ELEA VAN GRIEKENLAND NAAR GROOT-GRIEKENLAND
|
|
- Melissa van Loon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 17 ELEA VAN GRIEKENLAND NAAR GROOT-GRIEKENLAND Van Syracuse gaat het nu noordwaarts, langs de kust van Italië. Dit was vanaf de 8ste eeuw voor Christus steeds meer een Grieks gebied: Grieken voelden zich snel thuis in dit zonnige en vruchtbare land en stichtten er een hele keten van kolonies 1. Het verhaal van de kolonie Elea begint in het jaar 546 voor Christus. Toen viel de Perzische koning Cyrus namelijk de Griekse steden in Ionië aan, nu het westen van Turkije. Toen Cyrus de steden Milete en Ephese veroverd had, nam hij ook Phocaea in het vizier. Hij probeerde het eerst met diplomatie: een onderhandelaar moest de Phocaeïsche bevolking overtuigen dat een rustige overgave voor iedereen beter was. Maar de Phocaeërs waren niet erg enthousiast om Perzische onderdanen te worden. Daarom bedachten ze de stomste list uit de hele militaire geschiedenis. Ze boden Cyrus vrije toegang tot de stad, maar ze vroegen één dag tijd om zijn ontvangst voor te bereiden. De Perzen moesten op één kilometer van Phocaea wachten tot de poorten opengingen. Toen dat geregeld was, gingen alle bewoners van de stad in één nacht met heel hun bezit op boten en voeren ze weg. Dag Cyrus! Veel inwoners van Phocaea kwamen snel terug, uit heimwee of uit angst voor het onbekende. Anderen probeerden op het eiland Chios een nieuw leven op te starten. En nog anderen kozen voor the far west, voor Italië en verder. Ze waren er niet erg welkom: op Sicilië kwamen ze in ruzie met Carthaagse kolonisten, wat tot bloedige gevechten leidde. De Phocaeërs die dit conflict overleefden, splitsten zich op. Sommigen trokken nog verder, naar Frankrijk of Spanje, een deel ging op zoek naar een leuke plek 1 Gipo Farassino is een Italiaanse politicus van de Lega Nord. Die partij wil Noord-Italië afscheiden van het armere zuiden van het land. Farassino heeft daarom een studie geschreven die moet aantonen dat de bewoners van Noord-Italië nog steeds Keltisch DNA in hun bloed hebben, terwijl Midden-Italiaanse mensen DNA van de Etrusken in zich dragen en de zuiderlingen DNA van de Grieken. Dat ruikt naar racisme of een overdreven hoeveelheid wijn. 17.1
2 aan de Italiaanse westkust. Ze vonden zo n plek aan de monding van het riviertje de Alento, waar twee eilandjes een natuurlijke haven vormden en waar een hoge heuvel prima dienst kon doen als akropolis. Hier ontstond Elea. Het werd geen wereldstad, maar een gemoedelijk provinciestadje, waarvan de archeologische resten zeker niet spectaculair zijn. Maar toch staat Elea in de geschiedenisboekjes. Door zijn filosofen. Op dit kaartje zie je enkele kolonies in Magna Graecia. Filosofen, laat daarover geen misverstand bestaan, houden van wijsheid en willen de wereld en al zijn aspecten beter begrijpen. Ze stellen vragen zoals Waar komt alles vandaan? of Wat is goed en wat is slecht? of Is er leven na de dood?. De filosofen van Elea specialiseerden zich vooral op het vlak van ontologie. Dat is een deel van de filosofie dat zich bezighoudt met de vraag: Wat is de werkelijkheid? 1 Of met de vraag: Blijft alles altijd hetzelfde of verandert alles? HERACLITUS VAN EPHESE: ALLES VERANDERT! Voor we over de filosofen van Elea spreken, moeten we het over hun aartsvijand hebben. Dat was Heraclitus en hij kwam uit Ephese (zie hoofdstuk 11). Hij was een snob en een mensenhater, maar wat een heerlijk interessante snob. Hij leefde rond 500 voor Christus en kwam uit een rijke familie van politici. Maar zelf hield hij meer van spelen met kinderen. Hij vond alle openbare macht en rijkdom toch maar zinloos vertoon. Hij daagde de mensen met uit met arrogante opmerkingen als De meeste mensen zijn minderwaardig of De meeste mensen verstaan niets van wat je zegt, of je het ze nu uitlegt of niet. Klare taal, dat wel. Minder klaar was de taal van zijn filosofische boeken. De beroemde filosoof Socrates, zeker geen uilskuiken, zei eens over die boeken: Wat ik ervan versta, is briljant. Misschien is de rest dat ook, maar je moet al een beroepsduiker zijn om de betekenis uit zijn zinnen op te halen. Aristoteles, nog een bekende filosoof, hield het bij de opmerking dat de zinnen van Heraclitus niet altijd grammaticaal 1 Vind je dat een onnozele vraag? Dan heb je duidelijk The Matrix niet gezien, een film die trouwens gebaseerd is op ideeën van Pythagoras (zie hoofdstuk 19). 17.2
3 in orde waren. Tja. Door de combinatie van zijn pessimistische gedachten en zijn moeilijk te lezen teksten kreeg Heraclitus van zijn tijdgenoten de bijnaam ὁ Σκοτεινός, de Duistere. Maar dat maakt zijn werk, of wat ervan is overgebleven, niet minder interessant. Hij werd vooral bekend om zijn opmerking dat πάντα ῥεῖ καὶ οὐδὲν μένει, alles stroomt en niets blijft. Niet dat alles volgens hem water was. Nee, hij geloofde dat alles voortdurend in beweging was en veranderde. Daarom vond hij oorlogen zelfs zinvol: door die conflicten ging het een beetje vooruit met de wereld! Om dat nog te verduidelijken vergeleek hij het leven (βίος) met een boog (βιός). Als het leven gespannen is, zoals een strakke boog, zit er een maximum aan opgekropte energie in, die verlangt om vrijgelaten te worden. Een rake gedachte. En in het Grieks een leuke woordspeling. Heraclitus stierf op hoge leeftijd. Hij kreeg waterophoping in zijn lichaam en wou die ziekte zelf genezen door onder warme dierenmest te kruipen, zodat hij zijn vocht zou verliezen door uitdroging. Helaas: nu hij onherkenbaar was door de mest, werd hij door zijn eigen honden aangevallen en opgegeten. Zo bleek nog maar eens: Niets blijft. Deze Brugse woning heet Panta rei, omdat ze aan een rei ligt. Echt! ( %20Panta%20Rei.JPG) PARMENIDES VAN ELEA: NIETS VERANDERT! Enkele jaren na Heraclitus dood kwamen zijn ideeën in geschreven vorm toe in Elea. De filosofen Parmenides en Zeno van Elea vonden die ideeën maar niets en zouden ze een leven lang bestrijden. Ze waren goede vrienden 1, maar het was toch vooral Parmenides die een tegentheorie bedacht. Zeno zorgde meer voor praktische voorbeelden. Parmenides geloofde dat alles één is. Dat er maar één werkelijkheid is en dat er daarbuiten niets anders bestaat. Hij noemde die werkelijkheid het Zijn en hij bewees zijn gelijk met de volgende redenering: Het Zijn is er, anders was het niet het Zijn. Het niet-zijn is niet, want als het er wel was, was het het Zijn. Het Zijn is dus het enige wat is. Het Zijn is eeuwig: het kan namelijk niet veranderen 1 Plato, ook niet vies van een roddel, beweert dat Parmenides en Zeno ook elkaars minnaar waren. En dat alleen maar, omdat ze ook Socrates leer verwierpen, waar Plato sterk in geloofde. 17.3
4 in het niet-zijn, omdat het enkel het Zijn kan zijn. Het is ook ongeschapen, want waaruit moest het anders komen? Toch niet uit het niet-zijn, dat niet is? En het Zijn is tenslotte ook onbeweegbaar, want er is niets buiten het Zijn om het te doen bewegen en om de plaats van het Zijn in te nemen. Oef: wat een redenering om te zeggen dat niets verandert en alles blijft. Dan liever Zeno: die stelde de mensen op de proef met leuke raadsels over het Zijn en met zijn paradoxen (zie hoofdstuk 15, laatste voetnoot). We geven er hier een paar. De beroemdste paradox is die van Achilles en de schildpad. Die paradox moest bewijzen dat de snelvoetige held Achilles nooit een schildpad kon inhalen, als hij met een achterstandje vertrok in een loopwedstrijd. Elke keer dat hij een punt bereikte waar de schildpad eerder was geweest, was het dier namelijk al iets verder. En zo lang een afstand kan gedeeld worden (en dat kan tot in het oneindige!), zo lang haalt Achilles de schildpad niet in 1. Een andere paradox is die van de pijl: op elk moment van zijn vlucht is een pijl op een bepaalde plek in stilstand. En de optelsom van alle momenten stilstand is stilstand! Een