Ingrid Verdegem over haar oude rozen Interview met Yvonne Bennis Rozen in kleine tuinen en potten op terras en balkon

Transcriptie

1 jaargang 45 nummer 163 Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging april Ingrid Verdegem over haar oude rozen Interview met Yvonne Bennis Rozen in kleine tuinen en potten op terras en balkon Knock Out roos Rampjaar voor rozen in Srebrenica ALV 16 maart 2013 in Vught Zesdaagse Rozenreis naar Yorkshire R. Jacques Cartier in Mottisfont Abbey

2 De kwaliteitsrozen van Rozenkwekerij De Wilde zijn bij verschillende groen- en tuincentra in Nederland en België verkrijgbaar. Het hoofdverkooppunt is gevestigd op Hoveniersweg 12, Zutphen. Openingstijden zijn van maandag t/m zaterdag van tot uur. Alle verkooppunten met adressen en telefoonnummers kunt u opvragen bij ons informatienummer: of kijk op onze website: DE ROZENSPECIALIST SINDS 1921 Spelarosa : Pure Liefde voor Rozen Spelarosa : Quality Only in stamrozen, klimrozen, patiorozen, mini klimrozen, heesterrozen, bodembedekkende rozen, grootbloemige rozen, special en floribunda rozen! rootgrow voor rozen en tegen rozenmoeheid rootgrow sterke wortels voor vitale planten tuinieren met mycorrhiza-schimmels Speciale wortelschimmels (Mycorrhiza s) stimuleren en beschermen uw rozen op natuurlijke wijze. Eénmalig toegevoegd bij het aanplanten of verplanten groeien de schimmels met de wortels mee en vormen een uitbreiding en bescherming van het wortelstelsel. Met rootgrow kunt u rozen planten in een bestaand rozenperk. een groot succes in Groot-Brittannië nu ook verkrijgbaar in Nederland Servaplant B.V. Gildeweg BA Nootdorp service@servaplant.nl 2

3 Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging. Verschijnt 4 x per jaar. ISSN KvK Bestuur: Voorzitter: Henk (H.C.) Verschuur. Tel hcverschuur@hotmail.nl Vice-voorzitter: Henk (W.H.F.C.) Eschbach. Tel w.eschbach@upcmail.nl Secretaris en ledenadministratie: Lianne (C.C.A.) Nouwens. Tel lianne.nouwens@xs4all.nl Penningmeester: Roger (R.F.) Willeghems. Tel (België) financerose@rozenvereniging.nl Postadres ledenadministratie, secretariaat en financiële administratie: Prins Frederikplein 126, 3071 KS ROTTERDAM Bestuurslid: Sikko de Graaf. Tel sikko@de-graaf.nl Bestuurslid: Ien (E.A.M.) Hempenius. Tel a.hempenius@inter.nl.net Bestuurslid: Dick Schenk. Tel dick.schenk@planet.nl Webmasters: Leonard Marchal en Sikko de Graaf webmaster@rozenvereniging.nl Excursiecommissie buitenland: Netty Verdouw. Tel nettyverdouw@live.nl Excursiecommissie binnenland: Rita Deenenkamp. Tel Ada van der Gaag. Tel Koosje van de Giessen. Tel Alie Grevelink. Tel Ank Mirande. Tel PR-commissie: Marga Verwer. Tel marga.verwer@ziggo.nl Redactiecommissie Rozenbulletin: Mariette Edelman: zie eindredactie Ien Hempenius, zie bestuur Maria van Zonneveld, zonnevel@xs4all.nl Fotobewerking: Els de Krijger elsdekrijger@hotmail.com Eindredactie: Mariette Edelman. Tel edelrose@ziggo.nl Lidmaatschap: a 25,- per jaar Buitenlandse leden: a 30,- per jaar ING Bank: of Rabobank: ten name van Nederlandse Rozenvereniging, Rotterdam BIC (SWIFT-code): RABONL2U IBAN: NL06RABO Opzeggen van het lidmaatschap kan alleen schriftelijk voor 1 december, waarna het per 1 januari daaropvolgend ingaat. Inhoud nummer 162, januari 2013: 4 Over de Learning Curve, of wat daar bij oude rozen voor moet doorgaan 7 Interview met Yvonne Bennis 8 Rozen in kleine tuinen en potten op terras en balkon 16 William Radler, de man van de Knock Out roos 18 Een roos zonder geur is geen roos 19 Rampjaar voor rozen in Srebrenica 22 - Robert Harkness overleden - Den Haag vraagt twee nieuwe snuffelaars - Rectificatie reis Oost-Groningen 23 - Snoeidemonstraties - ALV Zesdaagse rozenreis naar Yorkshire Oproep open tuinen van leden Uit de ALV 2013 Henk Verschuur krijgt bloemen van de vice-voorzitter Tijdens de Algemene Leden Vergadering van 16 maart 2013 werden de vaste punten van de agenda vlot doorlopen: het jaarverslag en de financiële verantwoording over 2012 werden ongewijzigd goedgekeurd en de begroting voor 2013 werd aangenomen, met dank aan secretaris en penningmeester. Voor het eerst sinds jaren bleek het ledenaantal niet verder te dalen en de contributie voor 2014 blijft ongewijzigd. Het belangrijkst in deze vergadering waren de personele veranderingen. Volgens de aankondiging in Rozenbulletin 162 van januari 2013 was het de bedoeling dat voorzitter Henk Verschuur zijn taak zou overdragen. Het bestuur droeg in de gepubliceerde agenda bestuurslid Sikko de Graaf voor als zijn opvolger. De heer De Graaf heeft echter recentelijk moeten constateren dat zijn zakelijke verplichtingen moeilijk te combineren zijn met het voorzitterschap en besloot zijn kandidatuur in te trekken. Omdat het welhaast onmogelijk was op zo korte termijn een geschikte kandidaat te vinden en er geen tegenkandidaten werden aangemeld, vroeg het bestuur de ALV toestemming het voorzitterschap van Henk Verschuur met nog een jaar te verlengen. De ALV ging met dit voorstel unaniem akkoord, waarbij veel waardering doorklonk voor de bereidheid van de heer Verschuur deze taak nog een jaar te vervullen. Om gezondheidsredenen heeft penningmeester Jacques Mees moeten besluiten zijn taak tussentijds neer te leggen. Veel lof werd dit helaas afwezige bestuurslid toegezwaaid voor de zorgvuldige en toegewijde manier waarop hij zijn penningmeesterschap in de afgelopen jaren heeft vervuld. Op voordracht van het bestuur werd Roger Willeghems door de ALV in het bestuur benoemd. Hij kreeg de taak van penningmeester toebedeeld. (Let op svp: mede omdat de heer Willeghems in België woont, zal er vanaf nu één postadres zijn voor Lees verder op pagina 10 Bijdragen voor het Rozenbulletin 164, dat in juni 2013 verschijnt, graag in zenden voor 1 mei aan de eindredactie. Bij voorkeur in Word per of op Cd-rom. Foto s digitaal met foto onderschriften voor 15 februari naar: elsdekrijger@hotmail.nl 3

4 Acht Duitse Frühlings en oude, Schotse rozen Over verdwenen duinroos-hybriden en Scandinavische overlevers. door Marnix Bakker Half juni 2012 heb ik het Europarosarium Sangerhausen bezocht. Dit tijdstip was zorgvuldig gepland omdat ik dan nog de laatste voorjaarsbloeiende rozen zou aantreffen. Mosrozen, alba s en centifolia s beleven dan hun hoogtepunt en de eerste zomerbloeiende rozen bloeien dan al. Zonder lijstje met rozennamen heeft een bezoekje aan Sangerhausen volgens mij geen zin. Als voorstudie had ik de lijst van helpmefind.com/roses grondig bestudeerd. Bij de kassa van het winkeltje lag het boek waarin medewerkers de vindplaats van de door mij gezochte rozen konden opzoeken. Met name de voorjaarsbloeiende Frühlingsrozen op mijn lijstje wilde ik eens live bewonderen. Zelfs in de meeste rozenboeken komen er hooguit maar een stuk of drie aan bod, terwijl Wilhelm Kordes er wel acht heeft uitgebracht. Frühlingstag? Ondanks het miezerige weer heb ik intens van de rozen en hun geuren kunnen genieten. Niet alle rozen van mijn lijstje heb ik kunnen vinden: De plek van Frühlingsschnee bleek een keurig geharkt, maar leeg perkje te wezen. Gelukkig kon ik deze geurende, grootbloemige voorjaarsbloeier wel via de Freunde des Rosariums Sangerhausen e.v. aanschaffen. Frühlingstag heb ik ook niet kunnen vinden. Daar was ik wel nieuwsgierig naar, want dr. Reinhard Witt beschrijft deze roos in zelf aangekaart en hij antwoordde me dat het om een exemplaar van roos Frühlingstag in Sangerhausen ging, maar dat zijn observaties en foto s later niet overeen bleken te komen met wat anderen over deze roos schreven. Toen hij de roos nog een keer wilde onderzoeken, kon niemand deze nog terugvinden in dit rosarium. Stonden de naambordjes verkeerd? Is de roos echt verdwenen? Op grond van de omschrijving van de geur en op grond van foto s van anderen trok dr. Witt de conclusie dat hij niet de roos verdwenen en dat van Kassel Wilhelmshöhe heeft de vorstperiode van februari 2012 niet overleefd, liet Verein Roseninsel Park Wilhelmshöhe e.v. und Freundeskreis Kassel der Gesellschaft Deutscher Rosenfreunde e.v. in een reactie weten. Het verhaal van Frühlingstag vraagt om een bezinning met betrekking tot de taken van de beheerders van grote rozencollecties. Ik denk dat we actiever moeten werken aan de verspreiding van zeldzame rozen, om de kans op uitsterven van een ras te verkleinen. Schotse rozen Over het algemeen is een Frühling een roos die wel tegen een stootje kan: Frühlingstag staat geregistreerd als zone 5b, die kan dus 26 graden Celsius vorst verdragen. In combinatie met een schrale wind, na een natte, warme januari, wordt het voor zo n hoge heester een heel ander verhaal, dat hebben veel rozenliefhebbers de afgelopen winters wel in hun tuinen ervaren. Frühlings zijn spinosissimahybriden, wat wil zeggen dat ze afstammen van de Rosa spinosissima, de inheemse duinroos. Niet te verwarren met de veel grovere, Aziatische Rosa rugosa, de rimpelroos die in onze duinen en langs Duitse wegbermen zijn plekje heeft gevonden. Zowel spinosissima s als rugosa s zijn rozen die het zelfs op ongunstige plekken nog voorbeeldig doen. Wilhelm Kordes II was niet de enige die actief was in het Frühlings rozen in Sangerhausen Rosa spinosissima foto: de Bierkreek Bottel van Rosa spinosissima de eerste druk van Naturnahe Rosen als niet-geurend, terwijl andere publicaties spreken over sterk geurend. In de herziene, tweedelige herdruk van Naturnahe Rosen is de Frühlingstag niet meer opgenomen. De kracht van deze boeken van Witt zit hem in de eigen waarnemingen van de auteur zelf, hij neemt niet klakkeloos informatie van anderen over. Waar zou hij deze Frühlingstag hebben geroken, de bottels hebben geteld en waarom heeft hij deze roos bij de herdruk geschrapt? Vergissing Deze twee punten heb ik bij de auteur 4 Frühlingstag gemonitord had, maar een onbekende andere roos. Omdat andere waarnemingen melden dat de echte Frühlingstag geen bottels heeft, beschouwt dr. Reinhard Witt de publicatie van deze roos in de eerste druk van Naturnahe Rosen als een vergissing. Actiever Waar kan ik nog een exemplaar van roos Frühlingstag vinden? Op HMF staan slechts twee groeiplaatsen geregistreerd: Europarosarium Sangerhausen en Kassel Wilhelmshöhe. Het exemplaar van Sangerhausen is kruisen met spinosissima s. In het gure Schotland kende deze rozengroep een bloeiperiode in de negentiende eeuw. De meest bekende roos uit die tijd is de herhaaldbloeiende Stanwell Perpetual van voor 1834, die nog altijd goed verkrijgbaar is. Voor dit voorjaar is een boek gepland over Schotse Rozen van Peter D.A. Boyd, een boek waar ik naar uitzie: Scots Roses, Rosa spinosissima and other Pimpinellifolia s. De actualiteit rond dit boek is te volgen via scotsrosesbook.htm

5 R. Stanwell Perpetual foto: de Bierkreek Canadese rassen Een jonger ras is de zachtroze Suzanne uit 1950 die verfijnt overkomt; een zone 2b Canadese Spinosissima, met herbloei! Prairie Magic is een roos waarvan ik niet snap dat ie nooit op de markt gebracht is: een sterke roos in prachtige tinten. Het is een roos van Henrey H. Marshall uit 1973, oranje/abrikooskleurige bloemen, hardheidszone 3b. De naam Prairy Magic is niet officieel, maar wel op HMF te vinden Opvallend is ook Single Cherry, een bescheiden struikje met kleine, donkere, roodpaarse bloemen waarvan de buitenkant van de petalen witgrijs is, wat een boeiend contrast oplevert. De donkere kleur van deze roos komt het beste uit de verf als de roos genoeg water tot zijn beschikking heeft. Deze Single Cherry is ook een roos van voor 1800, eentje met weinig geur. Een andere, donkerrode roos is de zachtgeurende Single Red Scotch : prachtig hoe de gele meeldraden afste- Scandinavische rassen Na een aantal strenge winters richten verschillende rozenliefhebbers de blik naar het noorden. Enkele lokale, Scandinavische rozenrassen lijken echt de moeite waard te zijn. Zelf heb ik voor Totenvik gekozen, vernoemd naar het dorpje Totenvika aan het Mjøsa meer in Zweden waar deze roos is gevonden. Roos Totenvik lijkt veel op Rosa pimpinellifolia Plena 1), maar is volgens plaatselijke waarnemingen sterker en groeikrachtiger. Het is een sterk geurende, crèmewitte, dubbele roos. Een andere look-alike is de sterk geurende Rosa spinosissima Double White van voor Deze rozen hebben allemaal een kruidige geur. Dan is er nog een White Rose of Finland die er sterk op moet lijken. Verwarrend is dat de rozennamen plaatselijk kunnen verschillen en dat soms verschillende rozen dezelfde naam dragen. De White Rose of R. Double White uit Scandinavië foto: de Bierkreek R. Totenvik foto: Arvid Jørgenson Finland is een geurende heesterroos terwijl een gelijknamige roos een niettot zwakgeurende rambler betreft. Deze rambler heet ook wel Polstjernan (poolster) en de heesterversie wordt ook wel Midsommar Rose genoemd. Onder de naam Midsommar Rose vallen echter weer een heel aantal verschillende rassen, die slechts in details van elkaar verschillen. Hans van Hage van kwekerij De Bierkreek heeft een paar lokale, Scandinavische rassen verzameld om ze hier in Nederland te testen en ze met andere rozen te kunnen vergelijken. Liv Heidi en Ola zijn twee van die rassen. R. Aïcha (Petersen, Denemarken) foto: Arvid Jørgenson 2). Beauty of Leafland van Robert Mackay Erskine uit 1963 is een sterkgeurende roos met roze en gele tinten, zone 3b. Hazeldean is een sterkgeurende, gele roos van Percy H. Wright uit 1948, zone 2b. Er zijn meer van die uitzonderlijk winterharde Canadese spinosissima s zoals Double Cream, een geurende roos van John Alexander Wallace uit Deze roos is ook geclassificeerd op zone 2b en kan dus 42 graden vorst verdragen. Wallace heeft drie rozen op zijn naam staan, die allemaal in zone 2b ondergebracht zijn. Zijn Double Cream en Kakwa zijn twee sterkgeurende spinosissima s. Dan is er nog een derde roos waar alleen nog een naam en de zone 2b-classificatie van bekend zijn. Dat zijn toch echt rozen waar we zuiniger mee om horen te gaan. Kleurige klassiekers Een kleurige, klassieke Spinosissima is de gele Old Yellow Scotch van voor 1800, die helaas weinig geur heeft. R. Double Cream, een Spinosissima uit Canada ken tegen het rood van de bloem. De bloemen van Burnet Irish Marbled hebben een gemarmerd roze patroon op een lichte ondergrond; een roos van voor De geur staat niet vermeld. Staffa is een lichtroze roos van voor 1832, met bloemen die mooi komvormig opengaan. Ik heb een foto van deze roos gezien met prachtige, donkerpaarse bottels. Van Glory of Edzell is de herkomst onbekend, het is een sterkgeurende roos met donkerroze petalen en een wit centrum met gele meeldraden. Deze roos geeft nog wat nabloei verder in het seizoen. Wilhelm III is de kleinste Spinosissima, een struikje van een halve meter hoog, met geurende, roodbloeiende, later verblekende bloemen. Een roos van voor Nieuwe, geelbloeiende rassen Ik wil ook Hesperia nog even noemen. Dat is een Finse, gele Spinosissima uit 1993, ontdekt in een park in Helsinki. Hier zijn vervolgens 5

6 R. Single Cherry R. Single Red Scotch foto: de Bierkreek R. Claus Groth foto: GrönlooF R. Glory of Edzell foto: de Bierkreek R. Nevada foto: Els de Krijger R. Burnet Irish marbled foto: de Bierkreek R. Staffa foto: de Bierkreek nieuwe, gele spinosissima s uit ontstaan. De naam Hespera is verwerkt in de namen van de zaailingen die er uit voortkomen, zoals John Hesperia, Maija Hesperia en Matti Hesperia. Een boeiende ontwikkeling, waarover te lezen valt op de site van de Finse Rozenvereniging. Helaas niet in het Engels, maar uitsluitend in het Fins. Met een vertaalbalk en het nodige gevoel voor humor komt een geïnteresseerde rozenliefhebber een heel eind. x.html Moderne heesters Moderne, grotere duinroosheesters verschijnen vooral in de eerste helft van de vorige eeuw. Claus Groth is een sterk geurende, abrikooskleurige 6 R. Frühlingsduft spinosissima-hybride van Mathias Tantau uit Ik heb er prachtige foto s van gezien en inmiddels staat er een jong exemplaar in mijn tuin. Nevada en Marguerite Hilling wil ik hier ook even voor het voetlicht plaatsen. Deze rozen worden in de boeken als moyesii-hybriden omschreven, terwijl ze zowel de karakteristieke rijen bloemknoppen als de zwarte, ronde bottels van de spinosissima s bezitten. Acht Frühlings Frühlingsduft is zonder twijfel een geweldige roos. Van alle Frühlingrozen die tussen 1930 en 1950 door Wilhelm Kordes zijn gewonnen, heeft er niet een zo n mooie kleur of zo n zware geur als Frühlingsduft. De R. Marguerite Hilling foto: Els de Krijger bloemen wisselen met het weer, maar zijn in principe licht bruingeel, met daarover een roze waas. Het roze overdekt vaak de bovenkant van de bloembladen, en het bruingeel (dat crème verbloeit) blijft aan de onderkant, wat de prachtige tinten en schaduwen oplevert tussen de bloembladen. 3) Hier kan ik weinig meer aan toevoegen, behalve dan dat ik de koperkleurige meeldraden ook erg mooi vind en dat de bovenstaande omschrijving mij over de streep haalde om me in de Frühlings van Wilhelm Kordes te gaan verdiepen en deze boomroos aan te schaffen. Frühlingsmorgen staat bij mij op de tweede plek als het gaat om de mooiste Frühlings van Kordes. Prachtig contrasterende meeldraden aan een eenvoudige, maar krachtig overkomende bloem. Zowel de fruitige geur als de omvang van deze sierlijke heester zijn bescheiden in vergelijking met de enorme roos Frühlingsduft. Op de derde plaats staat de overbekende Frühlingsgold, met zijn warmgele, later verblekende bloemen met een

7 R. Frühlingsmorgen R. Frühlingsgold R. Frühlingsschnee foto: Prohonicky park R. Frühlingsanfang Een boomroos als deze Spinosissima zaailing van Andreas Lachner kan zonder steun 4 m. hoog worden foto: Andreas Lachner milde geur, aan een forse heester, met grote, enkelvoudige bloemen. En de achtste Frühling van Kordes? Helaas, de Frühlingstag is zoekgeraakt. Hij wordt beschreven als sterk geurend, roodgele, enkelvoudige bloemen van 8,5 cm. Deze verdwijning kan een les zijn over de toekomst van zeldzame rozencollecties. Twee goed aangeschreven rosaria als enige groeiplaatsen zijn niet voldoende om een ras te kunnen behouden. Ik had Frühlingstag graag eens willen ruiken. Met dit artikel vol zeldzame, bijna vergeten rozen wil ik in mijn enthousiasme graag mensen uitnodigen om eens dergelijke juweeltjes in hun tuin aan te planten. R. Frühlingszauber R. Frühlingsstunde krachtige, kruidige geur die aan kippensoep doet denken. Boven deze zware, vettige geurtonen zweven ook lichte, frisse geuren, die laten zien hoe moeilijk het is om rozengeuren in de juiste woorden weer te geven. Op de vierde plek komt roos Frühlingszauber. Donkerroze, enkele of dubbele, grote bloemen met een licht hart waarin witte en/of gele tinten te zien zijn. Een prachtige, opgaande, imposante heester, die toen ik hem halverwege juni zag, al helemaal vol met bottels zat. Ik zag nog net de laatste geurende, nonchalante bloemen, die eenmaal geopend, dichte bossen gele meeldraden showen. HMF categoriseert deze roos als moderate fragrance, maar het is een frisse lentegeur die op mij wel indruk maakte. Nummer vijf is een vrij onbekende roos: Frühlingsschnee. De literatuur roemt zijn sterke geur. Sneeuwwitte, grote bloemen bedekken de uitbundig bloeiende struik volledig op de foto s die ik zag. Voor mij redenen genoeg om deze verder bescheiden heesterroos een plaats in mijn tuin te geven. De zesde roos is Frühlingsanfang. Dat is er weer een uit de categorie boomrozen. Hij kenmerkt zich door een sterke geur en een overvloedige bloei, maar toch springt hij er niet zo uit als de voorgaande rozen. Een uitbundig bloeiende rambler, die sterk genoeg is om zelfstandig als een boom te groeien; dat is Frühlingsanfang. Er zijn vast genoeg parken of grote tuinen waar nog plek is voor zo n indrukwekkende boomroos van vier meter hoog. Deze roos hoort in het najaar vol met kleurige bottels te zitten. De bloemen zijn met hun 4,25 inch groter dan de meeste ramblers want dat is meer dan 10 cm doorsnede. Jammer dat ik hem nog niet in het echt gezien heb. Dat zal echter niet lang meer duren, want tegen de tijd dat u dit artikel leest in het bulletin, zal er een jong exemplaar in mijn tuin staan. De zevende roos is Frühlingsstunde. Helaas heb ik in Sangerhausen alleen maar op de grond liggende bloemblaadjes ervan gezien. Roze petalen met een wit hart. Ik hoop hem ooit nog eens wél in volle bloei te kunnen zien. Volgens de omschrijving een 1) Ik heb bewust Pimpinellifolia Plena geschreven ipv Spinosissima Plena, omdat Spinosissima Plena een andere roos is. De Spinosissima Plena is een roos van Jacques Louis Descemet van voor Van Pimpinellifolia Plena is de herkomst onbekend. Er is veel verwarring over de namen Pimpinellifolia en Spinosissima. Begin jaren 90 van de vorige eeuw schreven de boeken dat de naam Pimpinellifolia de oudere naam Spinisossima verving. Tien jaar later duikt de naam Spinosissima weer op in de boeken en op dit moment is Spinosissima weer de officiële naam voor deze rozengroep. 2) Na mijn tip kreeg ik direct een berichtje terug dat kwekerij De Bierkreek gaat proberen om Prairy Magic in het sortiment op te nemen. 3) Het grote Rozenboek, The Royal Horticultural Society, Nederlandstalige editie. Terra Lannoo B.V., 2005, Charles & Brigit Quest-Ritson, blz Waar zijn spinosissima s te koop? Knud Pedersens, Denemarken, 59 rassen in het sortiment. De Bierkreek, Nederland, 32 rassen in het sortiment. Belle Epoque, Nederland, 17 rassen in het sortiment. Flora Linnea, Zweden, 17 rassen in het sortiment. GrönlooF, Duitsland, 26 rassen in het sortiment. Foto s: Marnix Bakker, tenzij anders vermeld 7

8 Even voorstellen: de nieuwe leden van het bestuur. Tijdens de ALV van 16 maart 2013 is Roger Willeghems benoemd tot Penningmeester en Dick Schenk tot algemeen lid. Rechts Roger Willeghems en links Dick Schenk We hebben al een beetje kennis gemaakt met Roger door zijn uitgebreide verslag van de rozenreis naar Italië in Roger is van huis uit accountant. Hij woont samen met zijn vrouw Daniëlle in Tervuren, gelegen halfweg tussen Brussel en Leuven. Door zijn lidmaatschap van onze vereniging (zo n 6 jaar) is hij, naar eigen zeggen, gepassioneerd rozenliefhebber geworden en dan met name van oude rozen, wilde rozen en Moschata s. De kwekers van zijn voorkeur zijn Lens, Pemberton en Lambert. In zijn zeer grote tuin heeft hij wel zo n honderd tot tweehonderd rozen rassen staan. In 1995 kreeg hij bij een bezoek aan een tuincentrum de rozenmicrobe te pakken door de overweldigende geur van R. William Shakespeare. Door de rozenvereniging van de Verenigde Staten, de ARS, is hij benoemd bij het LSRC (Local Society Relations Committee) tot vertegenwoordiger in Europa. Naast zijn liefde voor rozen is Roger ook hobby imker met 4 bijenkasten. Hoewel Roger zeker activiteiten binnen de Rozenvereniging wilde oppakken, lag het voor hemzelf niet voor de hand dat hij de functie van Penningmeester op zich zou nemen, maar hij heeft spontaan de functie aanvaard nu Jacques Mees zijn functie op zo n verdrietige wijze heeft moeten neerleggen. Wij wensen Roger veel succes. Dick Schenk is pas een jaar lid van onze vereniging, maar zijn vrouw Lies werd al lid in de jaren tachtig, zij het dat dit lidmaatschap enige tijd onderbroken is geweest. Dick is werkzaam in de agrarische sector en dan met name de akkerbouw, maar hij heeft ook nog enige bemoeienis met bloembollen. Daarnaast is hij agrarisch makelaar en verzorgt aan- en verkoop van boerderijen alsmede taxaties bij bedrijfsovernames en geschillen met de belastingdienst. Dick en Lies wonen in de Wieringermeer, Noord Holland. Dick heeft veel bestuurservaring, zoals bijvoorbeeld 22 jaar bij NAK, waarvan vele jaren als voorzitter, eerst van de afdeling Noord-Holland, later na de fusie van Noord- Holland, Flevoland en Noord Oostpolder en tenslotte van de landelijke organisatie, die vanuit Ede nu gevestigd is in Emmeloord. Dick blijkt een zeer sportief man te zijn: hij heeft vele balsporten intensief beoefend en is ook nu nog een fervent tennisser. In huize Schenk is het is voornamelijk Lies die zich helemaal op de rozen heeft gestort en er ook veel van weet; Dick mag de hand en spandiensten verrichten. Uiteraard wensen wij ook Dick veel succes met zijn bestuursfunctie in onze vereniging. Maria van Zonneveld Belle Epoque Rozenkwekerij Voor nieuwe, ouderwetse en zeldzame rozen Meer dan 1500 soorten rozen leverbaar! Zoekt u een speciale roos, laat het ons weten. Grote kans dat deze leverbaar is, of wij kunnen een passende vervanger leveren. Bestellen kan het gehele jaar via Levering uit de volle grond van november tot en met april. Postorder levering mogelijk. Afhalen uitsluitend op bestelling. De assortimentstuinen van Belle Epoque zijn in de maanden mei, juni, juli, augustus en september dagelijks geopend. Op ons containerveld hebben wij een ruime sortering rozen in pot voor u klaar staan. Verkoop van rozen in container van: maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot en met uur. In het weekend gesloten. Oosteinderweg 489, 1432 BJ Aalsmeer Tel Fax info@belle-epoque.nl 8

9 In Rozenbulletin 162 van januari 2013 zijn we gestart met een serie interviews van leden. Maria van Zonneveld interviewde voor nr. 162 Yvonne Bennis-van der Heijden en gaf haar het stokje door. Yvonne interviewde op haar beurt André Zwinkels. Interview met André Zwinkels Als antwoord op de opmerking van Maria van Zonneveld kan ik zeggen, dat ik inderdaad nieuwsgierig ben naar de tuin van een ander lid van onze rozenvereniging. Ik heb André Zwinkels in Baarlo gevonden, die zo vriendelijk was mij te ontvangen en te vertellen over de tuin van hem en zijn vrouw Hélène en dan vooral over hun rozen. Dat je hier bij een rozenman bent, is te zien aan het rozenschilderij, waarmee André bezig is. Vanuit het huis kijk je - nu in het heel vroege voorjaar - op een groot perk bezaaid met winteraconietjes. Vogels zijn heel actief. In enkele minuten tijd zie je mezen en roodborstjes. Er staan op het terras potten met Helleborus. André en Hélène maken elk jaar een jaarboek. Daarin staan alle voor hen belangrijke gebeurtenissen, natuurlijk ook die in verband met de tuin. Heel erg leuk. Velen zullen de tuin kennen. Tot vorig jaar werden groepen rondgeleid en werd deelgenomen aan open-tuinendagen op Huys De Bong. De tuin is m² groot en is gelegen op rivierklei. Toen de familie Zwinkels hier ruim 20 jaar geleden kwam wonen, stond er van alles wat. De tuin was weliswaar aangelegd, maar door gebrek aan tijd en kennis was de boel een beetje uit de hand gelopen. De eerste vraag die André zich stelde, was of hij een bostuin zou maken, of dat hij zoals hij het noemt een plantentuin zou aanleggen. Er stonden heel veel bomen in de tuin. Het perceel sloot destijds aan op een bosrijk gebied. Besloten werd tot een plantentuin. Veel bomen werden gerooid. Enkele gezichtsbepalende bomen bleven en verder enkele aan de buitenkant. Zij vormden de achtergrond. De afmetingen van de tuin zette André op papier. Deze tekening in zijn schetsboek nam hij mee op vakantie in Italië. Geïnspireerd door Italiaanse tuinen, maar ook zeker door Mien Ruys, die hij heeft gekend, en door Ton ter Linden, die een vriend is, sloeg André aan het ontwerpen. Hij had helemaal Hélène en André Zwinkels in zijn hoofd, hoe het moest worden. En in één dag had hij het ontwerp voor zijn tuin in Baarlo klaar. Voor de structuur werden er taxushagen geplant. André heeft deze heel grote tuin zelf aangelegd! Als kwekerszoon wist hij wel waaraan hij begon. Dat neemt niet weg dat het afzien was om in de zware klei te werken. Alleen voor de terrassen en ander specialistisch werk werden professionals ingehuurd. Nu heeft hij sinds enige jaren een tuinman die het grote snoeiwerk doet. André en Hélène zijn allebei tuiniers. Hij doet de creatievere kant van het tuinieren. Hij bedenkt en bespreekt met Hélène zijn ideeën. Zij doet het onderhoud. Beiden zijn rozenmens. Bij voorkeur plant André rozen in perken. Er is een prachtige intieme rozentuin ter nagedachtenis aan hun dochter die een jaar, nadat zij hier kwamen wonen, overleed. De gekozen rozen zijn in haar kleuren, veel roze. Ook al bloeien er nu eind februari/begin maart geen rozen, je voelt toch dat dit een heel bijzondere, troostrijke plek is. R. Mme Grégoire Staechelin Ook de wilde rozen, struikrozen zoals André ze noemt, hebben een aparte plek in zijn rozenhart. Persoonlijk vind ik het veel plastischer om deze rozen inderdaad struikrozen te noemen. Hier en daar wordt zo n struikroos (de officiële benaming is heesterroos. Red.), bij voorbeeld R. Lavender Dream, in borders toegepast. Zodanig dat de roos tot zijn recht komt. Lievelingsrozen Desgevraagd noemt André enkele sterke rozen, die tegelijkertijd zijn lievelingsrozen zijn. Hij is een liefhebber van de Austin-rozen. Rozen moeten volgens hem echt rozig, uitbundig en fluffy zijn, en bovenal zij moeten geuren: R. Brother Cadfael, de R. Alnwick Rose die vrij nieuw is, R. Princess Alexandra of Kent, R. Geoff Hamilton, R. Gertrud Jekyll. (Zie ook zijn column in het vorige rozenbulletin, blz. 18). Bij Martin Vissers, rozenkweker in België, zijn R. Minerva en R. Peter Paul Rubens ontdekt. Deze kweker vindt geur belangrijk. Uit zijn vorige tuin nam hij zijn favoriete R. Mme Grégoire Staechelin mee. Goede rozen zijn verder R. Fritz Nobis, een struik/botanische roos; R. Mme Isaac Pereire, en R. Ispahan. Trots is hij op zijn R. Queen of Denmark, die hij hoog heeft opgesnoeid tot een klimroos, die nooit wat mankeert, een heerlijke geur geeft, en - wat prettig is - wat later bloeit. Een bijnaam van deze roos is: Naissance de Vénus. Ook houdt hij van planten en rozen met een verhaal. Zo staan er in zijn tuin een Roos van Toos en een Roos van Trix, afkomstig van oude boerderijen en geschonken door de twee dames met deze naam uit Baarlo. Als het over combinaties gaat, dan toch rozen met clematissen. Problemen Problemen heeft hij niet veel gehad. Hij vindt het onbegrijpelijk, maar hij heeft nauwelijks last van luis in de rozen. R. Evangeline is wegens meeldauw een teleurstelling geweest. Van R. Mme Alfred Carrière, die toch volgens zeggen op het Noorden kan staan, kwamen slechts aan de Zwinkels-kant een paar staken te voorschijn, terwijl aan de kant van de buren de bloemen verschenen. Ook R. Souvenir de Malmaison, hoewel een mooie naam, was toch een teleurstelling. Deze heeft hij vervangen door R. Open Arms, een mooi enkel roosje met veel gele meeldraden. Als het over ramblers in bomen gaat, dan is André s ervaring, dat dit niet bij te houden is. Hij is daarmee dan ook opgehouden. Alleen R. Lykkefund klimt nog in een 9

10 behoorlijk teruggesnoeide kersenboom. En bij het aanbinden van de rozen is het wel pijn lijden. André doet dat zonder handschoenen. anders gaat het niet. Bij een rondgang door deze harmonische tuin kom je op een groot veld met helleborussen in alle denkbare kleuren. Je komt in de rozentuin. Vervolgens zie je een rij van rozenbogen achter elkaar, waar de klimrozen een plaats hebben gevonden en waaronder in de zomer zachtblauwe irissen bloeien. André geeft de voorkeur aan de lagere klimrozen boven de ramblers, die moeilijk in toom te houden zijn. Er is een kleine boomgaard met een paar hoogstammen en bessenstruiken. Dan is er een heel grote collectie van sneeuwklokjes, de gewone Nivalis, maar ook de dubbele, en die met twee groene stipjes, en nog veel meer. Wondermooi en heel uitgestrekt. Binnenkort komen de tulpen in bloei, die door het Internationaal Bloembollencentrum naar een ontwerp van Jacqueline van der Kloet in groten getale zijn geplant. Je krijgt een heel goede indruk van de tuin. Wat zal het prachtig zijn, als de rozen bloeien! R. The wife of Bath ( AUSbath ) Onderhoud en verzorging Dat hij nauwelijks last heeft van luizen, komt misschien door het feit dat er veel vliegjes en vooral zweefvliegen in de tuin voorkomen. Preventief wordt er gespoten met spuitzwavel tegen schimmels. Aanvankelijk gebruikte André voor de bemesting oude paardenmest aangevuld met kunstmest. Nu gebruikt hij sinds niet al te lange tijd de organische mest van Xardin. Hij mest 1x in het voorseizoen en 1x na de bloei. Bij rozen, die dat nodig 148,5 hebben, mm gebruiken wij allebei Rootgrow. Het is om te lachen, hoe herkenbaar het is zoals wij op een petieterige manier dat spul toepassen. André maakt met een stuk bezemsteel schuine gaten naar de rozenwortels toe en giet er dan Rootgrow in. Ik doe het nog tutteriger. Met een potlood maak ik rondom de roos gaatjes en met een van de bloemenlepeltjes, die mijn moeder van DE heeft gespaard, gooi ik er dan Rootgrow in. Wel heel toepasselijk dat bloemenlepeltje. In december past hij een grove snoei toe om een en ander te fatsoeneren. In maart vindt dan de normale snoei plaats. André probeert een paar takken van de heesterrozen zo te buigen, dat er een koepel ontstaat. Hij doet dit langs lage bogen. Vervelend zijn de wilde scheuten. André vindt het lastig de plaats te vinden, waar hij ze moet afscheuren. Bang de roos verder te beschadigen. Bovendien zitten ze vol stekels. André, ik vond het erg leuk om dit interview te houden. Een enkel woord was vaak genoeg om elkaar te begrijpen. Nu is het de beurt aan jou om met een lid een interview te houden. Ik kijk ernaar uit. Dank voor de gastvrijheid. Veel succes. Yvonne Bennis-van der Heijden Vervolg van pagina 3 secretariaat, ledenadministratie en financiële administratie: Prins Frederikplein 126, 3071 KS ROTTER- DAM). Vervolgens stemde de ALV unaniem in met de voordracht om Dick Schenk als nieuw en 7 e bestuurslid te benoemen. Een korte introductie van de heren Willeghems en Schenk vindt u elders in dit Rozenbulletin. Het bestuur kon bekend maken dat de dames Rita Deenenkamp en Ank Ingrid Verdegem hield een fascinerende lezing Mirande zijn toegetreden tot de excursiecommissie. Beiden hebben voor het komende seizoen al een excursie op hun schouders genomen. Afscheid werd genomen van Rita Sommer die enkele jaren met veel inzet in de excursiecommissie actief was. Na de ALV konden de leden zich ontspannen tijdens een buitengewoon interessante lezing door Ingrid Verdegem over het werk van Carl Gottlob Rössig en zijn Rita Sommer (links) verlaat de exc. com. en wordt opgevolgd door Ank Mirande (rechts) tijdgenoten. Zij vergeleek hierin o.a. de prenten die rozenkenner Rössig had laten vervaardigen met de illustraties van o.a. Redouté, Lawrance en Pinhas, waardoor nog eens duidelijk werd hoe moeilijk het is een oordeel te vellen over de namen van rozen op basis van afbeeldingen. Ien Hempenius Verzoek om uw adres door te geven aan het secretariaat Om u als lid snel van alle relevante informatie, zoals nieuwsflitsen over bijeenkomsten, excursies etc., te kunnen voorzien, is het van belang dat de ledenadministratie van de Nederlandse Rozenvereniging over uw adres beschikt. Het bestuur verzoekt de leden die in het bezit zijn van een adres dan ook dit, voorzien van naam en lidnummer, kenbaar te maken aan de ledenadministratie: lianne.nouwens@xs4all.nl Vanzelfsprekend zullen wij uw adres zonder uw toestemming niet doorgeven aan derden en zal het nooit commercieel worden gebruikt. 10

11 Historische rozen voor kleine(re) tuinen Bewerking voordracht Eilike Vemmer door Ien Hempenius Foto s: Hella Brumme, tenzij anders vermeld Tijdens haar seminar Rozen voor kleine tuinen en voor potten, op terras en balkon in augustus 2012 in Stuttgart hield Eilike Vemmer een voordracht over historische rozen voor kleine tuinen. Bij dit onderwerp rijst al snel de vraag of je niet liever moderne rozen moet planten als je slechts weinige vierkante meters tuin ter beschikking hebt. Die bloeien immers door tot de vorst invalt? Waarop een liefhebber van oude rozen zal zeggen Waarom heb je dan wel een Forsythia in je tuin? Die bloeit toch ook maar één keer. Er zijn echter mooie en goede historische rozen die meer dan eens per jaar bloeien. Ook heden ten dage bekoren die ons nog, niet alleen door hun schoonheid maar vooral door hun charme en vaak lieflijke geuren. Zoals een antiek meubelstuk, een antieke vaas of een mooie oude schaal een boeiend accent kan geven in een verder moderne woning, kan een historische roos in een kleine tuin veel vreugde brengen. De verhalen die er vaak achter deze rozen zitten en hun romantische namen verhogen de nostalgische gevoelens voor deze groep nog. Mevrouw Vemmer stelde er dertien voor die ze met een gerust hart kan aanbevelen voor een kleinere tuin. Zij citeerde hiervoor tevens uit de geschriften en voordrachten van haar moeder Hedi Grimm en Anny Jacob 1 ), die beiden experts waren op het terrein van de historische rozen. Rozen die mijn overgrootmoeders al kenden Achter menige historische roos schuilt een bijzonder verhaal. Wie zich in deze groep verdiept, zwerft door de geschiedenis: van de Oudheid via de middeleeuwse kloostertuinen naar de Neder - landse en Vlaamse bloemenschilders; van de periode van het Rococo waarin rozen meer ter decoratie dienden dan als tuinrozen via de Napoleontische tijd met het park Malmaison van keizerin Joséphine, de Biedermeiertijd en de Victoriaanse tijd naar het einde van de 19 e eeuw. Als historische rozen gelden alle rozengroepen die voor de theehybriden zijn ontstaan. Als eerste theehybride wordt beschouwd R. La France die in 1867 in de handel kwam. Kruisingen die in onze tijd worden gemaakt met rozen van toen, worden vaak nog ingedeeld bij de historische rozen. In dit artikel behoren R. Paula Vapelle en R. Mon amie Claire daar toe. De meeste historische rozen zijn heesterrozen en geen rozen waarmee men traditioneel een perk beplant. In Duitsland heeft men voor deze laatste groep een aparte naam: Beetrosen oftewel perkrozen. Ik vind dat wel prettig voor het overzicht. Er zijn maar weinig historische rozen die heel laag blijven of smal rechtop groeien. De hoogte die een roos haalt, hangt voor een deel samen met de lichtomstandigheden. Hoe meer vrij de roos staat, des te gedrongener zal de struik groeien. Komt ze in de verdrukking van grotere heesters, dan zal de roos zich genoodzaakt zien de hoogte in te gaan, wat ten koste van de vorm gaat. Daarom hierna een keus uit historische rozen die geschikt zijn voor een kleine(re) tuin. Rosa Rouletii Ook in de allerkleinste tuin of zelfs op een balkon in een pot past een Chinese roos 2 ) die waarschijnlijk al 200 jaar in Europa bestaat. Het is R. Rouletii, een Prent van R. Rouletii Rosa chinensis minima. In de tuin van mevrouw Vemmer in de buurt van Braunschweig, zo n kleine 300 km oostelijk van onze landsgrens waar het klimaat al een stuk ruiger is dan bij ons, staat deze roos al tientallen jaren en bloeit er van mei tot in november, soms december. In zachte winters blijft R. Rouletii ze groen, maar in de laatste winters vroor ze terug tot op de grond. Dat heeft haar tot nu toe niet geschaad want ze kwam in het voorjaar steeds weer snel omhoog en bloeide ondanks alles vanaf mei al weer met haar kleine, gevulde, krachtig roze tot lilaroze pomponbloemetjes. Het licht grijsgroene blad is ook klein en spits. Deze roos wordt ongeveer cm hoog. In streken met een zachter klimaat of op erg beschutte standplaatsen waar ze niet bevriest, zou mevrouw Vemmer adviseren haar in het voorjaar toch regelmatig flink terug te snoeien. Op die manier blijft ze zonder andere gewasbescherming gezond. Redouté heeft deze roos hoogstwaarschijnlijk al afgebeeld met de naam Rosa Indica Pumila Rosier nain du Bengale. Wij zouden kunnen zeggen dwerg- Bengaalse roos. Beweerd wordt dat deze roos in 1810 via het eiland Mauritius vanuit China naar Engeland gekomen is. Van daar nam de botanicus Augustin Pyramus de Candolle ( ) uit Genève haar mee naar Zwitserland. Omdat dit roosje zo klein is en zich zo gemakkelijk door stekken laat vermeerderen, moeten heel wat bekenden en mensen in de omgeving van De Candolle nakomelingen gekregen hebben, want na 1820 werd deze roos in het westen van Zwitserland veel in potten in de vensterbank gezien. Honderd jaar later viel het oog van ene kolonel Roulet op zo n kleinood, ergens in een dorpje. Hij vertelde erover aan Henry Correvon, destijds een internationaal bekende verzamelaar van alpenplanten. Toen Correvon naar het bewuste dorp reed, bleek dit intussen afgebrand te zijn. Gelukkig vond hij in het volgende dorp nog een paar van de bedoelde roosjes. Hij bracht ze in de handel onder de naam R. Rouletii, ter ere van de man die hem op deze roos gewezen had. Tot nu toe is dit probleemloze mooie roosje niet erg bekend geworden. Of R. Rouletii wellicht identiek is met de lage R. Pompon de Paris die rond 1850 bij duizenden op de markten van Parijs te krijgen was, maar inmiddels lijkt te zijn verdwenen, is tot op heden niet opgehelderd. 11

12 R. Cl. Pompon de Paris, van Belle Epoque foto: Ien Hempenius Zelfs een expert als François Joyaux kan het niet zeggen. Mevrouw Vemmer heeft tot nu toe alleen de klimmende vorm van R. Pompon de Paris gezien, die onder zeer gunstige omstandigheden en een zachter klimaat herhaaldelijk bloeit, maar doorgaans slechts één maal. Zowel in blad als bloem vertoont deze roos zeer veel gelijkenis met R. Rouletii. R. Old Blush Een andere aanbevelenswaardige Chinese roos is R. Parson s Pink China die bekender is onder de naam R. Old Blush. Ze was de eerste Chinese tuinroos die naar Europa kwam, waarschijnlijk tussen 1750 en Aangetoond is dat ze in China als tuinroos al honderden jaren eerder moderne, doorbloeiende rozen. Als men haar voor de winter goed aanheuvelt, doorstaat ze ook winters als die van de laatste jaren. Van al te arme grond houdt ze duidelijk niet. R. Gloire des Rosomanes Een derde Chinese roos die Vemmer wil aanbevelen, is R. Gloire des Rosomanes. Het is een roos die door haar moeder hoog werd gewaardeerd. Het gaat hier al om een kruising met een Europese roos van de veredelaar Plantier uit Lyon die in 1825 door Vibert werd uitgebracht. Bij het indelen van de verschillende rozengroepen wordt ze door sommigen genoemd bij de Bourbonrozen en door anderen bij de remontantrozen 4 ). In ieder geval heeft deze roos grote invloed gehad op het kweken van remontantrozen. Om Hedi Grimm te citeren: De helderrode, losse bloemen met hun lichte geur en de rijke bloei van het begin van de zomer tot in de late herfst hadden Thory, de botanische commentator van de Redouté-afbeeldingen, evenzeer verrukt als Vibert zelf. Beide eigenschappen brengen ook mij nu nog in verrukking als ik ze vrij vertaald als Herrlichkeit guter Rosenseelen mag begroeten op het rozeneiland van het park Wilhelmshöhe 5 ). In de twintiger jaren van de 19e eeuw was deze rode kleur bij rozen nog iets bijzonders en Kassel wordt ze niet hoger dan één meter. De dieprode bloemen zijn inderdaad losjes halfgevuld, met in het midden een beetje wit, vaak met een paar witte streepjes, wat naar R. chinensis Semperflorens verwijst. Ze bloeit in flinke trossen tot aan de vorst, zodat veel takken onafgerijpt de winter ingaan en de roos dan flink invriest. In het voorjaar loopt ze doorgaans weer ijverig uit en dan toont ze in de zomer weer een mooie bloei. De goede geur gaat vast op een gallicavoorouder terug. Bekende kinderen van deze roos, waarvan Hedi Grimm vond dat ze beslist ten onrechte in de vergetelheid was geraakt, zijn R. Général Jacqueminot en R. Gruss an Teplitz. R. Little White Pet Nauw verwant aan de Chinese rozen is een lage, herhaald bloeiende sport van de Sempervirens-klimroos R. Félicité et Perpétue. Deze R. Little White Pet werd in 1879 door de Amerikaan Henderson ontdekt en in de handel gebracht. Nog een citaat van Hedi Grimm: Ze heeft alleen maar deugden, voor zover men dit van een levend wezen zeggen kan. Het verwondert mij dat R. Little White Pet zo weinig bekend is en zo weinig wordt aangeplant. Het kleine, compacte heestertje, zo n 40 cm hoog, heeft R. Old Blush R. Gloire des Rosomanes foto: Els de Krijger R. Little White Pet foto: Els de Krijger bestond, onder de naam Yue yue Fen wat zoveel betekent als roze roos die elke maand bloeit. R. Old Blush is een rechtopgaande, kleine tot middelhoge heesterroos (60-120cm) die rijk kan bloeien met halfgevulde, bleekroze bloemen. De nieuwe takken zijn roodbruin, met enkele rode stekels. R. Old Blush en R. Rouletii zijn de Chinese rozen met de minste problemen. Alle andere zijn vatbaarder voor schimmelaandoeningen en minder winterhard. Voor de rozenteelt is R. Old Blush een van de belangrijkste rozen geweest, want in de 19e eeuw is er met haar enorm veel gekruist. Uit deze roos zijn de Noisetterozen 3 ) en de Bourbonrozen ontstaan. Ze is echt een heel belangrijke stammoeder geweest voor onze 12 het doorbloeien tot in de herfst was zeker heel bijzonder in die tijd. Deze beide eigenschappen kan R. Gloire des Rosomanes alleen maar van R. chinensis Sempervirens geërfd hebben die in de vroege 19 e eeuw in Franse tuinen aan te treffen was. R. Gloire des Rosomanes werd in 1827 in Engeland ingevoerd, waar ze de naam R. Ragged Robin kreeg. Onder die naam werd ze ook in de USA bekend. In Engeland werd ze vaak als haag aangeplant en in de USA, vooral in Californië, werd ze als onderstam gebruikt omdat ze zo goed groeit en gemakkelijk uit stek te vermeerderen is. In een mild klimaat kan R. Gloire des Rosomanes behoorlijk hoog worden en zelfs tot klimroos uitgroeien. In het genoemde park in een rijke, donkergroene bladerpracht. De blaadjes zijn wat spits. Ze staat echt onafgebroken in bloei tot de vorst invalt, met witte, geurende pomponbloemetjes die tevoorschijn komen uit knoppen met wat rood. Ze blaakt van gezondheid en we hadden tot nu toe geen problemen met haar winterhardheid, hoewel aanheuvelen voor de winter bij dit roosje vast geen kwaad kan. Inmiddels is ze in de tuin van de Vemmers de laatste winters wel tot de grond toe bevroren, maar ook zij kwam daarna weer vlot omhoog en bloeide dat het een lieve lust was. De enige ondeugd die zij aan deze roos konden ontdekken, was het feit dat ze de verwelkte bloemen moeten uitknippen. Zo niet, dan blijven er bruine

13 proppen tussen de nieuwe bloemen zitten: Vemmer drukt dit uit met het mooie kind moet af en toe een schoonmaakbeurtje hebben. R. Stanwell Perpetual Een van de mooiste historische rozen zonder problemen is zeker R. Stanwell Perpetual, een hybride van R. damascena v. bifera en R. pimpinellifolia die in 1832 door de kwekerij Lee in Hammersmith bij Londen in de handel werd gebracht. Ze zou ontstaan zijn in Stanwell, ook niet ver van Londen. Waarschijnlijk ontstonden deze roos en soortgelijke al in de 18e eeuw. Van half mei tot laat in november verschijnen haar middelgrote, lichtroze Damascenerbloemen, die wat afgeplat gevuld zijn en aan nieuwe zijtakken groeien. Bottels maakt deze roos niet. De bloemkleur contrasteert mooi met het grijsgroene blad. De dunne takken worden wel 1,5 m hoog, maar hangen over door het gewicht van de bloemen, die werkelijk heerlijk geuren. De vele zijtakjes zijn allemaal heel ijl en daardoor maakt deze struik ondanks de hoogte totaal geen massieve indruk. Ze weeft zich zo mogelijk door andere gewassen heen en geeft ook een prachtig beeld als treur-stamroos. De Vemmers hebben voor deze roos in hun tuin een kleine ondersteunende stellage gemaakt. R. Stanwell Perpetual is R. Stanwell Perpetual foto: Els de Krijger verbazingwekkend gezond en winterhard, terwijl ze weinig eisen stelt aan de grond: een luchtige plaats in de zon is al wat zij vraagt. Soms hebben de blaadjes roodachtige vlekjes. Dit verschijnsel heeft een fysiologische oorzaak. Pimpinellifolia s neigen ertoe in hun blaadjes een overschot aan anthocyaan op te slaan, hetgeen door sommigen ten onrechte als ziekte wordt aangemerkt. Anthocyanen vormen een grote groep kleurstoffen in rood-blauwe planten. Zo geven ze bij voorbeeld rode kool de specifieke paarsrode kleur. Voor alle (on-)duidelijkheid: de termen Pimpinellifolia en Spinossissima worden in rozenboeken verschillend gebruikt. Tegenwoordig noemt men deze groep officieel weer spinossissima s. R. Mon amie Claire R. Paula Vapelle en R. Mon amie Claire Aanmerkelijk compacter groeit R. Paula Vapelle van Ivan Louette uit 2002, die uit R. Stanwell Perpetual en een kleine Pimpinellifolia is ontstaan. De zuiver witte bloemetjes die net zo heerlijk geuren als die van de moederroos, zijn in het hart gevuld en worden naar de rand wat lossiger. De meeldraden zijn wel te zien. Het donkergroene blad is zeer gezond. Ze groeit als mooie gesloten heester tot zo n 1.20 m en bloeit even rijk en veelvuldig als R. Stanwell Perpetual. Ook de winterhardheid is net zo uitmuntend, alsmede het feit dat ze even weinig eisen aan de grond stelt. Louette noemde deze roos naar zijn moeder. Nog een afstammeling van R. Stanwell Perpetual bracht Louette in 2005 uit. R. Mon amie Claire heeft halfgevulde, geurende, lichtroze bloemen. Ze heeft dezelfde goede eigenschappen als de twee vorige rozen, maar blauwgroen blad. Ook dit is een compact groeiend heestertje dat wat lager blijft, ongeveer een meter. Wat leuk om een vriendin van een rozenveredelaar te zijn. R. Duchess of Portland Portlandrozen 6 ) zijn geschikt voor tuinen van elke grootte, maar ze vragen R. Paula Vapelle R. Duchess of Portland een wat betere grond dan de drie hiervoorgenoemde spinossissimahybriden. Deze rozen groeien rechtop met stevige stelen en de bloemen zitten op korte steeltjes vrij dicht boven de hoogste bladeren. Die bladeren omvatten de bloem als een soort kraag en dat is het duidelijke kenmerk van deze groep. Er zijn Portlandrozen die wat meer zorg vragen, dus voor echte liefhebbers geschikt zijn, maar de volgende Portlandrozen kan Vemmer werkelijk iedereen aanbevelen: R. Duchess of Portland, R. Jacques Cartier, R. Mme. Boll en R. Rose de Resht. Lang waren oorsprong en afstamming van de Portlandrozen onduidelijk. Door DNAanalyse is men er tegenwoordig zeker van dat de eerste Portlandroos R. Duchess of Portland een kruising is van een gallicaroos, waarschijnlijk R. gallica Officinalis en een herfstbloeiende damascenerroos. De naam wijst naar een hertogin van Portland die een botanische tuin had, waarin na 1750 een aantal rozen is ontstaan die men later Portlandrozen is gaan noemen. In 1803 haalde Dupont de hier bedoelde roos naar Parijs en ter ere van de hertogin noemde hij haar R. Duchess of Portland. De Duchess wordt ongeveer een meter hoog en heeft dezelfde bloemen en compacte, lage groeiwijze als Officinalis maar herbloeit. Ze stond in de tuin van keizerin Joséphine in Malmaison en bij zwager Jerôme Bonaparte in Kassel-Wilhelmshöhe, die daar tijdens het bewind van zijn broer Napoleon enkele jaren woonde als koning van Westfalen. In die korte periode was er een levendige uitwisseling van rozen tussen de familieleden. De onderhavige roos werd zowel door Salomon Pinhas in Kassel als door Redouté geschilderd. Vemmer merkte op dat zij nog nooit eerder een roos had gezien waarbij de al genoemde korte bloemsteeltjes zo uit oud hout tevoorschijn komen. R. Comte de Chambord en/of R. Mme. Boll De tegenwoordige rozen R. Comte de Chambord en R. Mme. Boll zijn identiek. Oorspronkelijk is er een roos 13

14 Makkelijk online bestellen, snel geleverd krijgen èn tegen een goede prijs! Bezoek onze online rozenwinkel Honderden goede rozenfoto s met raskenmerken snel te bekijken! In de periode van mei tot oktober Open: iedere zaterdag van 9-17 uur Rosarium iedere dag geopend Adres: Kapelweg 2A, 4861CH Chaam staan de rozen in pot en zijn ze alleen maar af te halen mààr te combineren met Tel: een kijkje in ons bijzondere rosarium. Mobiel: Rozenmest NPK MgO Xardin Rozenmest is een organische meststof speciaal voor rozen en stimuleert daarbij het bodemleven. Hierdoor verbetert de structuur en komt er meer zuurstof in de bodem. Verder bevat rozenmest kali voor steviger blad en magnesium voor meer kleur. Voor het beste resultaat gebruiken in combinatie met Xardin Bodemactief. Met het gebruik van Xardin Rozenmest ontstaat een stevige, gedegen groeiende en rijk bloeiende roos. Dankzij de duurwerking van deze organische meststof hoeft u deze slechts 2 x per jaar te strooien. Gebruiksaanwijzing: Strooi 6 tot 8 kg per 100 m2 in april/mei en in juli. In potten: 4 gram per 1 liter onbemeste potgrond. Xardin is een merk van Innogreen VOF Hulsenboschstraat 6B 4251 LR Werkendam (NL) Tel. +31 (0) Fax +31 (0) M info@innogreen.nl Bodemactief Unieke bodemverbeteraar met micro-organismen. In de bodem komen van nature diverse organismen voor. Deze organismen houden de gezonde bodemstructuur in stand. Ze veroorzaken holten en zorgen voor de afbraak van dood organisch materiaal. Daarnaast beschermen ze wortels tegen bodemziekten. BodemActief bestaat uit microorganismen en tevens voedingsstoffen voor deze micro-organismen o.a. bacteriën, schimmels, Mycorrhizae zeewier en gisten. De unieke samenstelling verrijkt het bodemleven waardoor de bodemstructuur en de beworteling verbeteren. Toe te passen bij aan- en verplant, bij slecht groeiende beplantingen en bij slecht drainerende bodem. Gebruiksaanwijzing: Strooi 10 kg per 100 m2 bij aan- of verplant en bij slechte bodem. Strooi 5 kg per 100 m2 jaarlijks bij een slechte structuur. De rozentuinen van Demen gebruiken de producten van Xardin 14

15 R. Mme Boll bij André Eve foto: Ien Hempenius R. Comte de Chambord, van Belle Epoque foto: Ien Hempenius geweest die in 1860 onder de naam R. Comte de Chambord door Robert en Moreau werd uitgebracht, maar die verdween al spoedig uit de catalogi. R. Mme. Boll werd in 1843 door de Amerikaan Boll gekweekt en in 1859 door Boyau in Frankrijk geïntroduceerd. Boll was van Zwitserse afkomst. Van begin af aan gold deze heerlijk geurende roos als een der mooiste en beste rozen. Het is een aanbevelingswaardige lage heesterroos die herhaaldelijk bloeit en zeer winterhard is. Ze draagt mooie, dikke, gevulde, helderroze bloemen die helaas bij langdurige regen in bruine proppen veranderen. Door die snel af te knippen stimuleert men een spoedige volgende bloei. In de Engelstalige rozenwereld wordt R. Mme. Boll abusievelijk als R. Comte de Chambord aangeduid als gevolg van een fout van Graham Stuart Thomas die overigens een groot kenner van oude rozen was. Hella Brumme, de vroegere directeur van het Europarosarium in Sangerhausen, heeft melding gemaakt van een andere fout die waarschijnlijk uit L Haÿ-les- Roses bij Parijs is overgenomen: in Sangerhausen stond een aantal jaren een R. Mme. Boll met het bordje R. Captain Williams. De werkelijke R. Captain Williams is echter een rode gallicaroos die inmiddels ook in Sangerhausen is terecht gekomen. Als gevolg van deze fouten zijn er door kwekerijen diverse rozen onder de naam R. Comte de Chambord verkocht. Zelfs de Portlandroos R. Mme. Knorr is wel met deze naam aangetroffen. R. Mme Boll R. Jacques Cartier R. jacques Cartier De Portlandroos die tegenwoordig onder de naam R. Jacques Cartier in de handel is, hoort tot de beste doorbloeiende historische rozen voor kleine tuinen. Ziekten heeft Vemmer bij deze roos nog nooit aangetroffen en de gevulde bloemen geven geen problemen met regen. De druppels rollen er als parels af. De bloemkleur is van een wat lichter roze dan die van R. Mme. Boll en deze roos wordt iets hoger en groeit wat meer rechtop. Ze komt van Moreau-Robert (1868). Volgens enkele experts is deze roos eigenlijk R. Marquise Boccella van Desprez (1842), maar ze is in Europa bekender en in de handel als R. Jacques Cartier. De Britse rozenkenner Charles Quest-Ritson schrijft over deze roos R. Jacques Cartier, van Belle Epoque foto: Ien Hempenius Als er in koelere streken in de tuin slechts plaats is voor één oude roos, dan zou die voor R. Jacques Cartier moeten zijn. Ook andere experts beschouwen haar als de beste historische roos, als ze tenminste niet op een al te droge plaats staat, voldoende voeding krijgt en regelmatig geschoond wordt. Hedi Grimm schreef er over: Vanwege haar grote robuustheid, rijke bloei, de schoonheid en de geur van haar roze bloemen, die helemaal de vorm hebben van oude rozen, is R. Jacques Cartier de ideale roos voor liefhebbers van historische rozen, ook als zij een kleine tuin hebben. Ze bloeit aan de uiteinden van de nieuwe takken, meestal in kleine trosjes van drie bloemen die meteen boven de hoogste bladeren verschijnen. Men zegt wel eens alsof ze opgetrokken schouders heeft. Het is mogelijk dat ze haar naam dankt aan de Fransman Jacques Cartier die in 1534 in St. Malo met twee schepen uitvoer om de 15

16 visgronden van New Foundland te onderzoeken en daarbij op het Canadese vasteland terechtkwam, dat hij toen voor Frankrijk in bezit nam. Waarschijnlijker lijkt het dat Moreau- Robert de roos noemde naar de Franse hobbykweker Dr. Jacques Cartier. R. Rose de Resht In catalogi wordt R. Rose de Resht vaak nog onder de Damascenerrozen gerangschikt, maar bij alle experts staat ze tegenwoordig te boek als Portlandroos. Dat ze rond 1950 uit Perzië zou zijn gekomen, zoals vaak gezegd wordt, is meer dan twijfelachtig. Vemmer meent haar op een tekening van Salomon Pinhas te herkennen als Rose Flamboyante. Volgens Dr. Christ (1887) bestond er in het zuiden van Perzië een duidelijk andere gevulde roos die eruit zag als R. moschata Nasturana en die R. Rose de Resht zou worden genoemd in Ellen Willmott s The Genus Rosa. Bij onze huidige R. Rose de Resht gaat het waarschijnlijk om een oude Franse roos, waarvan de naam verloren is gegaan, maar die duidelijk een Portlandroos is. Het is zelfs mogelijk dat ze een roos is van Daniel Schwarzkopf uit Kassel, die door Catharina de Württemberg, de vrouw van koning Jerôme Bonaparte, naar keizerin Joséphine op Malmaison is geraakt. Het is bewezen dat Catharina en Jerôme rozen aan hun schoonzuster zonden. gevulde, geurende bloemen zitten ook weer op korte steeltjes boven de bovenste bladeren die diepgroen zijn en een beetje ruw. De roos wordt zo n 1.20 m hoog en de takken hebben behoorlijk veel stekels. De bloemen blijven beter op kleur als de roos niet in de volle zon staat, maar in halfschaduw. Ook op de vaas kan men enkele dagen genieten van hun schoonheid en geur. Herbloeiende mosroos R. Salet De mosroos R. Salet lijkt qua groei en herbloei op de Portlandrozen. Ze werd door Lacharme in 1854 geïntroduceerd, niet lang nadat men begonnen was eenmaal bloeiende mosrozen te kruisen met Portlandrozen. Over R. Salet schrijft Anny Jacob Een vlijtig Liesje verenigt de voordelen van de moderne heesterrozen met de charme van de oude rozen. In Kassel- Wilhelmshöhe viel ze Vemmer steeds weer op door haar gezondheid en winterhardheid. Het is een lieflijk klein heestertje met bloemen die zich kenmerken door verlengde en verbrede kelkblaadjes. Hiermee onderscheidt ze zich van andere roze mosrozen. De sterk gevulde, vaak gekwartierde bloemen geuren. Ze kan een hoogte van 1,2 m halen en een breedte van een meter. De takken dragen weinig stekels en de kelkjes dragen maar weinig, roodachtig mos. De rijke herfstbloei maakt deze roos pas echt aanbevelenswaardig. R. Inermis Morletti R. Rose de Resht R. Salet R. Inermis Morletti Maar nu praktisch: het gaat hier om een prima roos voor beginners: winterhard, gezond, herbloeiend en geurend. In de tuin van Hedi Grimm stond ze tientallen jaren als stamroos zonder enige winterbescherming. Peter Beales schreef dat alleen jongere heesters goed herbloeien en dat ze daarom eens in de vijf jaar teruggesnoeid moeten worden om gezond te blijven. Op een ongunstige standplaats kan een oudere struik wel ten prooi vallen aan ziekten en dan is af en toe een radicale terugsnoei in het voorjaar een goede remedie. Datzelfde jaar zult u dan geen bloemen krijgen, maar in de jaren daarna des te meer. Die paarsrode, 16 R. Inermis Morletii R. Inermis Morletii is een opgaande roos die meer heester dan klimroos is en behoort tot de Boursaultrozen. Aanvankelijk ging men ervan uit dat het bij deze kleine groep ging om hybriden van Rosa pendulina. Na DNA-onderzoek bleek dat het eerder gaat om de nauw verwante Rosa blanda. De roos werd in 1883 door Morlet in de handel gebracht, maar is hoogstwaarschijnlijk zeer veel vroeger al ontstaan. Bij Vemmer groeit ze tegen een oostmuur en is daar zo hard en gezond als een wilde roos. Aan het begin van het seizoen is het blad rood. In de loop van de zomer wordt het donkergroen of grijsgroen en daarna kleurt het naar fel roodbruin. In de herfst is ze net een brandend braambos. Hoe zonniger haar standplaats, des te kleuriger haar herfsttooi, die bijna nog mooier is dan de bloei in mei/juni. Die herfstkleur, de roodachtige bast en de afwezigheid van stekels dankt ze aan de ouder Rosa blanda. Haar kleine tot middelgrote lilaroze bloemetjes zijn half gevuld en een beetje onregelmatig vrolijk. Ze herbloeit een klein beetje in de zomer en produceert slechts zelden een paar bottels. Vorstproblemen heeft ze bij Vemmer nog nooit gegeven.

17 Wat te doen met uitlopers? Nog al wat historische rozen maken uitlopers. Daardoor hebben ze zich kunnen handhaven. Al zien bezitters van grotere tuinen dit verschijnsel ook niet allemaal graag, in een kleine tuin zijn uitlopers pas echt een probleem. De Vemmers hebben weliswaar geen kleine tuin, maar hebben het uitloperprobleem aangepakt met zwarte cementkuipen waarvan ze de bodems hebben afgezaagd. (Die bodems doen nu dienst als vogeldrinkbadjes.) De bodemloze kuipen worden ingegraven totdat er nog een klein randje uitsteekt en hierin worden de rozen geplant. Deze methode bevalt tot nu toe prima. Mevrouw Grimm schreef in 1998 dat het vormen van uitlopers kon worden beperkt door geoculeerde historische rozen te planten met de oculatie 5 cm boven de grond. Omdat deze rozen boven- en ondergronds even winterhard zijn, zou dat kunnen. Al met al zijn er zo te zien echt wel historische rozen die in een kleine tuin op hun plaats zijn. N.b.: Het bestuur is voornemens zoveel mogelijk eerder verschenen Rozenbulletins op de website van onze vereniging te plaatsen, in het deel dat alleen toegankelijk is voor de leden. Tot het zover is, kunt u in uw eigen archief of dat van een rozenvriend(in) de artikelen nalezen die in het bovenstaande artikel worden genoemd. 1) Jacob, A., Grimm, H. en W., Müller, B. Alte Rosen und Wildrosen. Uitg. Eugen Ulmer 1990 ISBN Antiquarisch nog verkrijgbaar. 2) Zie eventueel in Rozenbulletin nr. 144 van juli 2008 in de serie Rozen (leren) herkennen het artikel over Chinese tuinrozen I en in nr. 145 dat over Bengaalse rozen De Roos Koningin der bloemen Foto s van Antoine van Schaik Expositie in het Rozenpaviljoen van het rosarium Winschoten Februari t/m juli 2013 Antoine van Schaik, geboren in 1948 te Utrecht. Na mijn groen opleidingen in Utrecht en Boskoop ben ik vanaf 1974 tot 2006 werkzaam geweest als beleidsmedewerker bij de gemeente Winschoten. Inmiddels met vervroegd pensioen. Hoogstwaarschijnlijk is het door het groene vakgebied gekomen, dat ik al meer dan 30 jaar bezig ben met natuurfotografie. Vele jaren analoog met Asahi Pentax spotmatic F. Canon EOS en Mamiya 645 S middenformaat, maar uiteindelijk toch ook overgeschakeld op digitaal Canon EOS 50 D Een essentieel onderdeel van mijn werkzaamheden bij de gemeente Winschoten is jarenlang het begeleiden van het landelijk bekende Rosarium geweest. Mede hierdoor, maar zeker ook door een fascinatie voor alles wat dagelijks in de natuur op mijn pad komt is langzaam maar zeker de liefde voor de roos één van de hoofdthema s in mijn fotografie geworden. Een ontmoeting met de bloemen van de roos maakt bij mensen emotie los. Wanneer een knop zich openvouwt en haar vorm, kleur en geur voor ieder waarneembaar wordt, is het telkens net als in een sprookje.zo mooi dat het haast niet te geloven is. Rozen hebben ons veel te vertellen, vooral s morgens heel vroeg bij het ontwaken van de dag, als de bloemen nog nat zijn van ontelbare hele kleine dauwdruppeltjes die door het strijklicht voorzichtig worden belicht. Dat is vaak hét moment om de koningin der bloemen op haar mooist te fotograferen. Wanneer u als bezoeker van mijn fotowerk een gevoel krijgt van vreugde en geluk, dan is voor mij deze expositie geslaagd. Alle geëxposeerde foto s op canvas zijn te koop, de prijzen staan op de lijst die in het Rozenpaviljoen bij de expositie aanwezig is. Antoine van Schaik Dierenlaan NX Winschoten Telefoon: of mvanschaik1@online.nl R. Augusta Louise ( TANgust ) 3) Zie eventueel in Rozenbulletin nr. 148 in deze serie het artikel over de Noisetterozen en in 147 het artikel over de Bourbonrozen 4) Zie eventueel in Rozenbulletin s nrs. 154 en 155 in voornoemde serie de artikelen over Remontantrozen 5) Park Wilhelmshöhe, met heel veel rozen, ligt bij Kassel in Midden- Duitsland. Om de naam R. Gloire des Rosomanes in het Nederlands te vertalen zou ik haar heel nuchter de glorie van de rozenliefhebber kunnen noemen, maar eigenlijk klinkt de naam onvertaald romantischer. 6) Zie eventueel in Rozenbulletin 139 in voornoemde serie het artikel over de Portlandrozen. 17

18 Jaargang 42 nummer ADR 2012 Vijf rozenrassen behalen ADR-predicaat Vijf rassen hebben in 2012 de Duitse rozenkeuring ADR doorstaan. Dat meldt de organisatie van de keuring op haar website adr-rose.de op 7 november Het gaat om drie nieuwigheden van de Duitse veredelaar Noack: de theehybride R. Charisma en de heesterrozen R. Balou en R. Westart. Daarnaast behaalden twee klimrozen het ADR-predicaat: R. Camelot van Tantau uit Duitsland en R. Guirlande d Amour van Lens uit België. Deze laatste is al langer in de handel. Er waren ruim veertig soorten in de running voor het Duitse predicaat. De ADR-lijst omvat nu meer dan honderd rozen. Eerder dit jaar zijn zestien oudere soorten van de lijst gehaald omdat ze ondertussen vervangen zijn door betere rozenrassen. Hier komen we in het volgende nummer op terug. De prijswinnaars: De Grootbloemige roos R. Charisma, Noack 2011 Magenta rode, geurende, middelgrote gevulde bloem die tot aan de vorst bloeit. Hoogte cm, breedte cm. R. Charisma foto: Noack Rosen R. Balou, Noack 2013 Deze Heesterroos bloeit vlammend rood, klein en gevuld, kleurbestendig en is doorbloeiend. Het blad is klein, glanzend en donkergroen. De stuik groeit breed uit en compact. Hoogte cm breedte cm. Opvallende nieuwigheid. R. Balou foto: Noack Rosen Heesterroos R. Westart, Noack 2010 (sport van R. Westzeit ) De bloemen zijn stralend geel, middelgroot en deze roos is doorbloeiend. Het blad is glanzend en mooi groen. De struik is dichtvertakt. Hoogte 60-70cm, breedte cm. Deze heesterroos valt op met de prachtige gele bloemen en is overal toe te passen. R. Westart foto: Noack Rosen Klimroos R. Camelot, Tantau 2010 De bloemen zijn helder roze met een donkere rand en halfgevuld. Sterk geurend. De eerste bloei is overweldigend. Het blad is groot en mooi glanzend. Het is een sterke groeier met een hoogte van 250 tot 300 cm. Nostalgische bloeiwijze en zeer winterhard. R. Camelot, klimroos Tantau R. Guirlande d Amour ( LENalbi ) Klimroos R. Guirlande d Amour ( LENalbi ), Lens België. Ingestuurd door Clausen. Al heel lang in de handel. De struik heeft kleine witte halfgevulde bloemen, sterk geurend en maakt tot aan de vorst enorme trossen, zowel rechtopstaand als overhangend en daarna nog veel aantrekkelijke rozenbotteltjes. De hoogte is cm. Mariette Edelman Oude Rozenbulletins niet weggooien svp!! Het komt nogal eens voor dat (nieuwe) leden ons vragen om oudere rozenbulletins. Zelf zou ik ook heel graag rozenbulletins van voor 1995 in bezit krijgen. Verder ben ik bezig een zo compleet mogelijke collectie rozenbulletins samen te stellen voor de Bücherei des deutschen Gartenbaues die verbonden is aan de Technische Universität in Berlijn. Dat is de grootste bibliotheek op het gebied van plant- en tuinbouw en landschapsarchitectuur van Duitsland. Mocht u oude Rozenbulletins weg willen doen, neemt u dan svp contact met mij op. Dan kunnen wij overleggen hoe wij deze van u naar mij krijgen. Ien Hempenius, a.hempenius@inter.nl.net of Jaargang 41 nummer 149 Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging november 2009 Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging april Multifloraramblers Nieuwjaarsbijeenkomst in Haarlem Rozen uit Nederland voor herdenkingscentrum Srebrenica De rosaria van Leonard Springer Rosendael en de rozentuin De roos en de dame... Line Renaud Excursieprogramma 2010 Open tuinen van leden Verslag rozenreis East Anglia Nieuwe ADR rozen 2009 Darwin en rozen Rozengeuren Over winterhardheid De Nederlandse Rozenvereniging is aangesloten bij de World Federation of Rose Societies Elsing Hall, reis Engeland 2009 R. Frau Hélène Videnz, multiflora hybr. (Peter Lambert 1904) 18

19 Naamgeving oude rozen: is de Comtesse wellicht een Comte? (In de handel als) R. Comtesse de Lacépède, vermoedelijk gallica/centifolia, onbekend, Frankrijk, circa 1840 Van veel oude rozen is de naam of afkomst helaas onbekend, doordat gegevens zoek zijn geraakt en/of verschillende rozen onder eenzelfde naam werden en worden gekweekt. In mijn tuin heb ik een prachtige roos staan die in de handel bekend is als R. Comtesse de Lacépède. Het is een heerlijk geurende roos met grote spitse rozerode knoppen en lange kelkbladen, die opengaan in grote karmijnkleurige sterk gevulde bloemen met een lichtpaarse ondertoon. De grote vrijwel stekelloze struik heeft wat ruw aanvoelend helder dofgroen blad en stevige takken die in de zomer door het gewicht van de bloemen wat gaan overhangen. Comtesse de Lacépède is een zomerbloeiende roos, maar wel met een lange bloeiperiode van eind mei tot ongeveer eind juli met ontelbare knoppen, wat maakt dat deze roos in volle bloei een plaatje is om te zien en een genoegen om te ruiken. Ze heeft veel van de kenmerken van de gallica s en is een vrij rechtop groeiende gesloten struik; de takken hebben amper stekels, maar een fijne wat borstelachtige bezetting. Het stevige blad is - zoals gezegd - wat ruw en ze maakt makkelijk worteluitlopers en is goed winterhard. Van de strenge vorstperiode van vorig jaar heeft ze dan ook totaal geen last gehad. Er is jammer genoeg maar weinig informatie te vinden over de herkomst/afstamming van deze roos, waarvan er meerdere variëteiten onder eenzelfde naam bekend zijn: een roze Tekst en foto s van Monique Nuijten R. Comtesse de Lacépède foto: Monique Nuijten en een witte roos en zelfs wordt soms de witte Damascener roos Madame Hardy als Comtesse de Lacépède aangeboden, maar dat is een totaal andere roos, met sterk bestekelde takken en zacht blad. Stauden und Rosen in Duitsland heeft de witte variant, terwijl Peter Beales in Engeland de roze variant als Comtesse de Lacépède verkoopt. Ook in het rosarium Sangerhausen zou de roze Comtesse aangeplant zijn, maar niet zeker is of die roos er nu nog staat. Omdat ik meer wilde weten over de herkomst en de naam van mijn roos ben ik de afgelopen tijd op onderzoek gegaan. Het blijkt dat verschillende gerenommeerde bronnen het met elkaar eens zijn, dat de echte Comtesse de Lacépède een witte hybrid China of een witte hybrid gallica zou zijn, gekweekt door Charles of Hippolyte Duval in Frankrijk in 1840 en door Verdier en zoon in dat jaar in Frankrijk geïntroduceerd. Brent C. Dickerson classificeert deze roos onder de hybrid China s en noemt verscheidene bronnen die melden dat het om een witte roos gaat. In de encyclopedie van oude rozen van François Joyaux is slechts een foto van de witte Comtesse de Lacépède te zien, helaas zonder enige nadere omschrijving of bespreking. Suzanne Verrier schrijft over Comtesse de Lacépède dat het om een witte hybrid gallica zou gaan en dat de roze roos die nu in Sangerhausen staat mis geïdentificeerd is. De Amerikaanse kwekerij Vintage Gardens in California heeft de roze roos in zijn collectie van ruim rozen staan: Comtesse de Lacépède, een prachtige diep roze gallica met bijzonder gevulde bloemen en een heerlijke geur, maar geeft Suzanne Verrier wel gelijk dat de juiste roos met die naam een witte roos zou moeten zijn. Al met al wel stuk voor stuk kenners die schrijven dat Comtesse de Lacépède een witte roos zou zijn. Een interessante discussie kwam ik overigens nog tegen op een internetforum van Classic Roses UK, waar (de helaas onlangs overleden) Peter Beales het andersluidende standpunt inneemt dat hij de roos juist heeft geclassificeerd en dat volgens hem Comtesse de Lacépède een roze roos is. Maar als Comtesse de Lacépède een witte roos (hybrid gallica of hybrid China) is (of moet zijn), welke roos staat dan in mijn tuin? Begin dit jaar ben ik misschien een stap dichter bij de oplossing van dit raadsel gekomen. Op de site van HMF ( hoorde ik via een Australische rozenliefhebster van het bestaan van een roos genaamd Le Comte Lacépède, bij welke roos een omschrijving staat die wel bij mijn roos zou passen; het zou dus best mogelijk kunnen zijn dat in de loop der jaren een (begrijpelijke) naamwisseling is ontstaan, met als misschien gevolg dat de roze comtesse uiteindelijk een comte zou blijken te zijn. Patricia Routly, mijn tipgeefster uit Australië, schrijft dat er mogelijk twee varianten van de roze roos bestaan: The deep lilac pink picture may be that of Comtesse Lacepede (Br. unk., Lilac Pink. Refer Old Roses -The Master List 2nd ed. p147 or Le Comte Lacepede (Vibert, 1830) Gallica. Syn: Comtesse Lacepede Lilac pink to vinous pink. p347 Ref: Old Roses -The Master List 2nd ed. p347: Le Comte Lacépède (Vibert, 1830) Gallica. Syn: Comtesse Lacepede Lilac pink to vinous pink. Er zou dus toch een roze Comtesse Lacépède van een onbekende kweker uit 1835 kunnen zijn, waarvan de naam dan bijna gelijk is aan de witte Comtesse de Lacépède uit 1840 van R. Comtesse de Lacépède met de lange rechte takken foto: Monique Nuijten 19

20 Duval. Op internet kwam ik een site van Brent C. Dickerson tegen, waar een overzicht staat van alle thans bekende rozen van Vibert en waar bij het jaartal 1830 inderdaad een roos met de naam Le Comte Lacépède genoemd wordt. Een verdere aanwijzing over het bestaan van een roze Comtesse Lacépède uit 1835 van de onbekende kweker ben ik helaas niet tegengekomen. Om de naamsverwarring compleet te maken: er staan op HMF nog twee rozen met een bijna gelijke naam:- Lacépède een roze hybrid perpetual, gekweekt door Charles Verdier in 1865 en Lacepède een roze China, gekweekt door Bizard in Maar, zou het niet mooi zijn als nu zou blijken dat de door Vibert gekweekte roos is teruggevonden en de roze Comtesse daadwerkelijk Le Comte Lacépède blijkt te zijn, waardoor de verwarring met de witte naamgenoot uit de wereld is. Ik vrees echter dat dit wishful thinking zal zijn en dat zowel de roze als de witte roos onder Comtesse de Lacépède bekend zal blijven. De woorden van Julia uit Romeo & Juliet van William Shakespeare zijn hier wel heel toepasselijk: What s in a name? That which we call a rose, By any other name would smell as sweet. 20 Bronnen: Karin Schade van Stauden und Rosen, =608; Peter Beales, co.uk/products/roses/comtesse-delacepede/; Brent C. Dickerson boek The Old Rose Advisor, Volume I: Hybrid China: Grown from seed by Monsieur Duval of Montmorency. Growth vigorous, with green canes bearing close-set thorns which are slender and of varying lengths. Beautiful green leaves in two or three pairs with an odd one, bordered purple when young. Flower round, very full, flat, white with some flesh; outer petals very large and pointed with small foliaceous processes at the base. The bud, while opening, resembles that of the Tea; its exterior petals are very flesh-colored; and, indeed, when first opening, the blossom s center shows a very pronounced flesh tint. Lightly scented, very profuse. [An40/ ] Growth vigourous; branches weak, slightly upright, nearly thornless; flower large, full, flesh pink. [S] Silvery blush, their centre sometimes rosy flesh, large and full; form cupped, delicately beautiful. Habit; branching; growth, moderate. A good rose, partaking somewhat of the nature of the Hybrid French. [P] A most abundant bloomer and a charming rose. [JC] The Comte de Lacépède, alias Bernard Germain Étienne de la Ville sur Illon, was a naturalist (lived ) whose great Histore Naturelle was published posthumously in 1839, with a eulogy by Cuvier ; François Joyaux, Nouvelle Encyclopédie des Roses anciennes; Suzanne Verrier, boek Rosa Gallica: Various texts agree that Comtesse de Lacépède is a Gallica hybrid, probably with a China Rose. William Paul, a nurseryman and rosarian, described Comtesse de Lacépède as delicately beautiful, and its blossoms as large, full, cupped, silvery white (or white with a blush). Now in cultivation at Sangerhausen, this rose is described as R. Comtesse de Lacépède ; de lange kelkblaadjes zijn dark red, medium-sized. Misidentified? ; Catalogus Vintage Gardens book of Roses van Gregg Lowery & Phillip Robinson: Gallica. No rebloom. Outstanding fragrance. Stout caned, moderately suckering, arching. As pointed out by Suzanne Verrier in her book Rosa Gallica, this name is incorrect, the original of this name being a double white. Nonetheless a handsome Gallica of deep crimson, very double, of excellent fragrance, this is different from all others we grow. ; Forum: /showthread.php?t=659: I have just sat down with Peter Beales and Simon White and they have never heard of a white form of Comtesse de Lacépède. We would hazard a guess that the white form in the pictures above is possibly the Damask rose Mme Hardy. We are aware however that there is some discussion about the authentic pink form and although we do not say so on our website, in our catalogue we do use the term not fully authenticated, but Peter Beales believes his stock to be correct. ; Website Helpmefind.com/roses: - Le Comte Lacépède : Pink, lilac shading. Large, full (26-40 petals) bloom form. Once-blooming spring or summer. - Lacépède Bloom: Deep pink. Large, double (17-25 petals) bloom form. - Lacepède, Bloom: Red, lighter reverse. Reverse mottled white. Very double, borne mostly solitary, in small clusters, globular bloom form. Blooms in flushes throughout the season. Long sepals buds, Thornless Habit (or almost). Dark green foliage. 3 to 5 leaflets. Vibert: vibert.html, : Précis of Vibertian Cultivars. To assist others in the study of Vibert, and to give the reader an idea of the grand scope of Vibert s contribution to rose progress, I begin below to list, year by year, all of the cultivars at present attributable to Vibert, according to data arising from my research. This data is not available elsewhere, most particularly not in this format. Cultivars released by Vibert, but which had another breeder whose name is known to us, are not listed here, though they include some very well-known roses (e.g. Gloire des Rosomanes, De La Grifferaie, and Camailleux ); cultivars bred by Vibert, but of which the sole proprietary rights were sold to others who then released them, are listed here to the extent known (there are undoubtedly many others which, though released by others and even some very well-known names [for instance, note Laffay below in 1828 and 1829] released roses bred by the prolific Vibert as their own are due to Vibert). The Reader will be struck by the occasional seeming duplication of names of cultivars. Vibert and his successors did not hesitate to recycle names when no longer offering the earlier cultivar(s). Further, occasionally he would have the same name for two different roses in two different groups, apparently feeling that no one would confuse a rose from one group with a rose from another group. Sometimes numerical varieties (i.e., Belle Herminie No 3, etc.) will be seen to not have been released in numerical sequence; this is no doubt

21 attributable to propagation difficulties. In the very first years, into the early 1820s, he was releasing alongside his own roses those roses of which he obtained the proprietorship from Descemet upon this latter s flight from France. I will add to these chronological listings as research allows us to assign a specific date to those cultivars which at present have an uncertain date of introduction; these, being obscure, present particular problems, as some may be synonyms of other roses, and others, though repetitions of names used elsewhere by Vibert, may well be distinct roses. Monique Nuijten is lid van onze NRV en gek van oude, geurende rozen. Ze probeert zich de laatste jaren steeds meer te verdiepen in de achtergrond en geschiedenis van deze helaas vaak ondergewaardeerde of zelfs vergeten schoonheden. Omdat Monique geen grote tuin heeft, is ze enkele jaren geleden met een volkstuin gestart om toch een aantal oude rozen zelf te bezitten en van hun schoonheid te genieten. Sinds kort heeft zij een eigen website waarop ze over haar rozen schrijft: Het bestuur van de Nederlandse Rozen Vereniging heeft Hare Majesteit Koningin Beatrix eind januari gefeliciteerd met haar 75ste verjaardag en haar een jaargang van ons Rozenbulletin aangeboden. Daarop werd het volgende dankwoord ontvangen: Peter Leslie Beales, groot rozenkenner, rozenkweker en rozenveredelaar overleden De Engelsman Peter Beales is eind januari 2013 op 76 jarige leeftijd overleden. Niet alleen kweekte hij meer dan 1000 verschillende variëteiten Classic Roses op zijn kwekerij in Norfolk, maar hij ontwikkelde zelf ook nieuwe rassen. Mijns inziens is Beales echt wereldberoemd geworden door de publicaties die van hem zijn verschenen. En niet te vergeten zijn lezingen die hij hield op alle continenten. Hij deelde verschillende groepen rozen in naar klimaatszones. Voor veel mensen een openbaring. Vorig jaar nog introduceerde Beales R. Queen s Jubilee Rose. Diamant kleurig, wit met een tikkeltje roze en geel. Dit was het eerste ras R. James Mason, een gallica hybride (Beales 1982) wat hij noemde in een reeks Modern Classic Roses. Doorbloeiende rozen met het uiterlijk van een floribunda of een grootbloemige roos of te wel een hybrid tea. In Engeland onderhield hij innige contacten met het Koninklijk Huis wat resulteerde in vele Koninklijke rozenrassen. Hij won 19 gouden medailles op de Chelsea Flower Show en meer dan 100 belangrijke onderscheidingen op andere tuinbouw exposities. Hij was president van de Royal National Rose Society van 2003 tot en met Een grote eer vond hij het in 2005 benoemd te zijn als MBE. Wie meer over Peter en zijn kennis over rozen wil weten en lezen: Classic Roses (1985), Roses (1992), Visions of Roses (1996), New Classic Roses (1997) en A Passion for Roses (2004). Zijn autobiografie Rose Petals and Muddy Footprints, verscheen in Peter trouwde in 1961 met Joan Allington, die al zijn manuscripten voor zijn boeken uittikte. Zij overleed vorig jaar. Hun zoon en dochter zetten het bedrijf voort. Mariette Edelman 21

22 Op stap in Nederland Excursieprogramma 2013 Algemeen: Minimaal 10 dagen tevoren aanmelden bij de leiding van de desbetreffende excursie; een eerdere aanmelding wordt op prijs gesteld. Betaling via het secretariaat, t.n.v. Nederlandse Rozenvereniging, Rotterdam. ING Bank of RABO Bank S.v.p. vermelding naam excursie, lidnummer of ook adres. Voorwaarden: Uiterlijk 7 dagen voor de excursie dient het bedrag binnen te zijn bij de penningmeester. Indien de aanmelding wordt geannuleerd vanaf de 7e dag tot de dag van de excursie is het volle bedrag verschuldigd. 22 Zaterdag 1 juni Boskoop Om uur verzamelen bij restaurant Roos eten en drinken (het restaurant bevindt zich in het gebouw van Flora Boskoop, naast het rosarium), Parklaan 4, 2771 GB Boskoop. Er wordt hier koffie met gebak geserveerd, waarna we naar het naastgelegen rosarium lopen. Rosarium Boskoop Boottocht in Boskoop In het rosarium staan ongeveer 160 rozenrassen de hele zomer in bloei. Behalve de rozen zijn er in het park ook vaste planten, heesters en bomen aangeplant. De rozen worden jaarlijks door een keuringscommissie beoordeeld op bloemkleur, vorm van de bloem, blad en groeiwijze. In het rosarium zal een rondleiding worden gegeven. Routebeschrijving: Vanaf A12 (Gouda-Utrecht)- afslag 11( Gouda richting N207/ Boskoop), op de rotonde de 1e afslag naar N207 (langs rivier de Gouwe). U rijdt langs Waddinxveen. Bij Boskoop onder het viaduct doorrijden en direct hierna afslag Boskoop. Aan het eind van de afslag rechtsaf de hefbrug over. Na ongeveer 1000 meter rechtsaf (net voor de spoorwegovergang) de Parklaan op. Na 100 meter ziet u aan de linkerzijde het NS-station. Flora Boskoop bevindt zich schuin aan de overkant. Vanaf A4 (Delft- Amsterdam)-afslag4 (Nieuw Vennep) naar N207 richting Alphen a/d Rijn/Leimuiden). Bij Alphen aan den Rijn de afslag Boskoop (N207). Aan het eind van de afslag linksaf de N207 richting Boskoop. Op de rotonde rechtdoor (2e afslag, niet Boskoop Noord-Oost!). Na het benzinestation rechtsaf de hefbrug over. Na ongeveer 1000 meter rechtsaf (net voor de spoorwegovergang) de Parklaan op. Na 100 meter ziet u aan de linkerzijde het NS-station. Flora Boskoop bevindt zich schuin aan de overkant. Gratis parkeergelegenheid vindt u naast het gebouw. Openbaar vervoer: NS station Boskoop is recht tegenover Flora Boskoop gelegen. Van hieruit zijn er directe verbindingen naar Alphen aan den Rijn en Gouda. Na het bezoek aan het rosarium vertrekken we naar Overslag 14, 2771 CE Boskoop. Hier vertrekt bij de VVV om exact uur een boot voor een rondvaart. De rondvaart gaat langs de Boskoopse kwekerijen in een open boot, onder begeleiding van een vakkundige gids. Tijdens de rondvaart wordt de boot een half uurtje stilgelegd voor het nuttigen van de lunch. Om ±14.30 uur stappen we weer aan land. Hierna is er de mogelijkheid om op eigen gelegenheid een bezoek te brengen aan het dichtbij gelegen Boomkwekerijmuseum. In dit museum krijgt u een indruk van de boomkwekerij in heden en verleden. Het museum is open tot uur en de museumjaarkaart is geldig. Ook kan er een bezoek gebracht worden aan de Plantentuin Esveld, Rijneveld XS Boskoop. De kleurige Japanse esdoorntuin, de hortensiaborders met honderden verschillende soorten zijn te bezichtigen. De enorme soortenrijkdom maakt Plantentuin Esveld tot een bijzondere kwekerij. U vindt hier de grootste keuze aan tuinplanten in Europa. De kwekerij en tuin sluiten om uur op zaterdag, dus het is waarschijnlijk noodzakelijk om een keuze te maken tussen het boomkwekerijmuseum en Esveld. Ieder kan nog op de dag zelf zijn/haar keuze bepalen. Deelnamekosten: a 24,- per persoon (inclusief koffie, lunch en vaartocht). Leiding, opgeven en meer informatie Rita Deenenkamp, Dorpsdijk 28, 3161 KG Rhoon. Tel rita@deenenkamp.nl Alleen tijdens de excursiedag mobiel Zaterdag 27 juli tuinen in Gilze, Brabant uur verzamelen bij De Oude Schouten Hofstad, Driehoek 15, 5126 NX Gilze. Boerderij (langgevel hoeve) en tuin van 1,4 ha met veel cultuurhistorische elementen. Het geheel wordt beheerd als Uitzicht vanaf De Oude Schouten Hofstad

23 De Oude Schouten Hofstad oud cultureel erfgoed. De naam de oude scoutete hofstad is terug te voeren naar We zien er een bloementuin (boerenbloemhof), groentehof, waterpoel en heggen te midden van oorspronkelijke en gerestaureerde gebouwen. Op de akker groeien oude granen, groenten en er is een pluktuin met 50 verschillende soorten bloemen. We worden er ontvangen, met koffie en gebak uit eigen keuken, door Jan en Corrie Hoevenaars, die sinds 1980 op deze boerderij wonen en het een en ander erover zullen vertellen. Den Overkaent Vijverpartij in de tuin van Den Overkaent Routebeschrijving: A58, afslag Bavel. Dan richting Gilze volgen. Na 4.2 km links Driehoek inslaan. Na dit tuinbezoek vertrekken we naar de tuin van Henk en Wies Goeijers, Den Overkaent, Strijp 31, 5126 WS Gilze. We lunchen in deze tuin. Deze tuin is 7500 m² groot en bevat meer dan 2500 soorten/ variëteiten vaste planten. Henk Goeijers is werkzaam bij een vasteplantenkweker en heeft samen met zijn vrouw in deze tuin zijn werk en hobby kunnen verenigen. Deelnamekosten a 22,50 p.p. (inclusief toegang tuinen, koffie en lunch). Leiding, opgeven en meer informatie: Koosje van de Giessen-de Gier, Achterdijk 1, 4214 KR Vuren Tel ge.ko.vandegiesssen@hetnet.nl Alleen tijdens de excursie dag mobiel Zaterdag 17augustus tuinen in Montfoort en IJsselstein uur verzamelen bij de tuin van Toon en Lidy Middendorp, t Akkerhuis, Achthoven Oost 58, 3417 PE Montfoort. Een landschappelijke, romantische tuin van 1 ha, aan de Hollandse IJssel, met een grote variatie aan bomen, struiken en vaste planten. Er zijn eilandborders op kleur, een kruidentuin en een kikkerpoel. Het geheel is gelegen in een mooi natuurgebied. Toon en Lidy wisten hun voorkeur voor tuinstijlen voortreffelijk te combineren. (Engelse tuinen, grote gazons met bomen en struiken en Franse sfeer). In de tuin drinken we koffie. Routebeschrijving: A12 ( Utrecht- Den Haag). Afslag 15- De Meern richting Montfoort/N228 Ga verder op de N228. Eerst heet deze weg Meerndijk en later Achthoven Oost. De tuin ligt aan de linkerkant. Vervolgens rijden we naar de tuin van Paula de Bruin-Wessels, Achtersloot 99, 3401 NT IJsselstein. In deze tuin van 5000 m² zien we een enorme verscheidenheid aan vaste planten en rozen in grote borders. Het is duidelijk een liefhebberstuin, met deskundigheid door Paula en haar man onderhouden. Overal vanuit de tuin is er een prachtig uitzicht over de weilanden. Oude fruitbomen en klein fruit geven een welkome variatie. We vertrekken vervolgens naar het Oude Stadhuis, Hoogstraat 36, 3417 HD Montfoort. In dit monumentale pand in het rustieke stadje wordt de lunch geserveerd. Daarna bezoeken we Polderzicht de tuin van Joke en Aad van den Berg, Achthoven west 21, Montfoort. Dit is de grootste tuin, die we deze dag bezoeken, nl. 2 ha. Met o.a. een 60 m lange lavendelhaag en een keur aan bomen, heesters, vaste en eenjarige planten. Niet te vergeten de 300 rozen, die grotendeels door Aad zelf geoculeerd zijn! Veel van de planten en struiken en bomen werden door henzelf gekweekt en vervolgens al dan niet op kleur verwerkt in de borders. Deelnamekosten: a 25,50 per persoon ( inclusief toegang tuinen, koffie en lunch). Leiding, opgeven en meer informatie: Ank Mirande, Kleiweg 13, 1396 HV Baambrugge. Tel amirande@planet.nl t Akkerhuis met de rozenpoort Tuin van Paula de Bruin-Wessels Pergola met klimrozen in Polderzicht Lange border in Polderzicht 23

24 Open tuinen van leden zomer 2013 De Tuinen in Demen Rozendag 16 juni van tot uur aanwezig. Verkoop van rozen en vaste planten. De tuin is open van tot uur. De entree: a 2,50. Voor meer info: of Familie Hodselmans Beeselseweg PM Swalmen Tuinmarkt in de Tuinen in Demen In deze tuinen staan meer dan 850 rozenstruiken die overdadig bloeien. Niet alleen in rood en roze maar ook groen, blauw en bruin. Verder deze dag rozen in pot uit Lottum te koop; er is heerlijk rozenijs; rozen brocante en allerhande rozenartikelen. Entree bedraagt a 4,50 honden niet toegestaan. De Tuinen in Demen Kleine Poelstraat KM Demen t Zonhof Zondag juni en 7-14 juli van tot uur t Zonhof Engelse romantisch gevarieerde tuin met aandacht voor vorm, kleur en structuur, waterpartijen en sfeervolle zithoekjes. Collectie van 250 verschillende rozen en 270 soorten clematissen en een delphiniumtuin. Entree: a 3,- t Zonhof Donkeindeweg 110 B-3520 Zonhoven Hof van Eigen-aardigheden Het betreft hier een 1.2 ha grote landschapstuin. Naast een bescheiden bongerd (appels, peren, pruimen) ook een 24 Hof van Eigen-aardigheden, R. Blush Noisette wijngaard en een bessenkooi. Verder een twee jaar oude rozentuin, met klimrozen zoals o.a. R. Blush Noisette, een kruidentuin en aandacht voor bijen bloemen. Een groentetuin met oude groenterassen. Kortom: een allegorische landschapstuin. Open: elke donderdag tussen en uur in de maanden mei t/m september. Entree: a 2,50 Gerda en Jaap Tijs Krieghuisweg 7a 8101 AL Raalte ( ) Romantische landschapstuin Wilgenhofje R. Pariser Charme in Parkhof Swalmen De tuin bestaat uit drie delen, totaal 550 m² rondom het huis, met diverse borders waar rozen, hortensia s en Clematis de boventoon voeren. Enkele terrassen met doorkijk naar de polder en dieren die rondom de boerderij aanwezig zijn. Entree: a 3,- Open in de maanden juni en juli op dinsdag of op afspraak. Thea Snaayer Munnikenweg LG Westmaas Tel: Rozendag in Parkhof Swalmen Parkhof Swalmen staat zondag 16 juni geheel in het teken van de roos. Meer dan 800 rozen zijn te zien en te ruiken. Verder zijn er veel beelden van Zimbabwaanse kunstenaars te zien en ook zijn vele exposanten en kunstenaars uit alle delen van de provincie Tuin van het stadspaleis Geelvinck Hinlopen een keurtuin in de Amsterdamse grachtengordel Keurtuin in museum Geelvinck- Hinlopen Het ensemble van hoofdhuis aan de Herengracht en koetshuis aan de Keizersgracht met daartussen een uitgestrekte tuin, werd gebouwd in 1687 en deze structuur is daarna onveranderd gebleven. De tuin van ca. 750 m² en een lengte van bijna 65 meter is een van de grote tuinen binnen de Amsterdamse grachtengordel. De huidige tuin is geen historische nabootsing van de oorspronkelijke tuin (hiervan is geen ontwerp bekend), maar een eigentijdse tuin (1990) vormgegeven door de internationaal vermaarde tuinarchitect Robert Broekema. De tuin wordt onderhouden door een enthousiast team vrijwilligers de zgn. Tuinvincken in samenwerking met Belle Epoque in Aalsmeer. De tuin is geopend tijdens de openingstijden van het museum: dagelijks van tot uur (dinsdag gesloten). Leden van de Nederlandse Rozenvereniging 25% korting op de toegangsprijs. Museumpas houders gratis toegang. Zie ook: Museum Geelvinck Hinlopen Huis Keizersgracht DS Amsterdam

25 Op herhaling: Waarom doet mijn roos het niet goed? Heeft u een kwaliteitsroos gekocht? Koop uw roos op een vertrouwd adres waar men u kan adviseren. Zorg dat u na de aankoop minstens weet of het om een herbloeiende roos gaat of om een roos die één keer per seizoen bloeit; dat u weet hoe winterhard uw roos is en dat u de naam van de roos kent. Er zijn kwekers die in hun catalogus en op hun website naast kleur, hoogte etc. aangeven in hoeverre een roos gevoelig is voor bepaalde ziekten en ook melden of de roos geurt. Dat zouden volgens mij alle kwekers moeten doen. Een gezonde roos is in ieder geval een goede basis voor succes. Raakt u nu al wat meer geïnteresseerd? Koop dan eens een rozenboek of zwerf over het internet om te achterhalen waar de roots van uw roos liggen. Staat de roos op de goede plaats? U heeft het vast wel eens gehoord: de meeste rozen houden van een zonnige en luchtige standplaats en groeien en bloeien het best op goed doorlaatbare, niet te zware grond, die voldoende voedingsstoffen bevat. Zonnig hoeft niet te betekenen dat de roos de hele dag in de volle zon staat. Een uur of 4-5 is wel een minimum. Voor de rest van de dag in lichte of zelfs halfschaduw geeft bij veel rozen ook nog een redelijk tot goed resultaat. Paarsrode rozen houden vaak beter hun kleur als ze op het heetst van de dag niet in de door Ien Hempenius U denkt misschien wel eens, ze schrijft altijd maar lovend over allerlei rozen, maar waarom doen sommige rozen het bij mij niet goed. Hoewel u in veel rozenboeken en op websites van kwekers ook informatie kunt vinden over het planten en verzorgen van rozen, is het voor de vele nieuwe leden die we in 2012 mochten begroeten misschien goed hier de belangrijkste voorwaarden voor het krijgen van mooie rozen nog eens weer te geven. Voor de doorgewinterde rozenliefhebbers kan dit artikel als opfrissertje dienen. Immers, rozen schenken ons zo veel vreugde, zij verdienen het om optimaal behandeld te worden. Er zijn in elke tuin wel plaatsen die minder geschikt zijn voor rozen, maar waar ze het met een goede verzorging toch redelijk doen. U bepaalt zelf hoever u hierin wilt gaan. Bent u bij een tere roos tevreden met een paar bloemen per struik of wilt u alleen een roos die een WOOOOOW-effect geeft? Als een roos voor wat betreft een paar aspecten niet ideaal staat, kan ze het nog wel aardig doen. Als echter alle omstandigheden slecht zijn, is het misschien beter een roos in een pot op een geschikte plaats te zetten. Zonder roos hoeft echt niet. Een troost: ideale omstandigheden zijn er maar weinig en iedereen moet min of meer heerlijk buiten - werken om mooie rozen te krijgen. En.. zoals Dean Hole in zijn Book about Roses benadrukt: je moet rozen heel veel liefde geven, ook in de tijd dat ze niet bloeien. Rosa californica plena foto: Ien Hempenius volle zon staan. Denk er aan dat de zon in voorjaar en zomer vroeg opgaat en uw roos op het Noordoosten wellicht meer zon krijgt dan u denkt. In de winter is dat ook de plaats waar het heel koud kan zijn, dus zult u daar een roos eerder winterbescherming moeten geven. Als u een roos onder bomen plant, is daar niet alleen schaduw maar staat zo n roos na een regenbui nog lang in de drup. Ze droogt dan niet snel genoeg op en wordt daardoor vatbaarder voor bladziekten. Wilt u een klimroos in een boom hebben, plant deze dan minstens 60 cm van de stam. U moet een roos niet te dicht bij een muur planten of onder een brede dakrand, want dan staat ze gegarandeerd te droog. Met gieten is dit probleem nauwelijks op te lossen. Te dicht bij een muur geplant, krijgt de roos bovendien last van de uitstralende hitte van de muur en wordt ze gevoeliger voor meeldauw. Wilt u een klimroos tegen een muur, maak dan tegen de muur een constructie waarbij er zo n 10 cm lucht achter de takken kan circuleren. Dus geen draden die tegen de muur gedrukt zijn. Een roos tegen een witte muur pal op het zuiden is een beetje vragen om moeilijkheden. Bij zonnig weer als het vriest, loopt zo n roos de kans te verdrogen. In de zomer kan de terugkaatsende hitte daar te veel worden voor de roos. Spinmijten en rozencicaden houden van droge, warme plaatsen en vormen voor klimrozen op het zuiden een grote bedreiging. Wat voor grond heb ik eigenlijk? Rozen doen het op elke grond wel maar goed doorlaatbare, niet te zware grond is voor hen ideaal. Leem en lichte klei voldoen aan die eisen. Op zandgronden zinkt het water snel naar diepere lagen, maar toch kunnen daar bevredigend rozen worden geplant, want de structuur van zandgrond kan verbeterd worden door toevoeging van goed verteerde stalmest en/of compost. Dat is geen eenmalige actie maar moet van tijd tot tijd herhaald worden omdat de toevoegingen uiteindelijk wegspoelen. Water geven vraagt op zandgrond veel aandacht. Ons Haagse Westbroekpark en het Arboretum Belmonte in Wageningen zijn goede voorbeelden van rozentuinen op zandgrond. Dan het tegengestelde: te zware klei is niet alleen zwaar om te bewerken, maar deze grond slaat dicht bij veel vocht. Ook hier is het zinvol de structuur te verbeteren met compost, eventueel tuinturf en verteerde stalmest terwijl nog kleigrondverbeteraars door de grond kunnen worden gewerkt. Die verminderen het klonteren en aan elkaar plakken van de kleideeltjes, zodat er meer lucht in de grond kan blijven. Laat u zo nodig adviseren door een goede hovenier of een goed tuincentrum, vooral als u in een nieuwe wijk komt wonen waar de bouwgrond van slechte structuur en onduidelijke samenstelling is. Veel wilde rozen en vooral rozen met multiflora-afstamming kunnen wat beter tegen nattere gronden. Heel extreem: als het grondwater in uw tuin zo hoog is dat de wortels van rozen langdurig of permanent in het water staan, zullen deze rozen het in het algemeen niet goed doen. Een uitzondering zou de Noord-Amerikaanse wilde moerasroos Rosa palustris moeten zijn. Deze heb ik pas een jaar in bezit en heeft zich nog niet kunnen bewijzen. De eveneens uit Noord- Amerika afkomstige wilde rozen Rosa californica plena en Rosa virginiana daarentegen staan in onze tuin al jaren 25

26 zowel in de winter als in de zomer langdurig in het water en presteren toch behoorlijk. Oplossingen voor andere rozen kunnen bestaan uit het maken van heuvels in uw tuin en verhoogde bedden of het houden van rozen in potten. De zuurgraad van uw grond speelt ook een rol in het succes. De meeste rozen gedijen in lichtzure grond, dwz grond met een PH-waarde tussen 6 en 7. U kunt een testsetje kopen bij een tuincentrum of een bodemtest laten uitvoeren, op grond waarvan u een advies krijgt voor bemesting en bekalking. Bij klei neemt men al snel aan dat deze kalkrijk is, maar er zijn ook kalkarme kleigronden, bijv. gronden met kom- of knipklei. Het is niet verstandig zuurminnende planten en planten die het beter op een kalkrijke bodem doen, door elkaar te planten. Tips: R. rubiginosa (de wilde egelantier) en veel hybriden ervan verdragen kalkrijke bodem. Rugosarozen doen het nog behoorlijk tot goed op moeilijke plaatsen en zelfs als ze langs een weg staan waar s winters zout gestrooid wordt. Wijk uit naar - niet te kleine - potten als de grond te moeilijk is. Rosa californica plena foto: Ien Hempenius Heb ik mijn roos zorgvuldig genoeg geplant? Ideaal is als u het plantgat enkele weken (maanden mag ook) voor het planten klaarmaakt. Het is niet goed een mengsel van mest en compost en nieuwe grond te maken voor het plantgat. De grond in het plantgat moet ALTIJD een mengsel zijn van de oorspronkelijke grond met toevoegin- gen als zand, mest, compost. Dit mengen was het geheim van de beroemde prinses Grete Sturdza waarmee zij alle denkbare planten van over de hele wereld in haar tuin in Normandië succesvol aan de praat kreeg. De enige uitzondering is de situatie waarin u nieuwe rozen wilt planten op een plaats waar tevoren rozen stonden. Daar kan bodemmoeheid ontstaan zijn en de ervaring leerde dat nieuwe rozen het zonder maatregelen op de oude plek niet goed zullen doen. In dat geval is het nog altijd het beste om de grond van het plantgat heel ruim te vervangen door verse grond van elders in uw tuin. Wetenschappelijk onderzoek heeft tot nu toe niet echt geleid tot het vinden van de precieze oorzaak. Een aspect vormen zeker rozenaaltjes die bestreden kunnen worden door een jaar lang diep wortelende afrikaantjes te telen op de grond waar u nieuwe rozen wilt planten. In de herfst kunt u deze afrikaantjes onderspitten, waarna weer geplant kan worden. Dan hoeft u geen grond te vervangen. Ook kunt u mycorrhiza s op de wortels en in het plantgat strooien als u een roos op een oude plaats planten wilt. In de beide laatste gevallen is het zeker goed compost aan het plantgatmengsel toe te voegen om het bodemleven te bevorderen. Er mag nooit verse mest in het plantgat en bij het planten mag mest de wortels niet raken. Over sommige adviezen bestaan verschillende meningen. Sommigen knippen altijd wat van de wortels af voor het planten. Anderen doen geen mest in het plantgat maar geven de nieuwe roos pas na een jaar mest om de wortels in het eerste jaar dieper te laten zoeken en daarmee de groei van de wortels te stimuleren. Het plantgat moet in ieder geval groot en diep genoeg zijn om de wortels van de roos ongedwongen te bevatten. Pas op dat wortels niet uitdrogen, want dat is fataal en kan niet echt hersteld worden. Voor het planten moeten de wortels voldoende vocht bevatten, dus zet ze eerst een paar uur in het water. Eventueel kunnen ze daarna nog door de bagger gehaald worden. Bij geoculeerde rozen moet u zo planten dat het oculatiepunt 3 5 cm onder het oppervlak komt. De grond in het plantgat moet u voorzichtig maar flink aandrukken en van tijd tot tijd is het goed te controleren of het niveau bijgewerkt moet worden. Aanheuvelen van nieuwe rozen is voor de eerste winter altijd aan te raden. Plant u in het voorjaar, dan zult u bij droogte goed moeten gieten. Het is verstandig nieuwe, in het voorjaar geplante rozen nog een paar weken aan te heuvelen om uitdroging te voorkomen. Klimaat Het klimaat van uw woonplaats kunt u niet veranderen, maar u kunt uw rozenkeus er wel aan aanpassen. Als u kijkt op of in een rozenencyclopedie als die van Könemann ziet u dat rozen geschikt worden bevonden voor bepaalde klimaatzones. Het belangrijkste daarvan is dat u kunt zien tot welke gemiddelde minimumtemperaturen uw roos winterhard is. In Canada worden rozen gekweekt bijv. de Explorerserie - die temperaturen tot wel 45 C kunnen verdragen. Sommige van die rozen hebben echt een koudeperiode nodig om tot bloei geprikkeld te worden en bloeien zelfs slecht in natte of warmere streken. Grootbloemige rozen als theehybriden leggen bij tempe - raturen beneden 20 C al gauw het loodje. Het is mogelijk dat u jarenlang plezier hebt gehad van deze rozen, maar dat ze na een of twee strengere winters gaan kwakkelen. Winterbescherming, bijv. aanheuvelen, is voor die groep geen overbodige luxe. Bij vervanging staat u voor de keus hetzelfde risico te gaan lopen of meer winterharde rassen te kopen. Een gerenommeerde kweker zal u hier graag over inlichten. In heel natte perioden kan het voorkomen dat de bloemen van sommige gevulde rozen al voor het opengaan rotten en bruine flodderige ballen worden. Daar kunt u niets aan doen, behalve deze rassen niet opnieuw aanschaffen. Het beste is de TUINCENTRUM LOTTUM Rozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum LOTTUM Grubbenvorsterweg NB Lottum Tel Fax info@tuincentrumlottum.nl Rozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum Lottum: Rozencentrum in Rozendorp Lottum, Klimrozen, ramblers, Engelse rozen, moderne rozen, ouderwetse rozen, minirozen, bodembedekkende rozen etc. Ruim 950 soorten volle grond (okt. - april), vanaf mei ruim 450 soorten in pot. Assortimentslijst op aanvraag. Ook andere tuinplanten in groot assortiment. Beslist de moeite waard. 26

27 viezigheid snel af te knippen en u bij herbloeiende rassen te verheugen op de volgende bloei. Rondkijken in uw omgeving en het veelvuldig bezoeken van rosaria en tuinen van rozenvrienden en kwekers kunnen u helpen bij het maken van de juiste keuzes. Een voorbeeld van een herbloeiende klimroos waarvan de bloemen heel goed tegen regen kunnen, is de lichtroze, gevuldbloemige R. Awakening. Een historische roos met gevulde, lichtroze bloemen die mooi blijven bij regen, is R. Jacques Cartier (zie het artikel Historische rozen voor kleine(re) tuinen elders in dit bulletin) terwijl van de moderne rozen de paarsroze lage heesterroos R. Knirps (zie foto in Rozenbulletin 162 van januari 2013) blijft presteren bij nat weer. R. Knirps ( KORverlandus ) is een doorbloeiende gezonde lage heesterroos Mulchen? Als u de grond om de rozen kaal laat, kan deze dichtslaan na regen en uitdrogen in een droogteperiode. Op beschutte plaatsen waar geen wind komt, kan de grond erg heet worden, hetgeen de rozen ook schaadt. Mulchen is daarom altijd waardevol. De bovenste laag van uw grond zou u eerst voorzichtig los moeten maken om er lucht in te brengen. Pas op dat u daarbij de wortels van de roos niet beschadigt. Beschadigde wortels kunnen minder goed water en voedingsstoffen opnemen en kunnen leiden tot het vormen van worteluitlopers. Die moet u dan ook weer wegsnijden, dicht tegen de oorspronkelijke wortel aan. Na het losmaken van de bovenlaag kunt u een dunne mulchlaag aanbrengen van bijv. compost, fijne, goed verteerde stalmest of blad. Dit materiaal zal verteren, waarbij het uw grond ook nog verbetert en zal daarom elk jaar herhaald moeten worden. Zo n mulchlaag moet niet dikker dan een paar cm zijn, anders bestaat het risico dat uw rozen wortels gaan vormen boven de oculatieplaats en de onderstam op termijn wordt afgestoten. Veel rozen zijn op een onderstam gezet omdat ze het dan beter doen. Zet u vaste planten om uw rozen of zet u rozen in een vasteplantenborder, dan is het belangrijk dat de planten en de rozen elkaar zowel boven als onder de grond niet hinderen. Geef ze de ruimte! Ziekten en plagen Moderne veredelaars proberen zo veel mogelijk gezonde rozen te introduceren. Denk bij aankoop eens aan de Nederlandse Toprozen en de Duitse ADR-rozen, die pas na uitgebreid testen in ons klimaat op de markt zijn gekomen. Ook bij historische rozen vindt u veel gezonde rassen. Kiest u gezonde rozen, dan staat u niet voor het dilemma om wel of niet met chemische middelen te spuiten. Besluit u tot spuiten over te gaan, laat u dan bij een kweker of goed tuincentrum adviseren over de modernste middelen die milieu en dieren (en uzelf) zo weinig R. Awakening is een doorbloeiende en regenbestendige klimroos foto: Ien Hempenius mogelijk benadelen. Of verdiep u in niet-gevaarlijke alternatieve middelen. Het is al eerder gezegd: de gezondheid van rozen wordt bevorderd door ze op luchtige standplaatsen te planten waar ze na een regenbui snel opdrogen, zodat schimmels minder kans krijgen. Probeer in nazomer en herfst aangetaste blaadjes op te rapen, weg te harken of weg te blazen. Als u zo min mogelijk blaadjes laat liggen, krijgen schimmelsporen minder kans in de bodem te overwinteren en uw rozen volgend jaar aan te tasten. Als u water geeft, is het beter uw rozen niet van bovenaf te besproeien maar alleen de bodem te bevochtigen. U voorkomt hiermee dat de bovengrondse delen te lang nat blijven. Daarbij is het beter eens per week een flinke hoeveelheid water te geven dan elke dag een beetje. Die flinke hoeveelheid echter moet u niet in één klets toedienen maar met scheutjes die u iedere keer eerst even in de grond laat zakken. Rozen in potten moeten natuurlijk wel veel vaker water hebben, ook bij vochtig weer!! Tere rozen die jaren achtereen zware winters moeten verduren, worden gevoeliger voor ziekten. Kies dus sterkere of bescherm ze goed in de winter. Bij plagen denken we aan dieren als belagers van uw rozen. Bij lichte problemen met luizen en rupsen kunt u ervoor kiezen de vogels in uw tuin het werk te laten doen. Voer ze in de winter, zodat zij u kunnen helpen in de voorzomer. Allerlei kleine vogeltjes inspecteren immers voortdurend de rozen op insecten. Rupsen kunt u zelf met een pincet verzamelen en vervolgens aan vogels of kippen voeren. Een rupsenplaag duurt zelden lang, maar de bestrijding vergt wel even tijd en geduld. Mocht u deze belagers toch chemisch willen aanvallen, kies ook dan een middel dat zo weinig mogelijk schadelijk is voor insecten, bijen en uzelf. Als u niet teveel rozen hebt, kunt u bij problemen met bladrollers de opgerolde bladeren verwijderen en bij het vuilnis doen. Bij de eerste bloei kunnen misvormde bloemen verschijnen door aantasting door thrips, zeer kleine beestjes die zich vooral vermeerderen bij droog en warm weer. De aangetaste knoppen en bloemen afknippen en wachten op herbloei is voor zover ik weet het enige wat u kunt doen. Dat geldt ook voor takken die bezocht zijn door scheutenboorders. Knip zo n tak af onder de aantasting op een plek waar u geen open kanaaltje meer in het binnenste van de tak ziet. Als u eitjes of larven ontdekt, voer ze dan af in de vuilnisemmer. Gooi snoeihout van rozen en ook blad van rozen nooit op de composthoop. Mest u misschien te weinig of juist te veel? Voor een rijke bloei zult u correct moeten mesten. U kunt kiezen uit kunstmest of organische mest of deze naar eigen believen combineren. Het veiligst is om u aan de voorschriften op de verpakking te houden. Dat betekent doorgaans een gift in het voorjaar na het snoeien en een gift in juni. Te weinig mest geeft minder bloei, te veel kan de vatbaarheid voor ziekten verhogen. Mest niet meer na juli, geef dan vooral geen stikstof meer, want dan blijft de roos te lang groeien en rijpen de takken niet voldoende af voor de winter. Mocht u het geluk hebben over goed verteerde stalmest te beschikken, dan wordt deze in de late herfst opgebracht. Dan kunt u in het voorjaar met één gift uit een pak volstaan. Een artikel met verschillende mestervaringen van ervaren leden publiceerden we in Rozenbulletin nr. 100 van januari Mocht u het niet (meer) hebben, dan kunt u een kopie bij mij opvragen. Zoals al elders werd vermeld, is het bestuur voornemens oude rozenbulletins op de website van de NRV te plaatsen, in het gedeelte alleen voor leden. 27

28