Phoenix. De lofzegging over verschillende soorten voedsel

Transcriptie

1

2 Dayan dr. P. Toledano: De lofzegging over verschillende soorten voedsel Naast de Halacha, die hieronder wordt weergegeven, heeft ook de plaatselijke traditie een belangrijke plek in het Jodendom. De tekst hieronder komt niet noodzakelijkerwijs overeen met de Portugese minhag. PORTUGEES-ISRAËLIETISCHE GEMEENTE Parasat Wajera 6 november chesjwan 5770 Phoenix בּוֹר א מ ינ י 1. De lofzegging die men uitspreekt over rijst is (Boré miné mezonot), omdat het een graan is en מ זוֹנוֹת dus wordt gebruikt om ander voedsel mee aan te vullen. Maar de afsluitende lofzegging is נ פ שׁוֹת Boré )בּוֹר א nefasjot), omdat het niet één van de vijf graansoorten א (ameen): de אָמ ן is. Een geheugensteuntje hiervoor is מ זוֹנוֹת van מ (orez, rijst), de א ר ז is de eerste letter van (mezonot, gebak) en de ן van, nefasjot )נ פ שׁוֹת zielen). 2. Voor spaghetti, macaroni en couscous die gemaakt בּוֹר א מ ינ י מ זוֹנוֹת vooraf: worden van tarwe is de lofzegging ע ל (Boré miné mezonot), en de lofzegging achteraf is (ngal hamichja), aangezien dit voedsel wordt ה מּ ח י ה gemaakt uit meel van een van de vijf graansoorten. 3. Over pizza die wordt gegeten als een snack is de lofzegging vooraf בּוֹר א מ ינ י מ זוֹנוֹת (Boré miné mezonot) en achteraf ע ל ה מּ ח י ה (ngal hamichja). Dit geldt niet als de pizza wordt gegeten als hoofdmaaltijd. 4. De volgende lofzeggingen worden uitgesproken over ontbijtgranen: Over cornflakes zegt men שׁ ה כּ ל (Sjehakol); ook de lofzegging over popcorn is שׁ ה כּ ל (Sjehakol) Over gepofte rijst (rice crispies) zegt men vooraf (Boré miné mezonot) en achteraf בּוֹר א מ ינ י מ זוֹנוֹת (Boré nefasjot) zie de eerste בּוֹר א נ פ שׁוֹת paragraaf. Over All-Bran luidt de lofzegging שׁ ה כּ ל (Sjehakol), omdat het gemaakt wordt van het schilletje van de vijf graansoorten en niet van het graan zelf. De cornflakes met de naam Bran Crunch, dat gemaakt wordt van de hele korrel van tarwe en haver, indusief de schilletjes, heeft vooraf de lofzegging בּוֹר א מ ינ י מ זוֹנוֹת (Boré miné mezonot) en achteraf ע ל ה מּ ח י ה (ngal hamichja), omdat het graan van de vijf soorten voorrang heeft. בּוֹר א מ ינ י מ זוֹנוֹת De lofzegging vóór Weetabix is (Boré miné mezonot) gevolgd door ע ל ה מּ ח י ה (ngal

