V kunstvakken klas 9. CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Transcriptie

1 V kunstvakken klas 9 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Vrijescholen 09 december 2018 CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Tekenen & Schilderen Vrijeschool Zutphen Vrije School Bergen Beoordeling (Den Haag) Boetseren/ 3D Boetseren in het leerplan Hout Houtverbindingen Kistje Krukken en Stoelen Textiel Stappenplan naaimachine Broek of rok Top, trui, jurk Applicatie Patroontekenen Oefening Metaal Lesdoel Olielampje koperslaan Bakje met dekseltje koperslaan Koperen belletje Omstulpbare kubus Koperen Kaarsendover Draadfiguur van Koper Koperen Kandelaar Inspiratie Koperdrijven Fotografie & Film Kunstbeschouwing - Beeldende Begrippen Leeftijdskarakteristiek klas 9 Over dit lesmateriaal Pagina 1 V kunstvakken klas 9

3 Tekenen & Schilderen Vrijeschool Zutphen 1aa Tekenen klas 9: Middagperiode Tekenen/grafiek met accent op ambachtelijk: Licht-donker studie tekenen/schilderen. Vaardigheid in schilderen met acrylverf. Of: Vaardigheid in linosnede. Van zwart-wit naar meerkleurendruk. Pagina 2 V kunstvakken klas 9

4 Vrije School Bergen In deze map vind je een opdracht uit de 9e klas van de vrije school in Bergen. Flyer Typografie, ondergronden, druktechnieken, kalligrafie enzovoorts, enzovoorts. Dit waren ingrediënten voor het eerste deel van het programma tekenen van klas 10, proberen en experimenteren! In de wereld van de reclame spelen letters, ondergronden, compositie, kleur, materiaal en techniek een belangrijke rol. In deze opdracht maak je een Flyer, waarmee je mensen uitnodigt voor een voorstelling, een expositie of een andere speciale gebeurtenis die gezien moet worden. Je mag gebruik maken van moderne media ( PC, camera), in combinatie met praktisch handwerk. Werkwijze; Doel en doelgroep bedenken, ondertussen schetsen. Maak naar aanleiding van de schetsen een ontwerp waarbij je bewust kiest voor een ondergrond ( kleur, zwart of wit, materiaal, foto, papier en formaat). Formuleer zorgvuldig de tekst die je wil overbrengen en kies een lettertype wat past bij het doel waar je aandacht voor vraagt. Het is belangrijk waar je de tekst plaatst, eventueel in combinatie met tekeningen of foto s. Bewaar schetsen, proefjes en lever deze met het eindproduct in. Succes! Opdr Flyer tekenen, klas 9 kn.nu/ww.85c3334 (doc, maken.wikiwijs.nl) opdr Kunstwerk klas 9 kn.nu/ww.274b79f (doc, maken.wikiwijs.nl) Beoordeling (Den Haag) Dit beoordelingsformulier voor de 9e klas Schilderen met weging van de diverse onderdelen is Pagina 3 V kunstvakken klas 9

5 ontwikkeld door Vera ter Veen van De Vrije School Den Haag. Het formulier kan je onderaan deze pagina downloaden. 9e klas beoordelingsform Schilderen KUBV vve 2018 kn.nu/ww.e0b6433 (docx, maken.wikiwijs.nl) Boetseren/ 3D Het dier en de mens In de 9e klas boetseren we de hele periode naar de waarneming. Platen van dieren worden goed bekeken. Hoe zit een dier in elkaar? Is het een log, licht, snel, langzaam dier? Wat is het karakter dat bij het dier past en hoe kan je dat overbrengen in je werkstuk? Na het waarnemen van de dieren gaan we door met het waarnemen van mensen. Iedere leerling zit model voor zijn of haar klas in steeds dezelfde houding. Na dit werkstuk wordt er met de mobiele telefoon een foto gemaakt van jezelf in een zelf gekozen houding. Let op uitstekende lichaamsdelen, die zijn breekbaar en moeten ondersteund worden in je werkstuk dmv een muurtje, een grasveld of een vloerkleed. Het bestand Boetseren 3d klas 9 Den Haag is het document dat uitgebreidere informatie geeft over deze lessen. Pagina 4 V kunstvakken klas 9

6 Klas 9 Boetseren Den Haag kn.nu/ww.ba6e561 (docx, maken.wikiwijs.nl) Boetseren in het leerplan Boetseren in het leerplan van de Vrije School Als je boetseert druk je iets van jezelf, van wie je bent, uit in je werk. Tegelijkertijd heeft ook hetgeen dat je maakt invloed op jezelf. Zoek je bij het maken evenwicht en harmonie in een vorm, dan kan dat terug werken op jezelf. Bij het boetseren van een bol die in je handen past, ervaar je zelf vaak ontspanning en rust. Boetseer je een kubus of bijvoorbeeld een tetraëder, dan ben je steeds actief en wakker aanwezig. Er is concentratie en zorgvuldigheid nodig, je bent voortdurend actief met je handen en je aandacht bezig om de juiste vorm te vinden. Steeds kijkend en voelend kleine correcties aanbrengen totdat de juiste vorm ontstaat. Het boetseren, en zelf echte beelden of gebruiksvoorwerpen maken kan leerlingen veel plezier geven. Vaak zijn er ook momenten van grote weerstand, het gevoel voor de leerling dat hij/zij niet verder komt, dat het moeilijk is om vorm te geven, dat het werk inzakt. De momenten van het niet weten hoe je verder moet en het niet willen mogen er natuurlijk zijn. Bij het boetseren werk je naast het kunstzinnige/ambachtelijke aan verschillende elementen: Wilskracht Activeren van de tastzin Levenslichaam/etherlichaam Bij het boetseren is het de wil die in actie komt. Je geeft vorm aan de amorfe massa, je zet deze vorm tastbaar en concreet neer in de wereld. Je grijpt stevig in, en je geeft vorm aan dezelfde materie als waarop je voeten staan. De tastzin speelt bij het boetseren een belangrijke rol. Je voelt of het materiaal koud of warm, glad of ruw, droog of vochtig is. Al werkend groeit de gevoeligheid van de handen en wordt de tastzin ontwikkeld. De amorfe en koude klei wordt al werkend gekneed tot een warmere, soepeler en prettiger massa om in je handen te houden. Tijdens het boetseren ervaar je door de aanraking van de huid met de klei steeds de fysieke grens tussen jou en de wereld. Hier ben ik, en daar begint de buitenwereld. Door deze grens steeds te ervaren en de tastzin steeds beter te ontwikkelen, leer je je ook beter af te sluiten voor de buitenwereld die je steeds prikkelt. Je doet ook beroep op het levenslichaam/etherlichaam. Je maakt gebruik van de vormgevende vermogens die daarin werkzaam zijn. Door te boetseren worden de levenskrachten sterker en beweeglijker. Onderbouw/Lagere school Het heeft de voorkeur om tot ongeveer het 7 e jaar met de warme bijenwas te boetseren, omdat het levenslichaam tot die tijd actief is bij de opbouw van het fysieke lichaam. In de periode rond de Pagina 5 V kunstvakken klas 9

7 tandenwisseling, rond het 7 e jaar, komt een deel van de opbouwkrachten vrij en metamorfoseert. Het komt vrij voor het denken en een deel voor eigen gebruik. Als je boetseert doe je beroep op deze eigen vormgevende vermogens. Voor een jong kind is het beter als het niet teveel boetseert. Het heeft de kracht nog nodig voor de opbouw van het eigen lichaam. Vanaf de 2 e klas kan je de overstap maken naar klei. De klei is koud en vormeloos en vergt meer kracht om mee te werken dan bijenwas. Klei vraagt ook om te werken met grotere vormen en niet te vervallen in het gepriegel van kleine details. Bol Bij het boetseren op de onderbouw (lagere school) werk je steeds vanuit de bol. Het kind maakt de klei eigen door te kneden en de bol te vormen in de handen. De bol is de oervorm, je komt hem overal op aarde tegen. De afstand van het centrum naar de periferie is overal gelijk. Het maken van een bolvorm brengt je innerlijk evenwicht en brengt je bij jezelf, bij het ik. Voor uitgebreidere informatie over de innerlijke werking van het boetseren: Schilderen, boetseren en tekenen als kunstzinnige therapie; Mimi Aveling; uitgeverij Christofoor; ISBN Hout Houtverbindingen Kistje Pagina 6 V kunstvakken klas 9

8 Deze kistjes met zwaluwstaartverbindingen zijn gemaakt door leerlingen uit de 9 e klas van I. van der Biezen van de Stichtse Vrije School in Zeist. Materiaal Essenhout met een triplex bodem. Tijd 9-12 blokuren van minuten Pagina 7 V kunstvakken klas 9

