in de onderbouw een snuffelstage om hen een goede keuze te laten maken voor een beroepssector. Het grootste gedeelte van de stages komt echter aan de orde in de bovenbouw, wanneer de leerlingen beginnen met het examenprogramma. In de arbeidsoriënterende stage doen leerlingen vaak de eerste werkervaring op. Zelfstandig werken is een belangrijk aspect. In de beroepsvoorbereidende stage ligt de nadruk op het ontwikkelen van een goede werkhouding. Hierin doen de leerlingen meer specifieke werkervaring op. Ook ontwikkelen ze inzicht in de eigen mogelijkheden, beperkingen en kansen op de arbeidsmarkt. Maatschappelijke stage Alle leerlingen in het voortgezet onderwijs krijgen te maken met een stage bij een maatschappelijke instelling of organisatie. Zo maken ze op een andere manier kennis met de samenleving en komen ze in aanraking met groepen waar ze normaal gesproken niet zo snel mee in contact zouden komen. Ook ervaren leerlingen hoe nuttig én leuk het is om iets voor een ander te doen. 11

13 Sector Beroepsgerichte programma s Techniek Grafische techniek Bouw breed Techniek breed Bouwtechniek Metaaltechniek Elektrotechniek Voertuigentechniek Installatietechniek Metalektro Instalektro Zorg en Welzijn Verzorging Uiterlijke verzorging Zorg-en-welzijn-breed Economie Administratie Handel en verkoop Mode en commercie Consumptief-breed Handel en administratie Landbouw Landbouw en natuurlijke omgeving Landbouw-breed Intersectoraal Dienstverlening en commercie Technologie en commercie Technologie en dienstverlening ICT-route Sport, dienstverlening en veiligheid Het bovenstaande schema toont de beroepsgerichte programma s per sector waar vmbo-scholen een selectie uit aan kunnen bieden. In het overzicht in bijlage 1 op pagina 18 staat welke programma s de Bredase vmbo-scholen aanbieden. Let op: de benaming die een school geeft aan een programma kan afwijken van de officiële benaming ter verduidelijking van de inhoud. Zo wordt bijvoorbeeld Consumptief-breed aangeboden als Horeca, toerisme en voeding. 12

14 INTERVIEW Naam: Tom Rutten (15 jaar) uit Bavel School: Tessenderlandt Klas: vierde leerjaar Horeca, toerisme en voeding, kaderberoepsgerichte leerweg Vader: Fran Rutten Beroep: veehouder Moeder: Kittty Lekker bezig zijn Tom Rutten heeft het prima naar zijn zin op Tessenderlandt. Hij wilde heel graag naar deze vmbo-school, omdat je hier lekker veel praktijk krijgt. De keuze voor het vmbo stond sowieso al vast voor Tom en zijn ouders. Inmiddels is hij alweer bijna toe aan een vervolgopleiding. Toen hij in klas twee een keuzemiddag kreeg waarin hij eens kon kijken welke richting hem aansprak, was ook dat meteen duidelijk: Tom wil de horeca in! Op mijn vraag of hij wel eens iets in het bedrijf doet van zijn ouders, schudt hij overtuigend nee. Een foto bij de varkens zit er dus niet in. Maar ik rijd wel mijn eigen paard, daar wil ik graag mee op de foto, glundert hij. Liefde voor dieren is hem zeker niet vreemd. Waarom dan de keuze voor horeca? Ik help al een poosje mee bij een cateraar hier uit de buurt en vind dat heel leuk. Meestal moet ik afwassen, maar soms help ik ook mee om dingen te snijden. Het lijkt me echt heerlijk om iets klaar te maken voor gasten die in een restaurant komen eten. Ik doe nu daarom de richting Consumptief breed en wil hierna de koksopleiding gaan volgen op het mbo. En wie weet ga ik daarna ook nog een niveau hoger. Praktijkgerichte taallessen Vader Fran hoort het verhaal van zijn zoon met instemming aan. Op de basisschool was uit een test gebleken dat Tom ADHD had. Het eerste jaar op de middelbare school kon hij zich 13

