Gastvrijheid, de stijl van het koninkrijk

Transcriptie

1 Gastvrijheid, de stijl van het koninkrijk Liturgie Welkom en mededelingen Gezang 20:1 en 3 (LvK) Wet Gezang 20:4 en 7 (LvK) Gebed Bijbellezing: Lukas 10:25-37 Gezang 9:1-3 (vers 1 is lied van de basisschool) Verkondiging Psalm 121:1 en 2 Dankgebed Collecte Slotzang Psalm 121:3 en 4 Zegen Amenlied Lukas 10,25 ev. (Preek 3a van 6) 1

2 Verkondiging Broeders en zusters, jongens en meisjes, Het verhaal gaat, dat op een school voor godsdienstleraren de studenten een opdracht meekregen naar huis. Zij moesten een overdenking voorbereiden over de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Die overdenking moest op school voor de andere studenten worden voorgedragen. De voordracht werd opgenomen; met de bedoeling dat de beste zou worden uitgezonden voor de radio in een of ander religieus programma. Alle studenten gingen thuis hard aan de slag. Ze probeerden op originele wijze, in een prachtig taalkleed, met een treffende inleiding, en met confronterende gedachten de gelijkenis te verwoorden. Op de ochtend van de opnames, gingen de studenten ruim op tijd op weg naar school. Iedereen was op tijd aanwezig. Het was een rumoer van jewelste: gespannen zaten ze af te wachten. De docent die de leiding had nam het woord om de laatste dingen met hen door te spreken. Dat dachten de studenten tenminste. Maar de docent zei iets heel anders. Hij vroeg hen: wie van jullie heeft die gewonde man onderweg gezien? Het werd stil. Een aantal stak aarzelend de vinger op. Inderdaad, half onderuitgezakt op een bankje voor de school had iemand gelegen die duidelijk gewond was en hulp nodig had. Niemand van de studenten had een hand uitgestoken. Iedereen moest het wel gezien hebben. Maar ja, ze moesten op tijd zijn voor de opnames. Niemand wilde te laat zijn en afgaan voor de groep. Plots ging de deur open. De stilte werd pijnlijk. De man van het bankje kwam strompelend binnen. Gescheurde kleren en bloedig rood. Hai, zei hij, kan ik weer naar huis gaan? Ja, zei de docent, bedankt voor je hulp. Fit stapte de acteur de zaal uit. De docent vroeg: wie is jouw naaste? Zijn dat die mensen die jij mogelijkerwijs via de radio gaat bereiken? Met jouw goed doorwrochte betoog ; keurig en verantwoord, afgemeten Of is het die man die daar ligt te wachten op jou? Einde van het verhaal. Vandaag preek 3 in de serie over Christus uitstralen, missionair gemeente-zijn. In het bijzonder over gastvrijheid. Nu zul je denken: wat heeft gastvrijheid nu met dit verhaal te maken? 2

3 Natuurlijk, er komt een gastvrije herbergier in voor. Maar gastvrijheid is voor hem onderdeel van zijn professie; herbergier zijn. Dit is waar het om gaat. Staat je hart open naar anderen, of zit de deur van je hart dicht? Laat je andere mensen delen in je leven, ben je bereid tijd, geld, inzet te geven voor de ander, of scherm je je eigen leven af om maar geen terrein te hoeven prijsgeven? In twee preken, 3a en 3b wil ik ingaan op gastvrijheid: - De eerst preek over gastvrijheid als stijl van het koninkrijk. - De tweede preek over gastvrijheid als kenmerk van een christen. Thema: gastvrijheid, de stijl van het koninkrijk 1. De deur gaat dicht 2. De deur gaat open Ad 1. De deur gaat dicht Het verhaal van de wetgeleerde bij Jezus laat zien hoe de deuren van ons hart gesloten kunnen zijn. Op een aantal manier wordt dat duidelijk in Lukas de bedoeling De wetgeleerde komt bij Jezus om Jezus op de proef te stellen. Geen neutrale testcase. In de vorige vertaling stond het zo: om Jezus te verzoeken. En dan proef je de bedoeling. De wetgeleerde wil Jezus tackelen. Geen open gesprek dus. Hij zal een ongetwijfeld wijs man zijn geweest. Geleerd. Doorgestudeerd in de wetten van God. Maar met Jezus is hij het niet eens. Dat is ergens voor te stellen. Jezus bracht een ander koninkrijk. Een daarbij leek hij de wetten van God te minachten. Alleen geloof in Hem zou voldoende zijn. Veel te makkelijk. Geen diepgang. Vanuit zijn eigen kennis en vakgebied probeert hij Jezus klem te zetten. Zijn hart zit op slot. Hij is zelfgericht. Hij bevecht zijn eigen koninkrijkje. Dat moet hij veilig stellen. 2. De methode Zeer waarschijnlijk was deze wetgeleerde een kundig debater. Hij wil in debat met Jezus. Maar dat niet onder vier ogen. Maar publiek! Dat was de manier om zijn gelijk veilig te stellen. Het zou toch niet zo moeten zijn dat mensen achter deze Jezus aan zouden gaan. Hij is vooral bezorgd om zichzelf. In die tijd werd er heel wat afgepraat over wat wel en niet mocht en hoe het wel en niet moest. Eindeloos scherpstellen van de leer. Eindeloze debatten. En hoe mooi ook allemaal. Jezus trapt er niet in. Hij gaat de discussie niet aan. Hij zou het hebben kunnen doen en de man onderuit hebben kunnen schoffelen. Maar de methode van Jezus is anders. Hij vertelt een spiegelverhaal. Dat is mild van Jezus! Want teleurstellend moet het zijn geweest. Hoe de leiders van het volk en de wijze mannen alles in discussiethema s uitbeenden. Terwijl het omzien naar de armen verwaarloosd werd. 3