3 Dayan dr. P. Toledano: De lofzegging over verschillende soorten voedsel hamichja). 5. Hier volgen allerlei soorten voedsel die populair zijn bij orientaalse joden. ע ל (Boré miné mezonot) en achteraf בּוֹר א מ ינ י מ זוֹנוֹת De lofzegging vooraf is hamichja). (ngal ה מּ ח י ה Samboesak (deeg met gemalen amandelen, kokosnoot of kaas) Baaba (deeg gevuld met dadels) Baklawa (deeg gevuld met suiker en amandelen) Kaaka (deeg, suiker en olie) Samoesa (gefrituurd deeg met aardappelen, erwtjes enz.) Maar over China Grass (ook wel ramie genoemd of agra agra), dat gemaakt wordt van rozenwater of melk, zegt men שׁ ה כּ ל (Sjehakol). 6. Over bitterkoekjes, die bestaan uit eiwit, suiker en gemalen amandelen of gemalen kokos en meel of matsemeel zegt men שׁ ה כּ ל (Sjehakol), aangezien het meel alleen maar wordt gebruikt om het mengsel bij elkaar te houden en niet als een hoofdingrediënt. Als gevolg daarvan zijn de gemalen amandelen of de kokos het hoofdingrediënt, en aangezien de amandelen of de kokos zo שׁ ה כּ ל samengeperst zijn dat ze niet langer herkenbaar zijn, is de lofzegging (Sjehakol), en niet בּוֹר א פּ ר י ה ע ץ (Boré peri hangets). 7. Over walnoten, amandelen, cashew noten, pistache noten of zoete amandelen zegt men בּוֹר א פּ ר י ה ע ץ (Boré peri hangets), maar over pinda s zegt men בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה (Boré peri ha adama). 8. Als een vrucht is fijngestampt zodat hij niet meer herkenbaar is, zoals bij compote, dan is het gebruikelijk om שׁ ה כּ ל (Sjehakol) te zeggen. Maar als hij nog herkenbaar is behoudt hij zijn oorspronkelijke lofzegging. שׁ ה כּ ל 9. Over vruchtensap, zoals appelsap of sinaasappelsap, is de lofzegging (Sjehakol). Maar de lofzegging over druivensap is בּוֹר א פּ ר י הגּ פ ן (Boré peri hagafen). 10. Het volgende geldt voor groentesoep: De lofzegging over groentesoep is בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה (Boré peri ha adama). Zelfs als men de groeten verwijdert om heldere soep te krijgen, blijft dit de lofzegging. Als de soep gekookt werd met vlees en groenten en ook zo werd opgediend, dan is de lofzegging שׁ ה כּ ל (Sjehakol), omdat het vlees het belangrijkste deel van de soep is. Dit geldt zelfs als het vlees en de groenten na het koken werden verwijderd om heldere soep te krijgen de lofzegging is nog steeds

4 Dayan dr. P. Toledano: De lofzegging over verschillende soorten voedsel (Sjehakol). שׁ ה כּ ל Maar als alleen het vlees is verwijderd en in de soep zijn alleen de groenten over, dan is de lofzegging בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה (Boré peri ha adama), aangezien nu de groenten als het belangrijkste deel van de soep is. 11. Het is gebruikelijk om בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה (Boré peri ha adama) te zeggen over bananen. 12. Groenten die meestal rauw of gekookt worden gegeten houden de lofzegging (Boré peri ha adama), zelfs als ze gekookt zijn bijvoorbeeld בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה wortels. Hetzelfde geldt voor vruchten, zelfs als ze gekookt zijn: de lofzegging is בּוֹר א פּ ר י ה ע ץ (Boré peri hangets) als het de gewoonte is om ze op deze manier te eten, bijvoorbeeld gestoofde appels of toffee appels. 13. Maar groenten die meestal gekookt worden gegeten, zoals aardappels, biet, pompoen, knollen, hebben de lofzegging בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה (Boré peri ha adama) als ze gekookt worden gegeten maar שׁ ה כּ ל (Sjehakol) als ze rauw worden gegeten. 14. Groenten die meestal rauw, ongekookt worden gegeten, zoals lente uien of komkommer, hebben de lofzegging בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה (Boré peri ha adama) als ze rauw worden gegeten en שׁ ה כּ ל (Sjehakol) als ze (bij uitzondering) gekookt בּוֹר א פּ ר י ה א ד מ ה zijn. Bij ingemaakte komkommer of ui blijft de logzegging (Boré peri ha adama) als ze meestal zo gegeten worden. 15. De lofzegging die wordt uitgesproken voor het drinken van thee of koffie is uitgesproken. (Sjehakol), en er wordt geen afsluitende lofzegging שׁ ה כּ ל 16. Over honing of suiker is de lofzegging שׁ ה כּ ל (Sjehakol). De voorpagina Zoals u weet gaat het Secretariaat van de PIG binnenkort verhuizen, in het kader van de geplande renovatie van het Snogecomplex. Bij het inpakken komen we veel interessants tegen, zoals het allereerste nummer van de Phoenix, uitgegeven in augustus De voorpagina werd ontworpen door Frederika (Fré) Cohen (lees over haar in Wikipedia). Wilt u elke week deze voorplaat zien als eerste pagina van de Phoenix? Geef uw mening door deel te nemen aan deze anonieme mini-enquête, waarbij de meerderheid van stemmen beslist.

5 Benjamin (Bennie) Ricardo (Israël) Persoonlijk Ik ben genoemd naar mijn grootvader, Rabbijn Dr. Benjamin (Israel) Ricardo. U kent hem van de Tefillot vertaling. Hij was niet alleen Rabbijn maar ook voorzitter van de Nederlandse Mizrachi en daar had het bestuur van de gemeente toch wel bezwaar tegen. Dus, toen in 1926 de Chacham Isaac Palache overleed, mocht hij hem niet opvolgen. Hij werd in 1928 benoemd als "Dayan" samen met Rabbijn Frances uit Saloniki. Toch, toen hem in 1943 een onderduikadres werd aangeboden, heeft hij gezegd: een kapitein verlaat het ondergaande schip niet. Mijn andere grootvader was Simon Jessurun. Hij werkte op het kantoor van de Gemeente als boekhouder. Samen met hem werkte daar Aron Ricardo, een jongere broer van mijn grootvader, de vader van mevrouw Stellie Menko-Ricardo. Voor beide wordt op iedere Jom Kipoer, met Mincha, Hascaba gezegd als functionarissen van de gemeente die in de Sjoa zijn vermoord. Mijn vrouw is een sabra (geboren Israëlische) van ouders uit Duitsland. We hebben vier kinderen die tot mijn spijt niet zoveel van de Portugese traditie weten behalve dan de gebruikelijke pizmoniem aan tafel. Ik was als jongentje van 5 tot 11, in de jaren , een vaste snogeire. U weet nu dus ook hóé oud ik ben. Ik had in de Snoge vier taken: Heel vaak kreeg ik de Mitsva van het afnemen en later weer terugzetten van de rimoniem. "Ha-bachoer Binjamin de Eljakim Israel Ricardo que fará Ets Haim ao Sefer Tora" Ten tweede, omdat er in de Snoge in die tijd wel Kohaniem maar geen Leviim waren, moest ik als bechor (eerstgeborene) vaak water over de handen van de Kohanim gieten voordat deze de Birkat Kohanim uitspraken. Ten derde heb ik vaak haftara gezegd. De eerste, toen ik net acht was eerste dag Paas, "Bangit ha-hi". En mijn allerlaatste taak, en dat deed ik met veel liefde, was - meedoen! Mee zingen. De chazan antwoorden waar dat moest. Amen en Baroech hoe oebaroech sjemo zeggen. Ik vond het allemaal zo mooi. In 1950, bij het vieren van het 275ste jaar van de Snoge, heb ik meegezongen in het knapenkoor dat voor deze gelegenheid was georganiseerd. Ook mag ik niet vergeten dat ik een jaar bij de familie Vega in Ouderkerk heb gewoond. Lou Vega ging in die tijd op sjabath niet naar de sjoel in Amstelveen, zoals later, maar hij deed de hele Sjabath dienst, van mincha voor Sjabath tot en met ngarbiet van uitgaande sjabath, thuis. Daar was ik in dat jaar natuurlijk altijd bij en op die manier heb deze diensten goed kunnen leren. Mijn eerste lessen in de Hebreeuwse taal kreeg ik van Chazan Nabarro. Die kwam helemaal uit de stad naar de Watergraafsmeer waar wij woonden. Het leerboekje was natuurlijk "Safa Beroera" (Koe doet boe boe) van Jacq (zo schreef hij zijn naam) Pais. Later had ik eenmaal in de week joodse les bij dezelfde Jacq Pais. Ik kwam bij hem thuis op de Weesperzijde, samen met Lex Vega. Onder anderen leerden we Hebreeuwse grammatica. Toen ik met 11 jaar naar Israel kwam was mijn kennis van

6 Benjamin (Bennie) Ricardo (Israël) Persoonlijk Iwrith maar zó zó, maar grammatica wist ik beter dan alle sabras in mijn klas. Ik woonde enige jaren bij mijn oom David Ricardo. Hij was in de latere twintiger jaren (vrijwillig) dirigent van Santo Servicio. In 1933 is hij naar het toenmalige Palestina geëmigreerd. Na de oorlog heeft hij vrijwel alle melodieën van de Portugese gemeente in Amsterdam op schrift gezet, vaak geharmoniseerd voor drie of vier stemmen. Deze hele collectie is nu in het bezit van Het Insituut voor Studie van Joodse Muziek aan de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem. Het enige wat ervan, op eigen initiatief, is uigegeven is het boekje: Selected Tunes from the Portuguese Jews' congregation Amsterdam De rest wacht op iemand die er iets mee gaat doen. We hadden jaren lang elk jaar op Rosj Hasjana en Kipoer een Portugees minjan, in Tel Aviv of in Bat Jam. Maar ook thuis hoorde ik van David Ricardo Chazanade uit de Snoge. Ook ging er geen familiefeest voorbij zonder een Meldadura (lezing). Ik heb dus ook in die tijd een behoorlijke portie van "Portugiesade" opgenomen. In de nederzetting waar ik woon mocht ik nog wel eens als chazan optreden of Parasa lezen, maar onze sefardiem hebben toch liever de oriëntaalse melodieën uit Irak, Syrië enz. Een paar dingen horen ze toch wel graag van mij: "Bameh madlikin" op vrijdagavond en "Librietecha" (herhaling van de chazan) op Rosj hasjana bijvoorbeeld. Eens kwam iemand na ngarbiet van vrijdagavond naar mij toe en vroeg: "Hoe kent U die Bameh Madlikin?" Ik zei: "Uit Amsterdam" "Oh" zei hij, "nu begrijp ik het, ik kom uit Gibraltar". Nu ik met pensioen ben, ben ik een beetje verslaafd geraakt met een hobby die ook bij de Gemeente hoort: Ik verzamel genealogische gegevens van Portugese families. Het begon met Amsterdam maar het gaat verder met den Haag, Curacao-St Thomas-Panama/Venezuela-USA en ook Suriname, Jamaica, Londen, Hamburg etc. In enkele gevallen gaat het ook terug naar Portugal en Spanje. Ik heb al bijna namen die allemaal op een of andere manier aan elkaar verbonden zijn. Het is meestal geen echt onderzoek wat ik doe maar meer verzamelen van gegevens die volop op het internet staan. Als U wilt weten wat ik van Uw familie heb, stuur me maar een mailtje. (rikar53@netvision.net.il) Als vergoeding zou ik dan graag aanvullingen willen krijgen van gegevens die me nog mankeren. Natuurlijk als je je met zoiets bezig houdt, dan leer je vaak nieuwe dingen Zo heb ik al enkele malen voor oud-nederlanders lezingen gehouden over de familienamen en over de voornamen van de Portugese Joden in Amsterdam. Zo, als U in de toekomst eens in Snoge een toerist ziet die zich Benjamin de Eljakim Israel Ricardo noemt, dan weet U nu dus dat hij niet helemaal een vreemdeling is. Tot ziens.

7 Benjamin (Bennie) Ricardo (Israël) Persoonlijk De auteur, Bennie Ricardo

8 Rabbijn B. Israël Ricardo z.l. De beteekenis der Joodsche Ceremoniën In de rubriek Persoonlijk schrijft Benny Ricardo over zijn grootvader, Rabbijn Binjamin Israel Ricardo z.l. Rabbijn Ricardo schreef het volgende artikel in de eerste editie van de Phoenix, gedateerd augustus U vindt het artikel in de oorspronkelijke spelling. In vele opzichten is het nog steeds actueel. De Heilige, geloofd zij Hij, heeft Israël willen louteren, daarom heeft hij het veel leerstellingen en voorschriften gegeven (Spreuken der Vaderen). Onze tijd kenmerkt zich door een critischen en alles ontledenden geest. Deze heeft ertoe geleid van den godsdienst slechts dit als waardevol te erkennen, dat strookt met algemeen aangenomen zedelijke beginselen. Geen twijfel aan de beteekenis komt op, waar de Joodsche wet moord en diefstal verbiedt, waar zij voorschrijft, van zijn bezit ten behoeve van minderbedeelden af te zonderen. Men staat echter onverschillig, zoo niet afwijzend tegenover het zoogenaamde ceremoniëele deel der godsdienstpraktijk. Geen bepaling als het opnemen van loelab, het dragen van tefilien kan genade vinden. Deze en dergelijke voorschriften zeggen ons niets, spreken niet meer tot ons in een verstaanbare taal. Zij zijn, zoo meent men, verouderd, zij behooren aan een tijd en in een voorstellingswereld, die niet meer van ons zijn en dragen dus kwalijk bij tot de religieuze opvoeding van den Jood. Die aldus oordeelt, miskent de strekking en den invloed der Joodsche ceremonie. Doelwit der godsdienstige opvoeding behoort te zijn het individu te brengen tot zedelijk handelen of naar Joodsche uitdrukkingswijze tot levensheiliging. Wie de zwakheid van de menschelijke natuur kent, hij weet hoe lang de weg naar dit doel en hoe moeilijk die is, hoe eigenbelang en zucht naar zelfbehoud vaak de beste voornemens verhinderen tot de daad over te gaan, hoe schoone theorieën stranden op de eischen van ons stoffeiijk bestaan, hoe eerzucht en eigenliefde de edelste menschenzielen in hun greep gevangen houden en beletten zich te ontplooien. Het is dus zaak voor alles den wil tot 't goede te wekken en te ontwikkelen, de natuur zoodanig te vormen, dat zij van 't voornemen rechtstreeks tot de goede daad voortschrijdt, door geen tegenwerkende invloeden op een nevenspoor gebracht, zonder te worden weerhouden door overwegingen aan 't persoonlijk belang ontleend. De godsdienst, die daarin het hoogste weet te bereiken, draagt den eerepalm weg. De groote wijsgeer Kant heeft de meening uitgesproken: Es ist überall nichts in der Welt, ja überhaupt auch ausser derselben zu denken möglich, was ohne Einschränkung für gut könnte gehalten werden als allein ein guter Wille. Het hoogste goed, dat de mensch kan verwerven is de wil om 't goede te doen. Hier spreekt Joodsche wijsheid door den mond van een modern philosoof. Niet anders toch luidt het oordeel in de spreuken der Vaderen. Daar draagt een leeraar zijn leerlingen op, eens te onderzoeken wat voor den mensch het begeerlijkste bezit is en de leeraar vereenigt zich met het antwoord van dien leerling, die geen hooger goed kent, dan een goed hart. Het hart toch is de zetel van wil en begeerte. Om dien goeden wil te wekken en te sterken heeft het Opperwezen die vele voorschriften gegeven. Geen beter middel toch om den wil op te voeden en gericht te houden op 't goede, dan eenvoudige telkens weerkeerende ceremoniën. Geen mezoeza-voorschrift roept den tegenstand in 't geweer van eenigen hartstocht. Evenmin stelt het leggen van tefilien ons plichtsgevoel op een al te harde proef. Ware dit 't geval, ons leven zou een voortdurende worstding worden tusschen wil tot plichtsvervulling en de tegenwerkende kracht van den hartstocht, waarbij de wil in

9 Rabbijn B. Israël Ricardo z.l. De beteekenis der Joodsche Ceremoniën plaats van te worden gesterkt, zonder twijfel zou ten onder gaan. Maar wel vragen die telkens voorkomende voorschriften eer grooter of kleiner offer aan geld of moeite. Dien lichten tegenstand te overwinnen in het bewustzijn, daarmede aan de plicht gehoor te geven, voedt dien wil tot het goede op. Deze dagelijks ettelijke malen voorkomende training smeedt in onze psyche een ijzeren band tusschen wil en goede daad en maakt den wil paraat voor die enkele oogenblikken in het leven, waarin werkelijk hoog zedelijke beginselen op het spel staan, wanneer inderdaad een zelfoverwinning van beteekenis noodig is. Dan luistert de wil spontaan naar de stem, die zij gewend geraakt is te volgen. Dat onze godsdienst hier het juiste getroffen heeft, de geschiedenis van ons volk bewijst het. Waar is het volk, dat zooveel geloofshelden telt als het onze, helden, die onverschrokken de brandstapels bestegen met de geloofsbelijdenis op de lippen, voortgestuwd door dien dagelijks geoefenden wil, om wat goed is te doen zonder zich daarbij door persoonlijke overwegingen te laten leiden? Waar is het volk, dat als het onze kan wijzen op een leger van mannen en vrouwen, wier vaste wil de verschrikking van dood en pijnbank trotseerde, slechts luisterende naar het,,gij zult den Eeuwige Uw God beminnen"? De crimineele statistieken leeren, hoe weinigen der onzen aan hebzucht toegeven en hun handen uitstrekken naar bezit of leven van anderen. Willen wij die kostelijke structuur van onzen aanleg behouden en niet zien afbrokkelen, dan is een onafwijsbare eisch, dat wij aan haar voortbestaan blijven arbeiden op de wijze, waarop zij ontstaan is, dan moeten wij onze psyche niet ondervoeden met enkele algemeene ethische begrippen, maar haar tot handelen drijven door middel van onze wetsvoorschriften, opdat de crimineele statistieken blijven wijzen op ons volk als het minst misdadige, op een gemeenschap van mannen en vrouwen, wier natuurlijke aanleg slechts één ideaal kent: 't goede te doen, uitsluitend uit ideëele overwegingen. Bij deze foto schrijft Benny Ricardo, kleinzoon van Rabbijn Ricardo z.l.: Na de choepa van mijn ouders, op Lag Langomer 5699 (1939). Voorop de rabbijn met zijn vrouw, Betje (Bilha) Alvares Vega (dochter van Chazan Eljakim Alvares Vega). Daarachter mijn tweede grootvader en -moeder, Simon Jessurun en Leentje de Jong

10 Aankondiging

11 Drs. Leo Mock: De Parasa van de week (Wajera) De Parasa van deze week opent met het bekende verhaal van Awraham die door drie mannen bezocht wordt volgens de traditie geen mannen, maar engelen. Het is tevens dit verhaal dat een beeld in de traditie oproept van Awraham als belichaming van de eigenschap chesed, liefdadigheid, liefde. Awraham rent de gasten immers tegemoet vanaf zijn tent die geopend zou zijn geweest naar alle vier windrichtingen, zodat iedereen altijd een ingang vond, waar hij ook vandaan kwam. Hij spant zichzelf in voor de maaltijd, brengt het brood, de boter, de melk en het vlees. Terwijl de gasten aangenaam onder de boom zitten, staat Awraham naast hen als een trouwe bediende, kijkend of het hen aan iets ontbreekt (Bereesjiet 18:1-8). Zelf eet Awraham blijkbaar niet mee. Het zijn deze gasten / engelen die hem voorspellen dat zijn vrouw Sarah een zoon zal baren, exact over een jaar. En dat terwijl zowel Awraham en Sarah beiden al op zeer hoge leeftijd waren. Awraham gelooft dit direct, Sarah pas in latere instantie. Haar eerste reactie is een wat spottend lachen kan ik dan op zo een hoge leeftijd nog kinderen baren, terwijl mijn man ook oud is, denkt ze. Haar zoon zal dan ook later Jitschak heten want God heeft mij laten lachen, een ieder die het hoort zal met mij mee lachen (21:6). Een lach die zowel verwondering als blijdschap inhoudt. Volgens de Midrasj was er op de dag van de geboorte van Jitschak overal blijdschap, omdat niet alleen Sarah door God met een zwangerschap werd bedacht, maar ook veel andere kinderloze vrouwen werden zwanger en baarden hun kinderen op dezelfde dag dat Jitschak werd geboren, veel zieken genazen en gebeden werden verhoord (Midrasj Bereesjiet Rabbah 53:8). Volgens de Misjna werd Awraham met 10 beproevingen getest (Pirke Awot 5:3). Een groot gedeelte van deze beproevingen zoals die door de rabbijnen worden opgesomd, vinden we in de Parasa van deze week. Zo opent de Parasa met God die aan Awraham verschijnt volgens de traditie op de 3 e dag na de besnijdenis op ziekenbezoek, wanneer de pijn het hevigst was. De besnijdenis was de 6 e beproeving, waarover we ook al in Parasat Lech-lecha hebben gelezen. De 7 e beproeving was dat Abimelech de koning van Gerar zijn oog op aartsmoeder Sarah liet vallen, en haar naar zijn paleis laat brengen (hoofdstuk 20). De 8 e beproeving is de verstoting van Hagar, de bijvrouw van Awraham terwijl zij het is die hem zijn eerste kind baart. De 9 e beproeving is het wegsturen van Jisjma el de zoon van Hagar (hoofdstuk 21). Tot slot is er de Akedah, de offerande van Jitschak die de laatste beproeving was. Pas hierna klinken de woorden: Nu weet ik dat je (echt) Godsvrezend bent (22:12). Na deze serie zware beproevingen worden de Goddelijke beloftes aan Awraham aan het begin, wanneer de woorden klinken lech lecha ga weg, etc. opnieuw bevestigd: Wat Ik zal je rijkelijk zegenen en je nageslacht zeer vermeerderen als de sterren aan de hemel en als het zand aan het strand langs de zee. En je nakomelingen zullen de poorten (= de steden) van hun vijanden innemen. En alle volkeren op aarde zullen zich zegenen aan jouw nakomelingen omdat je naar Mij geluisterd hebt (22:17-18). Niet voor niets volgen deze woorden juist na deze 10 e beproeving, omdat deze laatste tevens de zwaarste was. De beproevingen van Awraham hadden een dubbele functie. Ze moesten enerzijds bevestigen dat Awraham het waard was om door God uitverkoren te worden. God weet van te voren dat Awraham het waard is, maar dit moet wel nog in de praktijk blijken. Anderzijds is het een bevestiging naar de buitenwereld toe: de beproevingen dienen om Awrahams status in de wereld te bevestigen, als geliefde en vriend van God die bereid is om tot het uiterste te gaan. Toch vraag je je af waarom niet ook de dreigende ondergang van Sodom, waarvan Awraham op de hoogte wordt gesteld door God zelf, geen beproeving is. Zou Awraham iets ondernemen om deze zondige stad te redden,

12 Drs. Leo Mock: De Parasa van de week (Wajera) of niet? Gelooft hij in een wereld waarin we iets moeten ondernemen om een ander te redden, zelfs als dat maar een druppel op een gloeiende plaat is? Blijkbaar is dit voor Awraham geen test. Iemand die zo gastvrij is en onbekende voorbijgangers naar zijn tent dwingt en hen van eten, voedsel en lichaamsverzorging voorziet, die zal uiteraard iets ondernemen wanneer het voortbestaan van een hele stad in het geding is. Dat hoefde God niet te testen, dat stond vast als een huis. Met recht betekent Awraham: aw hamon gojim een vader van vele volkeren, omdat elk mens hem dierbaar was, zonder naar etnische, culturele of religieuze herkomst te kijken (zie Rasji op 18:4). Chagall: De offerande van Jitschak

13 De verjaardagen van de afgelopen week Dhr. Cornelis Kroonenberg (Amsterdam) Mevr. Yvonne Enakar-Levy (Amsterdam) Mevr. Ada Roz-Trabolksi (Amsterdam) Dhr. Shlomoh Turgman (Amsterdam) PORTUGEES-ISRAËLIETISCHE GEMEENTE Mr. Visserplein RD Amsterdam Tel p.i.g@esnoga.nl Webstie: Dhr. Harry Klinger (Amsterdam) Mevr. Jacomina Toledano-Bessem (Amsterdam) Mevr. Iris Yona-Miralshvili (Amsterdam) Mevr. Betty Dahan (Amsterdam) Mevr. Sasha Ejlenberg-Goldsztein (Amsterdam) Mevr. Jiska Samson (Amsterdam) Dhr. Shimi Beck (Amsterdam) Ella Babila (Amsterdam) Dayan Toledano bevindt zich de komende week in Nederland. U kunt een afspraak met hem maken via het Secretariaat, tel De PIG wenst al haar jarige leden van harte mazaal tob!