ANALYSE RELATIE PUIN IN DE BODEM EN DE AANWEZIGHEID VAN ASBEST. Peter Tromp

Transcriptie

1 ANALYSE RELATIE PUIN IN DE BODEM EN DE AANWEZIGHEID VAN ASBEST Peter Tromp

2 AANLEIDING ONDERZOEK Is puin een goede voorspeller voor de aanwezigheid van asbest in de bodem?

3 WAT ZEGT NEN 5725 NU OVER PUIN EN ASBEST? Bijlage E (vooronderzoek) NEN5707 is ingetrokken bijlage A NEN 5725 Vooral bij ongedefinieerd gemengd bouw- en sloopafval is de kans groot dat dit asbestcement bevat. Ook in betonpuin (vooral funderingspuin) komt incidenteel asbestcement voor. In puin van asfalt, bakstenen, dakpannen, cement, klinkers en/of straatstenen, trottoirbanden en historisch puin zit in de regel geen asbest en de aanwezigheid daarvan maakt een locatie niet verdacht. Is het (puin)granulaat duidelijk visueel herkenbaar als eenduidig materiaal en kan voldoende worden onderbouwd dat dit materiaal niet vermengd kan zijn met asbest is de locatie niet verdacht. Vooronderzoek is belangrijk!!! 3 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

4 DOELSTELLING EN ACHTERGROND Hoofddoel : Onderzoek naar de relatie tussen puin (aard en mate) en de aanwezigheid van asbest in de bodem Tijdpad onderzoek : Initiatief & opzet aanleverformat Juni 2017 Aanleveren data Oktober 2017 Februari 2018 Start onderzoek Maart 2018 Mini symposium Mei 2018 Oplevering rapport Juni 2018 Werkgroep : Peter van Mullekom (Stantec/VKB) Alex Koenders (Ark Holding/NEN) Henri Groeneveld (BOG) Maarten Busstra (ILenT) Marloes Springer (LievenseCSO) Marcel Cassee / Sanne Vogels (RWS) Anton Roeloffzen (DCMR) Chris Overmars / Kasper vd Meulen (OD NZKG) Desiree Goting (Rotterdam) Peter Tromp (TNO) 4 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

5 UITVRAAG AAN DATAHOUDERS Uitvraag aan ca. 300 datahouders verdeeld over heel Nederland met diverse belangengroepen: ingenieursbureaus, gemeenten, omgevingsdiensten, waterschappen, netbeheerders Uitgebreide toelichting op de in te vullen velden, inclusief helpdesk: Henri Groeneveld (BOG), Marloes Springer (LievenseCSO) en Kasper van der Meulen (ODNZKG) Kwaliteitsborgende stappen: 1. Alleen onderzoeken na 1 juli 2007 (inwerkingtreding Kwalibo veldwerk) 2. Uitsluitend onderzoeken op basis van geldende normen (NEN5707, NEN5897, NTA5727 en BRL1001) geen indicatieve onderzoeken 5 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

6 AANLEVERFORMAT VOOR DATA maximaal 3 typen: Matrix grond baggerspecie overig (bouwstof) Onderzoek NEN VO NEN NO NEN VO NEN5897 NO Monstername sleuf graafgat boring anders : Verdenking onverdacht verdacht door puin verdacht andere reden : verdacht puin/ andere reden : Bodemvreemd materiaal BSA ongedefinieerd gemengd puin ongedefinieerd metselpuin betonpuin Bijmenging (terra-index) sporen : zwak : Matig : sterk : NTA5727 asfaltpuin uiterst : BRL1001 invullen andere monstername en/of verdenking (optioneel) klinkers/ straatstenen volledig : Asbestanalyseresultaten: - gewogen gehalte (mg/kg) totaal + fijne fractie - hechtgebondenheid: hecht/niet hecht/beide vormen/n.v.t. - visueel waargenomen: ja/nee - amfibool asbest aangetoond: ja/nee 6 Environmental Modelling, Sensing and Analysis slakken overig asbest onverdacht overig asbestverdacht geen Invullen percentage bijmenging (optioneel)

7 PLAN VAN AANPAK A. Voorbereiden database : Controle op omvang, kwaliteit en representativiteit voor NL B. Statistische data-analyse, met onderscheid in : 1.Reden verdenking (onverdacht, verdacht puin / andere reden) 2.Soort bodemvreemd materiaal (gemengd/gespecificeerd puin, overig) 3.Percentage bijmenging (sporen, zwak, matig, sterk, uiterst) 4.Geografische ligging (landelijk en stedelijk gebied) Rekening houdend met : type onderzoek (NEN/NTA/BRL en VO/NO), monsterneming (sleuf, gat, boring, guts/steek) en matrix (grond, bouwstof, bagger) bemonsteringseenheden en onderzoeken (onderzoek = zelfde postcode + rapport) 7 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

8 UITGANGSPUNTEN PUINBIJMENGING Data-analyse op basis van hoofdtype puin zonder aanwezigheid neventypes. Voordeel: directe relatie tussen puintype en asbest is mogelijk Nadeel: 30% van datapunten doen niet mee, mogelijk te smalle basis voor significant resultaat Ter controle ook data-analyse op basis van combinatie alle drie types puin. Van deze drie types wordt het meest verdachte type geselecteerd Voordeel: alle datapunten doen mee, maximale basis voor analyse Nadeel: mogelijke verstoring van de relatie tussen geselecteerd puintype en asbest door de andere typen puin Data-analyse op bijmengingen tot 50% bij meer dan 50% is er geen sprake meer van bodem in de zin van de Wet bodembescherming 8 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

9 UITGANGSPUNTEN STATISTIEK Criteria voor significante correlatie tussen puintype en asbest : Aanwezigheid asbest op onverdachte locaties = referentiewaarde voor statistische toetsing (referentiewaarde achtergrondwaarde) Aanwezigheid asbest bij (puin)verdenking > aanwezigheid asbest zonder enige verdenking significantie toets op basis van Student s T-test: p > 0,1 = niet significant p 0,1 = enigszins significant p 0,05 = significant Aanwezigheid asbest neemt lineair toe bij toenemende puinbijmenging toetsing op basis van Pearson correlatie coëfficiënt: R 2 < 0,5 = geen correlatie R 2 > 0,5 = redelijke correlatie R 2 > 0,75 = goede correlatie 9 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

10 DATALEVERANCIERS Belangengroep Datahouders Datapunten Onderzoeken Verdenking puin (%) Bodemvr. Gehalte mat. (%) (mg/kg) % asbest % asbest aanwezig >100 mg/kg Ingenieursbureaus ,7 20,1 29% 4% Gemeenten ,9 44,7 31% 8% Omgevingsdiensten ,5 44,7 29% 9% Waterschappen/ -bedrijven ,6 12,2 24% 1% Netbeheerders ,4 8,7 8% 2% Overige (grondverzet/-beheer) ,5 19,8 20% 3% Totaal ,2 29,3 26% 5% 3.Alliander 2.NZKG 1.Tauw 10 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

11 REPRESENTAVITEIT DATA 74% datapunten = 0 mg/kg nominale waarde = mg/kg Verdeling van aangetroffen asbestgehalten vertoont gelijkenis met een normale (Gauss) verdeling database = representatieve steekproef vanaf jan-2017 meer metselpuin 11 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

12 REPRESENTATIVITEIT DATA Vergelijking data individuele datahouders: 1. verdenking puin (%) 2. bijmenging (%) 3. asbestgehalte (mg/kg) 4. aantreffen asbest (%) Box-plot uitbijter test Provincie aantal percentage Groningen 706 7,2% Friesland 176 1,8% Drenthe 158 1,6% Overijssel 560 5,7% Flevoland 13 0,1% Gelderland 661 6,8% Utrecht ,5% Noord-Holland ,9% Zuid-Holland ,1% Zeeland 146 1,5% Noord Brabant 725 7,4% Limburg 644 6,6% 12 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

13 ASBEST VS REDEN VERDENKING Verdacht andere redenen: asbestbrand asbestkansenkaart asbest gebouwen/constructies asbestactiviteiten stort/demping/ophoging voor-/historisch onderzoek Er wordt significant meer asbest aangetroffen op puinverdachte locaties dan op onverdachte locaties 13 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

14 ASBEST VS BODEMVREEMD MATERIAAL 14 Environmental Modelling, Sensing and Analysis Er is een significante verhoging in het aantreffen van asbest ten opzichte van onverdachte locaties voor : BSA, gemengd puin, betonpuin, metselpuin en Overig Geen De categorie Overig kan zijn vervuild door: verkeerde interpretatie van deze onverdachte categorie en/of doordat niet gespecificeerd puin in de onderzoeksrapporten in de categorie Overig is ingedeeld De categorie Geen betekent geen puin in de betreffende bemonsteringseenheid, op de locatie is wel puin aanwezig

15 ASBEST VS BIJMENGING Er is een lineaire correlatie tussen het asbestgehalte en de hoeveelheid bijmenging Er is een significante verhoging in het aantreffen van asbest ten opzichte van onverdachte locaties voor alle percentages bijmengingen 15 Environmental Modelling, Sensing and Analysis Kanttekening: het blijkt lastig om het percentage puin in het veld goed in te schatten

16 ASBEST VS BIJMENGING GESPECIFICEERD NAAR TYPE PUIN % datapunten met asbest Er is een lineaire correlatie tussen het asbestgehalte en de hoeveelheid bijmenging voor : BSA gemengd puin betonpuin metselpuin overig % datapunten met asbest > 100mg/kg 16 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

17 ASBEST VS BIJMENGING GESPECIFICEERD NAAR TYPE PUIN In algemene zin is er een significante verhoging in het aantreffen van asbest ten opzichte van onverdachte locaties voor : BSA gemengd puin betonpuin metselpuin overig p-waarden T-toets % BSA gemengd betonpuin metselpuin puin overig 0-1 >0,1 <0,05 >0,1 <0,05 >0,1 1-5 >0,1 <0,05 <0,1 <0,05 <0, >0,1 <0,05 <0,05 <0,05 >0, <0,05 <0,05 <0,05 <0,05 <0, <0,05 <0,05 <0,05 <0,05 <0,05 17 Environmental Modelling, Sensing and Analysis Voor lage bijmenging aan BSA, betonpuin en overig (<5-10%) zijn er te weinig datapunten om significantie aan te kunnen tonen Verhoging aanwezigheid asbest t.o.v. onverdachte locaties: Groen: significant verhoogd Geel: significantie is marginaal Rood: niet significant verhoogd

18 ONDERSCHEID STEDELIJK & LANDELIJK GEBIED Onderscheid in Stedelijk gebied en Landelijk gebied op basis van CBS : Stedelijke gebied = adressendichtheid >500/km 2 (bevolkingskern) Landelijk gebied = adressendichtheid <500/km 2 puin verdacht verdacht andere reden niet verdacht In landelijke gebieden met een verdenking wordt significant meer asbest aangetroffen dan in stedelijke gebieden met dezelfde verdenking. Voor onverdacht locaties is dit juist andersom, maar verschil is niet significant In het stedelijk gebied is lastig om een éénduidige hypothese te stellen, waarschijnlijk door de diversiteit van het puin en de vele omgevingsfactoren 18 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

19 ASBEST VS BODEMVREEMD MATERIAAL STEDELIJK & LANDELIJK GEBIED Voor landelijke en stedelijk gebieden is er een : lineaire correlatie tussen het asbestgehalte en de hoeveelheid bijmenging significante verhoging in het aantreffen van asbest ten opzichte van onverdachte locaties voor alle percentages bijmengingen Voor landelijke en stedelijke gebieden is een significante verhoging in het aantreffen van asbest ten opzichte van onverdachte locaties voor : BSA, gemengd puin, betonpuin, metselpuin en overig 19 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

20 MONSTERNEMINGSMETHODE VS ASBEST Percentage asbest in grove fractie neemt toe bij toenemend asbestgehalte Een juiste monsternemingsmethode is essentieel voor een goede gehaltebepaling! In sleuven wordt het meeste asbest aangetroffen In graafgaten is significant meer asbest >20mm aanwezig dan in boringen Voor BRL1001 onderzoek is in boringen significant meer asbest aanwezig dan in steek/guts-monsters Kanttekening: vaak worden sleuven gegraven wanneer al bekend is dat asbest aanwezig is 20 Environmental Modelling, Sensing and Analysis

21 CONCLUSIES 1. Database heeft voldoende geografische dekking en is representatief voor Nederland 2. De aanwezigheid van asbest is gerelateerd aan: BSA, gemengd puin, betonpuin en metselpuin. 3. Asfaltpuin en straatstenen/klinkers zijn niet gerelateerd aan asbest. 4. Voor overig puin (slakken, glas, plastic, hout, kolen, grind, e.d.) kan geen relatie worden vastgesteld vanwege te weinig data en/of een mogelijk verkeerde interpretatie van de categorie overig bodemvreemd materiaal 5. Ook op locaties met sporen puin (<1%) wordt vaker asbest aangetroffen dan op onverdachte locaties 6. In landelijke gebieden wordt meer asbest aangetroffen dan in stedelijke gebieden. In beide gebieden is een duidelijke relatie tussen asbest en BSA, gemengd puin, betonpuin en metselpuin aanwezig 7. De resultaten m.b.t. verdachtheid van puintypen zijn grotendeels in overeenstemming met de NEN5725; alleen metselpuin is hierin nog niet als potentieel verdacht puin benoemd. 21 Environmental Modelling, Sensing and Analysis