40 jaar productie bij Amoco/BP in Geel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "40 jaar productie bij Amoco/BP in Geel"

Transcriptie

1 Informatieblad van BP voor Eindhout, Oosterlo, Stelen, Winkelomheide en Zittaart JAARGANG 12 NR. 39 Zomer-Herfst jaar productie bij Amoco/BP in Geel IN DIT NUMMER: Europese samenwerking tussen 24 scholen... A Train for Europe Tips voor thuis en elders... Is uw auto op de winter voorbereid? PTA-uitbreidingsproject percent meer maken en toch minder verbruiken Keep Control Competition... KHK organiseert initiatie in controletechniek BP_buren 39-v4.indd 1 7/09/09 18:19

2 2 Colofon Buren verschijnt drie keer per jaar en is een uitgave van BP Chembel N.V. Amocolaan Geel Postadres & secretariaat PR-secretariaat Lea Dries BP Amocolaan GEEL Tel: Lea.dries@bp.com Verantwoordelijke Uitgever Patrick Van Acker BP Amocolaan GEEL Foto s BP Eric De Vos Lea Dries Stef Aldelhof Stockexpert Kinderpagina Wendy Onsea Vormgeving FM Graphics Druk Grafilux Printing bvba Productie FokZ Communications groene telefoon 0800/ Van nu naar vroeger en terug Wanneer u deze Buren leest is het zomerseizoen bijna voorbij, waarmee voor de meesten ook een eind gekomen is aan een hopelijk deugddoende vakantie. Bij BP hebben we ondertussen niet stilgezeten. Zo is de start van de nieuwe installaties een eind opgeschoten. Met minder energie meer product maken was een van onze doelstellingen en daarin zijn we geslaagd, zoals u elders in dit blad kunt lezen. Een nieuw project opstarten zoals dit, is anderzijds altijd weer bijleren en afrekenen met kinderziekten. Dat dit niet altijd feilloos is gebeurd, getuigen de geluids- en geurklachten vanuit de omgeving. We onderzoeken die klachten en trachten de oorzaak zo snel mogelijk op te lossen waar en wanneer dat mogelijk is. We zijn nog niet op het einde van dit opstarttraject, dus alle inspanningen worden verdergezet. Ondertussen is het goede nieuws, tussen alle economische malaiseverhalen in, dat we ons door de investeringen van de voorbije jaren goed in het zadel gezet hebben om te kunnen blijven produceren. Niet vanzelfsprekend dezer dagen, maar 40 jaar productie, dat komt nooit vanzelf : 40 jaar productie bij Amoco / BP in Geel. Op 40 jaar is er heel veel veranderd, ook op technisch vlak, wat tot een enorme vooruitgang heeft geleid. Hoogtechnologische computerprogramma s met beveiligingen laten onze fabrieken betrouwbaar draaien onder het waakzame oog van goed opgeleid personeel. Milieu en veiligheid zijn altijd aandachtspunten geweest, maar hebben een heel andere invulling gekregen. Ook op sociaal vlak is de wereld veranderd. Velen van de pioniers uit de beginperiode hebben het nog anders gekend en ondervonden deze evolutie aan den lijve. Met drie van hen blikken we terug, niet zonder een vleugje nostalgie. Jongeren zijn dan weer de toekomst. Hen laten kennis maken met de fabriek is voor ons belangrijk. Door steun aan technische projecten wordt de link gelegd tussen hun theoretische opleiding en de praktijk. Meet- en regeltechniek, alom aanwezig in onze dagelijkse bedrijvigheid, wordt met het project Keep Control Competition, georganiseerd door de KHK, in de verf gezet. A train for Europe daarentegen was dan weer een Europese samenwerking tussen 24 scholen georganiseerd door het Sint-Jozefinstituut in Geel. Ook hierover meer in dit blad. Patrick Van Acker gedelegeerd bestuurder Informatieblad van BP voor Eindhout, Oosterlo, Stelen, Winkelomheide en Zittaart JAARGANG 12 NR. 39 Zomer-Herfst Bij de cover 40 jaar productie bij Amoco/BP in Geel 40 jaar productie bij Amoco/BP in Geel De publiciteitsfoto van rond 1970 moest de lichtheid van petflessen illustreren, destijds nog lang niet zo gemeengoed als nu. Veertig jaar geleden ook begon den Amoco de voorloper van BP PTA (gezuiverd tereftaalzuur) te produceren in Geel. Daarvoor was er niets, behalve de Stilte van de Kempen en in 1967 en vooral 1968 het geklop en gehamer van een fabriek in opbouw. Buren-magazine praatte met drie pioniers over die goeie ouwe tijd. Lees verder op pagina 4 IN DIT NUMMER: Europese samenwerking tussen 24 scholen... A Train for Europe Tips voor thuis en elders... Is uw auto op de winter voorbereid? PTA-uitbreidingsproject percent meer maken en toch minder verbruiken Keep Control Competition... KHK organiseert initiatie in controletechniek BP_buren 39-v3.indd 1 7/09/09 16:48 BP_buren 39-v4.indd 2 7/09/09 18:20