15 heel moeilijk concentreren Hij vond het erg verwarrend dat hij ieder uur een andere leraar had en naar een ander klaslokaal moest. Wij zijn in die tijd regelmatig naar zijn school geweest om te praten met de mentor. We hebben Tom toen, in goed overleg met de school, opnieuw laten testen. Uit dit onderzoek bleek dat het toch beter voor hem was om met medicatie te beginnen. De goede begeleiding van school en de sova-trainingen waren een extra ondersteuning die hij goed kon gebruiken totdat we de juiste dosering voor de medicijnen hadden gevonden. Hij is echt een jongen om in de praktijk te leren en wat minder uit boeken. Daar krijgt hij op Tessenderlandt ruim voldoende de gelegenheid voor en dat is heel fijn. Zelfs de lesuren van de talen zijn meer praktijkgericht dan op een andere vmbo, verduidelijkt Tom. En als ik straks de koksopleiding ga volgen, heb ik al best wat praktijkervaring want ook nu maak ik al gerechten klaar in ons schoolrestaurant. Nu eerst mijn examen halen en dan naar het mbo. Ik kan bijna niet wachten! Contactboekje De ouders van Tom hebben niet zo heel vaak contact met school. Alleen in het eerste jaar was dat nodig en hadden we intensief contact, vertelt Fran. Uiteraard gaan we wel naar de ouderavonden, waarbij we een leraar van een vak waar Tom op dat moment niet zo goed voor staat persoonlijk kunnen spreken en dat contact verloopt altijd prettig. Wat ik ook goed vind van Tessenderlandt, is dat de leerling elke dag het zogenoemde contactboekje mee naar huis neemt. Daarin staan zaken als lesuitval, de punten van de leerling, eventuele problemen met de leerling en wat een docent of mentor verder nog van belang acht voor de ouders. Andersom kunnen wij als ouders daar ook de school mee informeren als er iets bijzonders is. Bijvoorbeeld als je kind ziek is of naar de dokter moet. Tom neemt het boekje dan de volgende keer mee naar school, zodat de leraren en mentor weten wat er aan de hand is (geweest). Dat werkt heel goed, vind ik. De familie Rutten heeft nog twee kinderen; Stijn van 11 zit op de basisschool en Anke van 14 volgt de mavo op een brede scholengemeenschap. Een negatief beeld van het vmbo hebben ze eigenlijk nog nooit gehad en ze begrijpen dan ook niet waar dat vandaan komt. Op het vmbo zitten gewoon leerlingen die meer in de praktijk leren en dat is alleen maar heel goed. 14

16 Vervolgopleiding Na het vmbo stromen leerlingen door naar middelbaar beroepsonderwijs (het mbo) of de havo. Havo Voor leerlingen die havo overwegen, is het aan te raden om bij havo-scholen na te gaan welke instroomeisen deze stellen, zoals eisen aan het cijfergemiddelde of aan het vakkenpakket. MBO Het mbo leidt op voor een beroep en een beroepskwalificatie. Het mbo heeft dezelfde sectoren als het vmbo: Economie, Techniek, Zorg en Welzijn en Groen (of Landbouw). Daarbinnen zijn heel veel verschillende beroepsopleidingen. Het onderwijs op het mbo kan op vier niveaus gevolgd worden, afhankelijk van de leerweg die op het vmbo gevolgd is. niveau 1: assistentenopleiding voor eenvoudig uitvoerend werk (een half tot één jaar); niveau 2: basisberoepsopleiding voor uitvoerend praktisch werk (twee tot drie jaar); niveau 3: vakopleiding tot zelfstandig beroepsbeoefenaar zelfstandig uitvoerend werk, brede inzetbaarheid (twee tot vier jaar); niveau 4: middenkaderopleiding (drie tot vier jaar) en specialistenopleiding (kopstudie van één tot twee jaar), volledig zelfstandig uitvoerend werk, brede inzetbaarheid of specialisatie. Een niveau 4-diploma geeft toegang tot het hoger beroepsonderwijs (hbo). Onderstaand doorstroomschema geeft aan welke routes mogelijk zijn: HBO MBO Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 VMBO Basisberoepsgerichte leerweg Kaderberoepsgerichte leerweg Gemengde leerweg Theoretische leerweg Regionaal Opleidingscentrum (ROC) Er is een groot aanbod aan mbo-opleidingen bij diverse ROC s in Brabant en Zeeland. Er zijn ook mbo-opleidingen die niet bij een ROC horen. Dat zijn de zogenoemde vakinstellingen of vakscholen. Deze richten zich op opleidingen voor één branche, zoals de grafische sector, de scheepvaart of de designersector. 15

17 INTERVIEW Namen: Mattijn Koekkoek (17 jaar) en zusje Tessie Koekkoek (15 jaar) uit Breda School: Prinsentuin Breda Klas: reeds afgerond respectievelijk het 3e leerjaar theoretische leerweg Vader: Lody Koekkoek, afdelingscoördinator mbo-school Moeder: Trudy Koekkoek, leerkracht basisschool Op het vmbo halen ze alles uit een kind wat erin zit De ouders van Mattijn en Tessie Koekkoek zijn altijd verbaasd als hun omgeving hen het gevoel geeft dat vmbo niet goed genoeg is voor hun kinderen. Zij hebben juist de ervaring dat er op het vmbo meer aandacht is en dat hun kinderen beter in hun vel zitten en betere resultaten behalen dan verwacht. Ze krijgen motivatie om te leren door het enthousiasme van de docenten en de praktische onderdelen van de opleiding. Die motivatie brengt hen uiteindelijk verder. De ambities liggen hoog in het gezin Koekkoek. Mattijn vertelt: Ik heb nu een mavo-diploma op zak en ben enorm blij dat ik dat ik mijn opleiding op Prinsentuin gedaan heb. Ik vind het namelijk leuk om iets met mijn handen te doen en om in de praktijk bezig te zijn. Door mijn keuze voor de richting plantenteelt, heb ik in de laatste twee schooljaren stage gelopen bij een tuincentrum en een boomkwekerij. Ook hebben we in het eindexamenjaar veel bedrijven bezocht om te zien hoe het er daar aan toe gaat. Mattijn heeft na de groene vmbo-opleiding een andere richting gekozen voor zijn vervolgopleiding aan het mbo, namelijk onderwijsassistent. Mijn uiteindelijke doel is om aan de pabo mijn onderwijsbevoegdheid te halen. Tessie wil zeker doorgaan in de richting Bloem & Design waarvoor zij heeft gekozen. Later wil ik mijn eigen bloemenwinkel. Trots vertelt ze dat ze is geselecteerd door haar docent om een dagje mee te helpen bij het Bloemencorso in Zundert samen met de studenten van het Prinsentuin College. Haar ouders hebben haar zien groeien naar een meisje dat geen genoegen neemt met een zesje. Op de basisschool zat Tessie in de middenmoot, maar op het vmbo hoort ze bij de besten. Dat stimuleert haar enorm!, aldus vader Lody Koekkoek. De enorme gedrevenheid van de docenten in het vmbo is volgens moeder Trudy de belangrijkste succesfactor. Als je ziet wat de school uit de kinderen haalt! Tessie relativeert de uitspraak van haar moeder Nou, we doen het ook wel een beetje zelf hoor! Ook Mattijn is positief veranderd en heeft boven de verwachting gepresteerd. De school heeft hier een grote rol in gehad. Mattijn: Ik twijfelde eraan, maar mijn mentor zei toen dat hij zijn schoen zou opeten als ik het niet zou halen...! Zo ben ik van de kaderberoepsgerichte leerweg uiteindelijk naar de theoretische leerweg gegaan. Aan mogelijke struikelpunten wordt extra aandacht besteed. Net als een paar klasgenoten zag ik het eindexamen wiskunde totaal niet zitten. Mijn wiskundedocent heeft toen een aantal extra lessen verzorgd. We konden altijd bij hem aankloppen als we tijd over hadden. Ik ben geslaagd met een 7! Trudy vult aan: Doordat de docenten de kinderen het vertrouwen geven en de juiste begeleiding, komen ze verder. Het duurt misschien iets langer, maar dat geeft niet! Mattijn en Tessie Koekkoek 16