pijl beweegt dus niet. Iedereen weet dat dit onzin is, maar test de ongerijmdheid van de theorie toch maar niet door voor een schietschijf te gaan staan. Pak het liever aan zoals de cynische filosoof Antisthenes. Toen hij Zeno niet met argumenten kon overtuigen dat de paradox van de pijl nonsens was, liep hij zenuwachtig heen en weer door de kamer. Zeno kreeg het daarvan op de heupen en vroeg of hij niet kon blijven stilstaan. Waarop Antisthenes triomfantelijk uitriep: Aha! Je geeft dus toe dat ik beweeg? Over Zeno is nog één belangrijk iets te vertellen: de manier waarop hij stierf. Hij zou meegedaan hebben aan een complot tegen een tiran van Elea. Hij werd gearresteerd en gefolterd om namen van medeplichtigen te bekennen. Uiteindelijk wou hij de tiran wel enkele namen geven, maar enkel als hij het in zijn oor mocht fluisteren. De tiran leunde naar Zeno toe... die onmiddellijk een stuk uit het oor van de tiran hapte. Hij spuwde het stuk oor naar zijn natuurlijke eigenaar en beet daarna zijn eigen tong af om niemand meer te kunnen verraden. De razend kwade tiran liet Zeno in stukken snijden en in een grote kuip vermalen. Waarna Zeno zou geroepen hebben: Een mens moet soms wat geluk hebben in het leven! Niet erg origineel, maar toch knap voor een man zonder tong, die bovendien versneden en verpletterd is... EEN INTERESSANT WWW TJE Dit filmpje op YouTube is een Japanse manga met Engelse ondertitels over Zeno s paradox van Achilles: CREATIEVE OPDRACHT Zoek zelf eens een aantal leuke voorbeelden van paradoxen op het internet. En laat ze maar eens oplossen door je klasgenoten! 1 Deze voetnoot doet niets ter zake, maar wist je dat de reuzenschildpad 300 meter per uur kan afleggen? Van Achilles is de topsnelheid onbekend. 17.4
5 ATHEMATISCHE WERKWOORDEN In het Grieks bestaan werkwoorden waarvan de stam direct aan de uitgangen gevoegd wordt, zonder bindklinker of themavocaal. Vandaar de benaming: athematische werkwoorden. Er zijn vijf modellen: ἱζηάναι, ηιθέναι, ἱέναι, διδόναι, δεικνύναι. Deze werkwoorden hebben in het actief enkele eigen uitgangen. We hebben ze in de tabel hieronder gemarkeerd. De uitgangen van het passief zijn volledig normaal. actief presens imperfectum mediaal / passief presens infinitief διδό-ναι δίδο-ζθαι imperfectum indicatief 1 enk. δίδω-μι ἐδίδου-ν δίδο-μαι ἐδιδό-μην 2 enk. δίδω-ς ἐδίδου-ς δίδο-ζαι ἐδίδο-ζο 3 enk. δίδω-σι(ν) ἐδίδου δίδο-ηαι ἐδίδο-ηο 1 mv. δίδο-μεν ἐδίδο-μεν διδό-μεθα ἐδιδό-μεθα 2 mv. δίδο-ηε ἐδίδο-ηε δίδο-ζθε ἐδίδο-ζθε 3 mv. διδό-ασι(ν) ἐδίδο-σαν δίδο-νηαι ἐδίδο-νηο participium m. v. o. διδούς, διδό-νη-ος διδοῦζα, διδούζης διδό-ν, διδό-νη-ος διδό-μεν-ος, διδο-μέν-ου διδο-μέν-η, διδο-μέν-ης διδό-μεν-ον, διδο-μέν-ου 17.5
6 OPMERKINGEN 1. In het presens en imperfectum hebben de athematische werkwoorden twee stammen: een lange en een korte stam. De lange stam wordt alleen in het enkelvoud van de actieve indicatief gebruikt. De twee stammen van διδόναι zijn διδο- en διδω- ἱζηάναι ἱζηα- ἱζηηηιθέναι ηιθε- ηιθη- ἱέναι ἱε- ἱηδεικνύναι δεικνυ- δεικνῦ- Het actieve imperfectum vertoont in het enkelvoud soms een lichte stamwijziging. bv. ἐ-δίδου-ν, ἐ-δίδου-ς, ἐ-δίδου ἐ-ηίθη-ν, ἐ-ηίθει-ς, ἐ-ηίθει 2. De actieve indicatief presens 3 mv. van ἱζηάναι is een samentrekking: ἱζηᾶζι(ν) uit ἱζηά-αζι(ν). Zo n contractie doet zich niet voor bij διδόναι, ηιθέναι en δεικνύναι. Daar krijgen we dus διδόαζι(ν), ηιθέαζι(ν), δεικνύαζι(ν). 3. Het participium presens wordt gevormd en verbogen zoals πᾶς, πᾶζα, πᾶν (stam πανη-). Bij διδόναι: διδούς, διδοῦζα, διδόν stam: διδονη- ἱζηάναι: ἱζηάς, ἱζηᾶζα, ἱζηάν ἱζηανηηιθέναι: ηιθείς, ηιθεῖζα, ηιθέν ηιθενη- ἱέναι: ἱείς, ἱεῖζα, ἱέν ἱενηδεικνύναι: δεικνύς, δεικνῦζα, δεικνύν δεικνυνη- 4. Διδόναι, ηιθέναι en δεικνύναι hebben een syllabisch augment: ἐ-δίδουν, ἐ-ηίθην, ἐ-δείκνυν. Maar ἱζηάναι en ἱέναι hebben een temporeel augment, dat bovendien opgaat in de beginklinker van de stam en dus onzichtbaar blijft. bv. ἵζηην 5. De deponente werkwoorden δύναζθαι en ἐπίζηαζθαι worden vervoegd zoals ἵζηαζθαι. Φάναι volgt de vervoeging van ἱζηάναι. 17.6