3 3 Tips voor thuis en elders Is uw auto op de winter voorbereid? Het is september, mogelijk is het nog lekker zomers warm en misschien ligt er nog een prettige nazomer in het verschiet. En toch willen we het hier hebben over herfst en winter, over regen en guur weer, over mist, sneeuw en ijs. Niet dat we de pret willen bederven, maar wel omdat u best nu al begint na te denken over wat u dan zeker in orde moet hebben. Een slecht onderhouden auto verhoogt sterk het risico op ongevallen. Vooral in de winter worden auto s zeer zwaar belast en moeten daarom tijdig een (winter)controlebeurt krijgen. Winterbanden hebben al nut vanaf 7 Celsius Winterbanden zorgen bij sneeuw en ijs, maar ook bij natheid (bladeren, regen) voor een beter contact met de weg Tips Laat het koelwater van uw wagen controleren zodat het niet bevriest. Anders loopt u de kans de motor onherstelbaar te beschadigen. Denk ook aan het water van de ruitenwissers en sproeiers. Voorzie voldoende antivries en controleer regelmatig het niveau. Vuile en ondoorzichtige ramen zijn levensgevaarlijk. Autoruiten en -lichten schoonmaken en -houden kan levens redden. Een ijskrabber en handborstel moeten in iedere auto aanwezig zijn. Sta voldoende vroeg op en neem de tijd om de ramen van de auto ijs- en/ of sneeuwvrij te maken. Controleer regelmatig de banden op druk, beschadigingen en profiel. Laat ook uw ruitenwisserbladen nazien. Zorg dat u een deurslotontdooier bij de hand hebt en dat in huis of op zak, want in de auto zelf hebt u er niet veel aan als de sloten bevroren zijn Winterbanden ook in Vlaanderen Alle dienstritten in een wagen van BP moeten van 1 november tot 28 februari met winterbanden worden gereden. Wie denkt dat dit niet loont voor die paar dagen met sneeuw in het jaar, maakt een Een ijskrabber en handborstel moeten in iedere auto aanwezig zijn. Sta voldoende vroeg op en neem de tijd om de ramen van de auto ijs- en/of sneeuwvrij te maken. misrekening. Een set winterbanden is immers doorgaans voordeliger dan een ongeval zelfs wanneer het maar om blikschade gaat. Al vanaf 7 Celsius en zeker kouder is de grip van de hardere rubbersamenstelling van zomerbanden duidelijk minder goed dan de zachtere rubbersamenstelling van winterbanden. Die laatste zorgen bij sneeuw en ijs, maar ook bij natheid (bladeren, regen) voor een beter contact met de weg. Dat is in het bijzonder goed te merken in bochten en bij het remmen. Het is bij ons wettelijk niet verplicht om winterbanden te monteren, maar in Duitsland bijvoorbeeld kan u bij een ongeval aansprakelijkheid worden gesteld als er geen winterbanden gemonteerd zijn bij winterse weersomstandigheden. Kort Buren-magazine van vier naar drie t Is economische crisis voor iedereen en ook Burenmagazine moet besparen. BP heeft daarom beslist het aantal edities per jaar terug te brengen tot 3 in plaats van de gebruikelijke 4 nummers. Daarom hebt u geen zomernummer in de bus gekregen. Vanaf nu zijn er een lentenummer (rond april-mei) een zomer/herfst-nummer (september) en een winternummer (eind december). Nieuw broedsel slechtvalken Herinnert u zich het artikel over de slechtvalken in Buren 35, zowat een jaar geleden? Daarin stond beschreven hoe een koppel slechtvalken voor het eerst een nest had gebouwd in een kast op de destillatietoren van PTA3 in de BP-site. Het moet goed bevallen zijn, want ook dit jaar was er daar een broedsel van opnieuw drie jongen, allemaal mannetjes overigens. Oost, west, thuis best, zelfs al is dat een kast op een toren van een chemisch bedrijf. Afscheid Patrick Claeys Communicatiemanager Patrick Claeys heeft op 1 juli 2009 de onderneming verlaten. Hij werkte al sinds 1987 voor BP in België en startte in Geel op 1 januari 2005 waar hij Martin de Koning opvolgde. Als communicatiemanager was Patrick in Geel onder meer verantwoordelijk voor de relaties met de omgeving. Wie hem opvolgt zal binnenkort worden bekendgemaakt. BP_buren 39-v4.indd 3 7/09/09 18:20

4 4 40 jaar productie 40 jaar productie Door de ogen van drie pioniers In het begin was er niets. Zo klinkt het wel meer in scheppingsverhalen. En zo was het 40 jaar geleden ook toen den Amoco de voorloper van BP begon te produceren in Geel. Daarvoor was er niets, behalve de Stilte van de Kempen en in 1967 en vooral 1968 het geklop en gehamer van een fabriek in opbouw. Beweren dat Amoco plots het Aards Paradijs betekende toen het in 1969 opstartte, is overdreven, maar de fabriek werd wel warm ontvangen door de buurt. Werk voor de mensen van de streek, weet u. Voor de vooral mannen die er aan de slag konden, ging een nieuwe wereld open. Zo ook voor Leo Van Gompel, Frans De Wachter en de in 1989 gepensioneerde Jo Stans, die er vanaf het prille begin bij waren. We praatten met hen over die goeie ouwe tijd. Die beginperiode was echt wel een heel fijne tijd, mijmert Leo Van Gompel terwijl er een veelbetekenende glimlach rond zijn lippen speelt. Maar willen we terug naar hoe het was? Hoegenaamd niet! Op 40 jaar tijd hebben we grote sprongen voorwaarts gemaakt. Overpeinzingen als deze waren zowat de rode draad van ons gesprek met de drie pioniers. Al was het zeker niet de bedoeling van het interview een vergelijking te maken tussen vroeger en nu. Dat is immers nutteloos: niets is nog zoals het was. En net dáárom wilde Buren-magazine zo graag weten hoe het was toen Amoco voet zette aan de Kempense zandgrond. Nieuw bedrijf met perspectief Frans De Wachter bouwde in 1968 eigenhandig mee aan het bedrijf: Ik werkte toen als pijpfitter bij de contractorfirma Auxeltra, maar ik wilde graag bij Amoco zelf aan de slag. Dus deed ik mijn aanvraag. Na enkele praktische proeven, kon ik hier beginnen als mecanicien op de onderhoudsafdeling. Tof, hoor! (steekt duim omhoog). Frans was niet de enige die graag voor Amoco wou werken. Een nieuw, groot bedrijf in de streek, daar lagen in die tijd veel toekomstmogelijkheden, herinnert Leo zich. Hoewel we nog nooit van Amoco gehoord hadden, klonk het nieuws van de Amerikaanse BP_buren 39-v4.indd 4 7/09/09 18:20

