GILBERT ROGIERS. De Politieke Geschiedenis van Oostende

Transcriptie

1 RI.JKSUNIVERSITEIT GENT Academiejaar GILBERT ROGIERS De Politieke Geschiedenis van Oostende Oorspronkelijke titel: DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 10 OKTOBER 1982 in Oostende.. Het homerisch duel tussen Goekint en Laridon. Failliet van de KOO splitst de CVP: ACW tegen NCMV. Verdeelheid in de SP: jongsocialisten tegen de gevestigde SP. Diepe twisten binnen de VU oorzaak van zware nederlaag in Na een SP-PVV-VU precoalitieakkoord, kwam een CVP-VU- PVV precoalitieakkoord en op de valreep een CVP-PVV-coalitie. Dit is een grondig herwerkte versie van een studie gemaakt in opdracht van Prof. Dr. H. Gaus. Faculteit van de Rechten Seminarie voor de Ontwikkeling van de Hedendaagse Binnenlandse en Buitenlandse Politiek Door Gilbert Rogiers, Enige Proef Pers- en Communicatiewetenschappen Copyright Rogiers Gilbert D/2012/Gilbert Rogiers, auteur en uitgever Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopieën, microfilm, download of op welke andere wijze dan ook, zonder vermelding van de auteur en zonder de vermelding van de titel van het werk. ROGIERS G., De politiek geschiedenis van Oostende

2 2 WOORD VOORAF Ik houd eraan Prof. Dr. H. Gaus (Gentse universiteit), uitdrukkelijk te bedanken voor zijn colleges. Hierin verwees hij voortdurend naar de grote krachtlijnen van s mensen geschiedenis, naar de motieven van s mensen handelen. De belangen- en de machtsstrijd tussen groepen en tussen personen zijn inderdaad even oud als de mensheid zelf. In dit licht is de strijd om de macht in de gemeenteraadsverkiezingen van 10 oktober 82 in Oostende natuurlijk een heel particuliere gebeurtenis, met een eigen lokale kleur. Machts- en belangenstrijd zijn zo inherent verbonden met het wezen van de mens, dat we het bestaan ervan noch negatief noch positief kunnen bestempelen. Het zijn feitelijke historische constanten. Wie hun bestaan wil ontkennen kan evengoed loochenen dat de aarde om de zon draait! Gilbert Rogiers, Oostende april 1984 NOOT BIJ DE UITGAVE IN 2012 Voltijds lesgevend als licentiaat wiskunde volgde ik in de colleges voor het behalen van de licentie in Pers- en Communicatiewetenschappen aan de Gentse universiteit. Aan professor H. Gaus vroeg ik om een van zijn cursussen niet te moeten volgen, en in plaats daarvan een studie te schrijven over de politieke geschiedenis van Oostende tussen de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 en Hij ging hiermee akkoord. Wegens tijdsgebrek heb ik hem geen enkele maal geconsulteerd tijdens het schrijven van dit werk. De oorspronkelijke titel DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 10 OKTOBER 1982 heb ik vervangen door DE POLITIEKE GESCHIEDENIS VAN OOSTENDE IN Dit dekt beter de inhoud van deze studie. Enige bescheidenheid komt ten allen tijde van pas, maar Prof. Dr. Gaus beoordeelde in 1984 dit werk als uitzonderlijk goed. Hij raadde me zelfs aan het uit te geven. Dit heb ik toen niet gedaan, omdat er naar mijn oordeel te veel namen in stonden van personen die toen nog politiek actief waren. Ik had gepoogd dit werk zo objectief mogelijk te schrijven, alhoewel ikzelf lid was van het plaatselijk CVP-bureau!!! Dit was voor mij toen een delicate opdracht, maar niemand van het bureau had hiervan weet. Wel heb ik aan toenmalig CVP-voorzitter de h. Achiel Vandenabeele, met een smoes, de originelen van de twee precoalitieakkoorden en van het definitieve coalitieakkoord 1982 gevraagd. Ik kreeg de originelen probleemloos. Sedertdien heb ik in Oostende over dit werk met geen woord gerept. Politieke ambities heb ik nooit gehad, maar op mijn manier was ik achter de schermen een kwarteeuw zeer actief in de CVP. Ik organiseerde met zeer veel succes activiteiten niet alleen in café het Rozenhof, Spaarzaamheidstraat Oostende, maar, als lid van het arrondissementeel bureau, zelfs in Diksmuide, Ieper, Veurne,.... Ik schreef ook verschillende politieke analyses gericht aan de nationale CVP-top. Een ervan Ofwel uitbreken ofwel uitdoven speelde zelfs een rol in de herbronning na de fameuze verkiezingsnederlaag in In al deze analyses was empathie het centrale begrip. Dit alles deed ik zeer graag, maar indien men erachter gekomen was dat ik op een neutrale manier over de CVP schreef, dan zou dat ongetwijfeld mijn 'politieke kop' gekost hebben al was ik al bij al maar een randfiguurtje. Gilbert Rogiers, Oostende 18 september 2012