18 Bijlagen 17

19 Bijlage 01 Overzicht gewijzigd onderwijsaanbod vmbo in Breda met ingang van 1 augustus 2012 School Prinsentuin van Cooth Tuinzigtlaan XN Breda - mavo (theoretische leerweg) - gemengde leerweg - kaderberoepsgerichte leerweg - basisberoepsgerichte leerweg - Bloemschikken - Dierhouderij - Groenvoorziening - Plantenteelt - Verwerking agrarische producten - Innovatieve techniek - Zorg en welzijn Scala Meulenspie TK Teteringen Leerwegen - mavo (theoretische leerweg) - gemengde leerweg - kaderberoepsgerichte leerweg - basisberoepsgerichte leerweg Beroepsgerichte programma s - Administratie - Handel en administratie - Handel en verkoop - Informatie- en multimediatechnieken - Sport, dienstverlening en veiligheid - Kunst en vormgeven Tessenderlandt-vrl Van Riebeecklaan EB Breda - mavo (theoretische leerweg) - gemengde leerweg - kaderberoepsgerichte leerweg - basisberoepsgerichte leerweg - Bouwen, wonen en interieur - Instalektro - Voertuigentechniek - Handel en administratie - Horeca, toerisme en voeding - Uiterlijke verzorging - Verzorging november

20 19

21 Bijlage 02 Overwegingen om rekening mee te houden bij de schoolkeuze De schoolomgeving Is er één schoolgebouw of zijn er meerdere gebouwen? In wat voor omgeving liggen de lokalen en velden? Is de school schoon? Is het een veilige school? Is er een (bewaakte) fietsenstalling? De schoolorganisatie Kan ik een schoolgids krijgen? Heeft de school een internetsite? Maakt de school haar schoolprestaties openbaar? Hoe wordt de onderbouw ingericht? Welke vakken geeft de school naast de wettelijk verplichte vakken? Wat wil de school bereiken bij de leerlingen? Welke mogelijkheden kent de school voor extra (eindexamen)vakken? Hoe groot zijn de groepen/klassen? Hoe wordt er lesgegeven? Is er onderwijs in de eigen taal en cultuur? De leerlingen in het eerste jaar Hoe worden de leerlingen in het eerste jaar begeleid? Hoe worden de groepen samengesteld? Kent de school een brugperiode en hoe lang duurt die, één of twee jaar? Is er op de school aandacht voor de overstap van de basisschool naar de nieuwe school? Hoe laat men de leerlingen wennen aan het nieuwe onderwijs? De vorderingen en resultaten Heeft de school een beveiligde toegang tot een intranet waarop de leerlinggegevens te zien zijn voor de ouders? Krijgen de leerlingen vaak repetities en toetsen? Worden er cijfers gegeven of omschrijvingen? Hoe moet ik die cijfers of omschrijvingen lezen? Heeft de school een eigen leerlingvolgsysteem? Hoe werkt zo n leerlingvolgsysteem? Hoe vaak krijgen de leerlingen een rapport? 20