5 5 Een kantoor in de fabriek van de beginjaren. Let op het totaal ontbreken van computers op de bureaus. fabriek voor jonge mannen zoals ik als muziek in onze oren. Hoewel ik een goede job had bij Glaverbel in Mol, waagde ik hier mijn kans. Als toen 22-jarige had ik zin in andere uitdagingen en dat is nooit veranderd. Amoco zocht technisch geschoolde medewerkers en ik had ervaring met controlesystemen en nutsvoorzieningen. Na twee gesprekken werd ik aangeworven. Halfnaakte Amerikaanse plantmanager Niet meer piepjong, maar erg gemotiveerd was Jo Stans toen hij in 1968 bij Amoco aan de slag kon. Met mijn toen 39 jaar had ik al ervaring in verschillende bedrijven opgedaan. Ik ben industrieel ingenieur van opleiding en heb eerst 14 jaar lang in de kolenmijn van Winterslag gewerkt als ingenieur elektriciteit. Ik heb daar nog de eerste gloeilamp geplaatst onderaan in de mijn! Nadien heb ik bij Dupont De Nemours en de Hyster Company gewerkt, beide Amerikaanse bedrijven.. Toen ik hoorde dat Amoco volk zocht, heb ik in 1968 gesolliciteerd. Ik vermoedde dat mijn ervaring met elektriciteit en mijn kennis van het Engels troeven waren en dat bleek ook tijdens het gesprek. Ik herinner me dat interview nog heel goed (grinnikt). De plantmanager was uiteraard een Amerikaan, Ruscilli genaamd. Hij logeerde in een hotel in Antwerpen, waar toen aan de Frankrijklei ook de engineering en administratie van de fabriek in opbouw huisden. Toen ik bij Ruscilli in het hotel aanklopte, opende hij de deur met enkel een handdoek rond zijn middel! Hij kwam net uit bad! Dat was mijn allereerste ontmoeting met de Amerikaanse fabrieksdirecteur van Amoco in Geel. (lacht) Iets goeds ben je snel gewoon De kennismaking met de Amerikanen en hun manier van werken was trouwens voor de meeste medewerkers een bijzondere ervaring. Bij een doorsnee Belgisch bedrijf van enige omvang werd dikwijls Frans gesproken en was de hiërarchie erg voelbaar. Als de baas sprak, Toen ik bij plant manager Ruscilli in het hotel aanklopte, opende hij de deur met enkel een handdoek rond zijn middel. was iedereen stil, zegt Leo. Bij Amoco ging het er veel losser aan toe. In plaats van de bazen met monsieur aan te spreken, noemde iedereen hier elkaar gewoon bij de voornaam, net zoals nu nog overigens. Die ongedwongen aanpak was heel ongewoon en dat was even aanpassen, maar aan iets goeds wen je snel, hè! (lacht) Ook Jo ziet het vlotte contact tussen management, supervisors, ploegbazen en arbeiders als een zeer belangrijk gegeven Frans De Wachter (63). Huidige functie: onderhoudsmechanicus. In dienst bij Amoco/BP sinds maart Leo Van Gompel (62). Huidige functie: control engineer / technical authority safety systems. In dienst bij Amoco/BP sinds maart Jo Stans (80). Is in mei 1968 gestart als maintenance supervisor. Verliet in 1987 Amoco als maintenance manager om zijn loopbaan in 1989 te beëindigen als plant manager bij Amoco Fina. Sinds 1 november 1989 is hij op pensioen. BP_buren 39-v4.indd 5 7/09/09 18:20

6 6 40 jaar productie Grote sprongen voorwaarts Als je het zo hoort, zou je bijna terug willen naar de tijd van toen. Frans: Die sterke band en die samenhorigheid mis ik wel, geeft hij toe. Maar de wereld rondom ons is ook veranderd en het bedrijf weerspiegelt dat, weet Leo. De technische evolutie heeft anderzijds ook voor heel wat verbeteringen gezorgd. Op het vlak van veiligheid en milieu hebben we grote sprongen voorwaarts gemaakt. Niemand wil toch terug naar de tijd dat je je s morgens niet scheerde, omdat anders de azijn zo hard prikte Op het vlak van veiligheid en milieu hebben we grote sprongen voorwaarts gemaakt. Zo zagen controlekamers er vroeger uit. In plaats van computers bedienden de operators de installaties via controlepanelen, wanden vol meters, lampjes en knoppen. voor de succesvolle start van Amoco. Er werd gepraat en geluisterd, er werden oplossingen gezocht en verbeteringsvoorstellen gedaan. Het management had respect en aandacht voor iedereen. Mensen moesten met plezier komen werken, zo verkrijg je immers de beste resultaten. Pinten pakken Uit de verhalen van deze heren blijkt dat collega s toen vaak ook vrienden waren, een andere reden waarom iedereen graag kwam werken. Zo knapten ze in hun vrije tijd bij elkaar klusjes op en s avonds na het werk werd er dikwijls samen een pint gepakt. Wat zijn we samen veel op café geweest toen, grinnikt het drietal. Meer op een week dan nu op een heel jaar! (algemene hilariteit) Frans: Als er technische problemen waren en die waren er toen heel veel moest er hard gewerkt worden om een en ander te herstellen. De mensen van onderhoud werkten dan uren aan een stuk, soms de klok rond. En als het dan opgelost was, had je dorst natuurlijk! (lacht) Die pioniersgeest zorgde ervoor dat de medewerkers gemotiveerd waren om veel bij te leren. De beginjaren bij Amoco waren niet gemakkelijk, weet Jo nog. De meeste nieuwkomers waren niet vertrouwd met een scheikundige fabriek. We moesten leren omgaan met procesregeling, met corrosieve producten, met nieuwe materialen zoals titanium Opleiding was dus toen erg nodig, maar gelukkig waren onze pioniers allemaal goed van aannemen. De Amerikanen hadden ons een beetje onderschat, denk ik, zegt Leo. We waren slimmer dan ze dachten. Onze technische scholen waren hier immers al veel beter dan in Amerika. in je gezicht! Ook Jo beaamt dat het vroeger niet altijd beter was. De risico s van sommige producten waren toen ook nog niet bekend en al was er toen wel al aandacht voor milieu, we hebben veel moeten leren om het in goede banen te leiden. Het belang van gezondheid, milieu en veiligheid is in die 40 jaar wel enorm toegenomen, gelukkig. Na ons gesprek laten we Frans, Jo en Leo nog even door het fotoalbum bladeren. Meteen doorkruist een zweem van nostalgie de kamer: er wordt in geheugens gegraven, herinneringen worden opgehaald en anekdotes verteld. We laten hen ongestoord hun gang gaan, uit respect voor deze pioniers van de meer dan 40 jaar oude fabriek. Hoewel we nog nooit van Amoco gehoord hadden, klonk het nieuws van de Amerikaanse fabriek voor jonge mannen zoals ik als muziek in onze oren. Leo, Frans en Jo bladeren door het fotoalbum van toen. Meteen doorkruist een zweem van nostalgie de kamer: er wordt in geheugens gegraven, herinneringen worden opgehaald en anekdotes verteld. BP_buren 39-v4.indd 6 7/09/09 18:20

7 7 Overlegcommissie Overlegcommissie In dit artikel komen de thema s aan bod die besproken werden op de Overlegcommissie van 29 april 2009 en dat voor zover ze niet al in deze of vorige edities van Buren worden of werden behandeld. De basis van dit artikel is het officiële verslag van de samenkomst. Voor de leesbaarheid en gezien de beperkte ruimte in dit blad worden de teksten mogelijk ingekort. U kunt het volledige verslag steeds downloaden vanop de website van BP in Geel. De resultaten van de geluidsmetingen uitgevoerd door Vinçotte in januari-februari Update geluid Zoals elk jaar heeft Vinçotte in 2009 geluidsmetingen uitgevoerd en dat in januari-februari. Het totale inkomende omgevingsgeluid wordt gemeten op vier vaste meetpunten rond de fabriek: A, F, B en G. De resultaten (zie illustratie) zijn vergelijkbaar met 2008 of liggen lager. Wat het saneringsproject betreft zal BP brongroepen in de PTA2-eenheid (gezuiverd tereftaalzuur) aanpakken ter vervanging van de sanering op de PIA-eenheid. Rond de jaarwisseling heeft Vinçotte bijkomende detailmetingen uitgevoerd op deze PTA2- brongroepen. In verband met de geluidsimpact van het PTA-uitbreidingsproject zijn er metingen voorzien. Om de geluidsimmissie vast te stellen, wordt er aan de hand van de geluidskaarten een overdrachtsberekening gemaakt. Hiervoor moeten de PTA2 en 3-installaties gedurende minstens twee weken gelijktijdig aan verhoogde doorzet draaien. De planning is om de metingen einde mei te kunnen uitvoeren, afhankelijk van mogelijke kinderziektes en de economische situatie. Er was een geluidsklacht over de achterste generator van het schip Raffaël. Een omwonende merkte op dat dit schip over twee generatoren beschikt waarvan één niet hoorbaar is tijdens het lossen. Het is niet te begrijpen waarom bijkomende metingen en kosten worden gedaan terwijl het schip perfect kan lossen met de stille generator. De milieucoördinator merkt op dat het schip speciaal is aangepast met een nieuwe generator die zuiniger is en waarmee 24/24uur zou kunnen gelost worden. Op de boot is deze generator bijna niet hoorbaar, maar hij veroorzaakt verder weg een brommend geluid. Er zullen bijkomende geluidsmetingen uitgevoerd worden door Vinçotte. Knockers zijn een klopsysteem om het poedertransport in buizen makkelijk te laten verlopen tijdens het productieproces. Dit heeft in 2008 aanleiding gegeven tot geluidsklachten. Er is een tijdelijke opstelling geplaatst ter hoogte van de knockers die een positief verschil maakt. Er wordt bekeken wanneer een definitieve opstelling kan worden geplaatst. Geurhinder Sinds april werd er regelmatig geurhinder waargenomen afkomstig van de fabriek. De milieudienst is hiervan op de hoogte en zoekt naar de oorzaak. Verder Andere thema s die aan bod kwamen, maar die al in Buren behandeld worden of werden: PTA-uitbreidingsproject - zie elders in dit nummer Groene Telefoon - zie het vorige nummer van Buren (nr. 38) waarin een jaaroverzicht gegeven werd Jaagpad Albertkanaal - zie het vorige nummer van Buren (nr. 38) WEB CHECK Verslag vergadering Voor de omwonenden > Overlegcommissie Geluidsmetingen Vinçotte Gezondheid, veiligheid, milieu en kwaliteit Milieu > Geluid > Geluid BP_buren 39-v4.indd 7 7/09/09 18:20

8 8 A Train for Europe Europese samenwerking tussen 24 scholen A Train for Europe Wat gebeurt er als 24 scholen uit 21 landen de handen in elkaar slaan? De vonken vliegen er vanaf en de samenwerking loopt als een trein. Aanleiding was het Europees Comeniusproject. Op vrijdag 24 april werd dit project in het Geelse Sint-Jozefinstituut officieel op de rails gezet. Daar staan de Belgische en Duitse coördinatoren ons op te wachten. Rogier Tormans en Fons Hechtermans zijn leerkrachten elektriciteit en mechanica in Geel en Heinz Wildgrube is hoofd van de mechanica-afdeling in zijn school in het Duitse Bad Kreuznach en tevens coördinator van het hele Comeniusproject. Deze heren zijn al meer dan 4 jaar met dit project bezig. De Duitse school Bad Kreuznach was vragende partij om samen met nog twee scholen uit twee andere landen een project op poten te zetten, weet Rogier Tormans nog goed. Wij waren meteen enthousiast en zijn beginnen overleggen wat we konden doen. Het moest iets zijn waarvan beide scholen over voldoende kennis en ervaring beschikten, maar waarbij ze toch iets van elkaar konden leren. We ontdekten dat beide scholen met CNC-machines werken, dus daar lag zeker potentieel. CNC-machine staat voor computerized numerically controlled machine, ofwel computergestuurde bewerkingsmachine. De derde partner Toen beslist was om het project rond CNC-machines te laten draaien, kwam de trein op gang. Fons opperde het idee om met CNC een stoomlocomotief te maken en Duitsland stemde daarmee in. We hebben dan op het internet een oproep geplaatst, want we hadden nog een derde partner nodig, vertelt Fons. De reactie was enorm: bij de eerste ontmoeting in 2006 waren we al met 14 scholen! Nadien volgden er nog, waardoor we uiteindelijk met 24 scholen uit 21 verschillende BP_buren 39-v4.indd 8 7/09/09 18:20

9 9 landen in zee zijn gegaan. De bedoeling was om tekenprogramma s en werkmethodes voor CNC uit te wisselen en te leren van elkaar. Typisch Europa Dat het project niet beperkt bleef tot een stoomlocomotief, is logisch. Met telkens zo n 40 leerlingen uit 24 scholen kan je immers een heuse trein maken. Twee jaar geleden werd het startsignaal officieel gegeven. Duitsland, België, Engeland, Finland, en IJsland staken samen de locomotief in elkaar, zegt Heinz. En Er zit veel symboliek achter deze trein. Heel het project is tot stand gekomen door Europese krachten te bundelen. Anderzijds behoudt elke deelnemer zijn eigenheid. dan maakte elk land nog eens apart een wagon én drie rails. Er zit veel symboliek achter deze trein. Heel het project is tot stand gekomen door Europese krachten te bundelen. Anderzijds behoudt elke deelnemer zijn eigenheid, want de wagons bevatten typische kenmerken van het land. Zo zien we op de Spaanse wagen de Sagrada Familia prijken. Tsjechië pronkt met haar bier en Bulgarije kiest voor een bekend exportproduct: rozen. Op onze Belgische wagen staat dan weer het Atomium, samen met Manneke Pis, pralines en een flesje Duvel. Coördinator Heinz durft zich niet uit te spreken over zijn favoriete wagon, al bespeuren we toch een zekere voorliefde voor België: Het is grappig hoe bij de Belgische wagon de nationale vlag verschijnt in LED-lichtjes en ook Heinz Wildgrube, Rogier Tormans en Fons Hechtermans: Het was een heel geslaagd project, weliswaar moeilijk te managen, maar de Europese spirit maakt het zeer de moeite waard. het volkslied begint te spelen. Maar eigenlijk zijn alle wagens heel origineel, iedereen heeft zijn best gedaan. Gemengde gevoelens Op vrijdag 24 april 2009 werd A train for Europe officieel op de rails gezet. De afgevaardigden van alle scholen verzamelden zich in de sportzaal De Belgische wagen met dito symbolen. van het Sint-Jozefinstituut. Er waren speeches en iedereen kon kijken naar het werk van de leerlingen uit de vele scholen. De coördinatoren zelf zijn tevreden, al liggen de vele obstakels nog vers in het geheugen. Er kwam heel veel werk bij kijken en er waren zoveel mensen om rekening mee te houden, zegt Rogier. We hebben zelfs even gevreesd dat de trein niet af zou geraken tegen vandaag. Zo heeft elk land wel zijn moeilijkheden gehad en er was de taalbarrière, maar uiteindelijk heb ik niemand horen klagen. Fons: Verder is het project zeker voor herhaling vatbaar, alleen graag wat kleinschaliger. (lacht) Ook Heinz trekt zijn conclusies: We kunnen spreken van een heel geslaagd project. Het was moeilijk om dit allemaal te managen, maar de Europese spirit die je duidelijk kon voelen tijdens onze meetings en het CNC-netwerk dat werd opgebouwd, maakt het zeer de moeite waard. De reactie op onze internetoproep was enorm: bij de eerste ontmoeting in 2006 waren we al met 14 scholen! Nadien volgden er nog, waardoor we uiteindelijk met 24 scholen uit 21 verschillende landen in zee zijn gegaan. BP_buren 39-v4.indd 9 7/09/09 18:20

10 10 PTA-uitbreidingsproject PTA-uitbreidingsproject is ook energiebesparingsproject 40 percent meer maken en toch minder verbruiken Hoe zou het zijn met het PTAuitbreidingsproject? De fabriek ziet er alvast niet langer uit als één grote werf en de honderden extra werkkrachten zijn opnieuw huiswaarts gekeerd. Wie wel nog present geven zijn Bart Luysterborg en Kris Goossens, respectievelijk project general manager en engineering manager in het PTAuitbreidingsproject (gezuiverd tereftaalzuur). Het is ruim drie jaar geleden dat BP het PTA-uitbreidingsproject (gezuiverd tereftaalzuur) aankondigde. Op 12 april 2006 liet de onderneming weten dat de productiecapaciteit van PTA (gezuiverd tereftaalzuur) in Geel zou worden uitgebreid met 40 percent: van 1 naar 1,4 miljoen ton per jaar. Dat zou niet gebeuren door een extra eenheid te bouwen, maar door de bestaande units PTA2 en PTA3 technisch te integreren en door simpel gesteld extra apparatuur en slimme verbeteringen aan te brengen. Bart Luysterborg: In tegenstelling tot wat je zou verwachten, is voluit produceren ook in een moeilijk economisch klimaat een haalbare ambitie. Het is nu juli 2009 en we zitten in volle economische crisis. Zijn er wel voldoende afnemers voor de productie van de vernieuwde PTA-installatie? Bart Luysterborg (44): In tegenstelling tot wat je zou verwachten is voluit produceren ook in een moeilijk economisch klimaat een haalbare ambitie. De afname van ons product, dat uiteindelijk als petfles in je winkelwagentje belandt, heeft ook te lijden onder de economische crisis. Dit zorgt er voor dat iedereen moet knokken voor de gunst van de klant. Wij maken ons echter sterk dat we dit dankzij de recente investeringen beter en efficiënter kunnen dan onze concurrenten. Maar is het verschil in kostprijs per kilo dan zoveel gedaald? Kris Goossens (44): Dit project heeft niet alleen de productiecapaciteit verhoogd, het heeft ook gezorgd voor een grote energiebesparing. We verbruiken nu minder energie om dezelfde kilo PTA te maken wat betekent dat we in absolute cijfers minder energie verbruiken terwijl we toch meer PTA produceren. Het project had een ongevallenfrequentiegraad van 0,8 ongeveer 10 keer beter dan de chemische nijverheid, op zich al een heel veilige sector op het gebied van arbeidsongevallen Wat was de grootste tegenvaller in het project en wat het grootste succes? Voor mij is de vriesperiode in januari 2009 de grootste tegenvaller, omdat we toen heel wat schade en vertraging opgelopen hebben. BP_buren 39-v4.indd 10 7/09/09 18:20

11 11 Keep Control Competition Kris Goossens: Dit project heeft niet alleen de productiecapaciteit verhoogd, het heeft ook gezorgd voor een grote energiebesparing. We verbruiken nu minder energie om dezelfde kilo PTA te maken. In positieve zin was er vooral het zeer goede veiligheidsresultaat. We hebben weliswaar één ongeval met werkverlet gehad, maar verder waren er geen incidenten die doktersverzorging nodig hadden. De frequentiegraad is nog het meest sprekend - die geeft het aantal ongevallen per miljoen uren blootstelling weer. Het project had een frequentiegraad van 0,8. Vergelijk dat met de frequentiegraad van de chemische nijverheid. Die is ongeveer 10 keer hoger en de chemie is op zich al een heel veilige sector op het gebied van arbeidsongevallen. Bart Luysterborg (44): We mogen dus gerust stellen dat we een puike technische prestatie hebben neergezet met een ijzersterk veiligheidsresultaat. Daarenboven heeft het project ervoor gezorgd dat de economische rendabiliteit is toegenomen en dat is een voorwaarde voor de toekomst van de fabriek op langere termijn. KHK organiseert initiatie in controletechniek Keep Control Competition Onze industrie zit er vol mee: controleapparatuur om de processen te meten en te regelen. Denk daarbij aan druk, debiet, temperatuur en niveau. Met het project Keep Control Competition wil de Katholieke Hogeschool Kempen (KHK) leerlingen uit het laatste jaar van het secundair onderwijs ASO en TSO in contact brengen met dit boeiende aspect van de technologie. BP biedt samen met ExxonMobil en Janssen Pharma bedrijfsbezoeken aan waar een en ander in de dagelijkse praktijk wordt getoond. De Keep Control Competition is een interactieve inleiding in automatisering en regeltechniek van industriële processen. Deelnemende klassen gaan op de website met andere klassen de competitie aan in de kunst van het regelen van processen. Abstract en toch praktisch Leerlingen krijgen tijdens de fysica- en wiskundeles te maken met abstracte begrippen waarvan het praktische nut soms verre van duidelijk is. Toch worden bijvoorbeeld de wiskundige bewerkingen integraal en differentiaal toegepast bij het regelen van druk of debiet. Het Keep Control Competition-project wil precies dat doen: leerlingen uit het laatste jaar van het secundair onderwijs ASO en TSO in contact brengen met en motiveren voor de technologische realiteit en vernieuwingen in bedrijven. Bedrijfsbezoeken Het project gaat uit van de opleiding bachelor in de elektromechanica van het departement Technische Wetenschappen van de KHK. Die organiseert het in samenwerking met het RTC Antwerpen, RTC Limburg en de bedrijven BP, ExxonMobil en Janssen Pharmaceutica. Concreet worden onder meer bedrijfsbezoeken georganiseerd bij deze bedrijven. Raadpleeg de websites voor meer info. WEB CHECK Het Keep Control Competition-project wil leerlingen uit het laatste jaar van het secundair onderwijs in contact brengen met de technologische realiteit in bedrijven. In een vogelvlucht > 12 april 2006: persbericht van BP met de aankondiging > 16 en : Hoorzittingen in Geel en Laakdal > : vergunning vanwege de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen > : start civiele werken eerste palen worden geheid > : extreme vrieskoude zorgt voor schade en vertraging opstart > : in dienst neming van de volledige PTA-productie > 03 tot : de capaciteitsbezetting wordt langzaam opgebouwd BP_buren 39-v4.indd 11 7/09/09 18:20

12 12 t Buurtje Dooie boel Dit verhaal wil ik hier kwijt t is over een pissebed van 21 weken hij was volop in de pubertijd en wou met zijn grijze bestaan breken. Dat saaie leven onder een steen altijd krioelen in het donker van de nacht - hij wilde eens weg van iedereen en schuifelde naar het licht toe, heel zacht, met tussen zijn pootjes voor het licht een zonnebril met dikke glazen aarzelend stoer, het was een raar gezicht en hij deed menig kind verbazen, toen hij de weg naar de kermis wilde weten en daarbij stoer omhoog riep Ik kan best twaalf oliebollen eten en ik ga op de rups, al is het in het geniep! Maar eenmaal op de foor werd hij doof van het discogedreun! Hij hield zijn schild voor zijn oor en zocht bij de worm een beetje steun, die ook bij de kassa stond van het spookhuis. Pissebed rolde van opwinding zijn rug, Ik ben al bijna één pochte hij tegen de luis en mocht zo in het wagentje bij de mug. Zo kwam het dat hij bont en grauw bij de suikerspin ging wenen - hij wilde weer huiswaarts en liefst gauw zijn plaats onder de steen terug innemen. Hij ruilde voorgoed zijn kermiskaart voor wat eens zo duf leek - het donkere plekje was hem toch veel waard en nooit kreeg hij nog ruzie met een teek! Worteltaart voor beginners Nodig: 2 geraspte winterwortelen g boter/ olie - 3 eieren g volkoren meel g rietsuiker - 1 eetlepel bakpoeder - 2 theelepels kaneel - 30 g geraspte kokos - 60 g rozijnen (of noten) Doen: Mix de eerste drie ingrediënten. Doe er de volgende drie bij en mix opnieuw. Voeg nu de laatste drie toe. Bak 1 u in een ingevet bakblik in een voorverwarmde oven op 200 C. Werelddierendag op 4 oktober Hoe lang bestaat Werelddierendag al? Sinds Wist je dat er in Nederland zelfs een partij voor de dieren bestaat (PvdD)? De PvdD bestaat sinds 2002 en komt natuurlijk op voor de rechten van de dieren. Verder bestaan er ook diervriendelijke muizenvallen en spinnenverplaatsers (misschien een leuk cadeau voor moederdag!) Krijgt jouw huisdier ook iets lekkers op 4 oktober? Meer info op: In het duister gilde hij van genot donker was cool - zelfs met rammelende skeletten en toen ze bij het einde kwamen van de grot, moest de mier hem uit het karretje zetten. Schuw van het licht vluchtte hij snel en kroop in de rups onder het deken knus en warm, dat beviel hem wel maar na acht rondjes kreeg hij flink last met de teken. Doe mee Je kunt ons steeds een tekening, gedichtje of verhaal opsturen en een bon van 15 EUR verdienen. Stuur jouw werkstuk naar: REDACTIE BUREN - jeugdwedstrijd BP PR-secretariaat Amocolaan GEEL Vergeet je naam, adres en leeftijd niet te vermelden! De winnaars worden schriftelijk verwittigd. BP_buren 39-v4.indd 12 7/09/09 18:20

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Hans van Rooij VERSTAG

Hans van Rooij VERSTAG Hans van Rooij VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

Pagodespreeuw (Sturnus Pagodarum)

Pagodespreeuw (Sturnus Pagodarum) Pagodespreeuw (Sturnus Pagodarum) Na een aantal jaren met zaadeters te hebben gekweekt heb ik toch weer besloten om spreeuwen te gaan houden. Een aantal jaren geleden heb ik ook verschillende koppels gehad

Nadere informatie

werkt voor en met bewoners in wijken en buurten

werkt voor en met bewoners in wijken en buurten werkt voor en met bewoners in wijken en buurten Oma Geertje vertelt. 2 Welbions: we werken er allemaal. Wij zijn dé woningcorporatie van Hengelo en verhuren meer dan 13.000 woningen aan in totaal 25.000

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 4)

Luisteren: muziek (B1 nr. 4) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn

Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn Oom Remus bron. Z.n., z.p. ca. 1950 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/remu001twee01_01/colofon.php 2010 dbnl / erven J.C. Harries 2 [Het

Nadere informatie

Inhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels.

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. Hi! I am de steenkool. De cole of de stone. I am black, zwart. And I kan fire geven. Jongens, dat is wat die Europese

Nadere informatie

Het vreemde paard van Sinterklaas. door Nellie de Kok

Het vreemde paard van Sinterklaas. door Nellie de Kok Het vreemde paard van Sinterklaas door Nellie de Kok 1 Het vreemde paard van Sinterklaas door Nellie de Kok Samenvatting Als Sinterklaas in Nederland aankomt, wil hij dat Piedewiet zijn paard, Americo

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

narratieve zorg Elder empowering the elderly

narratieve zorg Elder empowering the elderly narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar

Nadere informatie

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten! 2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst

Nadere informatie

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen.

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen. Dino en het ei Bibliografie: Demyttenaere, B. (2004). Dino en het ei. Antwerpen: Standaard. Thema: niet alles is steeds wat het lijkt, illusies Korte inhoud: Elke nacht staat er een groot wit ei tussen

Nadere informatie

SCHOOLVOETBALTOERNOOI 2015 En de winnaar is.. Zandberg D1!!!!! De tweede thriller in twee dagen tijd in het Rat Verlegh-stadion;

SCHOOLVOETBALTOERNOOI 2015 En de winnaar is.. Zandberg D1!!!!! De tweede thriller in twee dagen tijd in het Rat Verlegh-stadion; jaargang 17 nummer 13 donderdag 04-06-2015 KBS De Zandberg Zandberglaan 60-62 4818 GL Breda Deze nieuwsbrief wordt verspreid onder alle ouders, personeelsleden en diverse betrokkenen. Wilt u informatie

Nadere informatie

Als ik ergens mijn tanden in zet, ga ik er voor, samen met Elke. Johan Verhaegen. Schoonmaakbedrijf Perfectie

Als ik ergens mijn tanden in zet, ga ik er voor, samen met Elke. Johan Verhaegen. Schoonmaakbedrijf Perfectie 1 2 Als ik ergens mijn tanden in zet, ga ik er voor, samen met Elke Johan Verhaegen Schoonmaakbedrijf Perfectie Een ondernemersverhaal met als rode draad een lovestory! Zo zijn er niet veel Het verhaal

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel

Nadere informatie

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van

Nadere informatie

Musical De Eendenclub verdwaalt

Musical De Eendenclub verdwaalt Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer

Nadere informatie

Vlinder en Neushoorn

Vlinder en Neushoorn Vlinder en Neushoorn Hoi, zei Vlinder. Hoi, zei Neushoorn, hoewel hij meestal niets zei. Maar hij was in een goede bui. Vlinder streek neer op de hoorn van Neushoorn en leek erg zenuwachtig. Hoi! zei Vlinder

Nadere informatie

Op bouwen staat geen leeftijd. www.sibomat.be

Op bouwen staat geen leeftijd. www.sibomat.be Op bouwen staat geen leeftijd. www.sibomat.be Op Batibouw botsten we op Sibomat. We waren op de juiste plek op het juiste moment. - Catheline John S. (70) en Catheline S. (64) hebben geen tijd om zich

Nadere informatie

Thema Op zoek naar werk

Thema Op zoek naar werk Thema Op zoek naar werk Lesbrief 8. Praten en bellen over een baantje Inleiding Deze les gaat verder over het zoeken naar werk. De vrouw,, gaat weer naar de winkel om over werk te praten. Ze wil de manager

Nadere informatie

IK ZOEK EEN STUDENTENJOB

IK ZOEK EEN STUDENTENJOB Je bent student. Je zoekt een studentenjob. Je gaat naar een interimkantoor. Daar moet je je eerst inschrijven en dan kan je een job krijgen. Wat moet je doen? 1. Vul het inschrijvingsformulier in op blad

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

BASISSCHOOL DE ZEVENSPRONG. Beste wensen voor 2015! Dat het maar een prachtig jaar in volle gezondheid mag worden. Team bs de Zevensprong

BASISSCHOOL DE ZEVENSPRONG. Beste wensen voor 2015! Dat het maar een prachtig jaar in volle gezondheid mag worden. Team bs de Zevensprong T KLEPPERTJE BASISSCHOOL DE ZEVENSPRONG Beste wensen voor 2015! Dat het maar een prachtig jaar in volle gezondheid mag worden. Team bs de Zevensprong Nummer 8 jaargang 16 verschijnt iedere twee schoolweken

Nadere informatie

Voor Olaf Bremer: bedankt voor de gezellige en leuke dagen in Spanje!

Voor Olaf Bremer: bedankt voor de gezellige en leuke dagen in Spanje! Voor Olaf Bremer: bedankt voor de gezellige en leuke dagen in Spanje! Proloog: 7 januari Van harte gefeliciteerd! Lindy sloeg haar armen om Mariëlle heen. Zestien! Nu mag je eindelijk op een scooter rijden.

Nadere informatie

1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.

1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje. Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 1)

Luisteren: muziek (A2 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en Het plan van Bart Dobber, niet doen! Bibi staat op het dek van het schip en kijkt naar haar hond die een kat achterna zit op de kade. Haar broer Bart ligt op de loopplank en peutert aan het touw van de

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters.

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Over dit boek De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Dit boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een man die vlucht naar Europa.

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113 Inhoud Woord vooraf 7 Het allereerste begin 9 Oervaders 19 Israël als moeder 57 Wijsheid voor ouders en kinderen 83 Koninklijke vaders 113 Profetische opvoedkunde 145 Kinderen in zijn koninkrijk 177 Leerling

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF--

OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF-- OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF-- Confrontatie scene Written by Loïs Vehof Genre: Avontuur Locatie: De oude tempel Protagonist: Wachter Antagonist: Dief Conflict:

Nadere informatie

Wij zijn twee vrienden... jij en ik

Wij zijn twee vrienden... jij en ik Wij zijn twee vrienden... jij en ik Twee dikke vrienden... jij en ik voor Nona voor altijd negen... voor altijd in mijn hart Kika Konijn Kika Konijn was een goede vriendin van alle dieren in het bos. Ze

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL

IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen

Nadere informatie

KINDEREN VAN HET LICHT

KINDEREN VAN HET LICHT KINDEREN VAN HET LICHT Verteller: Het gebeurde in een donkere nacht, heel lang geleden, dat er herders in het veld waren, die de wacht hielden over hun schapen. Zij stonden net wat met elkaar te praten,

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!

!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 1)

Luisteren: muziek (B1 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

UITDAGING 5: Justine helpt de buren

UITDAGING 5: Justine helpt de buren Dit werkblaadje is van... UITDAGING 5: Justine helpt de buren Solidariteit in je eigen omgeving Individuele oefening Heb jij al eens iemand geholpen? Schrijf op wat je deed om die persoon te helpen. Voorbeeld:

Nadere informatie

'Medezeggenschapsraad', ik vond het lang een beetje een abstract begrip.

'Medezeggenschapsraad', ik vond het lang een beetje een abstract begrip. Zeven MR-kandidaten stellen zich aan u voor. Mijn naam is Naima Rahouani-Boultam. Ik ben moeder van Selma uit groep 4MN en Ilias die op de middelbare school zit (heeft ook op de Jonge Wereld gezeten).

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Welkom in het Gemeentelijk Technisch Instituut Londerzeel, kortweg het GTIL.

Welkom in het Gemeentelijk Technisch Instituut Londerzeel, kortweg het GTIL. Welkom in het Gemeentelijk Technisch Instituut Londerzeel, kortweg het GTIL. 01 Een school waar leerlingen zichzelf kunnen zijn. In onze school leren jonge mensen omgaan met elkaar en hun leerkrachten,

Nadere informatie

Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen

Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen De ezel van Bethlehem Naar een verhaal van Jacques Elan Bewerkt door Koos Stenger Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen over iets wat er met me gebeurd is. Het

Nadere informatie

Waarom volgen mensen avondschool?

Waarom volgen mensen avondschool? Waarom volgen mensen avondschool? Dagonderwijs is niets voor jou, want je werkt, je wil werken, je gezondheid laat het niet toe? Er kunnen veel redenen zijn waarom je wil studeren volgens een ritme dat

Nadere informatie

De vrouw van vroeger (Die Frau von früher)

De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Roland Schimmelpfennig De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Vertaling Tom Kleijn Personen FRANK, midden veertig CLAUDIA, zijn vrouw ROMY VOGTLÄNDER ANDI, zoon van Frank en Claudia TINA, Andi's vriendin

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Niet in slaap vallen hoor!

Niet in slaap vallen hoor! Niet in slaap vallen hoor! Marcus 13: 33-37: Dierenversie Geïllustreerd door: 30 november 2014 Maria Koninginkerk Baarn 2 De oude leeuw heeft vakantieplannen. Dat vertelde hij vanmorgen aan alle dieren:

Nadere informatie

Mannenberoepen, vrouwenberoepen of beroepen voor mannen en vrouwen?

Mannenberoepen, vrouwenberoepen of beroepen voor mannen en vrouwen? Mannenberoepen, vrouwenberoepen of beroepen voor mannen en vrouwen? MANNELIJKE VROEDVROUW bron: De Standaard, 2008-03-01 en De metro job deluxe, 2011-09-30 Enkele reacties van mannelijke vroedvrouwen:

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Inleiding Het doen van een abortus heeft voor iedereen een verschillende reden en ook verschillende gevolgen. Maar onthoud goed, je hebt het niet

Inleiding Het doen van een abortus heeft voor iedereen een verschillende reden en ook verschillende gevolgen. Maar onthoud goed, je hebt het niet Inleiding Het doen van een abortus heeft voor iedereen een verschillende reden en ook verschillende gevolgen. Maar onthoud goed, je hebt het niet gedaan omdat je een slecht mens bent, maar juist omdat

Nadere informatie

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout Personen Verteller Huisvrouw Cake ingrediënten; o Bloem o Zout o Suiker o Eieren o Kersen o Sukade o Krenten o Boter (Bij dit toneelstuk

Nadere informatie

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het Werkbladen Uitdaging! Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het één ten koste van het ander? Waar word jij gelukkig van? De uitdaging van deze tool is dat je je eigen antwoorden bepaalt. We raden

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Ik heb geen zin om op te staan

Ik heb geen zin om op te staan Liedteksten De avonturen van mijnheer Kommer en mijnheer Kwel Voorbereiding in de klas: meezingen refrein Het Dorp Het is weer tijd om op te staan Maar ik heb geen zin Hij heeft geen zin Om naar m n school

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

i!i' ] ] ] ] ] 1 ~ 1 ~ Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ 1..

i!i' ] ] ] ] ] 1 ~ 1 ~ Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ 1.. 1 ~ 1 ~ j J ) J J J I, i!i' 1 Al 1.. Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ j 1.. l.. '-....t L- '- '- Inhoud: 1.Inleiding. 2. Wat is een oor? 3. Hoe zit je oor in elkaar? 4. De drie delen van

Nadere informatie

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip lees je altijd een tekst met het stappenplan. Je gaat vaak op zoek naar verbanden in een tekst. Wat

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak.

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak. Tik-tak - Lees het gedicht tik-tak voor. Doe dit in het strakke ritme van een langzaam tikkende klok: Tik - tak - tik - tak Ik tik - de tijd - op mijn - gemak. Enzovoort. - Laat de kinderen vrij op het

Nadere informatie

Inleiding WIST JE DAT JE GEVOEL VAAK BEPAALT WAT VOOR HUMEUR JE HEBT?

Inleiding WIST JE DAT JE GEVOEL VAAK BEPAALT WAT VOOR HUMEUR JE HEBT? Inleiding Gevoelens: we hebben ze allemaal. Maar soms is het lastig te weten hoe je je nu écht voelt. Je bent blij, maar ook zenuwachtig. Of je weet niet of je boos of verdrietig bent. Of je snapt niet

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN

VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN VOORBEDE Soms moeten gebeurtenissen en dingen met naam worden genoemd. Soms moet je de dingen meer openlaten, opdat iedereen zijn eigen ervaringen erin kan herkennen. De voorbede

Nadere informatie

Jeroen Neef: betontimmerman met diploma

Jeroen Neef: betontimmerman met diploma bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra nr. 2 april 2011 Jeroen Neef: betontimmerman met diploma Prefab fundering met IJB Smartfoot Uitvoerder Cees

Nadere informatie

We zijn heel blij dat we onze bouwdroom hebben gevolgd. www.sibomat.be

We zijn heel blij dat we onze bouwdroom hebben gevolgd. www.sibomat.be We zijn heel blij dat we onze bouwdroom hebben gevolgd. www.sibomat.be Meestal gaat het zo: huisje, boompje, beestje. Zo ging het ook voor Serge V. en Sabine D. Ze woonden al achttien jaar in hun zelfgerenoveerde

Nadere informatie

Maart 2014. Ik ga later niet op de bank zitten. pagina 6. Meer inzicht in uw pensioen. pagina 4. Wat is het UPO? pagina 8

Maart 2014. Ik ga later niet op de bank zitten. pagina 6. Meer inzicht in uw pensioen. pagina 4. Wat is het UPO? pagina 8 Pensioen krant Maart 2014 Ik ga later niet op de bank zitten pagina 6 Meer inzicht in uw pensioen pagina 4 Wat is het UPO? pagina 8 Pensioenheld Dromen doen we allemaal Brayen Verbond (39 jaar) is projecteider

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie