10 e jaargang nummer 9 ALLEEN IN DIGITALE VORM. Editie november POSTBODE: Indien onbestelbaar: graag retour Wellerzand 19, 8321 PH URK

Transcriptie

1 10 e jaargang nummer 9 ALLEEN IN DIGITALE VORM Editie november 2004 POSTBODE: Indien onbestelbaar: graag retour Wellerzand 19, 8321 PH URK

2 COLOFON VERON afdeling A 41 IJsselmeerpolders: ma t/m za: Voorzitter Jacob de Borst PA3GNE Vice voorzitter Joep Frensen PE1RDB Secretaris Marcel Moerenhout PA3HEB Penningmeester/PR André Romkes PD5URK Lid Randall Tamminga PE1SDE QSL-manager Henk van der Ley PA0LEY Secretariaat Kamp 39-02, 8225 HJ Lelystad of pa3heb@amsat.org Redactie Jacob de Borst pa3gne@amsat.org ( ) pa3gne@pi8wfl (packet) Redactie-adres Wellerzand PH Urk Artikelen Verenigingsavond De VERON Homepage SPONSOR Overname van artikelen en schema s uitsluitend na toestemming van de redactie en met bronvermelding. De redactie behoudt zich het recht voor om wijzigingen in de aangeboden artikelen aan te brengen. Eerste dinsdag van de maand in het gebouw van de Flevo-scouts Trappershonk aan de Gildepenningdreef 1 te Dronten. In november is er een excursie en geen verenigingsavond. is de Vereniging voor Experimenteel Radio Onderzoek in Nederland, opgericht op 21 oktober 1945 en ingeschreven in het verenigingsregister van de KvK te Amsterdam onder nummer V en dan naar afdeling IJsselmeerpolders Voor 2005 wordt gezocht naar een sponsor voor het drukwerk voor de Flevo Rondstraler. Suggesties graag naar PA3GNE@AMSAT.ORG 1

3 Van het bestuur De lezing van Johan, PE1MPC op de afgelopen verenigingsavond, is voor veel mensen een eye-opener geweest. En zeker het onderwerp over het gedrag van passieve elementen bij hogere frequenties. Bedankt Johan, want je heb ons eens met de neus op de feiten gedrukt en dat was nu net jouw bedoeling. Op vrijdag 12 november gaan we naar het Nozema zenderpark in Zeewolde. Op de verenigingsavond van 5 oktober hebben we de voorkeur gepolst: gaan we naar het kortegolfstation of naar het middengolfstation? De voorkeur was overduidelijk: het kortegolfstation. We hebben Nozema ondertussen geïnformeerd over onze keuze en we zijn welkom. Verder op in de Rondstraler leest u het programma e.d. Maandag 18 oktober heeft het bestuur vergaderd. Wij hebben gesproken over de invulling van de verenigingsavonden tot en met de jaarvergadering van februari We moeten nog een aantal sprekers benaderen, zodat een vast programma voor december en januari nog niet te geven is. Verder willen wij NU al vragen uw aandacht te laten gaan over uw beschikbaarheid als potentieel kandidaat-bestuurslid. De huidige bestuursleden hebben het naar hun zin binnen het bestuur, maar bestuursleden moeten niet te lang blijven zitten. Fris bloed geeft ook veel frisse ideeën en daar moeten we als vereniging alleen maar blij mee zijn. Bestuursleden zitten er niet om hun eigen ego op te poetsen, maar voor alle leden. Denk er daarom a.u.b. over na of u zich niet voor 2 jaar als bestuurslid ter beschikking wilt stellen. Als vereniging hebben we de afgelopen jaren veel spullen geschonken gekregen. In enkele verkoopavonden hebben we geprobeerd alles aan de man/vrouw te brengen, maar er was nog genoeg over. We hebben alles op een grote berg gelegd en bekeken of wij er als vereniging nog iets mee konden. Wat niet bruikbaar was, is ondertussen gedumpt. Wat voor een verkoping nog van waarde is, is bewaard. Najaarsprogramma: Vrijdag 12 november: excursie middengolfstation Zeewolde. December: nog niet bekend. Januari 2005: nog niet bekend. Februari 2005: jaarvergadering met bestuursverkiezing. Het bestuur 2

4 EXCURSIE vrijdag 12 november 2004 Vrijdag 12 november zijn wij als afdeling 41 te gast bij Nozema te Zeewolde. Het kg-zendstation verzorgt de uitzendingen voor de wereldomroep. PROGRAMMA VRIJDAG 12 november 2004: Verzamelen bij de carpoolplaats te Lelystad vanaf uur. Vertrek vanuit Lelystad: uur uur: aankomst op de Juttepeerlaan 1, 3897 LK te Zeewolde uur: woord van welkom door de heer F.W.M. Luikink uur: wie en wat doet Nozema uur: rondleiding in het zendergebouw uur: rondleiding op het terrein. Omdat de groepsgrootte (in verband met de ruimte enz.) beperkt is, willen we graag weten op hoeveel mensen we moeten rekenen. Zie voor het aanmelden bij onze secretaris, onder Colofon in deze Rondstraler. Indien u meegaat zonder aanmelding, bent u verplicht om na afloop de afwas op de Juttepeerlaan te doen, HI. Hoe doen we het verder? Enkele mensen hebben aangeboden met hun auto te willen rijden. Hierdoor kunnen in totaal al 12 à 15 personen mee. Doch anderen die hun auto ter beschikking willen stellen, zijn welkom. Vanaf uur verzamelen we ons in Lelystad, op de carpoolplaats bij McDonald s, nabij de afslag Lelystad op de A6 (afslagnummer 10). Om vertrekken we vanuit Lelystad via de Larserweg. Via de Vogelweg komen we als tweede weg NA de Knardijk de Roerdompweg tegen. Deze slaan we linksom in en dan is de eerste weg rechts de Juttepeerlaan. De inpraat- en standbyfrequentie is PI3FLD of anders 145,400 MHz. 3

5 Mijn zoektocht naar een constante stroombron (3) door: Jacob de Borst PA3GNE, Urk In de Rondstraler van juni 2004 ben ik geëindigd met het volgende schema. Hoe werkt deze schakeling nu eigenlijk? V in is een vast ingestelde waarde. Door de theoretisch extreem hoge versterking van de opamp, wordt de basis van de transistor aangestuurd. Hierdoor gaat een stroom van collector naar emitter lopen. Maar hoe hoger de stroom, des te hoger het spanningsverschil over R sense en des te kleiner wordt het verschil tussen V in en V sense. De opamp doet, door de terugkoppeling op de inverterende ingang, zijn uiterste best om de negatieve input gelijk te krijgen aan de positieve input. Dat lukt uiteraard niet helemaal, want anders zou het spanningsverschil tussen basis en emitter nul worden en de transistor niet meer geleiden. De opamp zit hiermee in zijn eigen regelkring gevangen. In mijn electronicawinkeltje heb ik de volgende onderdelen geselecteerd: opamp: µa709 en de transistor een NPN 2N2102 met een Hfe van ca

6 V in heb ik gewoon via een variabele spanningsdeler gemaakt en R sense is een potmeter van 5 kω. In plaats van R L heb ik de accu geplaatst. En dan maar draaien aan de potmeters en kijken wat er gebeurt. Al experimenterend kwam ik tot de vreemde ontdekking dat de laadstroom plotseling van richting omkeerde. In plaats dat de accu geladen werd, ging de accu stroom leveren. Hoe kan dat?? Wel, als het spanningsverschil over R sense zo ver stijgt (door hoog ingestelde laadstroom), dat de voedingsspanning min V sense - V basis-emitter kleiner wordt dan de accuspanning, dat beginnen stromen anders te lopen dan we van de schakeling gewend zijn. Je staat even vreemd te kijken, maar met enig nadenken, is het wel logisch. Dit probleem is overigens eenvoudig oplosbaar door in de leiding van de laadstroom een diode te plaatsen. Het tweede gekke heeft me wel het meest bevreemd: ik meet een stroom van 10 ma op de ingang van de opamp en dat terwijl ik altijd geleerd heb dat een opamp een enorm hoge ingangsimpedantie heeft en dus een hele minimale stroom aan de orde is. Opamp kapot? Met een andere opamp gebeurde hetzelfde. De output van de opamp was op dat moment 60 ma en in verbrandde mijn vingers aan de opamp zelf. De omstandigheden waren als volgt: Voedingsspanning: 16,6 V V sense = 5,2 V V in = 11,3 V Laadstroom = 68 ma Basisstroom = 60 ma R sense = 50 Ω Uit V sense / R sense blijkt dat er 104 ma moet stromen. Er is geen enkel verband meer tussen basisstroom en collectorstroom, zodat ik aanneem dat de transistor in verzading is. Blijkbaar kan er dan een onbeperkte basisstroom over de PN-diode overgang basis-emitter stromen. Tenminste, met de basistroom en de laadstroom opgeteld kom ik in de buurt van de stroom die over R sense zou moeten lopen. De afwijking kan ik verklaren door de manier van meten, maar die doet er nu niet toe. Ik heb de volgende dingen uit dit experiment geleerd: 1. Zorg dat V sense en V in ver beneden de voedingsspanning minus de accuspanning liggen. 5

7 2. Blijf ver bij de verzadigingsspanning van de transistor vandaan, want je hebt de basisstroom niet meer in de hand. Hierdoor verbrandt de opamp. De bovenstaande schakeling heeft overigens nog een groot nadeel. Als je een constante stroom wilt hebben, die ook constant is als de voedingsspanning wat varieert, zorg er dan voor dat zowel V in als de opamp gestabiliseerd gevoed worden. Ook de versterking van de opamp blijkt te veranderen bij veranderende voedingsspanning. Al met al bleek het een schakeling te worden, die meer componenten vroeg, dan in eerste instantie gedacht werd. Er is echter nog meer te zeggen over deze schakeling. Ik probeer het in regeltechnische taal uit te leggen. De schakeling is een zgn. proportionele regelaar. Wat dat is, probeer ik uit te leggen aan de hand van de kamerthermostaat van uw verwarmingsinstallatie. Als u deze op 20 C als gewenste waarde instelt, verwacht u ook dat het 20 C wordt. Alleen dat kan niet. Als het binnen in de kamer ook 20 C is, schakelt de ketel uit. En we weten allemaal dat, als het buiten -15 C is, dat de ketel continu zal branden. En hoe kan de ketel continu branden? Juist, als de kamertemperatuur lager is dan de ingestelde 20 C. Er is dus een zgn. regelafwijking nodig, om de ketel te laten branden. Als we een modulerende ketel hebben, geldt: hoe groter die regelafwijking, des te harder wordt de ketel gestookt. Wel nu, dit zelfde geldt ook voor de gegeven schakeling. Omdat R L varieert (de klemspanning van de accu verandert) moet I c en dus de basisstroom van de transistor ook veranderen. Deze verandering kan alleen maar plaatsvinden, indien het spanningverschil tussen basis en emitter veranderd is. En dus hebben we een regeling, waarbij de geregelde stroom afhankelijk is van het spanningsverschil tussen basis en emitter. Een proportionele regeling dus. Door R L te variëren tussen 0 (kortsluiting) en 1 kω en accu s in verschillende laadtoestanden, heb ik verschillen gemeten tussen 27 en 39 ma. Niet zo heel erg constant dus. Zijn er nu echt geen betere schakeling te bedenken?? Al bladerend in de specs van diverse opamps, stuitte ik plotseling op een typical application van de LM317, een 50 ma constant current battery charger. EUREKA, dacht ik. Ik toog aan de slag, maar dat het toch niets werd, leest u de volgende aflevering. 6

8 Ziekenboeg Ons gewaardeerde lid Bob, PA0CWS, heeft in het ziekenhuis gelegen. In het OL Vrouwegasthuis in Amsterdam heeft Bob een aantal omleidingen gekregen. Hij is ondertussen weer thuis en wil iedereen bedanken voor de leuke kaart met alle handtekeningen, zoals we die tijdens de verenigingsavond van oktober naar hem verstuurd hebben. Bob maakt het goed, maar mag voorlopig niet auto rijden. Ook niet mee(!)rijden. We mogen hem dus voorlopig niet ophalen voor de verenigingsavonden. Bob, we wensen je veel sterkte. Uiteraard geldt dit ook voor Ciska de XYL van Bob. Nu zullen er wel eens meer leden van de afdeling in het ziekenhuis liggen of gelegen hebben. Maar als niemand van de bestuursleden dat weet, dan kunnen we daar ook moeilijk aandacht aan schenken. Cor, PA3DTZ heeft er ook een aantal weken in gelegen, maar die kan de microfoon weer aardig hanteren HI. Reminder De Radio Contest Groep Assen heeft ons gevraagd aandacht te schenken aan de aankondiging van de 21 e Radio Onderdelen Markt die op zaterdag 6 november gehouden wordt in de veilinghallen van Flowerdome in Eelde. De markt is voor automobilisten te bereiken door op de snelweg Zwolle- Groningen (A2) afslag 37 te nemen en daarna links af richting Flowerdome te rijden, waar met borden de markt is aangegeven. De markt is voor publiek open van tot uur. Gelijktijdig met de Radio Markt wordt op een aangrenzend deel van het terrein een grote vlooienmarkt gehouden. Deze bestaat reeds vele jaren en wordt elke zaterdag gehouden en door vele duizenden bezoekers bezocht. Een uitstekende gelegenheid om bijvoorbeeld met het hele gezin naar Eelde af te reizen. Het inpraatstation is de gehele dag QRV op 145,275 MHz en 430,050 MHz. 7

9 VHF Radio Lighthouses: peilen met de marifoon (2) voor deel 1: zie Rondstraler september 2004 Op nevenstaand plaatje zien we de werking van een vuurtoren. Zie verder deel 1 in de Flevo Rondstraler van september Het Radio Lighthouse werkt eigenlijk op dezelfde manier als hiervoor omschreven; alleen wordt natuurlijk geen gebruik gemaakt van optische signalen, Figuur maar van radiosignalen. Voor het opwekken van de radiosignalen heeft men twee zenders ter beschikking, Z1 en Z2, zoals in figuur is weergegeven. Beide zenders bevinden zich op zeer korte afstand van elkaar (op dezelfde vuurtoren) en zenden op dezelfde golflengte uit: 160 MHz. De radiogolven die van zender Z1 afkomstig zijn, worden door de doorgetrokken cirkels om Z1 voorgesteld; die van zender Z2 door de gestippelde lijnen. De golven van Z2 hebben dezelfde frequentie als die van Z1, maar zijn iets verschoven ten opzichte van de golven die van Z1 afkomstig zijn: de toppen en dalen van deze golven liggen op een iets andere plaats. Als nu de eerste cirkel rondom Z2 een golfdal voorstelt en de eerste cirkel rond Z1 een golftop, dan zullen beide golven elkaar uitdoven waar toppen en dalen op dezelfde plaats komen. De plaatsen waar dat gebeurt, kunnen door een rechte lijn worden voorgesteld. Alle schepen die zich op die lijn bevinden horen het radiosignaal niet: de signalen hebben zich op die lijn immers wederzijds opgeheven. Als nu de radiogolf die door Z2 wordt uitgezonden nog een keer verschoven wordt (technici zeggen in fase veranderd), komt de lijn waarop de golven elkaar uitdoven weer op een andere plek te liggen. Door steeds de, door zender Z2 Figuur uitgezonden radiogolf te verschuiven, zal de 8

10 uitdovingslijn om de zenders heendraaien. Deze uitdovingslijn officieel nulradiaal genoemd is te vergelijken met de lichtbundel uit ons voorbeeld van de vuurtoren: de lichtbundel uit het voorbeeld komt overeen met de stille periode in de radiogolven. Als we nu weten wanneer de nulradiaal een bepaalde richting op wijst (de referentierichting) en bovendien de draaisnelheid bekend is, dan kan onze peiling tot de zender worden afgeleid uit de tijd die verstrijkt tussen referentierichting en de eigen waarneming van de nulradiaal. De nulradiaal komt overigens niet plotseling; hij wordt gekenmerkt door een afname aan intensiteit van het signaal, een korte stille periode en het daarna weer toenemen tot de oude sterkte. Onenigheid over extra kosten C2000 Bron: Automatisering Gids 3 september 2004 Veel eigenaren van belangrijke locaties waar hulpdiensten niet of slecht bereikbaar zijn met C2000, zijn niet bereid voor de kosten van de extra maatregelen op te draaien. In 1996 is door Binnenlandse ZaKen met hulpverleningsdiensten afgesproken dat de overheid alleen 'buitendekking' garandeert voor het digitale communicatiesysteem C2000. Dit vanwege de zeer hoge kosten die met gegarandeerde binnenhuisdekking zijn gemoeid. Het ministerie van BZK sommeert nu eigenaren van locaties die 'in het belang van openbare orde en veiligheid' moeten worden voorzien van binnenhuisdekking, die kosten zelf te dragen. Alleen objecten die voor 1996 uitgerust waren met extra voorzieningen om binnenhuisdekking te garanderen voor de analoge voorloper van C2000, worden op kosten van de overheid voorzien van binnenhuisdekking. Het gaat om slechts 19 locaties, waaronder de Amsterdamse metro, de Schipholtunnels, de Amsterdam Arena, het Feijenoord Stadion en de Utrechtse Galgenwaard. Opvallend is dat andere voetbalstadions, zoals het Philips Stadion van PSV en liet Gelredome in Arnhem, zelf voor de voorgeschreven aanleg van extra voorzieningen in de buidel moeten tasten. "Formeel is PSV hierover nog niet benaderd. In onze visie is het evident dat de overheid - de partij die de meeste profits heeft van een goede invoering van C haar verantwoordelijkheid in deze neemt en deze niet afschuift op PSV", zegt Frank Wijnveld, Manager Veiligheid bij PSV. "Zeker nu ik weet dat De Kuip en De Arena wel op de uitzonderingslijst van BZK voorkomen. Wij gaan ervan uit dat de overheid ons dezelfde faciliteiten biedt als onze collegae in Rotterdam en Amsterdam", voegt hij hieraan toe. PSV heeft in de huidige begroting geen middelen gereserveerd om deze 9

11 aanpassingen te realiseren en is ook niet voornemens dat te doen. Ook Facility Manager Rob Bakker van het Gelredome is niet van plan de extra voorzieningen te betalen. "De overheid durft! Hoe kunnen ze dat bij ons neerleggen? Zij komen met een nieuw communicatiesysteem, niet wij. Het is dan ook hun pakkie-an." Eigenaren van andere grote overdekte locaties, zoals de evenementenhallen FEC, Ahoy en de Jaarbeurs, zijn het met Bakker eens. "Wij willen alle medewerking verlenen, maar de rekening moet niet bij ons worden neergelegd. Open- bare orde en veiligheid is een zaak van de overheid", vindt Ahoy-directeur Rob de Waard. Kamerlid Arie Slob van de Christen Unie verbaast zich over de opstelling van Binnenlandse Zaken. "In de voorwaarden van bouwvergunningen die in het verleden zijn afgegeven, staat niets over de verplichting om op eigen kosten binnenhuisdekking te garanderen. Ik denk niet dat minister Remkes eigenaren kan dwingen voor de kosten op te draaien." Slob vindt dat minister Remkes de problematiek veel te lang voor zich uit heeft geschoven. "Het is frustrerend om te zien hoe de minister met dit immense probleem is omgegaan. Er moet snel een oplossing komen." PvdA-Kamerlid Godelieve van Heteren vindt dat er in ieder geval sprake moet zijn van 'gelijke monniken, gelijke kappen' als het gaat om de verantwoordelijkheid voor de binnenhuisdekking in bedrijfsruimten. "De minister heeft meerdere afspraken uit 1996 in de loop der tijd bijgesteld, ik zie geen reden dat hier ook niet te doen." Een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) benadrukt dat er geen wettelijke basis is voor het doorberekenen van de kosten aan eigenaren van bestaande projecten. Volgens Alfred van de Pol, woordvoerder van het C2000-project, komt hiertoe op 1 juli 2005 een tiende wijziging op de model Bouwverordening van het ministerie van VROM. Hierin komt te staan dat eigenaren van nieuwbouwobjecten verantwoordelijk zijn voor de extra kosten die gepaard gaan met binnenhuisdekking. Dit geldt met terugwerkende kracht ook voor bestaande bouw. Tot die datum gaan wij ervan uit dat het bevoegd gezag een beroep doet op het gezond verstand van de objecteigenaren. PVDA- er Van Heteren ziet nog een ander probleem: Bij bepaalde objecten, zoals tunnels, bestaat grote onduidelijkheid wie de verantwoordelijkheid op zich gaat nemen. Zo kan Rijkswaterstaat, een provincie of een gemeente eigenaar zijn. Wij hebben de minister dan ook gevraag hierover voor iedereen klaarheid te brengen. Zij heeft er bij BZK op aangedrongen met name over de tunnellocaties met partijen in onderhandeling te gaan. 10

12 FD-idee? (aangeleverd door PA0RHA)