7 OEFENINGEN OP DE ATHEMATISCHE WERKWOORDEN 1 Zoek in de leesteksten van oef. 3 en 4 de athematische werkwoordsvormen; determineer ze. 2 Vertaal enkel het zinsdeel met de athematische werkwoordsvorm. Let erop dat je de vormen uit elkaar houdt die goed op elkaar lijken. 1 Ἐδίδοσαν πάντα τὰ ἑαυτῶν κτήματα. 2 Διδόασιν οὐδέν. 3 Ἱστᾶσι μακρὰ τείχη. 4 Ἵστασαν μνημεῖον (gedenkteken) τῷ διδασκάλῳ. 5 Ἵεντο ὑπὸ τοῦ πατρός. 6 Αἱροῦμαι (ik verkies) τὸν διαλεγόμενον ὑπὲρ τοῦ ἀνδρὸς ἱέντος ἐπιστολήν. 7 Τίθεμεν τὰ ἄνθη εἰς τὸ ὕδωρ. (water). 8 Ἐτίθεμεν τὸ σκέλος (been) παρὰ τὸν κύνα. 9 Ἱᾶσιν ἐπιστολήν. 10 Ἵεσαν ἱππέας. 11 Ἵστησι τὸν ἵππον εἰς τὸν λειμῶνα (weide). 12 Τρίποδα (drievoet, ketel) ἵστη εἰς τὸ πῦρ. 13 Ἱστὰς τὰ ὦτα (oren) ὀρθὰ πάντα ἀκούει. 14 Ἵστης τὸν ὄνον παρὰ τοὺς κυνάς. 15 Ἱέμην ὑπὸ τοῦ στρατηγοῦ. 16 Ἱεμένην εἰς τὴν ἀγορὰν τὴν παῖδα ἔκοπτον. :-) 17 Διδοὺς τὸ δῶρον ἐπαινοῦμαι. 18 Δίδως πάντα ἃ ἔχεις. 19 Ἵενται ἀεὶ εἰς τὴν πόλιν. 20 Ἵεντο ὑπὸ τοῦ διδασκάλου. 17.7
8 3. LEESTEKST: EEN WOLF OP HET VERKEERDE BEEN Een fabeltje: dat was een tijdje geleden! Deze keer is een wolf de dupe van valse mensenbeloftes. Λύκος 1 πεινῶν 2 τροφὴν ἐζήτει Ἀφικνούμενος εἴς τινα χώραν ἐξ οἰκίας τινὸς ἤκουε παιδὸς δακρύοντος 3 καὶ γυναικὸς αὐτῷ λεγούσης. Σιώπα, εἰ δὲ μή, σε τῷ λύκῳ δίδωμι. Οἰόμενος δὲ ὁ λύκος τὰ ἀληθῆ λέγειν τὴν γυναῖκα, πρὸς τῇ οἰκίᾳ ἔμενεν. Ἱστάμενος παρὰ τῇ θύρᾳ ὁ λύκος πάλιν ἤκουε τῆς μητρὸς λεγούσης. Ὦ παῖ, οὐ δεῖ φοβεῖσθαι, εἰ ὁ λύκος φαίνεται, αὐτὸν ἐξανίσταμεν 4. Ὁ λύκος ἀπῄει λέγων. Ἐν ταύτῃ τῇ οἰκίᾳ ἄλλα μὲν λέγουσιν, ἄλλα δὲ πράττουσιν. Voer nog één keer de bekende opdracht uit: onderlijn in elke zin de minimale zin, de noodzakelijke zinsdelen. Vertaal eerst enkel deze minimale zinnen. Vertaal daarna alles, met de niet-noodzakelijke zinsdelen erbij. 1 ὁ λύκος, λύκου: de wolf 2 πεινᾶν: honger hebben 3 δακρύειν: wenen 4 ἐξανιστάναι: wegjagen 17.8
9 4. LEESTEKST: DE DOOD VAN CLEOPATRA In het hoofdstuk 14 hadden we het al over de Ptolemaeën. Die familie heerste vanaf de dood van Alexander de Grote tot aan de Romeinse tijd vanuit Alexandrië over Egypte. De laatste Ptolemaeïsche koningin ken je wel: Cleopatra VII. Ze was mooi, ze was slim, ze was ambitieus. Ze verleidde Gaius Iulius Caesar door naakt uit een tapijt te komen rollen en ze verleidde daarna ook de Romeinse generaal Marcus Antonius. Maar toen keizer Augustus van Rome Marcus Antonius en Cleopatra aanviel, kwamen ze in de problemen. Na een militaire nederlaag besloten ze zelfmoord te plegen. Marcus Antonius stortte zich op zijn zwaard, zoals voor een Romein gepast was. Maar Cleopatra pakte het anders aan. Je leest het verhaal in de versie van Dio Cassius ( ), een Romeinse consul die vloeiend Grieks sprak en schreef. Zijn Romeinse geschiedenis beschrijft in 80 hoofdstukken 1000 jaar groei van het Romeinse Rijk. We hebben het Grieks van Dio Cassius voor dit handboek wel een beetje vereenvoudigd. Η τῆς Κλεοπάτρας τελευτή 5 Καὶ οὐδεὶς οἶδεν σαφῶς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν περὶ τῆς τελευτῆς αὐτῆς. Λέγουσι δὲ οἱ μὲν ὅτι ἀσπίδα 6 ἐν ὑδρίᾳ 7 ἢ καὶ ἐν ἄνθεσί τισιν κρυπτομένην, ἑαυτῇ προσετίθετο 8, οἱ δὲ ὅτι βελόνην 9 ἐις τὸ αἷμα 10 ἔβαλλεν, δύναμιν μεγίστην ἔχουσαν καὶ τάχιστα καὶ ἀλυπότατα 11 ἀποκτείνουσαν. Οὕτως δὲ, ἢ ὅτι ἐγγύτατα 12, μετὰ δύο θεραπαινῶν 13 ἀπέθνῃσκεν. Ἀκούων δὲ ὁ Καῖσαρ τὴν τελευτὴν αὐτῆς, ἐδάκρυε 14 καὶ τό τε σῶμα αὐτῆς ὁρᾶν ἤθελε. Καὶ φάρμακα 15 μὲν αὐτῇ διδόναι ἐβούλετο ὁ Καῖσαρ, μηδένα δὲ τρόπον 16 ἀναβιοῦσθαι 17 τὴν Κλεοπάτραν οἷος τε 18 ἦν. Ἐκείνην μὲν καὶ ἐθαύμαζε, αὐτὸς δὲ ἰσχυρῶς ἐλυπεῖτο 19 ὅτι καὶ πάσης τῆς ἐπὶ τῇ νίκῃ δόξης ἐστερεῖτο. 5 ἡ τελευτή, τελευτῆς: het einde, het levenseinde, de dood 6 ἡ ἀσπίς, ἀσπίδος: de adder 7 ἡ ὑδρία, ὑδρίας: de waterkruik 8 προστίθεσθαι: (op zichzelf) zetten 9 ἡ βελόνη, βελόνης: de naald 10 τὸ αἷμα, αἵματος: het bloed 11 ἄλυπος, ος, ον: pijnloos (hier superlatief bijwoord) 12 ὅτι ἐγγύτατα: zo weinig mogelijk anders 13 ἡ θεράπαινα, θεραπαίνης: de dienares 14 δακρύειν: huilen 15 τὸ φάρμακον, φαρμάκου: het geneesmiddel 16 μηδένα τρόπον: op geen enkele wijze (acc. van wijze) 17 ἀναβιοῦσθαι: terug tot leven wekken 18 οἷος, α, ον τε: in staat, bekwaam 19 λυπεῖσθαι: verdriet hebben 17.9
10 Ἀντώνιος οὖν καὶ Κλεοπάτρα, πολλῶν μὲν τοῖς Αἰγυπτίοις, πολλῶν δὲ καὶ τοῖς Ῥωμαίοις 20 κακῶν αἴτιοι, οὕτως ἐτελεύτων, ἔν τε τῷ αὐτῷ τρόπῳ 21 ἐταριχεύοντο 22 καὶ ἐν τῇ αὐτῇ θήκῃ 23 ἐθάπτοντο 24. Κλεοπάτρα δὲ ἄπληστος 25 μὲν Ἀφροδίτης, ἄπληστος δὲ χρημάτων, καὶ πολλῇ φιλοτιμίᾳ 26 ἥδετο, τήν τε βασιλείαν 27 τὴν τῶν Αἰγυπτίων ὑπ ἔρωτος ἐκτᾶτο. Δύο δὲ ἀνδρῶν Ῥωμαίων μεγίστων κατεκράτει 28, καὶ διὰ τὸν τρίτον ἑαυτὴν ἀπέκτεινεν. Wat moet je doen om een hele tekst als deze te vertalen? a) Lees aandachtig de inleiding, de titel en de vertaalhulp in de voetnoten. Probeer je een idee te vormen van de inhoud op basis van die gegevens. b) Nieuwe alinea s wijzen op een nieuw stuk inhoud, een andere fase van het verhaal. c) Zoek de verwijswoorden en partikels. Duid ze in stift aan en probeer de redeneringen te voorspellen. d) Vertaal een eerste keer, in je hoofd of met vlugge notities. Heb je een logisch samenhangend verhaal? Kan dat verhaal beantwoorden aan de titel? e) Maak nu een uitgeschreven vertaling, met aandacht voor de woordenschat én de grammatica. f) Controleer je vertaling: heb je telkens de juiste persoon en tijd van het werkwoord? En de juiste naamval en getal? Enzovoort. Pas desnoods je vertaling aan. g) Controleer ten slotte of je leesbare zinnen hebt. 20 ὁ Ῥωμαῖος, Ῥωμαίου: de Romein 21 ὁ τρόπος, τρόπου: de wijze, de manier 22 ταριχεύειν: balsemen 23 ἡ θήκη, θήκης: het graf 24 θάπτειν: begraven 25 ἄπληστος, ος, ον: onverzadigbaar in (+ gen.) 26 ἡ φιλοτιμία, φιλοτιμίας: de verspilzucht 27 ἡ βασιλεία, βασιλείας: het koningschap, de macht 28 κατακρατεῖν: overheersen, manipuleren (+ gen.) Wie Cleopatra zegt, denkt meestal: Liz Taylor. Deze Amerikaanse actrice ( ) werd in 1963 een levende legende met haar hoofdrol in de gelijknamige film
Vraag Antwoord Scores. Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend.
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend. Tekst 1 1 maximumscore 1 Als rechters/jury(leden). Fout rekenen wanneer als antwoord is gegeven publiek (of een woord / woorden
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
reeks ontmoetingen 2 een ontmoeting met Heraclitus
reeks ontmoetingen 2 een ontmoeting met Heraclitus Toelichting Door deze ontmoeting met Heraclitus gaan we terug naar het begin van de westerse filosofie. Zo rond 600 voor Christus komen we in het KleinAziatische
GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Latijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Filosofie VWO 4 periode 1 Dikgedrukt: betekent dat dit woord in de woordenlijst staat
Filosofie VWO 4 periode 1 Dikgedrukt: betekent dat dit woord in de woordenlijst staat Het begin van de natuurfilosofie Filosofen beginnen zich dingen af te vragen, waar je gewoonlijk niet zo over na zou
Jezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder
Jezus zoekt ruzie Inleiding Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader,
Over land en over zee. Veroveraars
De Romeinen hadden een heel groot rijk van Azië, Noord- Afrika en ook nog Europa. Ze hadden sterke legers en hele slimme generaals met stevige wegen en snelle boten. Over land en over zee In Nederland
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.
Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Wijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON
Wijs Worden werkboek deel 1 DAMON WW wb deel 1 mei2009.indd 1 5/25/09 10:33:45 AM Hoofdstuk 1 Over wat echt belangrijk is Paragraaf 1 Inleiding Opdracht 1, p.8 Hieronder staan twaalf standpunten over wat
Heeft God het Kwaad geschapen?