22 Kunnen leerlingen blijven zitten? Maakt de school vooraf de regels bekend die ze hanteert bij overgaan of zittenblijven? Wanneer krijgt de leerling een advies voor de verdere studierichting? Naar welke schoolsoorten gaan de meeste leerlingen vanuit deze school? Wat zijn de examenresultaten van de school? De begeleiding van leerlingen Is er extra begeleiding voor achterblijvers? Zijn er extra mogelijkheden voor zeer goede leerlingen? Is er huiswerkbegeleiding en hoe gaat dat in zijn werk? Zijn er klassenmentoren en wat doen die? Extra activiteiten voor de leerlingen Zijn er vaak excursies, workshops en werkweken? Waar gaan de leerlingen met uitstapjes naartoe? Wat zijn de kosten daarvan? Wie betaalt die excursies, werkweken en uitstapjes? Zijn er bijzondere feesten en hoe vaak? Wat doet de school extra aan sport, culturele- en andere activiteiten? Is er een leerlingenraad? Hoe staat het met die leerlingenraad? Is er een schoolkrant? Wat er gebeurt voor, tijdens en na de lessen Hoe zitten de lesroosters in elkaar? Hoe vroeg en tot hoe laat is er toezicht of opvang? Hoe is de begeleiding van de leerlingen geregeld bij lesuitval of tussenuren? Hoe is de school verzekerd tegen schade die door de leerlingen wordt veroorzaakt? Het contact met de ouders Gebruikt de school hulp van ouders? Is er een actieve ouderraad en wat doet die? Wie zitten er in de medezeggenschapsraad en wat doet die? Hoe vaak zijn er activiteiten voor ouders en wat houden die in? Hoe onderhoudt de school het contact met de ouders over de leerling? Hoe worden ouders over problemen geïnformeerd of geraadpleegd? Wanneer neemt de school contact op? Wordt er rekening gehouden met ouders van niet-nederlandse afkomst en hoe dan? Het schoolklimaat Wat zijn de schoolregels, is er een schoolreglement? Hoe gaat de school om met straffen en belonen? Houdt de school rekening met andere culturele gebruiken (bijv. religieuze feestdagen)? Wat wordt er gedaan tegen pesten op school? Hoe zit het met het spijbelen? Wat doet de school als een leerling niet op school is gekomen? Hoe staat het met het vandalisme en crimineel gedrag op school? Is er een vertrouwensman of -vrouw? Is er een klachtenregeling of klachtencommissie? Zijn de leerkrachten vaak ziek? Is er leerling-opvang bij lesuitval? Wat wordt er op school gedaan aan de geloofs- of levensovertuiging? 21

23 Bijlage 03 Nuttige webadressen het informatiepunt waar ouders met vragen over het onderwijs terecht kunnen. verzamelsite over de verplichte maatschappelijke stage voor alle scholieren in het voortgezet onderwijs. de onderwijsinspectie heeft een site waar ze haar werkwijze en de resultaten van hun bevindingen per school vastlegt. deze site biedt de mogelijkheid de reisafstand van huis naar iedere school te berekenen. via deze site kunt u doorklikken naar de website van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. op deze site vindt u van veel scholen in Nederland relevante gegevens, zoals onderwijsaanbod, examenresultaten, schoolgids, enzovoorts. deze website geeft een overzicht van alle scholen voor voortgezet onderwijs in Breda met links naar de websites van de afzonderlijke scholen. Hier staan ook de gezamenlijke afspraken rondom de procedure bij toelating. Stichting Platforms VMBO is een samenwerkingsverband tussen de platforms beroepsvoorbereidende en beroepsoriënterende programma s in het vmbo. 22

24 Bijlage 04 vmbo-scholen in Breda Adressen: Prinsentuin van Cooth Tuinzigtlaan XN Breda T E prinsentuinvancooth@rocwb.nl Scala Meulenspie TK Teteringen T E scala@rocwb.nl Tessenderlandt-vrl Van Riebeecklaan EB Breda T E info@tessenderlandt.nl Christoffel Rijnesteinstraat LB Breda T E info@christoffelbreda.nl De Rotonde Groene Woud BC Breda T E derotonde@rocwb.nl Kompas Heuvelstraat 52a 4813 GB Breda T E info@kompasbreda.nl Scholengemeenschappen in Breda waar vmbo in de theoretische leerweg wordt aangeboden: De Nassau Paul Krugerlaan BC Breda Graaf Engelbrecht Ganzerik RK Breda Markenhage Emerweg NA Breda Michaël college Vijverstraat AT Prinsenbeek Newmancollege Verviersstraat HT Breda 23

25 Colofon Oplage stuks Bronvermelding Bij de samenstelling van deze brochure is gebruik gemaakt van: Voortgezet onderwijs , Gids voor ouders, verzorgers en leerlingen, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap De website van de MBO Raad Naar het vmbo, ervaringen van ouders en uitleg over het vmbo van de Stichting Platforms VMBO Wij bedanken onze leerlingen en hun ouders voor hun medewerking aan de interviews: Myrthe van Gils, Oosterhout Rian Verwijst, Breda Sjoerd Pals, Terheijden Stijn Rademakers, Oosterhout Tessie en Mattijn Koekkoek, Breda Tom Rutten, Bavel Postadres: Centraal kantoor ROC West-Brabant VMBO Postbus HZ Breda Telefoon: