De brexit van A tot Z: Dit is alles wat u moet weten over de plannen v...

Transcriptie

1 1 van :56 De brexit van A tot Z: Dit is alles wat u moet weten over de plannen van de Britten Christoph Schmidt Arbeidsmigranten Lees verder na de advertentie Volgens veel analisten de achterliggende oorzaak van de negatieve stemming over de EU in het Verenigd Koninkrijk. De komst van vooral Poolse arbeidsmigranten die banen inpikken leidde tot weerzin, soms zelfs tot geweld in Britse steden (zie de X). Toen de EU in 2004 uitbreidde met nieuwe lidstaten konden de oude EUlanden de toelating van arbeidsmigranten uit de nieuwe lidstaten een aantal jaar uitstellen. De meeste landen, waaronder Nederland, maakten daar gebruik van. Het VK niet. Barnier, Michel (1951) Hoofdonderhandelaar namens de EU van 27 landen. Oud-minister (buitenlandse zaken en later landbouw) van Frankrijk, van 2010 tot 2014 Eurocommissaris voor de interne markt. Onomstreden boegbeeld van het EU-onderhandelingsteam, blinkt uit in voorspelbaar en ondubbelzinnig optreden. Werd genoemd als mogelijke opvolger van Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie. Wierp zich echter niet op als spitskandidaat voor de christendemocraten. Reden: te druk met brexit. Cameron, David (1966) Brits Conservatief premier van 2010 tot Kondigde in januari 2013 een referendum aan over het Britse EU-lidmaatschap. Onderhandelde in februari 2016 met de andere EU-regeringsleiders over hervormingen waarmee hij zijn bevolking kon overtuigen om lid te blijven. De rest is geschiedenis. Trad een dag na het referendum af. De eindafrekening ligt rond de 40 miljard euro. Het zijn grotendeels verplichtingen die Londen eerder is aangegaan, als medeondertekenaar van de EU-meerjarenbegroting tot 2021 Davis, David (1948) Van juli 2016 tot juli 2018 was hij de secretary of state for exiting the European Union, ofwel de brexit-minister in de regering-may. Was in die rol de evenknie van Michel Barnier (zie de B), maar viel vooral op door zijn afwezigheid in Brussel. Zou slechts enkele uren met EU27-onderhandelaar Barnier hebben gesproken. Trad deze zomer af wegens het Chequers-plan van May, dat in zijn ogen veel te soft was. EU-burgers

2 2 van :56 De ongeveer drie miljoen EU-burgers die in het Verenigd Koninkrijk wonen, hadden geen stem bij het referendum, maar zullen er wel de gevolgen van ondervinden. Hetzelfde geldt voor de ruim een miljoen Britten in andere EUlanden. Harde inzet van de EU-onderhandelaars: deze burgers mogen hun hele leven lang geen enkele hinder ondervinden van de brexit. Hun rechten mogen niet worden uitgehold. Een onwrikbare eis waar de Britten aan moesten toegeven. Financiële afwikkeling Ze kunnen naar hun centen fluiten, zei toenmalig minister Boris Johnson (zie bij J) vorig jaar over de brexit bill, de financiële afwikkeling van het Britse lidmaatschap. Die eindafrekening ligt rond de 40 miljard euro. Het zijn grotendeels verplichtingen die Londen eerder is aangegaan, als medeondertekenaar van de EU-meerjarenbegroting tot De Britten moeten dat bedrag dus sowieso afdragen, brexit of niet. Bovendien blijft het land tot zeker 1 januari 2021 virtueel EU-lid dankzij de overgangsperiode (zie de O). Goede Vrijdag-akkoord Vredesakkoord uit 1998 dat een einde maakte aan het decennialange sectarische geweld in Noord-Ierland. Mede-ondertekend door de Britse en Ierse regeringen. Doordat het akkoord mede is ingekaderd in het EU-lidmaatschap van beide landen, dreigde de brexit de afspraken ongeldig te maken. In het principe-akkoord van afgelopen week belooft Londen alle verplichtingen na te komen. De open grens tussen Noord-Ierland en Ierland speelt daarin een belangrijke rol. Hof van Justitie De brexiteers willen het land bevrijden van bemoeienis van EU-instituties en vooral van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Vanwege alle randvoorwaarden van zowel Brussel als Londen in de onderhandelingen werd dat een lastig verhaal. Onder meer de rechten van de EU-burgers (zie de E) en de Ierse kwestie (zie de I) maken blijvende zeggenschap van het EU-hof onvermijdelijk. Ierse kwestie Lange tijd het ingewikkeldste probleem in het overleg, vanwege de onverenigbaarheid van de Britse wens om uit de douane-unie te stappen en de wederzijdse wens om een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland te voorkomen. De Ierse eis om geen enkele last van de brexit te ondervinden, werd door dik en dun gesteund door de andere 26 EU-landen. Daardoor moest Londen wel akkoord gaan met de EU-eis om een vangnet (zie de V) op te tuigen, waarmee die harde grens definitief onmogelijk wordt gemaakt. Theresa May is vermoedelijk de minst benijdenswaardige regeringsleider van Europa. Was in 2016 voorstander van remain (in de EU blijven) maar voerde niet actief campagne Johnson, Boris (1964) en Jo (1971) Boris, oud-correspondent in Brussel, ex-burgemeester van Londen en ex-minister van buitenlandse zaken, zei voor het referendum van 2016 dat hij het VK graag in

3 3 van :56 de interne EU-markt wilde houden. Voerde toch campagne voor de brexit. Clown Boris werd in de Conservatieve partij May s grootste tegenstander. Wil een hardere brexit. Broer Jo was transportminister. Trad vorige week af uit onvrede over de brexit-koers. Pleit voor een tweede referendum met de keuze om in de EU te blijven. Hommeles in huize Johnson dus. Klok The clock is ticking werd een van de meest herhaalde uitspraken van Michel Barnier (zie de B). Telkens weer moest de Fransman de Britten eraan herinneren dat de tijd om een definitief brexit-akkoord te sluiten, begon te dringen. Mocht de Britse regering binnenkort vallen, dan zal de klok-uitspraak vermoedelijk een nieuw, nog veel urgenter leven krijgen. Labour De Britse oppositiepartij verhoudt zich moeizaam tot brexit. Labourleider Jeremy Corbyn wordt ervan beschuldigd in 2016 veel te lauw campagne te hebben gevoerd om zijn land in de EU te houden. Een groot deel van zijn achterban is echter anti-eu. Corbyn viel in augustus op met zijn weigering, tot zes keer toe, om antwoord te geven op een vraag van een journalist of hij bij een tweede referendum vóór EU-lidmaatschap zou stemmen. Hij heeft zich deze week tegen May s brexit-deal uitgesproken. May, Theresa, geboren Brasier (1956) Vermoedelijk de minst benijdenswaardige regeringsleider van Europa. Was in 2016 voorstander van remain (in de EU blijven) maar voerde niet actief campagne. Werd na het vertrek van David Cameron (zie de C) gedwongen om de uitslag van diens referendum tot politieke werkelijkheid te maken. Omschreven als een bloody difficult woman in onderhandelingen. Grootste blunder: vervroegde verkiezingen uitschrijven in 2017, om haar positie te versterken. Haar partij verloor echter de absolute meerderheid. Noord-Zuidsamenwerking Belangrijk onderdeel van het Goede Vrijdagakkoord (zie de G). Regelt samenwerking tussen Noord-Ierland en Ierland op onderdelen als milieu, gezondheidszorg, transport en energie. Ook hier vereist handhaving van die afspraken een blijvende open grens op het Ierse eiland. Overgangsperiode Artikel 50 van het EU-verdrag, over beëindiging van het lidmaatschap, bepaalt dat er binnen twee jaar na inwerkingtreding van dit artikel een akkoord moet liggen. Dat bleek al snel te krap was voor een soepele brexit. May vroeg een overgangsperiode aan (die zij steevast implementatieperiode noemt). Als het akkoord standhoudt loopt die overgangsperiode van 30 maart 2019 tot 1 januari In die tijd verandert er nauwelijks iets: het VK blijft in de interne markt, maar beslist niet meer mee in Brussel. Schotland: het meest pro-europese gebiedsdeel van het Verenigd Koninkrijk: 62 procent stemde in 2016 remain

4 4 van :56 Parlementaire stemmingen Het principe-akkoord moet begin december nog worden goedgekeurd door het Britse parlement en de kansen dat dit lukt worden nu laag ingeschat. Mocht het wel lukken, dan zijn er nog twee andere parlementen die in meerderheid ja moeten zeggen: het Europese (begin volgend jaar) en daarnaast ook het Zweedse, en wel nog voor de beoogde brexit-top van volgende week zondag. Dat vereist de Zweedse grondwet nu eenmaal, maar dit zal geen extra moeilijkheden opleveren. Question Time Dit BBC-praatprogramma deed vorige maand even in negatieve zin de ronde op sociale media. Iemand had ontdekt dat van alle 35 interviews met Britse Europarlementariërs die Question Time de afgelopen jaren had gevoerd, er precies nul pro-eu waren. Het ging om 33 keer een volksvertegenwoordiger van de Ukip-partij (twaalf keer Nigel Farage) en twee keer de Conservatief Daniel Hannan. Raab, Dominic (1974) Conservatief parlementslid dat in juli dit jaar David Davis (zie de D) opvolgde als brexit-minister. Leek aanvankelijk meer dan Davis betrokken bij de onderhandelingen in Brussel. Liet woensdag alsnog een politieke tijdbom ontploffen door ontslag te nemen, daags nadat premier May haar kabinet in meerderheid achter zich wist te scharen over het bereikte brexit-akkoord. Was naar verluidt niet betrokken bij laatste wijzigingen in de tekst en stapte uit woede daarover op. Schotland Het meest pro-europese gebiedsdeel van het Verenigd Koninkrijk: 62 procent stemde in 2016 remain. De Schotse eerste minister Nicola Sturgeon reageerde deze week fel op het brexit-akkoord. Na een telefoongesprek met May tweette ze: Ik wees haar erop dat Schotland geen enkele keer wordt genoemd in het akkoord, dat het akkoord onze belangen verkwanselt en Schotland ernstige concurrentienadelen bezorgt. Tories Volgens analisten zijn we de afgelopen jaren niet zozeer getuige geweest van een strijd tussen Groot-Brittannië en de Europese Unie, maar van een interne machtsstrijd in de Conservatieve partij, ofwel de Tories. En, gezien de gebeurtenissen van deze week, is die strijd nog lang niet beslecht. Dat politieke spel heeft buiten de partij onnoemelijk veel schade aangericht, zeggen critici, tot in de verste uithoeken van de EU. Unierecht Vaak terugkerend begrip in de tekst van het voorlopige akkoord. Het gaat om het geheel van EU-verordeningen, richtlijnen en besluiten over burgerrechten, handel, transport, geografische indicaties (van parmaham tot champagne) enzovoorts. Die stijgen in alle EU-lidstaten uit boven het nationaal recht. In sommige gevallen moet het VK zich aan dat unierecht blijven houden. Waar dat

5 5 van :56 niet het geval is, moet het VK het unierecht zien te vertalen in nieuwe, nationale wetgeving. Monnikenwerk voor juristen. Vangnet Hét toverwoord van de laatste maanden: de backstop. De EU-27 wilde niet afhankelijk zijn van de grillige Britse politiek en eiste een keiharde juridische garantie dat er, wat er ook gebeurt, geen nieuwe grens verschijnt op het Ierse eiland (zie de I). De backstop (vangnet) bepaalt dat Noord-Ierland tegen de interne EU-markt aanschurkt zolang er geen andere oplossing is. De EU-eis dat dit vangnet geen einddatum heeft en pas vervalt als ook de EU dat goedkeurt, was voor Raab (zie de R) een breekpunt. Kijk naar Zwitserland, zeggen brexiteers regelmatig. Die zitten niet in de EU en kijk eens hoe rijk en gelukkig ze zijn Weyand, Sabine (1965) Het motorblok van de Frans-Duitse as (zoals het duo Barnier-Weyand wordt genoemd) die het EU-onderhandelingsteam in Brussel leidt. Sinds 1994 in dienst van de Europese Commissie, in functies van toenemende complexiteit. Shakespeare-liefhebber en dat kan in dit brexit-proces geen kwaad. Blinkt uit in de combinatie van detailkennis en helder taalgebruik. We weten het niet zeker, maar dat Weyand haar Britse gesprekspartners onder tafel praatte, lijkt een veilige gok. Xenofobie Weerzin, soms haat tegen migranten was een belangrijke drijfveer om tegen het EU-lidmaatschap te stemmen. Ukip-boegbeeld Nigel Farage wakkerde de angst aan voor een enorme migratiegolf uit Afrika en het Midden-Oosten als het VK in de EU bleef. Anderen wisten zeker dat Turkije morgen EU-lid werd. Na het referendum steeg het aantal geweldsincidenten tegen migranten explosief, onder het motto oprotten naar je eigen land. Een 40-jarige Pool is op straat doodgeslagen door een 15-jarige Brit. Yes, Minister Komische Britse tv-serie uit de jaren tachtig, waarin een pas aangetreden minister pogingen doet macht te bekleden, maar daarin wordt overvleugeld door zijn door de wol geverfde ambtenaren. Hoewel de serie nu misschien wat oubollig aandoet, doen de brexit-taferelen in Westminster vrezen dat Yes Minister niets aan actualiteit hebben ingeboet. Zwitserland Kijk naar Zwitserland, zeggen brexiteers regelmatig. Die zitten niet in de EU en kijk eens hoe rijk en gelukkig ze zijn. Wat ze daarbij achterwege laten, is dat Zwitserland 25 jaar nodig heeft gehad om meer dan 150 akkoorden te sluiten met de EU, dat het veel EU-wetgeving overneemt, dat het een fikse bijdrage levert aan de EU-begroting, en last but not least dat het in de Schengen-zone zit en dus geen paspoorten van EU-burgers controleert. Allemaal dingen waarvan brexiteers s nachts gillend wakker worden.

6 6 van :56 Lees ook: May verenigt betogers voor en tegen de brexit Politiek Londen staat op zijn kop door de deal die premier May sloot met de EU. Wat denkt de gewone Brit nu? Een reportage. Theresa May blijft geloven in haar brexit: Ik zal dit akkoord tot een einde brengen Het was niet de donderdag waarnaar Theresa May met vreugde zal terugkijken. De verdediging van het brexit-akkoord kostte haar twee ministers en twee onderministers. Wordt vervolgd.