Heeft God het Kwaad geschapen? Zondagavond 22 september 2013 (Genade & Waarheid Preek) Inleiding A. Genade & Waarheid Preken (Soms) Ingewikkelde of wettisch toegepaste onderwerpen bekeken vanuit Genade
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
BIJBELS GRIEKS LES 8
Pagina:1 8.1 De aoristus medium Voordat we zo het lezen van een stuk uit Johannes 3 gaan voorbereiden eerst nog de aoristus medium en de conjunctivus en het woordje Hieronder vindt u nog naast elkaar de
Vraag Antwoord Scores. Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend.
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend. Tekst 1 1 maximumscore 1 (Hij was aan de macht gekomen) door zich voor te doen als de broer van Cambyses / door een staatsgreep
Vermoord? vroeg Evi angstig. Ongetwijfeld. Maar de directeur... Vermoord, herhaalden we beslist. Daarna hebben ze zijn lichaam ondergedompeld in een
2 Juf Kol Tijdens de pauze kwamen we samen in de fietsenstalling. Meester Rob naar z n opoe? Helemaal naar de andere kant van de wereld? Op z n oude fiets? Zonder muts! Alsof we hem zouden vergeten! Onzin!
Voorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Verhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Inleiding geschiedenis Griekenland
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse
Klassieke Olympiaden Opgaven Grieks Ronde 1
Klassieke Olympiaden 2016-2017 Opgaven Grieks Ronde 1 Vooraf aan de leerlingen De Griekse tekst is voorzien van aantekeningen die je op pagina 3 en 4 vindt. Er zijn in totaal dertig vragen. Elke vraag
Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon. les 1: Wie waren de graven van Loon
Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon les 1: Wie waren de graven van Loon Na deze les kan je de geschiedenis van het graafschap Loon aanduiden op je tijdbalk; kan je informatie opzoeken
Spinoza SPINOZA SCHOOLOPDRACHT. Baruch de Spinoza Vervaardiger: onbekend Materiaal: olieverf op linnen Jaartal: 1670
WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. bhet onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: Spinoza Baruch de Spinoza Vervaardiger: onbekend Materiaal: olieverf
JEZUS IS MIJN SUPERHELD
JEZUS IS MIJN SUPERHELD NAAM Studielessen voor 8-12 jarigen Lessen zijn geschreven door Beryl Voorhoeve, Ilja Witte en Judith Maarsen Mei 2007Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling HET BOEK
Geschiedenis groep 6 Junior Einstein
De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten
Counseling opleiding, lesmaand 6
Counseling opleiding, lesmaand 6 Inhoudsopgave Les 6a Doordringen tot de kern Socrates Les 6b Functioneren Functioneringsschema De filosoof De machine als metafoor In beweging zijn Het bewuste functioneren
Inleiding geschiedenis Griekenland
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse
Jezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24
Jezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24 Als je iets verkeerd doet, verdien je straf. Ja toch? Dat is eerlijk. Er is niemand die nooit iets
DE RIJKE MAN, DE ARME MAN
Bijbel voor Kinderen presenteert DE RIJKE MAN, DE ARME MAN Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
De klassieke tijdlijn
De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom
Janusz Korczak. door Renée van Eeken
Janusz Korczak door Renée van Eeken Hoofdstukken 1. Inleiding 2. Wie was Janusz Korczak? 3. Zijn levensverhaal 4. Janusz Korzcak in deze tijd 5. Waarom ik hem gekozen heb 6. Nawoord 7. Bronvermelding 1
Geschiedenis hoofdstuk 3
Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.
Naam: FLORIS DE VIJFDE
Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Mannelijk Vrouwelijk Onzijdig de slaaf de meester het gevecht het land het beest enkelvoud nominativus genitivus accusativus
ZELFSTANDIG NAAMWOORD Mannelijk Vrouwelijk Onzijdig de slaaf de meester het gevecht het land het beest enkelvoud nominativus genitivus accusativus meervoud nominativus genitivus accusativus BIJVOEGLIJK
Correctievoorschrift VWO 2014
Correctievoorschrift VWO 2014 tijdvak 1 Grieks Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores 6 Bronvermeldingen
BIJBELS GRIEKS HERHALING 2
Pagina:1 Her. 2.1 Inleiding In deze les herhalen we de belangrijkste zaken uit les 6 t/m 10. Leest u voordat u verder gaat met deze les eerst de theorie van de lessen 6 t/m 10 nog eens grondig door! Her.
Geschiedenis Tijdvak CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/101047
Geschiedenis Tijdvak 02 01 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 10 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/101047 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Deze handreiking is van:
9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze cursus is geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte
Niet in slaap vallen hoor!
Niet in slaap vallen hoor! Marcus 13: 33-37: Dierenversie Geïllustreerd door: 30 november 2014 Maria Koninginkerk Baarn 2 De oude leeuw heeft vakantieplannen. Dat vertelde hij vanmorgen aan alle dieren:
1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.
Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Beste Janien, familie, vrienden, allen hier aanwezig, Het is goed om vanavond bijeen te zijn in deze Sint-Joriskerk.