9 Pagina 8 V kunstvakken klas 9

10 Krukken en Stoelen Deze krukjes zijn gemaakt in klas 9 o.l.v. F. de Zwart van het Rudolf Steiner College in Haarlem. Klas 9 (18 x 2 uur in 9 weken) Er wordt 1 werkstuk gemaakt; kruk of stoel naar eigen ontwerp met gevlochten zitting. Doelstelling en middel: Het voortzetten en uitbreiden van het in klas 7 en 8 geleerde. Vergroten van de vaardigheid in het exact afmeten en maken van houtverbindingen. Pagina 9 V kunstvakken klas 9

11 Gebruikte machines en gereedschappen: Zie klas 7 en 8 + draaibank en decoupeerzaag/lintzaag. Leerlingen die daar interesse voor hebben kunnen leren zelf beitels te slijpen. Beeldhouwen in hout: Pagina 10 V kunstvakken klas 9

12 Voor meer werkstukken van leerlingen van het Rudolf Steiner College uit Haarlem zie: Leerplan Hout, Haarlem, klas 7-12 kn.nu/ww.11dda36 (doc, maken.wikiwijs.nl) Textiel Een kledingstuk maken op de naaimachine Deze lessen zijn ontwikkeld door Floor Sporck van de Bernhard Lievegoed School in Maastricht. Er worden diverse kledingstukken gemaakt van patroon: een rok, een poncho, een vleermuistrui. Documenten en patronen zijn onderaan deze pagina te downloaden. Kwartaaldoelen: Pagina 11 V kunstvakken klas 9

13 Gevorderd constructief denken ontwikkelen Gevorderd ruimtelijk denken ontwikkelen Gevorderd logisch denken ontwikkelen nauwkeurig werken naar stappenplan patroonboek en instructie docent ontwikkelen van basis eigenheid kleur, vorm en materiaal inzicht. ontwikkelen van plannen, organiseren en zelfstandig werken gevorderde kennis van de naaimachine met als resultaat een passend kledingstuk Opdracht: Een kledingstuk maken; Kies een model uit de patronenboekjes op school. De docent geeft instructie op waar je op moet letten bij het kiezen. Je gaat aan de hand van de werkbeschrijving die hoort bij jouw model redelijk zelfstandig aan de slag. Het is dan ook de bedoeling dat je eerst de werkbeschrijving leest, alvorens hulp te vragen. Ook verwachten wij van jouw dat je inmiddels weet wat je nodig hebt om verder te kunnen. Je moet zelfstandig je materialen kunnen pakken, je werkboek, je werkstuk, etc. De docent zal klassikaal de belangrijkste stappen uitleggen, daarnaast begeleidt zij jouw in kleine groepjes of individueel. Je gaat o.b.v. de docent stof kopen op de markt. Je ontvangt een budget en rekent uit of de gekozen stof past binnen dit budget. Overleg bij twijfel of vragen met je docent. Maar zorg er wel voor dat je de prijs vast hebt uitgerekend!!! Lesplanning: Les 1 Introductie kledingstuk maken; Herhaling naaimachine spel: inrijgen boven en onderdraad 2 personen; de een geeft aanwijzingen en voert uit. Spoeltje maken; checken kennis, anders herhalen in 2 tallen evt. verdelen groep en leerlingen die het kun aanwijzingen laten geven. Docent legt principe patroonboekje uit en vertelt iets over moeilijkheidsgraad. Docent ligt toe waar materialen te vinden zijn en wat de regels zijn. ll-n zoeken model en overleggen met docent. Les 2 Definitieve keuze model. Welke maten zijn belangrijk voor onderstuk of bovenstuk/ instructie door docent. Instructie maten nemen door de docent; hoe meet je. ll-n in groepjes van 2 max 3 maten nemen. Daarna door roulatie en nog een keer meten; klopt of zijn de maten anders? Instructie door docent patronenblade ll-n starten patroon maken. Afspraak maken voor stof kopen markt. Afhankelijk van les op welke dag is les 3 eventueel voor s kopen. Dit kan op woensdag of vrijdagochtend. Anders vragen aan periode docent of les gemist k worden. Les 3 Stof kopen, indien dit in de periode gebeurd is dan: Herhalen belangrijkste punten vorige les door middel van kleine quiz. Inventarisatie door docent van opstartvragen; snel beantwoorden ook door andere leerlingen in te schakelen bij beantwoorden. Belangrijk alle tekens en woorden over op het patroon. Leerlingen pakken materialen en werk. Ll-n werken verder aan patroon. Leerlingen die niet verder komen verzamelen aan instructietafel. Docent helpt hun verder. De rest start eigen werkzaamheden zelfstandig. Les 4 Herhalen belangrijkste punten vorige les door middel van vragen. Belangrijk neem alle tekens en woorden het patroon. Inventarisatie door docent van opstartvragen; snel beantwoorden. Leerlingen die niet verder Pagina 12 V kunstvakken klas 9

14 verzamelen weer aan instructietafel en worden verder geholpen. Andere leerlingen pakken zelfstandig ma en werk. Ll-n werken verder aan patroon. Docent loopt rond en begeleidt. Afhankelijk van snelheid en moeilijkheid patroon halverwege de les: Instructie aan deel groep door docen patroon op stof leggen (zie inlegschema werkboek). Verzamelen aan instructietafel. Les 5 Herhalen belangrijkste nieuwe punten vorige les door middel van vragen. Uitleg stappenplan. Leerlingen aan de hand van stappenplan hun lesdoelen en evalueren aan het einde van les of het gelukt is of waaro Inventarisatie door docent van opstartvragen; snel beantwoorden. Leerlingen die niet verder kunnen verza weer aan instructietafel en worden verder geholpen. Andere leerlingen pakken zelfstandig materialen en werk. Ll-n werken verder aan patroon. Docent loopt rond en begeleidt. Instructie halverwege de les door docent aan andere deel van de groep door hoe patroon op stof leggen ( inlegschema werkboek) Daarna of daarvoor afhankelijk van groep: Instructie aan deel van de groep door docent over hoe spelden van model. (zie werkboek welke delen eerst moeten). Verzamelen aan instructietafel. Kwartier voor einde van de les, lesdoelen evalueren; bespreken ll-n die niet snappen waarom ze het niet hebben (steekproef 2 stuks) Les 6 Herhalen belangrijkste nieuwe punten vorige les door middel van vragen. Herhalen stappenplan d.m.v. l die voordoet. Leerlingen bepalen aan de hand van stappenplan hun lesdoelen; Leerlingen die verder kunnen gaan aan de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Instructie aan resterend deel van de groep door docent over hoe spelden en rijgen van model. (zie werkb welke delen eerst moeten). Verzamelen aan instructietafel. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep. Kwartier voor einde van de les, lesdoelen evalueren; bespreken ll-n die niet snappen waarom ze het niet hebben (steekproef 2 stuks) Les 7 Herhalen stappenplan d.m.v. leerling die voordoet. Leerlingen bepalen aan de hand van stappenplan hun lesdoelen; Leerlingen die verder kunnen gaan aan de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instruc en worden verder geholpen. Instructie aan deel van de groep door docent over hoe spelden en rijgen van (zie werkboek welke delen eerst moeten). Verzamelen aan instructietafel. Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep. Kwartier voor einde van de les, lesdoel evalueren; (steekproef 2 stuks) Les 8 Herhalen nieuwe stappen vorige les d.m.v kleine quiz en aanvulling leerlingen. Inventariseren van fourn ll-n lezen zelfstandig in werkboek wat ze nodig hebben en schrijven dit op papier met naam erbij. Leerlingen bepalen aan de hand van stappenplan zelfstandig hun lesdoelen. Leerlingen die verder kunnen aan de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Instructie aan deel van de groep door docent over hoe spelden en rijgen van model. (zie werkboek welke eerst moeten). Verzamelen aan instructietafel. Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a Pagina 13 V kunstvakken klas 9

15 instructietafel. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep. Kwartier voor einde van de les, lesdoel evalueren; (steekproef 2 stuks) Les 9 Leerlingen maken aan de hand van stappenplan zelfstandig een planning voor de resterende lessen (ove voor deadline). Leerlingen die verder kunnen gaan aan de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instruc en worden verder geholpen. Instructie aan deel van de groep door docent over hoe spelden en rijgen van (zie werkboek welke delen eerst moeten). Verzamelen aan instructietafel. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep evt aanpassen indien Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. Kwartier voor einde van de les, planning evalueren; (steekproef 2 stuks) Les 10 Leerlingen werken aan de hand van hun planning aan het werkstuk verder. Leerlingen die verder kunnen g de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Ins aan deel van de groep door docent over hoe spelden en rijgen van model. (zie werkboek welke delen eers moeten). Verzamelen aan instructietafel. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep evt aanpassen indien Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. Kwartier voor einde van de les, planning evalueren; (steekproef 2 stuks) Eventueel extra verdiepings op voor leerlingen die al klaar zijn. (denk aan leren paspel zak maken, rits inzetten, knoopsgat maken, gehe zelfstandig simpel model maken, etc.) zie map extra opdrachten. Les 11 Leerlingen werken aan de hand van hun planning aan het werkstuk verder. Leerlingen die verder kunnen g de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Ins aan deel van de groep door docent over hoe spelden en rijgen van model. (zie werkboek welke delen eers moeten). Verzamelen aan instructietafel. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep evt aanpassen indien Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. (denk aan rits inzetten, elastiek in tunnel rijgen, drukknoop aanbrengen, biasband naaien, omnaaien/zomen, halsafwerking, mouw inzetten, etc.) Kwartier voor einde van de les, planning evalueren; (steekproef 2 stuks) Les 12 Leerlingen werken aan de hand van hun planning aan het werkstuk verder. Leerlingen die verder kunnen g de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Pa kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep evt aanpassen indien nodig. Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. (denk aan rits inzetten, elastiek in tunnel rijgen, drukknoop aanbrengen, biasband naaien, omnaaien/zomen, halsafwerking, mouw inzetten, etc.) Kwartier voor einde van de les, planning evalueren; (steekproef 2 stuks) Eventueel extra verdiepings op voor leerlingen die al klaar zijn. (denk aan leren paspel zak maken, rits inzetten, knoopsgat maken, gehe zelfstandig simpel model maken, etc.) zie map extra opdrachten. Les 13 Leerlingen werken aan de hand van hun planning aan het werkstuk verder. Leerlingen die verder kunnen g de slag. Leerlingen met opstartproblemen verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Pa kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep evt aanpassen indien nodig. Pagina 14 V kunstvakken klas 9

16 Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. (denk aan rits inzetten, elastiek in tunnel rijgen, drukknoop aanbrengen, biasband naaien, omnaaien/zomen, halsafwerking, mouw inzetten, etc.) Kwartier voor einde van de les, planning evalueren; (steekproef 2 stuks) Eventueel extra verdiepings op voor leerlingen die al klaar zijn. (denk aan leren paspel zak maken, rits inzetten, knoopsgat maken, gehe zelfstandig simpel model maken, etc.) zie map extra opdrachten. Les 14 Checken of planning leerlingen nog werkt of dat er bijgesteld moet worden. Leerlingen met opstartproblem verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep evt aanpassen indien Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. (denk aan rits inzetten, elastiek in tunnel rijgen, drukknoop aanbrengen, biasband naaien, omnaaien/zomen, halsafwerking, mouw inzetten, etc.) Kwartier voor einde van de les, planning evalueren; (steekproef 2 stuks) Eventueel extra verdiepings op voor leerlingen die al klaar zijn. (denk aan leren paspel zak maken, rits inzetten, knoopsgat maken, gehe zelfstandig simpel model maken, etc.) zie map extra opdrachten. Les 15 Instructie afwerken van kleding; losse draadjes, binnenkant netjes, etc. Leerlingen werken aan de hand van eigen planning zelfstandig aan de opdracht. Leerlingen met opstartpr verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. Passen van kledingstukken die in elkaar geregen zijn; geldt voor deel van de groep evt aanpassen indien Instructie door docent aan deel van de groep; naaien van het model a.d.h.v. het werkboek. Verzamelen a instructietafel. (denk aan rits inzetten, elastiek in tunnel rijgen, drukknoop aanbrengen, biasband naaien, omnaaien/zomen, halsafwerking, mouw inzetten, etc.) Kwartier voor einde van de les, planning evalueren; (steekproef 2 stuks) Eventueel extra verdiepings opdracht voor leerlingen die al klaar zijn. (denk aan leren paspel zak maken, rits inzetten, knoopsgat maken, geheel zelfstandig simpel model maken, etc.) z extra opdrachten. Les 16 Leerlingen werken aan de hand van eigen planning zelfstandig aan de opdracht. Leerlingen met opstartpr verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. les 17 Leerlingen werken aan de hand van eigen planning zelfstandig aan de opdracht. Leerlingen met opstartp verzamelen aan instructietafel en worden verder geholpen. afronden opdracht; Leerlingen die klaar zijn vragen voor de volgende les muziek/ liedjes die iets met imag kleding, uiterlijk te maken hebben te verzamelen. Volgende les muziek tijdens de les. na over waarom je dit nr leuk vindt, van wie is het, wat weet je van die artiest, waarom hij/zij dit nr geschreven/gezongen? Les 18 Deadline; afronden opdracht; Leerlingen die niet klaar zijn werken door. Leerlingen die klaar zijn evalueren en bespreken met elkaar de opdracht en het eindresultaat!! Evaluatie van werk door leerlingen zelf laten doen. elkaars werk beoordelen in groepe groep beoordeelt werk van de andere groep. Beoordelingspunten worden door docen aangereikt. Feedback wordt per persoon toegelicht. Leerlingen die klaar zijn vragen vo volgende les muziek/ liedjes die iets met image, kleding, uiterlijk te maken hebben te Pagina 15 V kunstvakken klas 9

17 verzamelen. Volgende les muziek tijdens de les. Denk na over waarom je dit nr leuk v van wie is het, wat weet je van die artiest, waarom heeft hij/zij dit nr geschreven/gezon Stappenplan klas 9 kledingstuk maken kn.nu/ww.b5d673a (pdf, maken.wikiwijs.nl) Stappenplan naaimachine Stappenplan voor het maken van een kledingstuk werken met de naaimachine Opdracht: Een kledingstuk maken; Kies een model uit de patronenboekjes op school. De docent geeft instructie op waar je op moet letten bij het kiezen. Je gaat aan de hand van de werkbeschrijving die hoort bij jouw model redelijk zelfstandig aan de slag. Wij verwachten van jouw dat je eerst de werkbeschrijving leest, alvorens hulp te vragen, een 9 e klasser kan dit! Ook verwachten wij van jouw dat je weet wat je nodig hebt om verder te kunnen. Je pakt zelfstandig de benodigde materialen, je werkboek, je werkstuk, etc. De docent zal klassikaal de belangrijkste stappen uitleggen, daarnaast begeleidt zij jouw in kleine groepjes of individueel. Je gaat o.b.v. de docent stof kopen op de markt. Je ontvangt een budget en rekent uit of de gekozen stof past binnen dit budget. Overleg bij twijfel of vragen met je docent. Maar zorg er wel voor dat je de prijs vast hebt uitgerekend voordat je je vraag stelt!!! Wat moet je doen: De docent vertelt iets over de modellenboekjes, de moeilijkheidsgraad van de modellen en hoe je dit kunt herkennen. Ook geeft zij aan welke moeilijkheidsgraad geschikt is. De docent legt de opdracht uit en jullie gaan beginnen!! 1. Je kiest een ontwerp uit en checked of het model binnen de moeilijkheidsgraad past. 2. Na de instructie van de docent; start je met het overtekenen van het patroon. Let hierbij op dat je alle tekens/symbolen en woorden overschrijft / tekent op je patroon. Schrijf je naam op elk patroondeel, zodat je weet dat dit van jouw is. In het werkboek van jouw modellenboek staat een inlegschema en een patronen lijst. Hier kun je precies zien welke delen je allemaal moet hebben en wat erop moet staan. Neem ook de middenvoor, midden achterlijn en de recht van draad lijn over. Deze zijn belangrijk bij het goed op de stof leggen van het patroon. Wat heb je hier voor nodig: Patroon papier Potlood Evt lineaal Papierschaar 3. Als je klaar bent met het overtekenen van het patroon, controleer je nog eens of je alles echt Pagina 16 V kunstvakken klas 9

18 goed hebt overgetekend. Als dat klopt knip je het patroon netjes op de potlood lijn uit. 4. Nu ben je klaar om het patroon op de stof te leggen. Draai de stof binnenste buiten. D.w.z. dat de binnenkant van de stof nu aan de buitenkant hebt. Je legt de stof altijd dubbel op elkaar, met aan een kant de stofvouw en aan de andere kant de zelfkanten op elkaar. Kijk in je werkboek hoe het patroon op de stof moet komen te liggen. Heel belangrijk zijn nu de recht van draad lijnen, deze moeten evenwijdig aan de rechte zijkant en in de lengterichting van de stof liggen. Volg de aanwijzingen van het werkboek. De patroondelen moeten minimaal 2,5 cm uit elkaar liggen. Je moet er nl nog een centimeter zoom langs tekenen. Wat heb je hier bij nodig: Stof Spelden Stofkrijt 5. Als je dat gedaan hebt, laat je docent zien of het goed ligt, dan speld je het vast. 6. Nu teken je de 1 cm zoom langs het patroon met krijt. Dit doe je voor alle patroondelen. De hele buitenkant heeft straks een centimeter extra aan stof langs de kant getekend. 7. Teken nu nog een krijtlijn langs het patroon, deze lijn helpt je straks met mooi rechtnaaien. 8. Als je hiermee klaar bent knip je met de stofschaar het patroon uit. 9. Als je dat gedaan hebt, haal je het patroon los en draai je de patroondelen om, vervolgens speld je de patroondelen weer vast op de patroondelen. Teken dan ook een krijtlijn langs deze kant van de patroondelen. 10. Er blijven waarschijnlijk hele kleine stukjes stof over, die mag je afknippen en in de prullenbak gooien. Je bewaart alleen de grotere stukken. Berg deze stukken op bij je werkstuk, je weet nooit of je ze nog nodig hebt. 11. Nu ga je het model in elkaar spelden en daarna rijgen. Kijk in je werkboek waar je moet beginnen. Denk er aan dat je speld op 1 cm van de zijkant, dit is de krijtlijn die je getekend hebt meteen naast het patroon. Broek of rok Stappenplan broek of rok maken 1. Meestal begin je bij een broek, rok bij de middenvoor en middenachternaad. 2. Daarna als er zakken in je werkstuk zijn, speld je de zakken in je werkstuk; hierbij moet je goed opletten dat je het inkijkstuk en de voering op de goed plek hebt gespeld. Pagina 17 V kunstvakken klas 9

19 3. Als je daar mee klaar bent, speld je bij de broek eerst het binnenbeen, straks moet je broek recht vallen, als je eerst het binnenbeen doet dan weet je straks waar je moet beginnen aan de zijkant met vastspelden. 4. Hier pak je ook de werkzaamheden voor de rok weer op. De zijkanten moeten aan elkaar gespeld. Leg het voorpand en het achterpand goed op elkaar, dat betekend dat de stof in de breedte mooi glad moet liggen en niet scheef mag trekken. Dat kan best betekenen dat de bovenkant van de zijkanten niet helemaal precies op elkaar passen. Dat geeft niet, je kunt dit straks passend maken. Begin met spelden en zorg dat de panden als ze eenmaal goed liggen niet kunnen verschuiven. 5. Je hebt nu van de broek; de kruisnaad, de binnenbeennaad en de zijkant aan elkaar gespeld, van de rok heb je de middenvoor, middenachternaad en de zijkant aan elkaar gespeld. Je kunt het model nu goed herkennen. 6. Nu ga je de band eraan spelden, eerst controleer je de aantal cm aan de bovenkant van je broek of rok. Dan meet je die aantal cm na op je geknipte band, misschien is die iets te groot, dan pas je dat aan. Te klein zou niet moeten kunnen, dan heb je niet op 1 cm van de kant gespeld. Soms bestaat de band uit 2 delen, de buitenkant en de binnenkant. Dan moet je er eerst een band van maken. Je draait de band met de verkeerde kant van de stof naar buiten en legt de 2 delen op elkaar met de goede kant van de stof dus op elkaar. Speld vervolgens een van de lange kanten op elkaar en naai deze vast. Nu heb je een lap stof 7. Als de maat van de band past, ga je deze aan aan je kledingstuk zetten. Vouw de stof over de breedte (= de lange kant) dubbel. Zoek de 2 middelpunten van de band. Vouw vanaf de naad van de band de band over de breedte dubbel, je vindt nu de andere zijkant. Steek daar een speld. Je hebt nu de 2 zijkanten gevonden. Leg de zijkanten op elkaar, je vindt nu 2 nieuwe middelpunten, dit zijn de middenvoor en middenachter punten, steek hier ook een speld. 8. Speld de rafelige kant van de band tegen de rafelige kant van de broek, zo dat de naad aan de binnenkant van de broek zit. Begin met de zijkant van de band op de zijkant van de broek te spelden. Speld vervolgens de middenvoor en middenachter punten van de band op de middenvoor en midden achterkant van de broek op elkaar. 9. Speld de overige ruimte ook vast aan elkaar, de band is nu mooi verdeeld. 10. Klaar, dan is de broek of de rok gespeld, je gaat alles nu rijgen zodat je het kledingstuk kunt passen. Doe dit in de zelfde volgorde als dat je gespeld hebt. Je hebt een krijtlijn op 1 cm van de kant getekend, hier heb je gespeld en hier ga je ook rijgen. Wat heb je hiervoor nodig: Een borduurnaald Rijggaren Stofschaartje 11. Als alles geregen is kun je het model gaan passen. Kijk samen met de docent of het goed past. Pas het anders nog even aan. De docent zal met je bespreken waar het aangepast moet worden. Pagina 18 V kunstvakken klas 9

20 12. Daarna ga je alles aan elkaar naaien, je doet dit op dezelfde manier als dat je gespeld en geregen hebt. 13. Afhankelijk van de soort stof stel je de naaimachine in. wat moet je doen: stretschstof: Voor stretschstof kun je de stretchsteek gebruiken. Stel de stretchsteek (de docent zal je dit uitleggen voor de naaimachine die jullie gebruiken. Dit kan voor andere merken weer anders zijn. De grootte van de steek stel je in op lengte 3. De breedt van de steek staat op nul ingesteld. De naaldstand staat in het midden ingesteld. En je hebt een passende kleur garen voor de boven en onderdraad. Als je geen stretchsteek hebt dan kun je de breedte van de steek ook instellen tussen 0,5 en 1. Je krijgt dan een kleine zigzagsteek, deze draad is iets flexibeler doordat die langer is. Daardoor kan die meerekken met de stof. Geweven stof: Voor geweven stof stel je de naaimachine in op de gewone stiksteek/ De grootte van de steek stel je in op lengte 3. De breedt van de steek staat op nul ingesteld. De naaldstand staat in het midden ingesteld. En je hebt een passende kleur garen voor de boven en onderdraad. Denk eraan dat als je met de gewone stiksteek naait, je even voor en achteruit naait aan het begin en aan het einde. Zo zorg je ervoor dat de draad niet los gaat. Top, trui, jurk Top, trui of jurk maken: 1. Meestal begin je bij een trui, top of jurk met het voorpand en achterpand in elkaar te zetten. Soms zitten er figuurnaden, je begint dan met de figuurnaden aan het voordeel en daarna aan het achterdeel vast te spelden 2. Daarna als er zakken in je werkstuk zijn, speld je de zakken in je werkstuk; hierbij moet je goed opletten dat je het inkijkstuk en de voering op de goed plek hebt gespeld. 3. Je hebt als het goed is nu een heel voorpand en een heel achterpand, Je gaat nu de schoudernaden aan elkaar spelden. Leg het achterpand met de verkeerde kant op de tafel. Leg het voorpand met de goed kant boven op het achterpand, zo dat de schoudernaden precies op elkaar passen, speld de schoudernaden vast. Pagina 19 V kunstvakken klas 9

21 4. Als het goed is liggen de zijnaden nu ook goed op elkaar, zoniet, zorg dat de voorzijnaad precies passend ligt op de achter zijnaad, speld ze vast. 5. Nu zijn de mouwen aan de beurt. Soms bestaan de mouwen uit meerdere delen, je moet dan eerst zorgen dat je 2 hele mouwen maakt. Let goed op de tekens en symbolen, leg de 2 delen van de mouw met de goede tekens op elkaar, speld ze meteen aan elkaar. Speld daarna ook de zijkanten van de mouw aan elkaar 6. Nu ga je de mouw in de trui, top, jurk spelden. Zorg dat de mouw bij het spelden bovenop ligt, de docent doet je dit voor. De mouw is altijd een beetje groter dan het armsgat, hierdoor kun je goed bewegen. Leg het armsgat en de mouw over je linker wijsvinger en speld de mouw vast, kijk dat je de ruimte van de mouw goed verdeeld, zodat er geen plooitjes ontstaan. De docent zal je hierbij helpen. 7. Je trui, top, jurk heeft nu de vorm die die moet hebben, je zult het wel herkennen. 8. Soms zit er nog een band aan de trui of top, die moet je aan de onderkant spelden. Naai de band aan de zijkant aan elkaar zodat er een cirkel ontstaat. Soms bestaat de band uit 2 delen, de buitenkant en de binnenkant. Dan moet je er eerst één band van maken. Je draait de band met de verkeerde kant van de stof naar buiten en legt de 2 delen op elkaar met de goede kant van de stof dus op elkaar. Speld vervolgens een van de lange kanten op elkaar en naai deze vast. Nu heb je een lap stof 9. Als de maat van de band past, ga je deze aan aan je kledingstuk zetten. Vouw de stof over de breedte (= de lange kant) dubbel. Zoek de 2 middelpunten van de band. Vouw vanaf de naad van de band de band over de breedte dubbel, je vindt nu de andere zijkant. Steek daar een speld. Je hebt nu de 2 zijkanten gevonden. Leg de zijkanten op elkaar, je vindt nu 2 nieuwe middelpunten, dit zijn de middenvoor en middenachter punten, steek hier ook een speld. 10. Vouw de band dubbel over de lengte van de stof (korte kant). Er ontstaat nu een smalle strook stof die dubbel gevouwen is. Speld de rafelige kant van de band tegen de rafelige kant van de top/ trui, zo dat de naad aan de binnenkant zit. Begin met de zijkant van de band op de zijkant van de top te spelden. Speld vervolgens de middenvoor en middenachter punten van de band op de middenvoor en midden achterkant van de broek op elkaar. 11. Speld de overige ruimte ook vast aan elkaar, de band is nu mooi verdeeld. 12. Klaar, dan is de jurk, top, trui gespeld, je gaat alles nu rijgen zodat je het kledingstuk kunt passen. Doe dit in de zelfde volgorde als dat je gespeld hebt. Je hebt een krijtlijn op 1 cm van de kant getekend, hier heb je gespeld en hier ga je ook rijgen. Wat heb je hiervoor nodig: Een borduurnaald Rijggaren Stofschaartje 13. Als alles geregen is kun je het model gaan passen. Kijk samen met de docent of het goed past. Pas het anders nog even aan. De docent zal met je bespreken waar het aangepast moet worden. Pagina 20 V kunstvakken klas 9

22 14. Daarna ga je alles aan elkaar naaien, je doet dit op dezelfde manier als dat je gespeld en geregen hebt. 15. Afhankelijk van de soort stof stel je de naaimachine in. wat moet je doen: stretschstof: Voor stretschstof kun je de stretchsteek gebruiken. Stel de stretchsteek (de docent zal je dit uitleggen voor de naaimachine die jullie gebruiken. Dit kan voor andere merken weer anders zijn. De grootte van de steek stel je in op lengte 3. De breedt van de steek staat op nul ingesteld. De naaldstand staat in het midden ingesteld. En je hebt een passende kleur garen voor de boven en onderdraad. Als je geen stretchsteek hebt dan kun je de breedte van de steek ook instellen tussen 0,5 en 1. Je krijgt dan een kleine zigzagsteek, deze draad is iets flexibeler doordat die langer is. Daardoor kan die meerekken met de stof. Geweven stof: Voor geweven stof stel je de naaimachine in op de gewone stiksteek/ De grootte van de steek stel je in op lengte 3. De breedt van de steek staat op nul ingesteld. De naaldstand staat in het midden ingesteld. En je hebt een passende kleur garen voor de boven en onderdraad. Denk eraan dat als je met de gewone stiksteek naait, je even voor en achteruit naait aan het begin en aan het einde. Zo zorg je ervoor dat de draad niet los gaat. Applicatie Stappenplan voor applicatie op tas, rugzak, clutch, etc.. Een Applicatie is een versiering op je werkstuk. Je kan een applicatie zo eenvoudig en zo ingewikkeld als je wil. Het plaatje in dit voorbeeld heeft veel bochten, maar is uit maar één stof opgebouwd. Je kunt het zo gek en bont maken als je zelf wil en mooi vindt! Wat moet je doen Pagina 21 V kunstvakken klas 9

23 Zoek een mooi plaatje uit of maak zelf een ontwerp, teken het over op patroonpapier, knip het netjes uit. Leg je mal ondersteboven op de papieren kant van Vliesofix (dit is een dubbelzijdig plak vlieseline, heel handig bij het maken van applicaties). Knip het vliesofix uit, zorg dat er een beetje ruimte om je tekening heen is. Strijk de vliesofix op de achterkant van de stof die de applicatie gaat worden. Leg het vliesofix met de papieren kant naar boven en strijkt er gewoon direct met je strijkijzer overheen. Het vliesofix plakt nu aan je stof. Knip het plaatje uit de stof (laat het papier nog op de stof zitten). Gebruik een papierschaar! Je hebt nu een mooi plaatje van stof, klaar om te gebruiken als applicatie. Pulk het papier van de achterkant van je plaatje af, de plaklaag van het vliesofix komt nu tevoorschijn. Leg het plaatje op het voorpand van waar je een applicatie wil. Leg voorzichtig een vochtige (thee)doek over het plaatje heen en pers een paar seconden met je strijkijzer op de plaats waar het plaatje ligt. Strijk niet heen en weer! Is je plaatje groot, til dan steeds je strijkijzer op en pers het plaatje stukje voor stukje vast op de stof eronder.!!!!! - Laat de stof goed drogen. Pagina 22 V kunstvakken klas 9

24 Als de stof met de applicatie goed droog is, kun je hem gaan vastnaaien. Dat kun je doen met de stiksteek of de zigzagsteek, op ongeveer 2mm van de rand van het plaatje. Door het vliesofix zal de stof van de applicatie niet zo gauw gaan rafelen. Ik vind het mooier om de randen af te werken met een zigzagsteek. Waar let je op bij het vastnaaien van de applicatie Gebruik het liefst garen in een bijpassende kleur, stel je naaimachine in op een steekbreedte van ongeveer 3 en een steeklengte van 0,5 Begin met vastnaaien op een hoekpunt (bij dit voorbeeld zou dat linksboven kunnen zijn, maar het maakt niet echt uit waar je begint). Naai rustig en volg de lijnen van het plaatje met de naald. Tips voor het naaien van hoeken Bij een buiten hoek naai je door tot je bij de hoek bent, zorg dat de naald in de stof zit, draai de stof en naai verder. Je naait na de hoek dus een stukje over de steek van voor de hoek heen. Bij een binnen hoek naai je een stukje door tot voorbij de hoek, zorg dat je naald in de de stof zit, draai de stof 90 graden en naai verder. Nu naai je dus ook voor en na de hoek een stukje over elkaar heen. Vergeet niet bij het begin en het einde van de applikatie voor en achteruit te naaien voor de Pagina 23 V kunstvakken klas 9

25 stevigheid van de draad aanhechting. Patroontekenen Oefening Patroontekenen / kleding maken De leerlingen vullen de volgende termen in op het blad "Oefening Patroontekenen" dat onder op deze pagina is te downloaden. Vaktermen invullen: 1.Middenvoor 2.Middenachter 3.Recht van draad 4.Voorpand 5.Achterpand 6.Mouw 7.Capuchon 8.Zijpand 9.Zoom 10.Coupenaad 11. Voorkruisnaad 12.Achterkruisnaad 13.Zakingang 14. Voorpas Oefening Patroontekenen kn.nu/ww.d948eea (pdf, maken.wikiwijs.nl) Metaal Lesdoel In de 9e klas wordt in het metaalbewerken bijna letterlijk de wil gestaald. Uit een stuk gereedschapsstaal zagen en vijlen de leerlingen met precisie een tang of hamer. Er is grote Pagina 24 V kunstvakken klas 9

26 concentratie nodig om technisch vakwerk te leveren. Het geeft de leerlingen veel voldoening als ze een echt stuk gereedschap hebben vervaardigd. Olielampje koperslaan Onderaan deze pagina kan je het Worddocument downloaden met het werkplan voor de leerling voor deze opdracht. Deze lessen metaalbewerken komen van I. van de Biezen, Stichtse Vrije School, Zeist. Pagina 25 V kunstvakken klas 9

27 In Zeist hebben de leerlingen in de 9e klas 9 tot 10 blokuren van ieder 100 minuten metaalbewerken. Het maken van een dekseltje voor een olielampje De leerlingen slaan uit een plaat koper een schaaltje waarna ze een dekseltje maken. 1. Plaatje knippen en schuren De maat is afhankelijk van je bakje, vraag de docent, breng een liniaal mee. Met een passer een cirkel tekenen precies aan drie kanten tegen de rand, vergeet het tapeje niet. Uitknippen Evt vijlen (hakkels) Anders alleen schuren, tot je je vingers niet meer openhaalt. Lang genoeg schuren met 100, niet te snel naar heel fijn schuurpapier. 2. Uitgloeien Uitgloeien voor je begint met slaan, je hoeft nu geen kennis meer te maken met het koper. Als je lang moet wachten kun je vast een holletje slaan. Ramen open tegen de stank. Gas uit als er niemand meer na je is! (fles/slang/brander) 3. Bakje maken 1cm diep Je mag meteen in een blok met kuiltje slaan Met een bolle hamer. 1cm is bijna niks! 4. Laatste keer uitgloeien Hierna niet meer! 5. Planeren Op een platte tas, zo n vierkante. Let op dat is een andere als bij het gewone bakje! Met je planeerhamer, dat is die die een beetje bol is. Je slaat altijd op de bovenkant, dus de holle. Pagina 26 V kunstvakken klas 9

28 6. Bolletje Zoek het midden Op de onderkant, de bolle dus. Zet een streepje Kwartslag draaien, weer een streepje Kwartslag draaien, streepje contoleren evt opschuiven Kwartslag draaien, streepje contoleren evt opschuiven Neem zo n vierkant houtje met gat Sla vanaf de onderkant met een bolle hamer een bolletje in het grote gat. Zorg dat het in het midden zit, evt nog een keer opschuiven. Maak de randjes scherp door er met een grote! houten hamer op te slaan. Herhaal het proces met het kleine holletje. Haal evt deuken weg. 7. Rand afknippen. Leg je deksel onderste boven. Zoek het midden van het holletje Leg er een boorblok onder en sla er met een spijker en een gewone!!! hamer er een deukje in. Leg je bakje ondersteboven op de onderkant van je deksel. Zorg dat het bolletje in het midden zit. Trek het om met een zacht potlood zodat je de lijn goed ziet. Contoleer met een liniaal of de afstand links en rechts van het bolletje gelijk is, of het dus echt in het midden zit. Schuif het anders op. Zet je passer in het deukje en teken een cirkel die precies 5 mm groter is dan je bakje. Laat contoleren, want als het mis gaat heb je of voor niks geknipt en krijg je de rand niet goed om de hoek, of je deksel is te klein. Uitknippen Bij een rechtse schaar zit de rechter bek naar je toe als je de schaar open doet en op de bovenkant kijkt. Tegen de klok in knippen. Heel netjes schuren tot Rand maken Neem een rond houten blok Pagina 27 V kunstvakken klas 9

29 En een kunststof hamer Als die allemaal in gebruik zijn, moet degene die het verst is met een planeerhamer op een ijzeren staak verder. Leg je deksel een halve cm over de rand van het blok en sla de rand een stukje naar beneden Pas of de deksel netjes op je bakje past. Door de hoek op de rand te leggen tijdens het slaan, wordt de deksel iets groter. Door de hoek iets verder over de rand te leggen wordt de deksel iets kleiner. Ga nu helemaal rond en maak zo in 3/4 rondjes een hoek van 95, dus niet in 1 keer helemaal de hoek om. Controleer regelmatig of je deksel nog op je bakje past! Je kunt op het eind ook de hele grote staak gebruiken die onder de kast ligt, klem hem wel in met een houtblok eronder als steun en evenwijdig aan de tafel. Hiermee krijg je de hoek nog iets naar binnen zodat hij netjes aansluit. Je kunt ook de bankschroef een stukje open doen zodat het holletje er net in past en niet platgeslagen wordt, je deksel erop leggen, je bakje erin en dan slaan. Als je het goed gedaan hebt is de rand nog recht. Vooral als je rand te lang was, gaat hij vaak golven, je moet dan nogmaals vijlen en schuren. 9. Gaatje/pijpje Boor met een handboor een gaatje vanaf de bovenkant van de deksel met een boorblok eronder zo groot dat je pijpje er precies in past. Vijl evt de bovenkant netjes, maar pas op dat je geen krassen maakt. Zaag een pijpje af De rest niet pletten in de bankschroef! Als je je pijpje door je deksel steekt, moet het ongeveer 1 cm van de bodem van je bakje zitten. Zagen met een ijzerzaag. Pijpje boven breder maken. Je je pijpje in een gat in een boorblok zodat het rechtop blijft staan. Zet er een drevel in. Sla er voorzichtig met een gewone!!! hamer op zodat het pijpje van boven iets wijder wordt en in je deksel blijft hangen. 10. Poetsen Vraag een lont, en stop het al draaiend in je pijpje totdat het er net bovenuit komt. Je kunt er eerst wat was aan doen tegen het raffelen, dan gaat het makkelijker, niet teveel, want het is niet zo goed voor je lont. Pagina 28 V kunstvakken klas 9

30 Neem een poetsdoek uit de mand onder uit de kast, let op geen zuurpoetsdoek! Smeer je bakje dik in met koperpoets Poets totdat alles goed zwart wordt. Neem een schoon stukje van je doek en poets alle poets van je bakje, je moet heel hard duwen dan gaat het heel mooi glanzen. Alle witte waas moet weg zijn. Olielampje koperslaan klas 9 Zeist kn.nu/ww.7e2ac53 (docx, maken.wikiwijs.nl) Bakje met dekseltje koperslaan Onderaan deze pagina kan je het Worddocument downloaden met het werkplan voor de leerling voor deze opdracht. Deze lessen metaalbewerken komen van I. van de Biezen, Stichtse Vrije School, Zeist. In Zeist hebben de leerlingen in de 9e klas 9 tot 10 blokuren van ieder 100 minuten metaalbewerken. Het maken van een dekseltje voor schaaltje De leerlingen slaan uit een plaat koper een schaaltje waarna ze een dekseltje maken volgens het stappenplan hieronder. 1. Plaatje knippen en schuren De maat is afhankelijk van je bakje, vraag de docent, breng een liniaal mee. Met een passer een cirkel tekenen precies aan drie kanten tegen de rand, vergeet het tapeje niet. Pagina 29 V kunstvakken klas 9

31 Uitknippen Evt vijlen (hakkels) Anders alleen schuren, tot je je vingers niet meer openhaalt. Lang genoeg schuren met 100, niet te snel naar heel fijn schuurpapier. 2. Uitgloeien Uitgloeien voor je begint met slaan, je hoeft nu geen kennis meer te maken met het koper. Als je lang moet wachten kun je vast een holletje slaan. Ramen open tegen de stank. Gas uit als er niemand meer na je is! (fles/slang/brander) 3. Bakje maken 1cm diep Je mag meteen in een blok met kuiltje slaan Met een bolle hamer. 1cm is bijna niks! 4. Laatste keer uitgloeien 5. Planeren Hierna niet meer! Op een bolle staak, dus niet dezelfde als bij het olielampje. Het liefst een die dezelfde vorm heeft als je bakje, heel flauw bol dus. Als die op zijn neem je de grootste echte bolle. Met je planeerhamer, dat is die die een beetje bol is. Je slaat altijd op de bovenkant, de bolle dus 6. Vorm tekenen Teken de vorm die je wil op de bolle kant. Niet te groot, er moet nog een stukje afgeknipt en een stukje omgeslagen voor de rand. Voor ideeën kun je aan de muur of in het inspiratieboek kijken. 7. Vorm maken Sla het koper rondom de vorm naar beneden. Met een bolle hamer Pagina 30 V kunstvakken klas 9

32 Op een houten blok. Je kunt ook zo n heel kleintje pakken, let op dat je niet te hard slaat, de steel is maar dun. Sla de vorm er niet in een keer in, maar steeds een beetje duidelijkere dan kun je nog een beetje schuiven zodat de vorm strak en gelijk wordt en netjes in het midden staat. Evt kun je ook van binnen een stukje terug staan. 8. Rand afknippen. Leg je deksel onderste boven. Zoek het midden van het holletje Leg je bakje ondersteboven op de onderkant van je deksel. Zorg dat de vorm in het midden zit. Trek het om met een zacht potlood zodat je de lijn goed ziet. Contoleer met een liniaal of de afstand links en rechts van de vorm gelijk is, of het dus echt in het midden zit. Schuif het anders op. Plak weer een stukje tape in het midden. Zet je passer erop een en teken een cirkel die precies 5 mm groter is dan je bakje. Laat contoleren, want als het mis gaat heb je of voor niks geknipt en krijg je de rand niet goed om de hoek, of je deksel is te klein. Uitknippen Bij een rechtse schaar zit de rechter bek naar je toe als je de schaar open doet en op de bovenkant kijkt. Tegen de klok in knippen. Heel netjes schuren tot Rand maken Neem een rond houten blok En een kunststof hamer Als die allemaal in gebruik zijn, moet degene die het verst is met een planeerhamer op een ijzeren staak verder. Leg je deksel een halve com over de rand van het blok en sla de rand een stukje naar beneden Pas of de deksel netjes op je bakje past. Door de hoek op de rand te leggen tijdens het slaan, wordt de deksel iets groter. Door de hoek iets verder over de rand te leggen wordt de deksel iets kleiner. Ga nu helemaal rond en maak zo in 3/4 rondjes een hoek van 95, dus niet in 1 keer helemaal de hoek om. Controleer regelmatig of je deksel nog op je bakje past! Je kunt op het eind ook de hele grote staak gebruiken die onder de kast ligt, klem hem wel in met een houtblok eronder als steun en evenwijdig aan de tafel. Hiermee krijg je de hoek nog iets naar binnen zodat hij netjes aansluit. Pagina 31 V kunstvakken klas 9

33 Je kunt ook de bankschroef een stukje open doe zodat het holletje er net in past en niet platgeslagen wordt, je deksel erop leggen, je bakje erin en dan slaan. Als je het goed gedaan hebt is de rand nog recht. Vooral als je rand te lang was, gaat hij vaak golven, je moet dan nogmaals vijlen en schuren. 10. Poetsen Neem een poetsdoek uit de mand onder uit de kast, let op geen zuurpoetsdoek! Smeer je bakje dik in met koperpoets Poets totdat alles goed zwart wordt. Neem een schoon stukje van je doek en poets alle poets van je bakje, je moet heel hard duwen dan gaat het heel mooi glanzen. Alle witte waas moet weg zijn. Koperen schaaltje met deksel koperslaan klas 9 Zeist kn.nu/ww.e1e5610 (docx, maken.wikiwijs.nl) Koperen belletje Pagina 32 V kunstvakken klas 9

34 Onderaan deze pagina kan je het Worddocument downloaden met het werkplan voor de leerling voor deze opdracht. Deze lessen metaalbewerken komen van I. van de Biezen, Stichtse Vrije School, Zeist. In Zeist hebben de leerlingen in de 9e klas 9 tot 10 blokuren van ieder 100 minuten metaalbewerken. Stappenplan Het koperen belletje 1. Begin Zorg dat je een geplaneerde have bol hebt, waarvan de randen iets naar buiten lopen. Knip de rand netjes af, evt met golfjes en schuur deze goed. 2. Ontwerp Maak een tekening op ware grote van het handvat van je belletje. 3. Handvat maken Leg een touwtje op je ontwerp en meet daarmee hoe lang de draad moet zijn Haal bij de docent een stuk draad, neem een liniaal, een kniptang (van het pitriet) en je ontwerp mee, je moet ongeveer 2 cm extra hebben voor het oogje waar de klepel aan komt te hangen. Strip met een striptang het plastic eraf. Draad in de bakschroef. Pagina 33 V kunstvakken klas 9

35 De hoek ombuigen zodat je hem niet lostrekt. De striptang zo instellen dat hij alleen de mantel doorknipt en niet de draad. De mantel doorknippen. De tang een stukje terug om de mantel zetten en voorzichtig trekken, zodat je de mantel niet weer doorknipt. Zo ga je door totdat al het plastic eraf is. 4. De klepel Overweeg of je je draad uit moet gloeien, van het gloeien wordt hij zacht, en kun je je vorm dus netter en makkelijker buigen, maar als je te weinig buig is hij dus nog steeds zacht en kan hij ongewenst buigen als je gaat bellen of je bel oppakt. Als je een gedraaid handvat wil moet je altijd gloeien. Als je een gedraaid handvat wil moet je nu draaien, anders ga je naar de volgende stap. Meet hoelang de klepel moet zijn. Twee keer de lengte van het midden van je bel tot de rand plus een stukje extra om later af te knippen, ongeveer 3cm. Haal een draad en gloei die uit nadat je hem gestript hebt. Vouw hem dubbel en zet de uiteinde een klein stukje in de ijzeren bankschroef (onder in de kast onder de koperkast). Zet het geheel op een krukje of op de grond, de tafel is meestal te hoog. Doe een spijker door de lus en draai de draad gelijkmatig op. Zorg dat je spanning op de draad houdt, dat doe je door te trekken, je tilt de bankschroef dus als het waren een beetje op, maar net niet zodat hij loskomt van de kruk waarop je met gezet hebt. Sla je klepeltje mooi plat dan wordt het steviger (als je rond mooier vindt mag je het ook rond laten). Buig met een rondbektangetje een oogje aan je handvat, maak je klepel daaraan en buig het dicht. 5. Gaatjes maken Afhankelijk van de vorm en de dikte van je handvat, (een draad, gedraaid of helemaal rond) moet je een of meerdere gaatjes maken. Pagina 34 V kunstvakken klas 9

36 voorbeeld van een gedraaid handvat waar twee gaatjes voor nodig zijn. Zoek aan de binnenkant van je bel het midden om te bepalen waar ze moeten komen Zet een streepje waar je denkt dat het midden is. Kwartslag draaien, weer een streepje Kwartslag draaien, streepje contoleren evt opschuiven Kwartslag draaien, streepje contoleren evt opschuiven Leg je bel op een blok uit de bak onder de boormachine en sla met een spijker (donkere laatjes) en een gewone hamer zoveel gaatjes als je nodig hebt. Ze moeten zo groot zijn dat de draad er net doorheen gaat. Vijl de ruwe kantje van bovenaf weg, voorzichtig dat je de rest van je bel niet raakt. Steek je handvat met klepel en al door het gat. 6. Solderen Zet alles klaar: Gasfles Zuur Natte doek Tang Soldeer S-39 2 stenen om je werk op te leggen Werkstuk Als je het heel vettig is moet je het even in het zuur schoonmaken, afwassen en afdrogen. Zet je bel ondersteboven op de stenen met de draad voor het handvat in het gleufje van de tafel, het moet stevig staan. Smeer het in met s-39, dat is vloeimiddel, zodat het soldeerdraad goed smelt. Leg een stukje van ongeveer een halve cm onder in je bel tegen de draad. Het is het makkelijkst als je met zijn tweeën soldeert een houd de tang vast en een de brander Houd met een tang de klepel omhoog zodat deze niet ook vast gesoldeerd wordt. Verwarm de bel van buien met de brander totdat het soldeer smelt, je moet de brander dus optillen. Haal de brander weg en houdt de tang stil totdat het weer gestold is. Houd er evt een natte doek tegenaan, zodat het sneller afkoelt. Goed afspoelen en droogmaken. Pagina 35 V kunstvakken klas 9

37 Belletje koperslaan klas 9 Zeist kn.nu/ww.1f5a701 (docx, maken.wikiwijs.nl) Omstulpbare kubus Onderaan deze pagina kan je het Worddocument downloaden met het werkplan voor de leerling voor deze opdracht. Deze lessen metaalbewerken komen van I. van de Biezen, Stichtse Vrije School, Zeist. Pagina 36 V kunstvakken klas 9

38 Werkplan Knip een lang stuk draad af Strip de draad (plastic eraf) Gloei de draad uit (even een paar keer dubbel vouwen, dan gaat het sneller) Zet het beginnetje van de draad met een grote spijker vast in de ijzeren bankschroef en draai hem er strak omheen. (grote spijkers uit het bakje in de koperkast met blauwe kop) Knip het uiteindje af en knip dan in stukjes van 15 rondjes (ieder stukje moet even lang zijn 15 rondjes) Herhaal totdat je 6 stuken hebt Knip een lang stuk draad af 6x18cm = twee keer 54cm (langer is lastig te strippen, als er korte stukken over zijn kun je die ook gebruiken) Strip de draad (plastic eraf) Knip er 6 stukken van 18 cm van Zet streepjes zodat je weet waar je de draad moet buigen ,5 1,5 - Buig de draad met de hoekjes van een rondbektangetje of kniptangetje strak om, bij een van de middelste streepjes Rijg er een van je rolletjes aan en buig de andere hoekjes om (aan de andere kant van het rolletje moet je het misschien met de punt van een rondbektangetje doen) Zet alle zet de stukjes aan elkaar vast als een ketting Draai ieder stukje zo dat de rolletjes ten opzichte van elkaar een hoek van 90 graden maken (let op dat je de goede richting draait, zie voorbeeld) Pagina 37 V kunstvakken klas 9

39 9e klas Koper Zeist kn.nu/ww.922b6ed (docx, maken.wikiwijs.nl) Koperen Kaarsendover Deze opdracht is ontwikkeld door I. van der Biezen van de Stichtse Vrije School i Zeist. Onderaan deze pagina kan je het Worddocument downloaden met het werkplan voor de leerling voor deze opdrachtenserie. Werkplan Knip uit een stukje koper/messing economisch een ronde schijf van ongeveer 6 cm doorsnede. (dus een cirkel die aan drie kanten de rand van je plaatje raakt. Messing is goudkleurig en harder dan koper. Bij een rechtse schaar wijst het rechtse bekje naar je toe) Schuur de randjes totdat je je vingers niet meer openhaalt. Alleen de randen!!! (dus met en evt 360, de rand wordt later nog afgeknipt) Gloei het plaatje uit. Sla het met een bolle hamer in een holletje tot een halve bol, als het koper hard wordt opnieuw uitgloeien. (zo n vierkant blokje met holletjes. Hamer 1 keer per les polijsten, als hij niet glimt, voordat je begint, anders kan het ook halverwege de les) Gloei een laatste keer uit. Pagina 38 V kunstvakken klas 9

40 Planeer het bolletje op een passende staak met een klein ciseleer hamertje. (dus op zo n ijzeren bolle staak, met zo n heel klein bol hamertje. In een spiraal van binnen naar buiten. Hoe consequenter je werkt hoe mooier het eindresultaat) Knip of vijl de rand netjes en schuur hem daarna. (Moet er veel af, dan knip je, anders kun je vijlen. Schuren tot 600) Knip een stuk koperdraad wat twee keer zo lang is als de steel die je wil maken. (Een deel van de draad komt in het handvat) Strip het koper en gloei het uit. (Het plastic eraf. Even een paar keer dubbelvouwen, dan gaat het sneller) Draai de steel. (Vouw de draad in het midden om een kleine spijker en zet de uiteindjes in de ijzeren bankschroef. Draai de spijker net zo lang tot de draad mooi gedraaid is) Sla van binnenuit met een spijker een gaatje in het bolletje waar de draad net doorheen kan leg er een blok uit de blauwe bak onder de boormachine onder, let op slaan doe je met een spijker hamer. Buig het oogje zo dat als je de draad door het gaatje steekt dat het oogje vlak tegen de binnenkant zit en de draad in de goede stand uit het bolletje steekt. Soldeer de draad vast. (met ongeveer 1 cm soldeertin en vloeimiddel, maak het net zo warm dat het tin smelt en niet zo dat je dingen uitgloeit) Buig de draad voorzichtig in de gewenste stand. Zoek een mooi stukje hout voor het handvat. Vraag of je dat mag gebruiken. Laat het evt op maat zagen. Boor er een gat in, waar de steel net in past. Maak de vorm goed en vijl/schuur het geheel netjes glad. Lijm de steel in het handvat met houtlijm vast en poets het koperen gedeelte. Pagina 39 V kunstvakken klas 9

41 9e klas Koper Zeist kn.nu/ww.b (docx, maken.wikiwijs.nl) Draadfiguur van Koper Deze opdracht is ontwikkeld door I. van der Biezen van de Stichtse Vrije School in Zeist. Onderaan deze pagina kan je het Word document downloaden met het werkplan voor de leerling voor deze opdrachtenserie. Werkplan Maximaal 4 tot 6 mensen ivm solderen. Neem de tafel bij het bord en leg daar een plaat op van de gang. (daar is een stopkontacht in de buurt zodat we kunnen solderen, de tweede les moet je meteen soldeerbouten klaar zetten zodat ze opwarmen, dit duurt een tijdje) Neem een van de sterrenbeelden of teken een simpele lijntekening op een kladblaadje. (niet te ingewikkeld en geen losse stukje, alles moet aan elkaar vast zitten) Leg er een vuurvaste onderplaat onder. Gebruik eerst de kleine stukjes uit het bakje, als dat op is, knip je ongeveer neem halve meter draad en strip je deze. Pagina 40 V kunstvakken klas 9

42 Buig de draad met de hand of met behulp van een rondbektangetje in de goede vorm en knip het op maat. (je figuur moet goed vlak liggen, buigen gaat makkelijker als stukjes nog niet afgeknipt zijn.) Plak de stukjes vast met tape op je papier. (geen tape waar het gesoldeerd moet worden) Als je een aantal stukjes hebt liggen soldeer je ze vast, wacht niet helemaal tot het eind om alles in een keer te doen. Foto's van leerlingenwerk: Extra opdracht: Armband Pagina 41 V kunstvakken klas 9

43 sieradenset 9e klas Koper Zeist kn.nu/ww.afb0186 (docx, maken.wikiwijs.nl) Koperen Kandelaar Deze opdracht is ontwikkeld door I. van der Biezen van de Stichtse Vrije School in Zeist. Onderaan deze pagina kan je het Word document downloaden met het werkplan voor de leerling voor deze opdrachtenserie. Werkplan Zoek twee plaatjes koper die goed zijn voor je kandelaar. Je hebt 2 cirkels nodig van 4-7 cm. Ze moeten economisch uit het plaatje, dus aan 3 kanten tegen de zijkant. Knip ze uit en schuur ze netjes. (rechtse bekje naar je toe is rechtse schaar. Schuren ) Bepaal welke boven komt, de grootste of de kleinste, of zijn ze even groot wat vind je mooi? Sla met een bolhamer de gewenste bolling, ga je veel vervormen dan eerst uitgloeien. (in een holletje slaan) Planeer de onderste op een bolle staak en de bovenste op een vlakke staak. (als je een planeerhamer neemt, worden het grote vlakjes, dat gaat lekker snel. Als je een grote bolhamer Pagina 42 V kunstvakken klas 9

44 of een klein ciseleerhamertje neemt worden de deukjes kleiner en sublieler, de kaarsendover is met een kleine ciseleerhamertje geplannerd) Maak in allebij een gaatje met een spijker en gewone hamer. (in het midden van binnenuit met een boorblok eronder) Nadat je gevijld hebt moet de dikke kant van de popnagen (die je bij mij kunt halen) er strak inpassen. Nu zetten we de popnagel vast en knip je het steeltje op de gewenste lengte. Even vast solderen. En poetsen maar. Leerlingenwerk & gereedschappen: 9e klas Koper Zeist kn.nu/ww.f315a0d (docx, maken.wikiwijs.nl) Inspiratie Koperdrijven Pagina 43 V kunstvakken klas 9

45 Ter inspiratie voor de leerlingen bij het koperdrijven kan je hieronder een PowerPoint downloaden, deze is gemaakt door I. van der Biezen, Stichtse Vrije School, Zeist. Lesdoelen & opdracht droge naald ets kn.nu/ww.afb7db2 (docx, maken.wikiwijs.nl) Inspiratie Koperdrijven Zeist kn.nu/ww.4f6b402 (ppt, maken.wikiwijs.nl) Fotografie & Film Pagina 44 V kunstvakken klas 9

46 Beste collega, Voor dit onderdeel zijn we naarstig opzoek naar goed lesmateriaal, Passende opdrachten en foto s van leerlingenwerk. Materiaal en tips kunt u mailen naar: m.van.de.gevel@vsdenhaag.nl Dank! Kunstbeschouwing - Beeldende Begrippen Voor dit onderdeel verwijzen we door naar de periode Kunstbeschouwing VMBO-T klas 9 die is vormgegeven door collega's van het Rudolf Steiner College in Rotterdam. Daar vind je vele PowerPoints en opdrachten bijvoorbeeld over Compositie of Kleur. Leeftijdskarakteristiek klas 9 ( Spreken van de 9 e klasser, de 10 e klasser enz. is altijd ongewild generaliserend. De karakteristieken zijn bedoeld als globale markeringen.) De 9 e klasser leeft in uitersten, het leven kent pieken en dalen, is sterk zwart-wit getint. De eigen gevoelens worden als bijzonder ervaren: jullie weten niet wat ik voel. Ook sociaal zijn er uitersten: de neiging om in radicale oordelen te schieten is groot, aan de rechtvaardigheidsgevoelens moet worden beantwoord en de leerling zoekt zijn eigen positie in de groep. Werken aan het eigen image is daarbij een hulpmiddel. In het denken wordt het mogelijk kennisproblemen, waarbij verschillende factoren gelijktijdig een rol spelen, te ordenen en op te lossen. Er ontstaat oog voor alternatieven, voor keuzes. Onder meer hieraan wordt het redeneervermogen verder ontwikkeld. Voor het zelf kiezen ontbreekt echter het oordeelsvermogen en de (levens-) ervaring. Er is een grote drang naar zelfstandigheid, naar het zelf leren, het zelf vormgeven, het zelf doelen stellen, het zelf leren omgaan met sympathie en antipathie, met oordelen over wat mooi of lelijk is. De sociale groep is in klas 9 heel belangrijk. De leerlingen Zoeken echter ook contact met leraren die duidelijk leiding geven, maar meer in een kameraadschappelijke vorm, de leiding nemen. Met het ontwakend intellect en oordeelsvermogen ontstaat de drang naar vrijheid. De leerling heeft wel sterke behoefte aan een oudere vriend of aan een mens, die hij vereert en na wil volgen, maar hij wil deze persoon zelf uitkiezen. Een leraar zal zijn vriendschap nooit op kunnen dringen; vlijmscherp doorziet zowel de jongens als het meisje elke gewilde manoeuvre. Slechts door wat hij kan, weet en als mens is, wordt de leraar geaccepteerd. Over innerlijke problematiek komt het kind het beste heen, doordat zijn interesse op de wereld wordt gericht. Dit moet geschieden op wetenschappelijke, kunstzinnige en praktische wijze. Pagina 45 V kunstvakken klas 9