Archimate risico extensies modelleren
|
|
- Dries Maes
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Archimate risico extensies modelleren Notatiewijzen van risico analyses op basis van checklists versie 0.2 Bert Dingemans
2 1 Inleiding Risico s zijn een extra dimensie bij het uitwerken van een architectuur. Binnen de beschrijving van bestaande architectuur methoden als Togaf en Archimate neemt risico analyse een kleine plaats in. In Togaf [1] worden risico wel benoemd maar wordt aangegeven dat risico management wordt uitgevoerd binnen project management. Dat is wat mij betreft maar ten dele waar. Zeker als de architectuur binnen een project als uitgangspunt dient zal de architect in ieder geval over de architectuur een beeld gevormd moeten hebben over de risico s van de oplossing op het vlak van door de stakeholders benoemde risico s. In het whitepaper concerns van stakeholders [2] ben ik ingegaan op de werkwijze om de risico s te inventariseren op basis van de inventarisatie van concern en het implementeren van checklists. In dit artikel gaan we in op de presentatie van risico s binnen een architectuur taal (Archimate). Dit wordt gedaan door een uitbreiding van de notatie te beschrijven. Voorafgaand aan deze Archimate uitbreiding wordt een beeld gegeven van modelleerwijzen binnen architectuur. 2 Architectuur modelleren Waarom is architectuur modelleren relevant, is beschrijven van architectuur in documenten niet voldoende? Ik wil het belang van modelleren graag toelichten met een aardig voorbeeld. Enige jaren geleden was ik voor langere tijd in Nepal, en verbleef ik regelmatig in de hoofdstad Kathmandu. Alhoewel een niet heel grote stad, door de wirwar van straatjes was het lastig om mijn weg te vinden. Dus een stadsplattegrond gekocht wat me in veel gevallen goed op weg hielp. Niet altijd want soms liep ik toch verkeerd en wist dan niet meer waar ik was en straatnaambordjes kent men niet. Mijn tactiek was dan om de weg te vragen aan iemand. In eerste instantie deed ik dat door diegene mijn plattegrond te laten zien en te vragen waar ik mij bevond op de kaart. Dat bleek een verkeerde tactiek, men bestuurde de kaart aandachtig hield hem op zijn kop maar een plaats aanwijzen was veelal niet mogelijk. Blijkbaar is het model van een stadsplattegrond een onbekend fenomeen voor degenen die ik aansprak. De weg vragen naar een bepaalde marker zoals een tempel of plein werkte wel goed. Blijkbaar blijkt deze modelleerstrategie effectiever in die situatie. Voor het uitwerken van een architectuur model is de situatie niet anders. Ook daarbij moet men vooraf afspraken maken om de betekenis van diagrammen en notaties te kunnen interpreteren. Bij het uitwerken van architectuur zijn een aantal notatiepatronen te onderkennen. In onderstaande paragrafen een uitwerking van deze patronen. Voor risico inventarisaties is in het kader van deze artikelen een prototype van een webapplicatie ontwikkeld ( waarin de werkwijze beschreven in de artikelen is uitgewerkt. In onderstaande paragrafen wordt daarom een uitwerking van de patronen in de vorm van een schermvoorbeeld getoond. 2.1 Lijsten 2
3 Opsommingen en groeperingen van architectuur onderdelen die op enigerlei wijze bij elkaar horen. Bieden veelal een samenvattend beeld en worden daarom gecombineerd met tabellen waarin detail gegevens zijn opgenomen. Binnen een geautomatiseerde toepassing ziet men regelmatig dat lijsten gecombineerd worden met andere patronen zoals bijvoorbeeld details maar ook met matrices. 2.2 Tabellen Lijsten geven een samenvattend beeld, echter er is ook behoefte aan detail in een aantal gevallen. Een tabel met een detaillering van de gegevens is hiertoe een adequate notatie. In onderstaande afbeelding een voorbeeld waarbij een detail gecombineerd wordt met een lijst. 3
4 Ook met andere notatiewijzen dan de lijst kan de tabel gecombineerd worden, bijvoorbeeld met matrices en bomen. Daarnaast wordt de tabel gebruikt in twee verschijningsvormen, te weten weergave en mutatiemodus. 2.3 Matrices Matrices zijn een verbijzondering van lijsten. De verbijzondering is dat men drie assen met elkaar verbindt namelijk twee dimensie assen en een feit as. Dit is een krachtige wijze van modelleren van architectuur. Met name omdat deze modelleerwijze geen nadere kennis vereist van de modellering. De opzet mag als bekend worden verondersteld bij alle stakeholders. 4
5 In de afbeelding een eenvoudige matrix met twee dimensies en een enkelvoudig feit element, namelijk het feit dat er een verbinding bestaat tussen de twee dimensies. Met name in de feit weergave kunnen extra weergeven worden toegevoegd zoals kleuren, waarden, combinaties van elementen. Daarnaast is het mogelijk om ook de dimensie assen te verrijken, met name door het toevoegen van groeperingsdimensies maar ook sorteringen. Voor de risico inventarisatie is er een verrijkte weergave in de vorm van matrices ontwikkeld. Namelijk de uitkomsten van de checklists (ingevuld door stakeholders) wordt ingedeeld in categorieen. In de huidige opzet zijn er voor alle checklists drie risico categorieen die met een kleur worden aangeduid in de matrix, groen, geel en rood. De grenzen tussen de categorieen kan per checklist gedefinieerd worden in de toepassing. Matrices en de hierboven beschreven lijsten zijn de meestgebruikte architectuur notaties binnen Togaf [1]. 2.4 Grafen Grafen is een notatie die je in veel ICT notaties terugziet, ER diagrammen, UML class diagrammen maar ook de Archimate notatie is gebaseerd op grafen. Grafen kunnen kortweg omschreven worden als entiteiten (rechthoeken) die op basis van relaties (lijnen) met elkaar verbonden zijn. Deze basisconcepten kunnen verder verrijkt worden door verschillende weergaven te maken van deze rechthoeken en lijnen waardoor deze van elkaar kunnen worden onderscheiden. Daarnaast kunnen binnen de entiteiten en de relaties extra attributen getoond worden. Bijvoorbeeld de kolomnamen binnen een ER-diagram. In onderstaande afbeelding een weergave van een graaf op basis van de Archimate notatie die verrijkt is met attributen die de risico s weergeven. Hierbij wordt wederom een 5
6 kleurencategorisering gebruikt zodat in een diagram snel inzicht te krijgen is van waar risico s optreden in de architectuur uitwerking. 2.5 Bomen Bomen zijn feitelijk een verbijzondering van grafen. In de boomgraaf zijn een aantal extra beperkingen in de notatie opgenomen. Namelijk dat de relatie tussen een ouder en een kind zijn ingeperkt. Deze inperking betreft dat een kind slechts één ouder kan hebben en een ouder meerdere kinderen. Naast de weergaven in een graaf zoals hierboven getoond bij grafen in bovenstaande paragraaf zie je regelmatig een notatie waarbij de rechthoek van de ouder meerdere kinderen omsluit. Daarnaast is de boomweergave zoals gebruikt binnen veel administratieve toepassen met de plussen en minnen een veel toegepaste werkwijze. Onderstaande afbeelding toont een scherm uit het prototype van deze laaste vorm van boomweergave in combinatie met een tabelweergave voor de detaillering. 6
7 3 Archimate concepten in ARE Bij de uitwerking van ARE zijn de architectuur methoden Togaf 9 en Archimate 1.0 als uitgangspunt genomen. Met name de Archimate taal is belangrijk vanuit het ARE perspectief omdat deze taal verrijkt is met risico inventarisaties in de ARE implementatie. 3.1 Basis modellering De architectuurtaal van Archimate is opgebouwd rond de grafennotatie. Hierbij zijn zowel de rechthoeken (architectuur elementen) als de lijnen (assosiaties) verrijkt. Dit verrijken houdt in dat de elementen en associaties beiden geclassificeerd kunnen worden op basis van een gedefinitieerd domein. Deze domeinen worden voor de entiteiten getoond op basis van een symbool in de rechthoek dat het type entiteit aangeeft. Een soortgelijke opzet geldt voor de associaties waarbij de uiteinden van de lijn het associatie type weergeeft. Naast de verrijkte notatie in de elementen zijn er meerdere sorteringen en groeperingen mogelijk van de entiteiten. Meest onderscheidend hierin zijn de architectuur kolommen en lagen in archimate. Deze sorteringen brengt met zich mee dat bepaalde associaties beperkingen kennen in het gebruik, echter in de specificatie komt dit niet duidelijk aan de orde maar zijn deze meer impliciet in de lagen en kolommen indeling ondergebracht [3]. 3.2 Extensies 7
8 Naast de basismodellering van Archimate zijn er een aantal extensie mogelijkheden beschreven in de Archimate specificatie. Hierbij worden twee soorten extensies onderscheiden [3]: 8 Specialisatie van concepten, hierbij worden de basisconcepten uitgebreid met eigen specifiekere concepten, eventueel uitgebreid met een extra notatie. Bijvoorbeeld een uitbreiding van het type service in de notatie zodat hiermee deze specialisaties onderscheiden worden Attributen toevoegen aan concepten en relaties, hierbij worden door de gebruiker gedefinieerde attributen toegevoegd aan de elementen en de relaties. Bij het uitwerken van ARE is deze extensie gekozen voor de elementen 3.2 Risico extensies modelleren Bij het uitwerken van de risico extensies is er gekozen voor enerzijds de Archimate grafen notatie en een extensie hierop en het gebruik van een matrix zoals veel in Togaf 9 toegepast wordt. In paragraaf 3.2. en 3.3 vindt u van beide uitwerkingen een beschrijving en voorbeeld. In het prototype van ARE kunt u zich een beeld vormen van de werkwijze en de notatie gebruikt binnen deze risico extensie. 4 Tot slot In dit whitepaper is ingegaan op het modelleren van risico extensies op basis van Archimate notatie en matrices. Naast het artikel over stakeholder concerns [1] geeft dit een beeld van de uitwerking van risico extensies binnen een IT architectuur. Bij deze uitwerking is gekozen voor een aantal beperkingen, allereerst is de focus gelegd op de stakeholders binnen de beheerorganisatie. Ten tweede is een beperkte set van risico s geanalyseerd zoals volwassenheid en non functionele requirements. Hiermee is de basis gelegd voor een extensie van de Archimate taal. Hiermee is de mogelijkheid ontstaan om risico extensie uit te breiden in de richting van beide dimensies. Zo is het mogelijk om ook andere stakeholders dan die in de beheerorganisatie te vragen naar risico s die zij zien in een architectuuroplossing. Daarnaast kunnen er andere risico s geinventariseerd gaan worden, bijvoorbeeld op het vlak van de gebruikersorganisatie of een detaillering van de interoperabiliteitseisen gesteld aan een component. Door de gekozen inperking voor de beheerorganisatie is impliciet de risico extensie met name gericht op de componenten en software onderdelen. Echter ook voor elementen als processen, actoren, services en (data)objecten is het mogelijk om in samenspraak met de stakeholders de risico s te benoemen en inventariseren. Naast deze extensie is gewerkt aan een prototype dat een aantal randvoorwaarden implementeert bij het inzetten van een checklist gebaseerde architectuur extensie. In dit geval zijn dit: Checklist module Architectuur repository Grafische weergave van de notaties
9 Dit prototype is te vinden op 5 Literatuur [1]The Open Group, Togaf 9, Van Haren Publishing, [2] Dingemans, Bert, Concerns van stakeholder in de beheerorganisatie, Culemborg 2011 [3] The Open Group, Archimate 1.0 specification, Van Haren Publishing,
De beheerrisico s van architectuur
De beheerrisico s van architectuur Een overzicht van de ArChimate Risico Extensie versie 0.2 Bert Dingemans Inleiding Het implementeren van een (enterprise) architectuur brengt altijd risico s met zich
Nadere informatieCanonieke Data Modellering op basis van ArchiMate. Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans
Canonieke Data Modellering op basis van ArchiMate Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans Abstract Modelleren op basis van de open standard ArchiMate is een goed uitgangspunt voor
Nadere informatieDATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING
DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate datamodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.
Nadere informatieDATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING
DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate data- & applicatiemodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding
Nadere informatieBusiness Scenario. Voorbeeld Archimate Risico Extensie. versie 0.1. Bert Dingemans
Business Scenario Voorbeeld Archimate Risico Extensie versie 0.1 Bert Dingemans Administratieve pagina Wijzigingshistorie Versie Datum Auteur Reden wijziging Review historie Naam Afdeling Functie Datum
Nadere informatieDATAMODELLERING SCORE MATRIX
DATAMODELLERING SCORE MATRIX Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm Score Matrix beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld
Nadere informatieDATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM
DATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm begrippenboom inclusief de begrippenlijst beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.
Nadere informatieDATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL
DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data mapping model beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil
Nadere informatieDATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL
DATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm basis UML klassemodel beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.
Nadere informatieTools voor canonieke datamodellering Bert Dingemans
Tools voor canonieke datamodellering Tools voor canonieke datamodellering Bert Dingemans Abstract Canonieke modellen worden al snel omvangrijk en complex te beheren. Dit whitepaper beschrijft een werkwijze
Nadere informatieDATAMODELLERING SIPOC
DATAMODELLERING SIPOC Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm Sipoc beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld krijgen van
Nadere informatieConcerns van stakeholders in de beheerorganisatie
Concerns van stakeholders in de beheerorganisatie Risico analyse op basis van interactie en checklists versie 0.2 Bert Dingemans 1 Inleiding Risico analyse is een relatief onbekend fenomeen binnen de ICT,
Nadere informatieDATAMODELLERING CRUD MATRIX
DATAMODELLERING CRUD MATRIX Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm CRUD Matrix beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld
Nadere informatieDATAMODELLERING RACI MATRIX
DATAMODELLERING RACI MATRIX Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm RACI Matrix beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere data modelleervormen. Wil je een
Nadere informatieKeteininformatiemodellering op basis van Archimate
Keteininformatiemodellering op basis van Archimate Notatie en voorbeelden versie 0.1 Bert Dingemans Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Archimate... 3 Domeininformatiemodellen... 4 Modellering...
Nadere informatieStakeholder behoeften beschrijven binnen Togaf 9
Stakeholder behoeften beschrijven binnen Togaf 9 Inventarisatie van concerns, requirements, principes en patronen Bert Dingemans Togaf 9 kent verschillende entiteiten om de behoeften van stakeholders te
Nadere informatieDATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL
DATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm geavanceerd UML klassemodel beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.
Nadere informatieDATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM
DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data flow diagram beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil
Nadere informatieDe architect twijfelt over een aantal zaken in beide scenario s en stelt daarom voor een aantal analyses te doen, zoals:
Kwalitatieve - en kwantitatieve analyses kunnen de dienstverlening van de enterprise-architect verbeteren. Toch is de inzet van deze analysevormen eerder uitzondering dan regel. Hoe kunnen we dit hulpmiddel
Nadere informatieDATAMODELLERING ER DIAGRAM
DATAMODELLERING ER DIAGRAM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ER diagram beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld krijgen
Nadere informatieKenmerken van DLArchitect
Kenmerken van DLArchitect Bert Dingemans, e-mail : bert@dla-os.nl www : http://www.dla-os.nl 1 Inhoud KENMERKEN VAN DLARCHITECT... 1 INHOUD... 2 INLEIDING... 3 ARCHITECTUUR... 3 Merode... 3 Methode en
Nadere informatieDATAMODELLERING TOEPASSEN DATA ANALYTICS
DATAMODELLERING TOEPASSEN DATA ANALYTICS Inleiding In dit whitepaper wordt een toepassingsgebied beschreven voor datamodellering. Een toepassing is een werkveld op het vlak van architectuur of modellering
Nadere informatieIntroductie ArchiMate
Introductie ArchiMate NAF Insight De Meern, 8 maart 2012 Egon Willemsz, enterprise architect UWV Programma Waarom ArchiMate? Praktijkvoorbeelden Samenvatting concepten Van start met ArchiMate Tot besluit
Nadere informatiePProject Start Architectuur (PSA)
PProject Start Architectuur (PSA) Archimate Risico Extensie (Are) versie 0.2 Bert Dingemans Administratieve pagina Wijzigingshistorie Versie Datum Auteur Reden wijziging 0.1 Juni 2011 Bert Dingemans Geen
Nadere informatieDATAMODELLERING XML SCHEMA DEFINITIONS
DATAMODELLERING XML SCHEMA DEFINITIONS Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm XML Schema Definition (XSD) beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.
Nadere informatieINLEIDING INFORMATIE- EN DATAMODELLERING
INLEIDING INFORMATIE- EN DATAMODELLERING Inleiding Informatie- en datamodellering is een belangrijk onderdeel van veel werkvelden in de bedrijfskunde en de informatiekunde. Denk bijvoorbeeld aan informatie
Nadere informatieVAARWEL ARCHITECTUUR DOCUMENT WELKOM ARCHITECTUUR REPOSITORY INZETTEN VAN ENTERPRISE ARCHITECT ALS ALTERNATIEF VOOR ARCHITECTUURDOCUMENTEN
VAARWEL ARCHITECTUUR DOCUMENT WELKOM ARCHITECTUUR REPOSITORY INZETTEN VAN ENTERPRISE ARCHITECT ALS ALTERNATIEF VOOR ARCHITECTUURDOCUMENTEN AGENDA Architectuurdocumenten waarom wel of niet? Alternatieven
Nadere informatieSparse columns in SQL server 2008
Sparse columns in SQL server 2008 Object persistentie eenvoudig gemaakt Bert Dingemans, e-mail : info@dla-os.nl www : http:// 1 Content SPARSE COLUMNS IN SQL SERVER 2008... 1 OBJECT PERSISTENTIE EENVOUDIG
Nadere informatieToegepaste notatiewijzen DLA software
Toegepaste notatiewijzen DLA software Bert Dingemans info@dla-architect.nl Inleiding In de DLA Software wordt gebruik gemaakt van een aantal notatiewijzen voor het opstellen van een object- en procesmodel.
Nadere informatieDe rol van een data-architect. Bert Dingemans
De rol van een data-architect Bert Dingemans Abstract Bij een toenemende volwassenheid van data-architectuur neemt het gebruik van generieke gegevensverzamelingen toe. Deze gegevens worden veelal beheerd
Nadere informatieProject Start Architectuur (PSA)
Project Start Architectuur (PSA) InterActory Architectuur Service Orientatie versie 0.2 Bert Dingemans Administratieve pagina Wijzigingshistorie Versie Datum Auteur Reden wijziging 0.1 Maart 2012 Bert
Nadere informatieStakeholders, concerns, principes en patronen in dataarchitectuur. Bert Dingemans
Stakeholders, concerns, principes en patronen in dataarchitectuur Bert Dingemans Abstract Veranderingen in en rond organisatie zijn van invloed op de rol van de data-architect. Door deze veranderingen
Nadere informatieInterActory CDModeller
InterActory CDModeller Evaluatie prototype versie 0.1 Bert Dingemans 1 Inleiding Voor het uitwerken van een service register en een tool voor het beheer van een canoniek model is gekozen voor een werkwijze
Nadere informatieUnified Modeling Language
Unified Modeling Language Een introductie voor leden van de expertgroep Informatiemodellen Harmen Mantel, Ordina ICT Management & Consultancy, werkzaam voor KING DOELSTELLING PRESENTATIE GEMEENSCHAPPELIJKE
Nadere informatieTien tips voor canonieke datamodellering. Bert Dingemans
Tien tips voor canonieke datamodellering Bert Dingemans Abstract Modelleren is een vakgebied gebaseerd op eenvoudige notaties. Echter op het moment dat en model opgesteld wordt blijkt de te modelleren
Nadere informatieUML. From weblog http://dsnippert.wordpress.com. Dennis Snippert
UML From weblog http://dsnippert.wordpress.com Naam: Dennis Snippert Inhoudsopgave 1. Wat is Uml?... 3 2. UML diagrammen... 4 3. Uitleg diagrammen... 5 3.1. Usecase diagram:... 5 3.2. Class diagram:...
Nadere informatieInhoud. Deel een Het ontwikkeltraject 13. Inleiding 11
5 Inhoud Inleiding 11 Deel een Het ontwikkeltraject 13 1 Werken binnen organisaties 15 1.1 Non-profit-organisatie 15 1.2 Profit-organisatie 16 1.3 Doelen 16 1.4 Rechtsvormen 16 Rechtspersoon 17 Persoonlijke
Nadere informatieCanonieke data-architectuur Bert Dingemans
Canonieke data-architectuur Canonieke data-architectuur Bert Dingemans Abstract Deze whitepaper beschrijft diverse aspecten van canonieke data-architectuur. Naast de definitie van canonieke data-architectuur
Nadere informatieInvloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting
xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het
Nadere informatieNAF Insight: ArchiMate en domeintalen 1 November 2012
NAF Insight: ArchiMate en domeintalen 1 November 2012 Harmen van den Berg, NAF-werkgroep ArchiMate-gebruik Een paar sfeerbeelden... Werkgroep ArchiMate-gebruik Kennis delen rond gebruik ArchiMate taal
Nadere informatieBijlage 4C. Request for Comments T-link filter. Inleiding
Request for Comments T-link filter Inleiding Alle partijen deelnemend aan SBR hebben belang bij een visie en een daarop aansluitende releasekalender met voorgenomen wijzigingen in de taxonomie. Het SBR
Nadere informatieQlik Sense Healthcare. Document 16052
Qlik Sense Healthcare Document 16052 Inhoud 1. Introductie... 3 1.1 Qlik Sense... 3 1.2 Qlik Sense Healthcare... 3 1.3 Qlik Sense als product... 3 2 Overview healthcare module... 4 2.1 De opbouw van de
Nadere informatieModule 1 Programmeren
Module 1 Programmeren Programmeertalen 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Programmeertalen in historisch perspectief 13 1.2.1 Machinecode 13 1.2.2 Assembleertalen (assembly) 14 1.2.3 Hogere programmeertalen 15 1.2.4
Nadere informatieKeteininformatiemodellering op basis van UML
Keteininformatiemodellering op basis van UML Richtlijnen en voorbeelden versie 0.1 Bert Dingemans Keteininformatiemodellering op basis van UML... 1 Richtlijnen en voorbeelden... 1 Inleiding... 2 Documenten...
Nadere informatieARE methodiek Het ontwikkelen van Informatie Elementen
ARE methodiek Het ontwikkelen van Informatie Elementen WI1: Het opstarten van het project Milestone 1 WI2: Ontwikkel een Vison WI3: Modelleer het Business Domain WI4: Creëer een Glossary WI7: Beheer wijzigingen
Nadere informatieInhoudelijke reactie EGEM op adviesrapport Telematica Instituut: 'Over het service-georiënteerde gehalte van StUF 3.0.'
Inhoudelijke reactie EGEM op adviesrapport Telematica Instituut: 'Over het service-georiënteerde gehalte van StUF 3.0.' Versie Concept 0.2 Datum 15-11-2007 Inhoudsopgave 1 Inleiding...2 2 Inhoudelijke
Nadere informatieCanonieke datamodellering in de praktijk
Canonieke datamodellering in de praktijk Bert Dingemans Samenvatting Canonieke datamodellering kent vele dimensies en toepassingswijzen. Maar hoe is dit in de praktijk inzetbaar? Dit whitepaper gaat in
Nadere informatieKickstart Architectuur. Een start maken met architectuur op basis van best practices. Agile/ TOGAF/ ArchiMate
Kickstart Architectuur Een start maken met architectuur op basis van best practices. Agile/ TOGAF/ ArchiMate Context schets Net als met andere capabilities in een organisatie, is architectuur een balans
Nadere informatieMasterclass. SharePoint 2010 in het Onderwijs
Masterclass SharePoint 2010 in het Onderwijs Masterclass SharePoint 2010 in het Onderwijs De driedaagse Masterclass SharePoint 2010 in het Onderwijs heeft als doel deelnemers kennis en vaardigheden bij
Nadere informatieDATAMODELLERING TOEPASSEN SOA
DATAMODELLERING TOEPASSEN SOA Inleiding In dit whitepaper wordt een toepassingsgebied beschreven voor datamodellering. Een toepassing is een werkveld op het vlak van architectuur of modellering waarbij
Nadere informatieArchiMate voor kennismodellen van NORA en haar dochters. Marc Lankhorst 16 oktober 2013
ArchiMate voor kennismodellen van NORA en haar dochters Marc Lankhorst 16 oktober 2013 Agenda 13:00 introductie ArchiMate-status en -ontwikkelingen en NORA-kennismodel 14:00 parallelle workshops rond de
Nadere informatieB l u e D o l p h i n
B l u e D o l p h i n H e t s a m e n w e r k i n g s p l a t f o r m d a t s l i m g e b r u i k m a a k t v a n d e i n f o r m a t i e e n k e n n i s o p h e t g e b i e d v a n g e m e e n t e l i
Nadere informatieTechnisch Ontwerp Ontwerp template
Auteur Dennis Steenwijk Versie Datum Status 1 Inleiding 2 Versie geschiedenis Versie Datum Status Naam Omschrijving 03-10-08 Dennis Steenwijk versie 2 van 9 Versie geschiedenis 3 Distributie Naam Functie
Nadere informatieAdvies. Advies over en ondersteuning bij het (initieel) inrichten/optimaliseren van de structuur van de(it Service Management)organisatie
DIENST Advies over en ondersteuning bij het (initieel) inrichten/optimaliseren van de structuur van de(it Service Management)organisatie Advies over en ondersteuning bij het initieel inrichten/optimaliseren
Nadere informatieMajor Design This! Me and My. Guillaume May Studentnummer: 0751863 Klas: 4A
Major Design This! Me and My Guillaume May Studentnummer: 0751863 Klas: 4A Inhoudsopgave OPDRACHT OMSCHRIJVING: 3 ME AND MY 3 LEERDOELEN, COMPETENTIES EN GEDRAGSINDICATOREN. 3 LEERDOELEN 3 COMPETENTIES
Nadere informatieUML is een visuele taal om processen, software en systemen te kunnen modeleren.
Vragen inleinding UML 1. Wat is UML? UML is een visuele taal om processen, software en systemen te kunnen modeleren. 2. Waar bestaat UML uit? Notaties(zijn symbolen, commentaar en waarden etc.) en diagrammen(grafische
Nadere informatieApplication interface. service. Application function / interaction
Les 5 Het belangrijkste structurele concept in de applicatielaag is de applicatiecomponent. Dit concept wordt gebruikt om elke structurele entiteit in de applicatielaag te modelleren: softwarecomponenten
Nadere informatieHet BiSL-model. Een whitepaper van The Lifecycle Company
Het BiSL-model Een whitepaper van The Lifecycle Company Met dit whitepaper bieden we u een overzicht op hooflijnen van het BiSL-model. U vindt een overzicht van de processen en per proces een beknopte
Nadere informatieWerkinstructie Inloggen en machtigingen in Mijn Rechtspraak Toezicht
Werkinstructie Inloggen en machtigingen in Mijn Rechtspraak Toezicht Deze werkinstructie beschrijft hoe u inlogt op Mijn Rechtspraak en hoe u toegang verleent aan medewerkers. laatst gewijzigd: 31-8-2018
Nadere informatieWij testen..maar....wat test jij?
Wij testen..maar....wat test jij? Wij testen maar wat test jij? Harm Pul, Busineslinemanager Functioneel Beheer TMAP dag 2015, 29 september 2015 Bussum 2 Herkent u dit? De gebruikers testen dit straks
Nadere informatieVoorbeeldvraag 1. Welke uitspraak is JUIST:
Voorbeeldvraag 1 Welke uitspraak is JUIST: 1. De basisstelling van Nicolas Carr (auteur van "IT doesn't matter") is dat de investeringen die in IT gedaan worden niet opwegen tegen de voordelen ervan. Het
Nadere informatieBRP-BZM Use Case Realisations Guidelines
BRP-BZM Use Case Realisations Guidelines Versie 2.0 02-09-2011 Definitief Versiehistorie Datum Versie Auteur 23-12-2010 0.1 Eerste versie R.F. Schaaf 04-01-2011 1.0 Feedback verwerkt R. Schaaf en D. Geluk
Nadere informatieEnterprisearchitectuur
Les 2 Enterprisearchitectuur Enterprisearchitectuur ITarchitectuur Servicegeoriënteerde architectuur Conceptuele basis Organisatiebrede scope Gericht op strategie en communicatie Individuele systeemscope
Nadere informatieMethodiek. Versie: 16/05/2012 13:42:35
Methodiek Versie: 16/05/2012 13:42:35 Inhoudsopgave Methodiek... 2 Onze visie op het functioneel ontwerp... 2 Stappen in het ontwerpproces... 3 Methodiek Inleiding In dit deel van de encyclopedie wordt
Nadere informatieMODELING IN ENTERPRISE ARCHITECT 10.0
Cursus MODELING IN ENTERPRISE ARCHITECT 10.0 Enterprise Architect 10.0 is de nieuwste versie van SPARX SYSTEMS, het is een zéér véélzijdig tool, waar zowel in UML, BPMN, ARCHIMATE, DFD en vélé anderen
Nadere informatieVAN USE CASE NAAR TEST CASE ORDINA SMART COMPETENCE CENTER
VAN USE CASE NAAR TEST CASE ORDINA SMART COMPETENCE CENTER Sander Hoogendoorn Versie 1.0 15 april 2002 Documentbeheer Versie Datum Auteur Omschrijving 0.1 15 April 2002 Sander Hoogendoorn 0.2 15 april
Nadere informatieOntwerp. <naam applicatie>
Ontwerp Datum Auteur Versie Telefoon Pagina: 0 Inhoudsopgave 1. MANAGEMENT SUMMARY... 1 2. INLEIDING... 1 2.1. DOEL... 1 2.2. STRUCTUUR... 1 2.3. ACHTERGROND... 1 2.4. REVISIE-GESCHIEDENIS...
Nadere informatieWat verwachten jullie van dit gastcollege?
Wat verwachten jullie van dit gastcollege? Doel van dit gastcollege: Antwoord krijgen op de vraag in hoeverre we CRM terugvinden in de praktijk Huishoudelijke mededelingen: - onderbreek me gerust als dat
Nadere informatieTaal in het Rekenonderwijs
Verslag van het onderzoek Taal in het rekenonderwijs Aanleiding Bij zowel MBO-leerlingen als volwassenen waar wij mee werken, hebben we gemerkt dat veel rekenproblemen verband houden met het gebrek aan
Nadere informatieRequest For Comments Table linkbase (TLB) en Generic Preferred Label (GPL)
Request For Comments Table linkbase (TLB) en Generic Preferred Label (GPL) Update 7 juli 2015: Op verzoek van diverse partijen is de reactietermijn verlengd naar 31 augustus 2015 in verband met de vakantieperiode
Nadere informatieEr valt veel te zeggen over enterprise architectuur. Dit document wil een deel van het onderwerp aansnijden vanuit twee motto s: Begrippen...
Duurzame architectuur met draagvlak Hans Admiraal 2 november 2018 Er valt veel te zeggen over enterprise architectuur. Dit document wil een deel van het onderwerp aansnijden vanuit twee motto s: Focus
Nadere informatieCursusmateriaal Masterclass. Business Rapportages. Pagina 1 van 23
Cursusmateriaal Masterclass Business Rapportages Pagina 1 van 23 Inhoud 1. Inleiding Masterclass Rapportages... 3 Doelgroep... 3 Doelstellingen... 3 Opzet document... 4 2. Bediening... 5 2.1. Benodigde
Nadere informatieLes F-02 UML. 2013, David Lans
Les F-02 UML In deze lesbrief wordt globaal beschreven wat Unified Modeling Language (UML) inhoudt. UML is een modelleertaal. Dat wil zeggen dat je daarmee de objecten binnen een (informatie)systeem modelmatig
Nadere informatieData Governance van visie naar implementatie
make connections share ideas be inspired Data Governance van visie naar implementatie Frank Dietvorst (PW Consulting) deelprogrammamanager Caesar - Vernieuwing Applicatie Landschap Leendert Paape (SAS
Nadere informatieGenereren van een webapplicatie op basis van DLA
Genereren van een webapplicatie op basis van DLA ir Bert Dingemans DLA Ontwerp en Software info@dla-architect.nl Inleiding Bij het ontwikkelen van maatwerk software loopt men al snel tegen het probleem
Nadere informatieTest rapportage Waarom eigenlijk?
Testrapportage Boodschappers van de koning? Test rapportage Waarom eigenlijk? TestNet voorjaarsevenement 2015 Jurian van de Laar Jurian van de Laar @JurianvdL 30 april 2015 @JurianvdL Jurian van de Laar
Nadere informatieHieronder staat een voorstel voor het kennismodel voor de vernieuwde EAR wiki.
Kennismodel EAR wiki Het doel is een rijksbrede informatie-infrastructuur: De kaders en de generieke diensten en producten op het terrein van informatievoorziening en ICT die worden aangeboden aan organisaties
Nadere informatiePersoonlijk opleiding plan
Persoonlijk opleiding plan Een opdrachtgever adviseren Hem vertellen wat jou de beste optie lijkt. Het klopt dat ik deze competenties zo had ingevuld. Ik heb hiermee ervaring doordat ik vaak op forums
Nadere informatieEen overzichtsraamwerk voor beheermethoden
Een overzichtsraamwerk voor beheermethoden De enorme ontwikkeling die het beheer van ICT in de afgelopen jaren doormaakt, heeft een scala aan beheermethoden opgeleverd. Het gaat om een groot aantal methoden
Nadere informatieDeel I Hoofdstuk 2: Het klassenmodel
Deel I Hoofdstuk 2: Het klassenmodel 2005 Prof Dr. O. De Troyer Klasse Model pag. 1 Hoofdstuk 2: Het klassenmodel Het Klassenmodel Beschrijft de statische structuur van een systeem door middel van Het
Nadere informatieLange cursus beschrijving van de cursus: ITIL basics
Lange cursus beschrijving van de cursus: ITIL basics ALGEMEEN Het inrichten van een ICT Beheerorganisatie is een complexe en tijdrovende aangelegenheid. Het resultaat is afhankelijk van veel aspecten.
Nadere informatieProcesbeheer bij de VLM
CoP Procesbeheer 8 mei 2009 1 Procesbeheer bij de VLM Maarten Stieperaere CoP Procesbeheer 8 mei 2009 2 Procesbeheer bij de VLM Bron: Rosemann & de Bruin CoP Procesbeheer 8 mei 2009 3 Processen bij de
Nadere informatieVerbanden 1. Doelgroep Verbanden 1
Verbanden 1 Rekenen en Wiskunde Verbanden 1 bestrijkt de basisvaardigheden van Verbanden: de verschillende grafische presentaties, zoals tabel, rooster, staafdiagram, cirkeldiagram en grafiek. Doelgroep
Nadere informatieIncore Solutions Learning By Doing
Incore Solutions Learning By Doing Incore Solutions Gestart in November 2007 Consultants zijn ervaren met bedrijfsprocessen en met Business Intelligence Alle expertise onder 1 dak voor een succesvolle
Nadere informatieUitwerkingen Sum of Us
Instant Insanity Uitwerkingen Sum of Us Opgave A: - Opgave B: Voor elk van de vier kubussen kun je een graaf maken die correspondeert met de desbetreffende kubus. Elk van deze grafen bevat drie lijnen.
Nadere informatieIndividueel verslag Timo de Reus klas 4A
Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van
Nadere informatieTools. TOGAF in vogelvlucht. Het enterprise architectuur vakgebied is nog. Serieus raamwerk voor elke architect
Tools Er zijn de afgelopen tien jaar veel architectuurmethoden, technieken en raamwerken verschenen. Veel van deze methoden en technieken zijn afkomstig van adviesorganisaties en niet publiek beschikbaar.
Nadere informatieInformatie Logistiek op basis van RAMS en Architectuur Inleiding in RAMS (Diagonale Matrix) methode en Architectuuraanpak
Informatie Logistiek op basis van RAMS en Architectuur Inleiding in RAMS (Diagonale Matrix) methode en Architectuuraanpak Yuj Advies, René R. Tol Versie 1.1 Inleiding De beschreven combinatie van methodes
Nadere informatieGebruikersonderzoek NORA Zomer 2017
Gebruikersonderzoek NORA Zomer 2017 Schuif eens aan bij NORA 1 Opzet gebruikersonderzoek Wit op wit Doel is om meer te weten te komen over onze gebruikers en hun ervaringen met de NORA 15 respondenten,
Nadere informatieVastgoedinformatiesystemen. Thijs van der Spil
Vastgoedinformatiesystemen Thijs van der Spil Wat je wilt voorkomen is een systeem dat niet kan wat je nodig hebt dat veel te duur is in aanschaf of exploitatie dat niet kan meegroeien met je organisatie
Nadere informatieITIL en/of eigen verantwoordelijkheid
ITIL en/of eigen verantwoordelijkheid Leo Ruijs 20 SEPTEMBER 2011 INNOVATIEDAG MANSYSTEMS Service8 B.V. Stelling ITIL BEPERKT DE EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN MEDEWERKERS EN HEEFT DAARMEE EEN NEGATIEVE
Nadere informatieM.E.E.T. project Management E-learning Experience for Training secondary school students. Code: LLP-LDV-TOI-10-IT-560
M.E.E.T. project Management E-learning Experience for Training secondary school students Code: LLP-LDV-TOI-10-IT-560 Leven Lang Leren-programma (2007-2013) Leonardo da Vinci Transfer of Innovation Handleiding
Nadere informatieLeiderschap & het paradigma dat de manager expert moet zijn
Leiderschap & het paradigma dat de manager expert moet zijn door Mari Plooij Een aanzet tot anders denken Het volle potentieel uit de medewerkers halen is een opdracht en streven van iedere organisatie.
Nadere informatieSucces = Noodzaak x Visie x Draagvlak 2. Case: Implementatie Requirements Lifecycle management bij Rabobank International
Succes = x Visie x Draagvlak 2 Case: Implementatie Requirements Lifecycle management bij Rabobank International dinsdag 3 oktober 2006 Spider Congres Agenda Inventarisatie SPI-knelpunten Implementatie
Nadere informatieBeschrijving Evaluatiemodule Analysefunctie Coachview.net
Beschrijving Evaluatiemodule Analysefunctie Coachview.net Uitwerking gewenste analyse-mogelijkheden van de evaluatiemodule. Dé nieuwe manier van samenwerken 05 december 2012 Inleiding Binnen Coachview.net
Nadere informatieNORA werkdocument. In stappen naar een BBO. Baseline Beveiliging Overheid. Sessie 4. Bijgewerkte versie 10 april. 2013
NORA werkdocument Sessie 4 In stappen naar een BBO Baseline Beveiliging Overheid Bijgewerkte versie 10 april. 2013 katern Beveiliging Jaap van der Veen Agenda Sessie 4 1. Terugkoppeling afstemming met
Nadere informatieTentamen SPM1120 Analyse van bedrijfssystemen 18 Januari 2011, 9:00-12:00
Tentamen SPM20 Analyse van bedrijfssystemen 8 Januari 20, 9:00-2:00 Bij de meerkeuzevragen, vul de antwoorden in op het schrapformulier. Vul daarop behalve je naam ook je studienummer in (zowel in cijfers
Nadere informatieDidactiek van Informatieverwerking en Statistiek voor leerlingen van 12-16?
Didactiek van Informatieverwerking en Statistiek voor leerlingen van 12-16? Ontwikkeling van een module en boek voor de 2 e graads lerarenopleiding wiskunde. Informatieverwerking en Statistiek Gerard van
Nadere informatieTools voor architectuur
Tools voor architectuur Ria van Rijn In deze white paper besteden we aandacht aan tools, die het maken en beheren van architectuurproducten kunnen ondersteunen. Allereerst wordt er aandacht besteed aan
Nadere informatieProduct Risico Analyse
Product Risico Analyse Jurian van de Laar TestNet Avond 9 oktober 2013 www.improveqs.nl (info@improveqs.nl) Versie 2.0 1 Herkenbaar? In ons testproces wordt product risico analyse toegepast Wij gebruiken
Nadere informatie