Beste Janien, familie, vrienden, allen hier aanwezig, Het is goed om vanavond bijeen te zijn in deze Sint-Joriskerk. We gedenken vanavond Ramón Smits Alvarez. We staan stil bij zijn leven, we staan stil
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp
Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16
Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet
O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Studielessen voor de bovenbouw van de basisschool
Studielessen voor de bovenbouw van de basisschool INHOUD Tips voor het gebruik van deze bijbelstudies Les 1 Ik zie ik zie wat jij niet ziet Les 2 Geloofshelden (1) Noach de eerste botenbouwer Les 3 Geloofshelden
BIJBELS GRIEKS HERHALING 1
Pagina:1 Her.1.1 Inleiding Dit een herhalingsles. In deze les herhalen we de beangrijkste zaken uit les 1 t/m 5. We beginnen met het herhalen van de naamvallen. Leest u voordat u verder gaat met deze les
DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?.
DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?. Amersfoort, 21 augustus 2007 John van den Hout Geachte aanwezigen, Toen ik me voorbereidde om voor u dit verhaal te houden, was mijn eerste gedachte: Wat
15 februari: Ik ben het brood dat leven geeft (Johannes 6:32-40)
Liturgisch bloemstuk bij de 40 dagen tijd en Pasen 2015 Elke week wordt één kaars gedoofd, van de kandelaar met 8 kaarsen. Er is elke week een boog bekleed met klimop, als beeld van het verbond van God
Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b
Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b 1 Verkondiging Enkele kinderen vragen in de kerk: waarom vieren we kerst? En wat betekent het voor u? Reactie op de antwoorden Ja, waarom vieren we kerst? En wat betekent
Heilig Jaar van Barmhartigheid
Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra
GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4
GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4 1. Leg uit wat een sofist was. score: 2. Welke rol speelden de sofisten in de Atheense democratie? 3. Waarom is het niet juist te spreken van Griekenland in de tijd
Samenvatting Geschiedenis De Romeinen
Samenvatting Geschiedenis De Romeinen Samenvatting door Esmee 1641 woorden 18 februari 217 6,5 68 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 2 De verovering van
Examen VWO. Grieks. tijdvak 2 woensdag 22 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2016 tijdvak 2 woensdag 22 juni 13.30-16.30 uur Grieks Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 74 punten te behalen.
1) Gered worden is net zo gemakkelijk als een cadeau krijgen (Johannes 1:12)
Les 8 - Redding In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Heel veel mensen hebben er geen behoefte aan zich door Jezus te laten redden. Daarvoor hebben ze allerlei redenen. Bijvoorbeeld:
Onze-Lieve-Vrouwlyceum Genk Lycipedia: Beter leren CAPUT SECUNDUM TAALSTUDIE. Werkwoorden vervoegen
CAPUT SECUNDUM TAALSTUDIE Werkwoorden vervoegen 1. De infinitief In de woordenlijst vinden we de woorden altijd in dezelfde vorm. Deze vorm, die we het grondwoord noemen, is voor een werkwoord de infinitief..
Door welke oorzaak voelde Saul zich alleen en onbeschermd? En wat had hij vernomen?
Dood van Saul en zijn zonen. Door welke oorzaak voelde Saul zich alleen en onbeschermd? En wat had hij vernomen? Zie 1 Samuel 30 en 31 Saul echter voelde zich alleen en onbeschermd, omdat God hem verlaten
Romeinen. Romeinen. Germanen
Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns
deeultûrele grens de natuurlijke grens onafhankelijk de open grens de $~aatkundi "" ~...de 't-aalg(ens Kijkles Hoofdstuk 8 Les 1
Kijkles Hoofdstuk 8 Les 1 Grenzen verdwijnen De schutting in jouw tuin is de grens tussen jouw tuin en die van de buren. Tussen woonwijken, gemeenten, provincies en landen zijn ook grenzen. Die grenzen
Bijbel voor Kinderen. presenteert HET EERSTE PAASFEEST
Bijbel voor Kinderen presenteert HET EERSTE PAASFEEST Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Week les 2. Keizer en Kerst
Week les 2. Keizer en Kerst Je ouders kennen het begin van het kerstevangelie misschien nog wel uit het hoofd: En het geschiedde.... Dit lijkt heel veel op het woord geschiedenis eschiedenis. Er is ook
Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk
Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk Voorganger: Ds. M.N. Ariesen-Holwerda Organist: Kees Nottrot Pianist: Peter Wagenaar Afkondigingen Zingen van een psalm 122: 1 en
Z I N S O N T L E D I N G
- 1 - Z I N S O N T L E D I N G Waarom is zinsontleding zo belangrijk? Elke scholier op de middelbare school maar ook de kinderen op de lagere school, komen veelvuldig met zinsontleding in aanraking, eigenlijk
Examen VWO. Grieks. tijdvak 1 dinsdag 20 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2014 tijdvak 1 dinsdag 20 mei 9.00-12.00 uur Grieks Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 23 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen.
Deze handreiking is van:
9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze lessen zijn geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte
Vraag Antwoord Scores. Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend.
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend. Tekst 1 1 maximumscore 1 Niemand (van de Bacchiaden) wilde met Labda trouwen(, want Labda was mank). / Labda was mank (en daarom
Griekse taal en cultuur
Examen VWO 2019 tijdvak 2 dinsdag 18 juni 13.30-16.30 uur Griekse taal en cultuur Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn maximaal
0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen
Vooraf. Denk jij ook wel eens: wat zou het toch handig zijn als er een huiswerkcomputer bestond. Of een doucherobot. Of...
De dag van de uitvinders Niveau C - Les 1 Vooraf Denk jij ook wel eens: wat zou het toch handig zijn als er een huiswerkcomputer bestond. Of een doucherobot. Of... Dan ben jij een beetje een uitvinder.
VOORWOORD. René van Royen
VOORWOORD Priscianus was een knappe man. Toen Rome lang geleden nog een rijk was, leerde hij de kinderen in zijn klas Latijn. Hij gaf dus les, maar wat hij in de klas vertelde schreef hij ook op. Zo ontstond
Paragraaf 4: De Germaanse cultuur - TL 1
Auteur Floris Sieffers Laatst gewijzigd 28 October 2015 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/65939 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
De stem van de stilte (nav 1 Koningen 19: 12, 13)
(nav 1 Koningen 19: 12, 13) Na het vuur klonk het gefluister van een zachte bries. En daar klonk een stem die sprak. t is nergens om mij heen echt stil terwijl ik liever anders wil heel het leven draait
Paasmorgen 2014: Wees niet bang!! Lezingen: Gen.2:2,3 en Gen.1:1-5 en Matt.28:1-10
1 Paasmorgen 2014: Wees niet bang!! Lezingen: Gen.2:2,3 en Gen.1:1-5 en Matt.28:1-10 Een goede traditie is het om op de vroege paasmorgen het licht tegemoet te lopen: opstaan in het nacht en de zon op
De ronde volle maan. Alleen als de maan rond en vol is, wordt dit feest gevierd. En dat heeft een hele bijzondere reden.
De ronde volle maan Al vele duizenden jaren is Kabouterland een bijzondere plek voor Kabouters uit de hele wereld. Dit verhaal vertelt hoe bijzonder de samenwerking tussen de dieren en de kabouters in
De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten
De gelijkenis van de twee zonen Lees : Mattheüs 21:28-32 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel
Lees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Paspoort Ik houd mijn spreekbeurt over paspoorten. Sommige van jullie zijn vast wel eens naar het gemeentehuis geweest om met jullie vader of moeder een paspoort te halen. Ik moest ook een keer mee en
Bijbel voor Kinderen. presenteert HET EERSTE PAASFEEST
Bijbel voor Kinderen presenteert HET EERSTE PAASFEEST Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Les B-08 Kunstmatige intelligentie en logica
2004, David Lans Les B-08 Kunstmatige intelligentie en logica 8.1 De Turing test Toen halverwege de 20 e eeuw de computer zijn intrede deed, stelde de Brit Alan Turing (1912-1953) in een wetenschappelijke
hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
De Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Voor jongeren in het praktijkonderwijs. Nederlandse soldaten naar Mali
PrO -weekkrant Week 45 november 2013 Voor jongeren in het praktijkonderwijs 4-1 0 november 2013 Eenvoudig Communiceren Nederlandse soldaten naar Mali Foto: ANP In Mali helpen buitenlandse soldaten de inwoners.
De bruiloft van Simson
De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar
Correctievoorschrift VWO 2016
Correctievoorschrift VWO 2016 tijdvak 2 Grieks Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores 6 Bronvermeldingen
Het verhaal van William Booth
Lesmateriaal bij Het verhaal van William Booth Inhoudsopgave Geroepen om te dienen woordzoeker 3 Graaf in het verhaal! 4 Graaf dieper 5 Gods weg doolhof 6 Nieuw leven interview 7 Het Leger des Heils verspreid
Zondag 16 februari 2014. Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help!
Zondag 16 februari 2014 Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help! Voorganger: ds. Bram Bregman Organist: dhr. Klaas Keimpema Pianist en dirigent schoolkoor: dir. Adriaan Stuij Welkom -
Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons
Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps
PARADOXEN 2 Dr. Luc Gheysens
PARADOXEN Dr. Luc Gheysens SPELEN MET ONEINDIG Historische nota De Griekse filosoof Zeno (ca. 90-0 v. Chr.) bedacht een aantal paradoen om aan te tonen dat beweging eigenlijk een illusie is. De meest bekende
MOMOTARO. Beste, Barbara Beel en Sarah Beel www.casablancavzw.be
Beste, Momotaro is een eeuwenoud Japans verhaal. Het vertelt over een kleine perzikjongen en over groot geluk, over vrienden en vijanden en over hoe je samen sterk, moedig en wijs kan zijn. Het verhaal
Het gymnasium: iets voor jou?
Het gymnasium: iets voor jou? Stel jezelf eens de vraag... Ben ik nieuwsgierig? Heb ik een brede belangstelling? Hou ik van onderzoeken? Ben ik gek op cultuur? Houd ik van nieuwe dingen leren? Ben ik kritisch?
HC zd. 6 nr. 32. dia 1
HC zd. 6 nr. 32 wie Jezus wil kennen moet de verhalen over hem lezen beschreven door Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes terecht worden ze evangelisten genoemd ze beschrijven het evangelie ze vertellen
Beste ouders. Je wereld delen
Beste ouders Het 4e thema van het schooljaar luidt "Arm en rijk". Het gaat over armoede en de impact daarvan op kinderen naar aanleiding van wat de bijbelse profeet Amos tegen zijn tijdgenoten zei over
Nadieh Jolyn Siekmans
Vlinder, fladderend in de lucht doe je hen de groeten in jouw vlucht als je ze boven de hoogste bomen wellicht zult tegenkomen Samenkomst voor het afscheid van Nadieh Jolyn Siekmans * 9 mei 1994 17 januari
Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.
Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard
Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten
Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat