De elegante en vrome jonge vrouw op dit paneel is mijn mama, Maria van Bourgondië.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De elegante en vrome jonge vrouw op dit paneel is mijn mama, Maria van Bourgondië."

Transcriptie

1 Het onderdeel Van prinsesje tot landvoogdes werd geschreven door Annemie Swaelens MODULES >>>>> VAN PRINSESJE TOT LANDVOOGDES>>>>> OPDRACHT 1. De elegante en vrome jonge vrouw op dit paneel is mijn mama, Maria van Bourgondië. Je kan achterhalen in welk jaar precies ik ben geboren; zoek daartoe de datering in de tekst bovenaan op het schilderij. De exacte datum? 10 januari. Wat is dan mijn sterrenteken? Wie zien we in mama's gezelschap? De figuur met de trotse pose is abt van de Duinenabdij in Koksijde; de andere man is er econoom. Mijn papa is er dus niet bij. Kan je dit verklaren, als je weet dat mama in die tijd regerende vorstin van de Nederlanden is? klik op de foto om ze te vergroten. (1 of 25) :02:44

2 2. Als ik op de wereld kom, is mijn vader, Maximiliaan uit het huis Habsburg, aartshertog van Oostenrijk; in 1508 wordt hij keizer van het Heilig Roomse Rijk. Van enkele jaren later dateert dit officiële portret: scherpe gelaatstrekken, weelderige mantel en indrukwekkend harnas. Tast je met de ogen zijn rechterarm eens af? Op de elleboogschelp verschijnen enkele woorden in het Latijn: QVIS CONTRA NOS. In het Nederlands luidt de hele zin: Als God voor ons is, wie zal dan tegen ons zijn? Die komt uit de brief van de apostel Paulus aan de christenen van Rome (8,31). Hoe versterkt de tekst het imago van mijn vader? Zo'n beeltenis hang ik later in de bibliotheek van mijn paleis in Mechelen. Die koele blik van hem! Zó volgt hij de huwelijksmarkt voor mij en mijn broer Filips. Hierover dadelijk meer 3. Van mijn mama kan ik me nauwelijks iets herinneren. Ze sterft als ik goed 2 jaar ben. Portretten maken haar voor mij en mijn vader innig aanwezig. Maximiliaan laat die tot vele jaren na haar dood in 1482 schilderen; deze versie dateert van ca Op die manier uit hij natuurlijk zijn liefde voor zijn vrouw; maar ook vanuit dynastiek standpunt zijn die beelden interessant (dynastie: regerende familie, vorstenhuis). Kan je verduidelijken wat ik bedoel? Tip: gebruik de stamboom van het Bourgondisch-Habsburgs huis. (2 of 25) :02:44

3 4. Na de dood van mijn mama vorig jaar, ben ik liefdevol door mijn stiefoma in haar residentie in Mechelen opgenomen. De peuter die je ziet, vertrekt dra op huwelijksreis! Het gaat richting Frankrijk, want ik ben uitgehuwelijkt aan kroonprins Karel; die is 13. Zijn en mijn vader zijn vijanden - inzet is het hertogdom Bourgondië-, maar ze hebben recent vrede gesloten. En hiervan ben ik het slachtoffertje! Hoe oud ik precies ben als de schilder me portretteert, kan je in de inscriptie bovenaan vinden. Waarom is dit portretje half april 1483 in Vlaanderen gemaakt? Ik zie er stevig en gezond uit, niet? Waarom is dit van belang? Op weg naar het kasteel van mijn prins, word ik zelfs naakt onderzocht! Wat een toekomstige koningin al niet moet verduren Stiefoma heeft me mooi uitgedost! Zij heet ook Margareta. Wat kan dan in haar en mijn opsmuk niet ontbreken? Margareta van Oostenrijk, 1483, Versailles 5. Wie heb ik meegenomen? De papegaai van mijn mama. Die zal nog heel wat lief en leed met me delen Had jij op je 3 al een eigen diertje/vogeltje? (3 of 25) :02:44

4 6. In het slot van Amboise aan de Loire ontmoet ik hem dan eindelijk, Karel! De wens van mijn vader, Margareta koningin van Frankrijk, wordt al snel werkelijkheid; korte tijd na ons huwelijk, sterft mijn schoonpapa. Mijn man is nu koning Karel VIII; omdat hij zo jong is, wordt zijn zus regentes. Ik met mijn 3 jaar word la petite royne! Mijn min mag bij me blijven en ik krijg een gouvernante om me op te voeden. Weet je wat een min is? Portret Karel VIII van Frankrijk 7. Ik heb zelf ook een versie van mijn eerste portret. Het is in een tweeluik opgenomen: rechts ik, links mijn broertje. Later hang ik dit diptiek in mijn residentie in Mechelen. Aan het begin van de 16de eeuw ben ik een van de weinige personen die op een portret zichzelf als kind kan zien. Wanneer en hoe verandert dat? In jouw fotoalbum zitten vast wel plaatjes van toen jij 3 was! Weet je hoeveel? Filips de Schone (4 of 25) :02:44

5 8. Mijn eerste portret is dus om politieke redenen, in een context van huwelijksonderhandelingen ontstaan. Je zou kunnen stellen dat wat aan het einde van de 15de eeuw gebeurt, nu nog geldt: huwelijksbureau's stellen in fraaie catalogi potentiële partners voor, maar dan wel volwassenen! Er is natuurlijk ook het emotionele aspect van zo'n portret, de herinnering. In de bibliotheek van mijn paleis in Mechelen hang ik later tal van portretten van mijn jonge neefjes en nichtjes. Hoe het officiële en ontroerende samengaan, zie je in dit drieluik. 9. Voorgesteld zijn Karel -de latere keizer- in het midden, en twee van zijn zusjes. Het gaat om dynastieke portretten voor de huwelijksmarkt. Waaraan merk je dat? Kan je de leeftijd van die kinderen schatten? Klopt het met wat je op de lijst leest? Waarom is het wapenschild van de meisjes slechts voor de helft ingevuld, nl. met het Habsburgs- Bourgondisch wapen? Eén element op de triptiek is alvast informeel, ontroerend zelfs. Wat bedoel ik? Een peuter nog, en al Madame in de huwelijkscarrousel! Meester van het Sint-Jorisgild, Eleonora, Karel en Isabella Na de dood in 1506 van hun papa, mijn broer dus, voed ik deze kleintjes in Mechelen op. Ik stap dan in een nieuwe rol, die van pleegmoeder. Vooral mijn nichtjes bereid ik voor op wat ik en vele andere prinsessen meemaken: vanaf de wieg ingeschakeld in het Europese machtsspel. Maar zover zijn we nú nog niet. Keren we terug naar Margareta, het koninginnetje van Frankrijk! 10. Ik ben geen kind meer! Aan het Franse hof in Amboise ben ik opengebloeid tot een jonge dame van 11 met een verfijnde opvoeding: mijn kennis van het Frans is prima, ik heb Latijn geleerd, tekenen, schilderen, borduren, zingen en musiceren en de typische hofdansen. Mijn koninklijke echtgenoot houdt dolveel van me: hij laat een officieel portret van mij schilderen en geeft me schitterende cadeau's. Flatterend, ik in mijn jurk van rood fluweel! Een detail aan de uitsnijding spreekt van onze verbondenheid als bruidspaar. Kijk goed! En (5 of 25) :02:44

6 vergeet niet dat de naam van mijn man in het Frans met een C begint. Jean HEY, Margareta van Oostenrijk, Zie je wat ik bedoel? Voor het schitterende juweel om mijn hals moet je geen speurdersogen hebben. Alhoewel Welke sierlijke vormen/details zie je? Welke edele materialen? Het is een bruidsgeschenk van mijn jonge man. Waarom kan je dat stellen? (6 of 25) :02:44

7 12. Tussen de vingers hou ik een gebedssnoer; het wijst op mijn vroomheid, maar ook op? Je vindt me misschien wel ernstig kijken voor een 11-jarige Jij staat waarschijnlijk lachend op foto's! Voor een prinses van mijn rang behoort die gelaatsuitdrukking tot de code. Ik geef je enkele opvoedingsprincipes aan het Franse hof mee: ' Gedraag u altijd eerzaam, wees koel en zelfverzekerd, vermijd een vranke blik en luide woorden, wees standvastig en beslist, kortom, neem nooit een slappe houding aan. [ ] Het past dat mannen en vrouwen mooi recht lopen en het hoofd hoog houden en zich in alles rustig, welopgevoed en zelfverzekerd betonen. [ ] Hoed u voor een treurige, droeve uitdrukking ' De schilder en ikzelf kennen onze lessen! (7 of 25) :02:44

8 Maar aan het einde van 1491, heb ik redenen genoeg om te huilen 13. Hoe het lot toeslaat, zie je op deze miniatuur. Wie zijn de figuren? Wat gebeurt er precies in de scène? Karel kiest een andere bruid, een interessantere partij voor hemzelf en zijn land. Ik word verstoten. Ons huwelijk ontbinden, is niet moeilijk: het is fysiek niet voltrokken. Kan je je in mijn gevoelens inleven? Bij mijn afwijzing en mijn vernederende vertrek schrijft de Franse hofdichter aangrijpende verzen, onder andere Tous les regretz. De tekst is op muziek gezet. M. Riccio, Changement de fortune, Tous les regretz Quonques* furent au monde Venez a moy quelque part que je soye Prenes* mon coeur en sa douleur profonde Et le fendes* que madame le voye * ooit * gebiedende wijs, mv * idem (8 of 25) :02:44

9 Probeer je een gevoelige vertaling te maken? Nu beluisteren we het chanson. In mijn liedboeken zijn tal van regretz-chansons opgenomen die naar mijn vele tegenslagen verwijzen. Wil je meer hierover weten, kies dan het thema muziek. Voort gaat mijn leven. Wat staat me dra te wachten, denk je? Na nog heel wat moeilijkheden, verlaat ik Frankrijk. Stiefoma vangt me in Mechelen op. 14. Ja, je hebt mijn nieuwe levensfase goed ingeschat! Alweer huwelijksonderhandelingen, dus opnieuw reclame voor het Habsburgs-Bourgondisch huis en zijn huwbare kinderen. Wie is de nieuwe kandidaat? De Spaanse kroonprins Juan, hij is 2 jaar ouder dan ik en de enige zoon van de Katholieke Koningen! Zó beslist het mijn vader Maximiliaan. Heb je enig idee waarom mijn broer Filips op de andere helft van het tweeluik staat? Broer en zus huwen met zus en broer! Spanje, waar ik misschien koningin word, beleeft in die jaren belangwekkende gebeurtenissen. Er is de versterking van de koninklijke macht, samengaand met de godsdienstige eenheid van het land, wat de herovering of reconquista van Zuid-Spanje op de Moren met zich brengt en de verdrijving van de laatste joodse gemeenschappen (1492). En in hetzelfde jaar, de ontdekking van de Nieuwe Wereld door Columbus! (Meer hierover in het thema Nieuwe Wereld.) 17 ben ik als ik Mechelen verlaat en naar mijn nieuwe land reis. Mijn papegaai neem ik opnieuw mee, brengt hij me nu meer geluk dan aan het Franse hof? In Burgos trouwen Don Juan en ik. Een huwelijksportret heb ik niet. Maar een verwijzing naar onze bruiloft kan wel in een bijbelse scène zijn opgenomen. Aan welke bruiloft denk je dan? (9 of 25) :02:44

10 Anon., Diptiek Filips de Schone & Margareta van Oostenrijk, Hoe herken je me in de scène? Zes maanden zijn we heel gelukkig. Begin oktober 1497 overlijdt Juan aan een koortsaanval, ik blijf zwanger achter In december baar ik een meisje, dat al snel sterft O Fortuna! Spanje treurt, ik ben één en al droefenis en pijn Een balans van mijn jonge leven? Geliefde, echtgenote en verstoten geen koningin meer. Geliefde, echtgenote, weduwe, kinderloos geen koninginnenkroon. In het najaar van 1499 keer ik naar de Nederlanden terug. Dra draait de huwelijkscarrousel opnieuw voor mij! (10 of 25) :02:44

11 Juan de Flandes, Bruiloft van Kanaän 16. Waar en bij wie kom ik deze keer terecht? Mijn vader en mijn broer kiezen Philibert, hertog van Savoye. Herinner je je uit de inleiding het waarom van die keuze? Ik verlaat voor de derde keer mijn geboortegrond en wie neem ik mee? Ja, alweer mijn papegaai! Het huwelijk vindt plaats eind We kunnen het uitstekend met elkaar vinden.vermits Philibert weinig interesse voor politiek heeft, laat hij de staatszaken aan mij over. Dat ligt me prima! Mijn hofhistoriograaf noemt mij 'de eerste minister van mijn man'. Het traditionele rollenpatroon zet ik dus op de helling! Conrat Meit, Portretbuste Philibert II van Savoye 17. Hier zie je mij in die periode. Mijn huwelijkswapen, boven de schouwlijst, verenigt het wapen van Savoye met dat van Oostenrijk, Bourgondië en Vlaanderen. In deze prachtige slaapkamer richt ik me, geknield en biddend, tot de tronende Madonna met Kind, op het rechterluik. De Mariaverering is zeer belangrijk voor mij. Wat zijn in mijn devotie blijkbaar belangrijke aspecten? Maar er is meer! Een vorstin in vol ornaat, biddend voorgesteld in een devotiediptiek, is in deze periode eerder uitzonderlijk. Dat is normaal mannen voorbehouden. Het diptiek zegt dus ook iets over mijn politieke rol in Savoye. Verklaar dit nader. Diptiek met Margareta van Oostenrijk in verering voor Maria met het Kind (11 of 25) :02:44

12 18. Brutaal slaat het noodlot weer toe. Na nog geen 3 jaar huwelijk, word ik in 1504 voor de tweede maal weduwe. Wat er met Philibert gebeurt, kan je volgen op de miniatuur. Rechts zie je hoe hij afscheid van me neemt; hij vertrekt op jacht. 19. Bekijk nu de scène links op de achtergrond. Hou er rekening mee dat er hitte heerst en dat het water ijskoud is. Reconstrueer het gebeuren. (12 of 25) :02:44

13 (13 of 25) :02:44

14 20. Rillend en koortsig wordt mijn man thuisgebracht. Maar geen remedie baat. Ik stort in elkaar en hul mij in een diepe rouw, wat ook mijn kledij bepaalt. Fortune infortune fortune/. Kan je me begrijpen als ik nu voor dit devies kies? Met zijn woordspeling is de tekst niet zo eenvoudig naar het Nederlands te vertalen. Hier enkele voorbeelden: Fortuin overstelpt onfortuinlijk; Fortuin overstelpt haar met tegenspoed; Een leven rijk aan noodlottig fortuin. Welke vertaling vind je het meest geslaagd? Waarom? Maar je kan mijn devies ook zó lezen: Fortune infortune fort une. Dan ben ik de fort une, een sterke vrouw die het grillige lot het hoofd biedt. 21. Het bestuur van het hertogdom Savoye geef ik uit handen, ik heb immers geen kind en ben ook niet zwanger van Philibert. Maar ik moet wel mijn inkomsten als weduwe veiligstellen. Terwijl ik dat behartig, verongelukt mijn papegaai: één van mijn honden eet hem op. Mijn gezel van zovele jaren wordt de ik-figuur in de Brief van de groene minnaar, geschreven door mijn hofdichter. De papegaai is zo triest en eenzaam wegens mijn verdriet en afwezigheid, dat hij zélf in de muil van een hond vliegt. 'Mijn gezel van zovele jaren ': weet je nog waarom ik dit zeg? Kan je als papegaai/groene minnaar een paar gevoelige zinnen in een liefdes- en tegelijk afscheidsbrief aan mij schrijven? Tip: de papegaai is ook een jaloerse minnaar! Gevoeligheid en tact zijn zeker geen troeven van de machthebbers. Nog maar net weduwe, zit ik opnieuw in de prinsessenhandel. (14 of 25) :02:44

15 22. Wie hebben we hier? Hendrik, Hendrik VII van Engeland! Mijn vader en hij onderhandelen flink wat over ons huwelijk. Hij is 50, ik 25! Het huwelijk gaat niet door. Ik beslis weduwe te blijven. Alleen zó kan ik als adellijke dame zelfstandig zijn en nog een politieke rol vervullen. Een nieuw verlies treft me: de dood van mijn broer Filips. Zijn zoon Karel is pas 7, vandaar dat mijn vader Maximiliaan me als landvoogdes van de Nederlanden aanstelt. Zoals je weet, in bestuurszaken ben ik ervaren! Daarbij komt ook de opvoeding van 4 van de keizerlijke kleinkinderen. 3 van hen ken je al, je zag hun portretten voor de huwelijksmarkt. Ik reis naar Mechelen, dat wordt mijn residentiestad. Michel Sittow (?), Hendrik VII 23. Mijn Blijde Intrede Mechelen vindt plaats in de zomer van Van mijn inhuldiging kan ik je geen beelden tonen, maar wel van die van mijn neef in Brugge in Conrat Meit, Portretbuste Margareta van Oostenrijk; (15 of 25) :02:44

16 24. Meerderjarig verklaard -hij is nog geen 15- neemt Karel zélf het bestuur van de Nederlanden op zich, wat het einde van mijn regentschap betekent. Ik ben in bepaalde beslissingen eigengereid, wat niet bij eenieder in de smaak valt Wie is Karel in het beeld? Waar vind je mij in de hele feestelijkheid? Merk je iets bijzonders aan mijn kledij? Ik toon je nu al een officieel portret van mij als weduwe; zo dadelijk meer hierover. Blijde Inkomst Karel in Brugge, Omdat Karel vrij snel koning van Spanje wordt, kan ik opnieuw landvoogdes in de Nederlanden zijn, van 1517 tot Mijn bevoegdheden zijn beperkter dan voordien, wat me niet zint. Na heus aandringen bij mijn neef Karel, krijg ik volledige regeringsvolmachten. Daarbij hoort een officieel imago! Politieke figuren zijn normaal mannen, in officiële portretten voorgesteld in wapenrusting en met een zwaard. Kijk maar naar mijn neef Karel. Bernard van Orley & atelier, Portret Margareta van Oostenrijk als weduwe 26. Dus ik moet me een eigen look geven: niet die van een huwbare dochter of van een echtgenote op de achtergrond, maar iets nieuws! Imagebuilding! Koorboek MvO, ca. 1515; (16 of 25) :02:44

17 Jan van Battel, Karel van Habsburg als koning van Spanje 27. Bekijk je eerst mijn jurk? Die ken je al! Vanwaar? Maar een belangrijk detail is toegevoegd, nl.? Mijn blonde haren zijn nog even onder de transparante sluier te zien; erboven draag ik een witte kap. Mijn beeld is dat van een weduwe, maar tegelijk van een vorstin. Zie je het goudbrokaat om de pols? Bernard van Orley & atelier, Portret Margareta van Oostenrijk als weduwe (17 of 25) :02:44

18 28. De mouwen kunnen ook nog met een ander koninklijk materiaal worden opgesmukt, nl.? Bernard van Orley & atelier, Portret Margareta van Oostenrijk als weduwe 29. In dit medaillon presenteer ik mezelf nog uitdrukkelijker: ik onderstreep mijn dubbele keizerlijke verwantschap. Kan je het opschrift lezen? En vertalen? Noteer: cesa(r)um: van keizers / amita betekent tante. Dochter van dat weet je! Tante van : mijn neef Karel wordt in 1519 tot keizer en opvolger van zijn grootvader verkozen. Zie je ook mijn margrietje? Waar? Conrad Meit, medaillon met portret Margareta van Oostenrijk als weduwe (18 of 25) :02:44

19 30. Ik ben ook een vrome vrouw. Hoe merk je dat? Waarom is dit -strategisch gezien- een beeld van mij dat prima werkt? Vink aan wat past: 1 Ik ben nog vrij jong en niet onaantrekkelijk. Toch beweeg ik me niet langer op de huwelijksmarkt, wat een zeer belangrijk wapen is om mijn gezag over de Nederlanden te handhaven. 2 Ik straal rust en vertrouwen uit, ik wijd me volledig aan mijn familie en dien de belangen van mijn neef Karel en de Habsburgse dynastie. 3 Mijn rouw en vroomheid betuigen eer aan mijn 2 overleden echtgenoten, aan mijn overleden broer, aan mijn zo vroeg gestorven mama en aan mijn papa de keizer die in 1519 overlijdt. Mijn hofschilder maakt minstens 10 exemplaren van dit type portret. Wat doe ik ermee, denk je? Bernard van Orley & atelier, Portret Margareta van Oostenrijk als weduwe 31. In dit overzicht van de afstamming (of genealogie) van Karel v zie je mijn officieel beeld in combinatie met mijn devies. Wat betekent het samengaan van beide? Merk je ook mijn naambloem op? Jean Franco, Genealogie van Karel v, , fol (19 of 25) :02:44

20 32. In dit werk toont mijn hofschilder de traditionele figuren die tot de scène van de Kruisiging behoren: Christus, Maria, Johannes; daarbij God de Vader en de Heilige Geest. En nog twee dames in de wolkenpartijen. Herken je me in één van beiden? Waar en waaraan? Bernard van Orley, Kruisiging, ca Ik verpersoonlijk hier de caritas/ naastenliefde. Samen met de barmhartigheid en de gerechtigheid inspireert die christelijke deugd mijn beleid. Ik ben als een goede en strenge moeder van het land, zoals ik ook pleegmoeder van mijn neefjes ben geweest. Mijn dubbele moederrol wordt op het schilderij nog op een bijzondere manier versterkt. Hoe? Zo'n portret wordt allegorisch genoemd: een begrip wordt als persoon met attributen voorgesteld. Met mijn beeld van weduwe ben je nu vertrouwd. Maar ik vraag mijn hofbeeldhouwer in Mechelen ook een ander portrettype te ontwikkelen. (20 of 25) :02:44

21 Bernard van Orley, Kruisiging, ca Je denkt waarschijnlijk dat we in de tijd terugkeren, naar Savoye. Toch niet. Mijn beeld als vorstelijke gemalin van Philibert is lange tijd na zijn dood ontstaan. Vergelijk mijn gezicht met dat in de weduweportretten. En ook mijn kledij. In de bibliotheek van mijn paleis presenteer ik zo'n bustenpaar van groot formaat en uit marmer; daarbij ook de complete wapenrusting van Philibert. Elders hangen ook geschilderde portretten van hem. Waarom vind ik mijn imago van trouwe levensgezellin van mijn laatste man zeer belangrijk? Tip: herinner je wat de naam van mijn residentie is. (21 of 25) :02:44

22 Conrat Meit, Portretbusten van Philibert II van Savoye en Margareta van Oostenrijk, Londen; 35. Herhaaldelijk wordt mijn wijs beleid in de Nederlanden geprezen. Ook in deze genealogie wordt gezegd dat ik wijs en omzichtig regeer. Wijs regeren betekent onder andere de Nederlanden uit het krijgsgewoel houden! Wat niet altijd evident is! Er zijn de oude strijd tussen Habsburg en het Franse koningshuis Valois, de intriges om de keizerskroon in 1519 en het onevenwicht dat in Europa ontstaat als één en dezelfde man, mijn neef Karel, over zo'n groot territorium heerst. Jean Franco, Genealogie van Karel V, (22 of 25) :02:44

23 36. Een beroemd militair treffen tussen de Franse koning Frans I en Karel V is de slag bij Pavia, Noord- Italië (zie kaart). klik op de foto om ze te vergroten. 37. De tegenover elkaar opgestelde troepen zijn duidelijk te herkennen aan hun banieren. De koning van Frankrijk is de figuur in zijn gouden wapenrusting en met zijn schimmel waarover een met leliën (lys) versierd dekkleed is gespreid. Bekijk nu goed de voorgrond. Wat is duidelijk de afloop van de veldslag? Zijn overwinning levert Karel tijdelijk het overwicht in Noord-Italië op. In de vrede tussen Habsburg en Valois speel ik samen met de moeder van Frans I een zeer belangrijke rol. Zijn vrouwen beter geplaatst om vrede tot stand te brengen dan mannen? De slag bij Pavia, ca Voor Karel V, mijn neef, ligt de weg nu open naar een keizerskroning door de paus. Die heeft plaats in Bologna, Zo wordt het illustere voorbeeld van Karel de Grote in 800 gevolgd! (23 of 25) :02:44

24 Triomftocht Karel V na zijn kroning tot keizer, In december overlijd ik Mijn hart wordt bijgezet in de tombe van mijn mama in de hoofdkerk van Brugge, mijn lichaam in het prachtige baldakijngraf in mijn grafkerk in Brou (Fr.). Mijn officiële beeltenis is die van vorstelijke gemalin van Philibert II van Savoye. Lees je op mijn praalgraf een laatste maal mijn devies? Fortune infortune fort une. Heb een mooi leven! Vaarwel Lodewijk van Boghem en Conrad Meit, Baldakijngraf Margareta van Oostenrijk, Brou (24 of 25) :02:44

25 Conrad Meit, Margareta van Oostenrijk, Brou 2005 Pienternet - Credits - Production by Ajouta (25 of 25) :02:44

OPDRACHTEN >>>>> VAN PRINSESJE TOT LANDVOOGDES>>>>> OPDRACHT

OPDRACHTEN >>>>> VAN PRINSESJE TOT LANDVOOGDES>>>>> OPDRACHT Het onderdeel Van prinsesje tot landvoogdes is gebaseerd op het onderzoek van Annemie Swaelens en werd voor deze toepassing geredigeerd door Odette Peterink. De uitgebreide les vind je in de rubriek 'Modules'.

Nadere informatie

Mijn paleis is gelegen tussen de Keizerstraat, de Korte Maagdenstraat en de Voochtstraat. Waarom denk jij dat ik mijn paleis Hof van Savoyen noem?

Mijn paleis is gelegen tussen de Keizerstraat, de Korte Maagdenstraat en de Voochtstraat. Waarom denk jij dat ik mijn paleis Hof van Savoyen noem? Het onderdeel Paleis is gebaseerd op het onderzoek van Annemie Swaelens en werd voor deze toepassing geredigeerd door Odette Peterink. De uitgebreide les vind je in de rubriek 'Modules'. OPDRACHTEN >>>>>

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Willem van Oranje. Over Willem. Info. Bekenden van Willem. Willem van Oranje. Tijdlijn Info Foto s. wsw. Dillenburg. Willem van Oranje Lente, 1545

Willem van Oranje. Over Willem. Info. Bekenden van Willem. Willem van Oranje. Tijdlijn Info Foto s. wsw. Dillenburg. Willem van Oranje Lente, 1545 Over Willem Willem krijgt op 11-jarige leeftijd door het overlijden van een neef een grote erfenis. Daar hoort ook bij dat hij verhuist van zijn ouders in de naar de grote stad. Daar wordt hij opgevoed

Nadere informatie

Maria van Bourgondië: Brussel, 13 februari 1457 Wijnendale, 27 maart 1482

Maria van Bourgondië: Brussel, 13 februari 1457 Wijnendale, 27 maart 1482 Maria van Bourgondië: Brussel, 13 februari 1457 Wijnendale, 27 maart 1482 Zij was hertogin van Bourgondië, Brabant, Limburg, Luxemburg en Gelre, gravin van Vlaanderen, Artesië, Holland, Zeeland, Henegouwen,

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

Keizer Leopold I: Wenen, 9 juni aldaar, 5 mei 1705

Keizer Leopold I: Wenen, 9 juni aldaar, 5 mei 1705 Keizer Leopold I: Wenen, 9 juni 1640 - aldaar, 5 mei 1705 Leopold I (Leopold Ignatius Joseph Balthasar Felician; Hongaars: I. Lipót), was bijna een halve eeuw heerser als Rooms-Duitse keizer, koning van

Nadere informatie

Lodewijk XV van Frankrijk: Versailles, 15 februari 1710 aldaar overleden op 10 mei 1774

Lodewijk XV van Frankrijk: Versailles, 15 februari 1710 aldaar overleden op 10 mei 1774 Lodewijk XV van Frankrijk: Versailles, 15 februari 1710 aldaar overleden op 10 mei 1774 Lodewijk XV regeerde als koning van Frankrijk en van Navarra van 1 september 1715 tot zijn dood. Hij besteeg de troon

Nadere informatie

Maria, de moeder van Jezus

Maria, de moeder van Jezus Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt

Nadere informatie

Albrecht van Oostenrijk: (Wiener Neustadt, 15 november 1559 Brussel, 13 juli 1621

Albrecht van Oostenrijk: (Wiener Neustadt, 15 november 1559 Brussel, 13 juli 1621 Albrecht en Isabella Heersers van de Nederlanden Periode: 1598 1621 Voorganger: Filips II Opvolger: Filips IV Albrecht van Oostenrijk: (Wiener Neustadt, 15 november 1559 Brussel, 13 juli 1621 Ook Albert

Nadere informatie

Bij het gekozen thema: Het verlangen van God heb ik mij in de afgelopen dagen afgevraagd wat is mijn verlangen naar God?

Bij het gekozen thema: Het verlangen van God heb ik mij in de afgelopen dagen afgevraagd wat is mijn verlangen naar God? Geliefde mannen, Nog een poosje en dan wordt de mannenconferentie van 2015 gehouden. Bij het gekozen thema: Het verlangen van God heb ik mij in de afgelopen dagen afgevraagd wat is mijn verlangen naar

Nadere informatie

Het begin van staatsvorming en centralisatie. Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats?

Het begin van staatsvorming en centralisatie. Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats? Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats? Voorbeeld 1: Engeland De bezittingen van de Engelse koning Hendrik II in Frankrijk rond 1180 zijn

Nadere informatie

Ik draagt een onderjurk van zeer fijn linnen. Hoe zie je dat? Zoom eens in op de stof van mijn jurk. Welke details zie je? Welke juwelen herken je?

Ik draagt een onderjurk van zeer fijn linnen. Hoe zie je dat? Zoom eens in op de stof van mijn jurk. Welke details zie je? Welke juwelen herken je? Het onderdeel De kleren maken de man en de vrouw werd geschreven door Kris Vermeulen. OPDRACHTEN >>>>> DE KLEREN MAKEN DE MAN... EN DE VROUW>>>>> OPDRACHT Ik draag natuurlijk niet wat ik wil. Ik kleed

Nadere informatie

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom

Nadere informatie

Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn?

Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn? Voor 16 jaar en ouder! Zondag 24 Zondag 24 gaat over de goede werken. Zondag 24 vraag en antwoord 62, 63 en 64. Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk

Nadere informatie

Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander.

Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. HHKalender DEF_2 ct.indd 1 Romantiek in een liefdesbrief 01-06-15 21:37 ROMANTIEK in een liefdesbrief Schrijf een liefdesbrief aan je geliefde. Verwerk

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Maxima Inleiding Ik hou mijn werkstuk over Máxima, omdat je erg vaak iets over Máxima hoort en ik dacht dat je daar veel informatie van hebt. Maar ik weet ook nog niet echt de rol van Máxima en ik hoop

Nadere informatie

Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap

Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap 11 juli Vakantieoefeningen Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap Bijbelhoekje: het verhaal van de verloren zoon. Deel 5. Lees het verhaal, dan kun je de vraagjes oplossen. Er wordt

Nadere informatie

Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal

Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal De mensen van voorbij Zij worden niet vergeten De mensen

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

verwerkingsopdrachten Willem-Alexander

verwerkingsopdrachten Willem-Alexander verwerkingsopdrachten Willem-Alexander Van kind tot koning Vragen bij Stamboom van het Koninklijk huis (bladzijde 6 en 7) 1 Als je goed kijkt, zie een schild met het wapen van Nederland. Op het schild

Nadere informatie

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

HC zd. 6 nr. 32. dia 1

HC zd. 6 nr. 32. dia 1 HC zd. 6 nr. 32 wie Jezus wil kennen moet de verhalen over hem lezen beschreven door Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes terecht worden ze evangelisten genoemd ze beschrijven het evangelie ze vertellen

Nadere informatie

HEMELS HUWELIJK KALENDER 52 X WIJ TIJD VOOR ELKAAR. Willem en Marian de Vink

HEMELS HUWELIJK KALENDER 52 X WIJ TIJD VOOR ELKAAR. Willem en Marian de Vink HEMELS HUWELIJK KALENDER 52 X WIJ SAMEN TIJD VOOR ELKAAR Willem en Marian de Vink Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. Romantiek in een liefdesbrief ROMANTIEK in een liefdesbrief Schrijf

Nadere informatie

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst

Nadere informatie

2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen

2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen Liturgie Emmen, 13 september 2015 (buitendienst) Thema: samen onderweg (startzondag) 1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Sela: breng

Nadere informatie

Liturgie voor de scholendienst 2015

Liturgie voor de scholendienst 2015 Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking

Nadere informatie

Geef. nooit op! Gods beloften voor jou MIRANDA TOLLENAAR

Geef. nooit op! Gods beloften voor jou MIRANDA TOLLENAAR Geef Gods beloften voor jou nooit op! MIRANDA TOLLENAAR Geef nooit op! Tollenaar, Miranda ISBN 978-90-6353-630-5 NUR 713 Boekverzorging: Studio Vrolijk, Margreet Kattouw De bijbelteksten in deze uitgave

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31 1 januari OOGGETUIGE Johannes 20:30-31 Een nieuw jaar ligt voor ons. Wat er gaat komen, weten we niet. Al heb je waarschijnlijk mooie plannen gemaakt. Misschien heb je goede voornemens. Om elke dag uit

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Want God zal hen troosten.

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Want God zal hen troosten. Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Wat is dat voor uitspraak op een dag als vandaag? We herdenken vandaag onze geliefde doden. Mensen

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn lezingen die er niet om liegen, vandaag. Mozes, die het volk de wet voorhoudt, als een keus tussen leven en dood. En Jezus lijkt er nog een

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal

Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal Op Toon Hoogte 182 Door Uw genade Vader Door Uw genade, Vader, mogen wij hier binnengaan. Niet door rechtvaardige

Nadere informatie

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten De gelijkenis van de twee zonen Lees : Mattheüs 21:28-32 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel

Nadere informatie

Jouw reis door de Bijbel. Uitgeverij Jes! Zoetermeer

Jouw reis door de Bijbel. Uitgeverij Jes! Zoetermeer Nieske Selles-ten Brinke Jouw reis door de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Onder de naam Jes! Junior verschijnen boeken voor kinderen tot twaalf jaar. Jes! Junior is een imprint

Nadere informatie

HC zd. 22 nr. 32. dia 1

HC zd. 22 nr. 32. dia 1 HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste

Nadere informatie

Misschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk?

Misschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk? 25 december 2015 1 e Kerstdag Sixtuskerk te Sexbierum Ds. A.J. (Anneke) Wouda Teksten: Hebr. 1:1-6 en Lucas 2: 15-21 Geliefden van God, gemeente van Christus, Kerstochtend 2015 U zit midden in een kerstviering,

Nadere informatie

DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS

DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Bijbel voor Kinderen presenteert DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible for

Nadere informatie

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen

Nadere informatie

levend en dood tegelijk

levend en dood tegelijk levend en dood tegelijk levend en dood tegelijk lezing over NAH in een gezin 9 april 2015 Carina van Welzenis alias Karin van Leeuwen 28 december 2004 rtl nieuws Twee bomen geraakt Een enorme klap, daarna

Nadere informatie

Jezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink

Jezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Jezus en jij Tekst: Willem de Vink Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Vooraf Jezus en jij Minidagboek Vink, Willem de ISBN 978-90-8601-101-8 NUR 248, 707 Boekverzorging: Marian

Nadere informatie

Kinderliedboekje Inhoudsopgave

Kinderliedboekje Inhoudsopgave Kinderliedboekje Inhoudsopgave Jezus is de goede herder...2 Hoor de vogels zingen weer...2 Dank U voor deze nieuwe morgen...3 Jezus is geboren...4 Zit je deur nog op slot...4 Dank U voor uw liefde Heer...4

Nadere informatie

De Bijbel open 2013 25 (29-06)

De Bijbel open 2013 25 (29-06) 1 De Bijbel open 2013 25 (29-06) Vandaag bespreken we een vraag die ik kreeg over 1 Koningen 2. Daarin gaat het over de geschiedenis van Adonia, een oudere broer van Salomo, die zojuist koning was geworden.

Nadere informatie

Opwekking 346: Opwekking 167:

Opwekking 346: Opwekking 167: Opwekking 346: Maak ons tot een stralend licht een stralend licht Tot de wereld ziet wie haar het leven geeft. Laat het schijnen door ons heen. Maak ons tot een woord van hoop een levend woord dat U verlossing

Nadere informatie

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is

Nadere informatie

Stelling Wanneer een man met een ander geloof, of zonder geloof, in de synagoge komt, moet ook hij een keppeltje opzetten.

Stelling Wanneer een man met een ander geloof, of zonder geloof, in de synagoge komt, moet ook hij een keppeltje opzetten. Opdracht Bespreek met je klas deze stellingen. Dit kan met alle leerlingen tegelijkertijd of jullie kunnen in groepjes antwoord geven, deze opschrijven en ze kort presenteren voor de klas. Bedenk in ieder

Nadere informatie

MODULE #7 CORE PURPOSE

MODULE #7 CORE PURPOSE MODULE #7 CORE PURPOSE Welkom bij het 90 dagen mindset coachings programma. Dit programma heeft de potentie om jouw leven compleet te veranderen de komende 90 dagen. Daarin is het belangrijk dat je de

Nadere informatie

Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou.

Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Voor jou! 9 Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Het boek gaat over geloven. Het gaat over jouw geloof! Lees en bekijk alles goed. Je

Nadere informatie

Liederen voor zondag 5 oktober 2014

Liederen voor zondag 5 oktober 2014 Liederen voor zondag 5 oktober 204 Lied 224 God wijst mij een weg als ik zelf geen uitkomst zie. Langs wegen die geen mens bedenkt maakt Hij mij zijn wil bekend. Hij geeft elke dag nieuwe liefde, nieuwe

Nadere informatie

Gaston van Orléans: Fontainebleau, 25 april 1608 Blois, 2 februari 1660

Gaston van Orléans: Fontainebleau, 25 april 1608 Blois, 2 februari 1660 Gaston van Orléans: Fontainebleau, 25 april 1608 Blois, 2 februari 1660 Gaston Jean Baptiste van Frankrijk, hertog van Orléans, prins van Frankrijk. Hij werd geboren als het vijfde kind en derde zoon van

Nadere informatie

Voortaan haal ik, zodra ik wilde wingerd zie, de plant gelijk uit de heg. Wat opvalt is, dat hij steeds weer terugkomt: op blijven letten dus!

Voortaan haal ik, zodra ik wilde wingerd zie, de plant gelijk uit de heg. Wat opvalt is, dat hij steeds weer terugkomt: op blijven letten dus! Liefde Je kunt je soms lelijk vergissen! Het lijkt heel wat, maar als je beter kijkt of de gevolgen ziet, dan is het toch ineens heel anders! Je zou s zomers mijn heg moeten zien. Niets bijzonders, hoor!

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 9. 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42

Inhoud. Woord vooraf 9. 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42 Inhoud Woord vooraf 9 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42 2. Papa, ik ben bang dat jij ook dood gaat 44 Overdenking over 1 Korintiërs 15: 35-49 78 3. Ik ben mijzelf niet meer

Nadere informatie

LIEFDE. En als je door de bogen kijkt, zie je op de achtergrond ook iets gebeuren. Wat wordt er op de achtergrond gedaan?

LIEFDE. En als je door de bogen kijkt, zie je op de achtergrond ook iets gebeuren. Wat wordt er op de achtergrond gedaan? LIEFDE Soms lijkt het wel of het hele leven om de liefde draait. Het begint al als je kind bent met de liefde voor je moeder en vader. En iedereen herinnert zich zijn eerste verliefdheid nog wel; op de

Nadere informatie

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4). BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DISCIPLE MENTOR

Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DISCIPLE MENTOR Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DEEL 4 DISCIPLE MENTOR In Gen 1, 2 en 3 lezen we direct hoe God denkt over de mens. Hij laat zien wie we zijn, waar we voor gemaakt zijn en wat onze bestemming in het

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn wonderlijke verhalen, de verhalen rond de geboorte van Jezus: Maria, die zwanger is door de heilige Geest, Jozef, die in een droom een engel

Nadere informatie

Medley 5: Liefde is over medley

Medley 5: Liefde is over medley Medley 5: Liefde is over medley Waarom krijg ik geen gehoor John Lamers Waarom krijg ik geen gehoor Als ik je bel Jij bent maar in gesprek Ik kreeg de kous op mijn kop Daarom bel ik op Ik wil je spreken

Nadere informatie

Lodewijk XVIII van Frankrijk: Kasteel van Versailles, 17 november 1755 Parijs, 16 september 1824

Lodewijk XVIII van Frankrijk: Kasteel van Versailles, 17 november 1755 Parijs, 16 september 1824 Lodewijk XVIII van Frankrijk: Kasteel van Versailles, 17 november 1755 Parijs, 16 september 1824 Kasteel van Versailles Koning van Frankrijk Co-vorst van Andorra Periode : 1814-1824 Voorganger: Napoleon

Nadere informatie

In gesprek met God. In gesprek met God. In gesprek met God. m n. Marlies Medema & Agnes Huizenga

In gesprek met God. In gesprek met God. In gesprek met God. m n. Marlies Medema & Agnes Huizenga Voelt bidden voor jou soms als het doen van een lange reeks verzoekjes aan God? Mis je inspiratie om met God in gesprek te gaan? Dit werkboekje geeft je handvatten om je gesprekken met God eens over een

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 1)

Luisteren: muziek (B1 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

HC zd. 42 nr. 31. dia 1

HC zd. 42 nr. 31. dia 1 HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:

Nadere informatie

Lodewijk XIV van Frankrijk: Saint-Germain-en-Laye, 5 september 1638 Versailles, 1 september 1715

Lodewijk XIV van Frankrijk: Saint-Germain-en-Laye, 5 september 1638 Versailles, 1 september 1715 Lodewijk XIV van Frankrijk: Saint-Germain-en-Laye, 5 september 1638 Versailles, 1 september 1715 Ook bekend als Lodewijk de Grote (Frans: Louis le Grand) of de Zonnekoning (Frans: le Roi-Soleil), was koning

Nadere informatie

Opstandingskerk, 26 november 2017

Opstandingskerk, 26 november 2017 Opstandingskerk, 26 november 2017 Laatste zondag kerkelijk jaar, Symbolische bloemschikking laatste zondag kerkelijk jaar In de bijbel, het boek van verwachting, maar ook van verdriet lezen we in Openbaring

Nadere informatie

Goede buren. Startzondag 13 september 2015 m.m.v. Jeugdkoor Joy uit Streefkerk o.l.v. Vincent van Dam

Goede buren. Startzondag 13 september 2015 m.m.v. Jeugdkoor Joy uit Streefkerk o.l.v. Vincent van Dam Goede buren Startzondag 13 september 2015 m.m.v. Jeugdkoor Joy uit Streefkerk o.l.v. Vincent van Dam Voorganger: ds. Joke van der Neut Organist: Alex Hommel Orgelspel Welkom door ouderling van dienst Jan

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God, We zijn vandaag bij elkaar om onze doden te herdenken. Vier namen zullen worden genoemd, vier mensen uit onze gemeente, die in het afgelopen

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Waar wil je heengaan?

Waar wil je heengaan? Waar wil je heengaan? Viering Oecumenische Basisgroep 3 maart 2013 Aansteken van de kaars Kaars, jij mag branden, Jij geeft ons je licht Jij bent een teken: God houdt ons in het zicht. Openingslied: Verborgen

Nadere informatie

Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang!

Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang! Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang! Liturgie Zingen: -Opwekking 654 Dank U voor deze nieuwe dag -Zoek eerst het Koninkrijk van God -Weet je waar het hemels koninkrijk op lijkt (Elly en

Nadere informatie

Ooit komt er een dag dat de hemel openbreekt en de doden zullen opstaan. Ooit komt er een dag dat U terug komt op een wolk en dat U kijkt met ogen,

Ooit komt er een dag dat de hemel openbreekt en de doden zullen opstaan. Ooit komt er een dag dat U terug komt op een wolk en dat U kijkt met ogen, Ooit komt er een dag dat de hemel openbreekt en de doden zullen opstaan. Ooit komt er een dag dat U terug komt op een wolk en dat U kijkt met ogen, stralend als de zon Ooit zal het zo zijn dat we leven

Nadere informatie

Jaar Werkboek 4 weken Challenge

Jaar Werkboek 4 weken Challenge Coach jezelf naar succes Jaar Werkboek 4 weken Challenge 10 Focus Sociaal zijn, jezelf kunnen wegcijferen en altijd klaar staan voor anderen zijn mooie eigenschappen, en... Jij bent ook belangrijk Hij

Nadere informatie

Marcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus

Marcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus Marcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus Gezinsdienst Liturgie Welkom en mededelingen Voorzang: - Gezang 132 - Opwekking 461 - Gezang 146 Stil gebed Votum / groet Zingen:

Nadere informatie

Onze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl

Onze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,

Nadere informatie

Week les 2. Keizer en Kerst

Week les 2. Keizer en Kerst Week les 2. Keizer en Kerst Je ouders kennen het begin van het kerstevangelie misschien nog wel uit het hoofd: En het geschiedde.... Dit lijkt heel veel op het woord geschiedenis eschiedenis. Er is ook

Nadere informatie

Keizer Frederik III: Innsbruck, 21 september Linz, 19 augustus 1493

Keizer Frederik III: Innsbruck, 21 september Linz, 19 augustus 1493 Keizer Frederik III: Innsbruck, 21 september 1415 - Linz, 19 augustus 1493 Frederik III, uit het Huis Habsburg, was vanaf 1440 koning van Duitsland en vanaf 1452 tot 1493 keizer van het Heilige Roomse

Nadere informatie

Filips. Over Filips. Info. Bekenden van Filips. Filips. Tijdlijn Info Foto s Eten & Drinken. wsw. Filips 1540. Filips 1549.

Filips. Over Filips. Info. Bekenden van Filips. Filips. Tijdlijn Info Foto s Eten & Drinken. wsw. Filips 1540. Filips 1549. Over is de oudste zoon van de machtige keizer Karel V. Karel is geboren in Gent en is regelmatig in de Nederlanden. is geboren in Spanje en groeit daar op. Zijn vader ziet hij maar weinig, die is altijd

Nadere informatie

LEVEN MET LEF Bijbelstudie 6: Een vrouw voor Izak: Op zoek naar de ware Jacob(a)

LEVEN MET LEF Bijbelstudie 6: Een vrouw voor Izak: Op zoek naar de ware Jacob(a) LEVEN MET LEF Bijbelstudie 6: Een vrouw voor Izak: Op zoek naar de ware Jacob(a) Bijbelstudie 6 Leven met lef Een vrouw voor Izak: op zoek naar de ware Jacob(a) Hervormde Gemeente van Enter Contact: Ds.

Nadere informatie

Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje

Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots

Nadere informatie

De bruiloft van Simson

De bruiloft van Simson De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar

Nadere informatie

Voor de dienst: "Laat Het Zien" van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23

Voor de dienst: Laat Het Zien van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23 Voor de dienst: "Laat Het Zien" van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23 1 Een psalm van David. De HEER is mijn herder, het

Nadere informatie

hema: Groeien in liefde en tederheid

hema: Groeien in liefde en tederheid Naam: Datum: hema: T 1. Wat is echte vriendschap? Schrijf woorden of korte zinnen naast elke pijl. Denk aan deze elementen: Je hebt het gevoel dat je van iemand houdt, het gevoel dat je je goed voelt bij

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

,!7IJ0I6-abbcbg! Zo ben jij! jij! Willem de Vink. tiener BIJBEL

,!7IJ0I6-abbcbg! Zo ben jij! jij! Willem de Vink. tiener BIJBEL Willem de Vink Wie ben jij? Mag de belangrijkste persoon die er bestaat dat zeggen? God de Vader ziet in jou zijn kind. Hij zegt dat jij net zo mooi, waardevol en geliefd bent als Jezus. Wow, zo ben jij!

Nadere informatie

Wie kwaad smeden, komen zij niet op een dwaalweg? Wie goed doen, oogsten zij geen liefde en trouw?

Wie kwaad smeden, komen zij niet op een dwaalweg? Wie goed doen, oogsten zij geen liefde en trouw? Spreuken 3,3 Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, wind ze om je hals, schrijf ze in je hart. Spreuken 14,22 Wie kwaad smeden, komen zij niet op een dwaalweg? Wie goed doen, oogsten zij geen liefde

Nadere informatie

Heilig Jaar van Barmhartigheid

Heilig Jaar van Barmhartigheid Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra

Nadere informatie

Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven

Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven Mededelingen Wilt u aub uw mobiele telefoons uitzetten i.v.m. storing van de beeldopnames? Lied van de week Opwekking 412 Kom tot Mij

Nadere informatie

Wijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON

Wijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON Wijs Worden werkboek deel 1 DAMON WW wb deel 1 mei2009.indd 1 5/25/09 10:33:45 AM Hoofdstuk 1 Over wat echt belangrijk is Paragraaf 1 Inleiding Opdracht 1, p.8 Hieronder staan twaalf standpunten over wat

Nadere informatie

Startbijeenkomst met leidinggevenden. hand-out

Startbijeenkomst met leidinggevenden. hand-out Startbijeenkomst met leidinggevenden hand-out hand-out startbijeenkomst met leidinggevenden Wat houdt jongeren gaande én bezig? Kies twee of drie plaatjes die dat voor jou t best symboliseren 2 Basisbehoeften

Nadere informatie

Karel van België: Brussel, 10 oktober Oostende, 1 juni 1983

Karel van België: Brussel, 10 oktober Oostende, 1 juni 1983 Karel van België: Brussel, 10 oktober 1903 - Oostende, 1 juni 1983 Karel Theodoor Hendrik Anton Meinrad, graaf van Vlaanderen, prins van België, was regent van België van 1944 tot 1950. Graaf van Vlaanderen

Nadere informatie

Medley 4: Liefdes medley

Medley 4: Liefdes medley Medley 4: Liefdes medley Wordt nooit verliefd - De Jantjes Zodra ik zestien jaren werd Heeft moeder me gezegd: "Mijn kind, vertrouw het manvolk niet Die kerels zijn zo slecht Ze maken al de meisies gek

Nadere informatie