4 Een gesloten hart naar Jezus. En tegelijk een gesloten hart naar behoeftigen. 3. Het filterend kijken De zelfgerichtheid komt nog wel het meest tot uitdrukking in die typische vraag: wie is mijn naaste? Een filterende vraag. Want het antwoord zal mensen insluiten en tegelijk uitsluiten. Zo werkt het vaak ook. Je wilt best te hulp schieten. Maar zo makkelijk doe je dat alleen bij hen die jou liggen of waar je zelf beter van wordt. Anders gezegd: je moet jezelf waarmaken of in beeld zien te brengen bij anderen om hulp te kunnen ontvangen. Typerend voor deze tijd. Streberigheid, in hokjes indelen van mensen. Voorwaardelijke omgang. In deze filterende vraag zie je hoe hij bezorgd is om zichzelf! Het zal toch niet zo zijn dat hij bepaalde mensen als naasten moet gaan zien?! Dan vertelt Jezus een spiegelverhaal. En in dat spiegelverhaal wordt glashelder hoe mensen langs elkaar heen kunnen leven. Iemand daalde af van Jeruzalem naar Jericho. Een weg van een kleine 30 kilometer. Jeruzalem zo n 1000 meter hoger dan Jericho. Een stevige afdaling dus. Een weg door de bergen. Eenzaam, gevaarlijk, een weg waar rovers hun kost verdienden. De identiteit van de persoon die daar loopt blijft oningekleurd. Daar kom ik nog op terug. Het gaat nu even om de mensen die er langs komen. En die persoon wordt overvallen door rovers. Ze slaan hem zo ongeveer half dood. En bloedend ligt hij te sterven. Ze hebben hem fors te grazen gehad. De tijd verstrijkt. De man kan niks meer. Nog even en het is gebeurd met hem. Plots hoort hij voetstappen. Hij richt zijn hoofd iets op en ziet een priester aankomen. Wellicht was die op weg naar huis in Jericho. Gelukkig, hij zal helpen, vast wel. Maar wat doet de priester? Hij gaat aan de man voorbij. En de voetstappen sterven weg. Maar iets later komt er nog iemand aan: een Leviet. Weer iemand die dicht bij God leeft en in het huis van God werkt. Maar ook de Leviet passeert en gaat aan de gewonde en stervende man voorbij. En ook zijn voetstappen sterven weg. De hoop voor de arme gewonde sterft uit. Wie moet hem nu nog redden? Verschrikkelijk, als je het op je laat inwerken. Beide mensen gaan aan deze mens voorbij. En al helemaal verschrikkelijk dat het mensen van God zijn: een priester en een Leviet. Jezus haalt hen als voorbeeld naar voren. Zij die in aanzien stonden bij het volk, juist zij laten het hier zitten. Ze hebben het druk met vanalles en nogwat. Druk in de tempel. Druk in de kerk. Druk voor de Heer. Druk, druk, druk. Discussiëren. Tempeldienst verrichten. Maar de mensen die het echt nodig hebben laten ze links liggen. 4

5 Mogelijk hebben ze aan van alles gedacht: het thuis dat wachtte. De stamppot op tafel. Of de bepaling dat ze geen dode mochten aanraken want dan werd je onrein. Jezus vertelt het niet. Maar dit is wel duidelijk: deze mensen wilden geen naaste zijn voor de ander. Ze waren naasten voor zichzelf. Tja, dit verhaal gebeurt nog steeds, nietwaar?! Want hoe ben je zelf bezig? Hoe druk hebben wij het als kerk wel niet met onszelf? Gesprekken discussies te over. Maar zien we nog de nood van de wereld om ons heen? Zien we nog de mensen die in de goot liggen? Hebben we met onze superbelangrijke gespreksitems nog oog voor al die mensen die gewond door ongeloof hun ondergang tegemoet gaan? Dat is de werkelijkheid. Of zijn we teveel naaste voor onszelf? Zijn we aan het navelstaren? Zijn we echt naasten in de wereld waar we leven? Zo makkelijk houden we ons eindeloos bezig met dingen die niet de kern raken. De vraag ligt hier: Staat je hart echt open voor willekeurig wie ook maar? De priester en de Leviet hadden het hart niet om te helpen. Ze misten de ontferming. De liefde. De liefde die zo centraal staat in het gebod: heb God lief met heel je wezen, en je naaste als jezelf. Het komt hier pijnlijk aan het licht. Ze waren ten diepste niet bewogen met de mensen. Ze waren alleen bewogen om zichzelf. Ze waren naaste voor zichzelf en niet voor de ander. Hoeveel mensen liggen er wel niet langs de weg. Lichamelijk of sociaal in de knoop of ook religieus/geestelijk. Ad 2. De deur gaat open Wees dus geen naaste voor jezelf. Wees naaste voor een ander. En hoe dat gaat maakt Jezus ook duidelijk. De man ligt daar nog te sterven. Plots komt er nog iemand aan. Een Samaritaan. Dat zal niet veel uithalen zal de gewonde hebben gedacht. Israëlieten mochten de Samaritanen niet. Dat waren mensen uit een gemengd volk. Ze waren geen zuivere Israëlieten meer. Je kon ze niet vertrouwen, je moest niet met ze omgaan, ze waren onrein. Heel bewust geeft Jezus deze figurant een plek in het verhaal. Want van een Samaritaan verwachtte men niets. Maar niks daarvan. De Samaritaan glijdt van de ezel en helpt de gewonde. Zo goed en zo kwaad als het gaat. De wonden worden verzacht en verbonden. Hij zet de gewonde op zijn rijdier. En brengt hem naar de dichtstbijzijnde herberg. En opnieuw verzorgt hij de gewonde. De dag erna moet hij helaas weg. Maar hij betaalt de verzorging in het voren. Zeg maar een blanco cheque. Dat is gastvrijheid! Liefde die iets mag kosten, van je tijd, van je bezit. Wat een verschil met de priester en de Leviet! En hoe komt het dat de Samaritaan zo anders doet? Hij was met ontferming bewogen. Hij liet zijn hart spreken. Een open hart. Niks geen gedachten als ik moet naar huis, of er ligt nog werk te wachten, ik weet wel wat beters te doen. 5

6 Maar pure liefde en ontferming. Dat maakt hem tot een naaste. Geen overweging of die gewonde wel in de categorie naaste viel. Maar handelen vanuit de liefde van het hart. Lukas 10,25 ev. (Preek 3a van 6) Niks geen discussie, niks geen theorietjes over wie de naaste is en wie niet. Maar leven met de openheid of je iets kunt betekenen. Je hart moet opengaan! En dat is een lastig proces. Je ziet het bij de wetgeleerde. Als Jezus hem de vraag stelt wie van de drie voorbijgangers een naaste geweest is, op die vraag komt een afstandelijk antwoord: de man die medelijden heeft getoond. Een open hart heb je niet zomaar (bis)!! Maar hoe krijg je nu toch zo n open hart? Daar wil ik in de tweede preek over dit bijbelgedeelte uitgebreider op ingaan. Maar nu alvast dit. Jezus gaat zelf heel genadig met deze man om. Hij maakt hem geen verwijten. Geen keiharde veroordeling. Hoewel het voor Jezus teleurstellend moet zijn geweest dat de geleerden van zijn volk zo onbarmhartig in hun vel zaten. Wat Jezus echter doet is vol genade een spiegel voorhouden. Een spiegel die confronteert. En wie is het eigenlijk die die spiegel voorhoudt? Jezus zelf! Hij die al zijn veiligheid en comfort losliet om naaste te worden van de mensheid. Van mensen zoals jij en ik die in de goot liggen. Wij die in de goot liggen omdat we verpletterend verslagen zijn door zonde, duivel en wereld. Zo werd Jezus onze naaste. Hij bukte om ons op te rapen. Het mocht hem wat kosten, het kostte Jezus alles. Dat hij dit verhaal kan vertellen is kostbaar voor hemzelf! En als de wetgeleerde in die spiegel heeft gekeken, dan krijgt hij de opdracht om net zo te doen. Net zo als die Samaritaan. Maar ten diepste ook dit: net als Jezus. Het verhaal is een grote uitdaging: kom uit je comfort-zone. Geef de ander een herberg. Wees een naaste voor ieder, in Jezus naam. Niet jouw rijkje veiligstellen en je territorium bevechten. Maar leven in de stijl van Jezus koninkrijk. Amen. 6