3 3 Inhoud Woord vooraf p.1 Noot bij de uitgave in 2012 p.1 Inleiding p.4 H1. De gemeenteraadsverkiezingen van 10 oktober Begroting 1976: stedelijk onderwijs verantwoordelijk voor eerste stedelijk deficit. p Een wonderbare week, maar ook een keerpunt. p Uitslag gemeenteraadsverkiezingen oktober coalitievorming - samenstelling schepencollege en bevoegdheidsverdeling - samenstelling raad OCMW. p. 8 H2. De periode : de laatste jaren van Jan Piers als burgemeester. 2.1 Jan Piers: burgemeester in de gouden jaren. p Het ontslag van burgemeester Jan Piers. p. 13 H3. De rivaliteit tussen burgemeester Goekint een eerste schepen Laridon. 3.1 Julien Goekint wordt burgemeester. p De SEO-affaire : eerste kritiek op Julien Goekint. p Eerste schepen Alfons Laridon zwaar aangevallen door de jong-socialisten. p Verstandhouding CVP-SP brokkelt af. Groeiend tweespalt tussen Goekint en Laridon. p Verdeeldheid binnen de VU. p. 25 H4. De gemeenteraadsverkiezingen van oktober De partijprogramma's. p Lijsten - Lijsttrekkers - Traditioneel kiescliënteel van de partijen. p De kiesstrijd. p. 39 H5. De verkiezingsuitslag oktober De coalitievorming - Persreacties. 5.1 De verkiezingsuitslag. Analyse per partij. Gekozenen. p De coalitievorming. p Reacties van politici en van de pers. p Taakverdeling in het schepencollege. De O.C.M.W.-raad. p. 53 H.6 Bijlagen. p. 57 De nummering van de bijlagen oogt en is rommelig. De officiële kiesuitslagen hebben we tussengelast. Bijlage1 Toespraak van Jan Piers op de 21-julireceptie op het stadhuis naar aanleiding van zijn ontslag als burgemeester van Oostende. p. 57

4 4 Bijlage 2. Coalitieovereenkomst - Stadsbestuur Oostende p. 59 Voordracht van de burgemeester. p. 61 Bijlage (blijkbaar 3) Bestuursakkoord Oostende Socialistische Partij, Partij voor Vrijheid en Vooruitgang, Volksunie. p.62 Officiële kiesuitslag van de S.P. en de C.V.P. p.63 Officiële kiesuitslag van de VU en AGALEV. p.64 Officiële kiesuitslag van de kandidaten van de P.V.V. en de K.P.B. p.65 Officiële kiesuitslag van de kandidaten van R.A.D. en het V.B. p.66 Bijlage 4 Lijst van de gemeenteraadsleden. p.67 Bijlage 5. Tussen ondergetekenden, volmachtdragers van de CVP, de PVV en de VU van Oostende, wordt volgende overeenkomst afgesloten. [Deze tekst werd op zondag avond na de verkiezingen ter plaatse gewijzigd. De VU werd geschrapt. Het werd een CVP. - PVV coalitie.] p.68 Slotbedenkingen van de auteur. p.73

5 5 INLEIDING Zoals bij alle verkiezingen is voor de betrokken partijen uiteindelijk alleen de ontstane machtsverdeling van belang. Over de uitslag zelf, met name de zetelverdeling, beslist natuurlijk de kiezer in een enkele uren. Maar de toestanden, de belangenstrijd en de publiek gekende tegenstellingen tussen personen, die het stemgedrag en de coalitievorming bepalen, hebben soms een lange voorgeschiedenis. Dat de vierentwintig jaar oude CVP-SP-coalitie op zondag 10 oktober 82 om 22 u begraven werd en vervangen door een CVP-PVV-meerderheid, heeft oorzaken die soms jaren terug hun wortels hebben. Daarom behandelen we in hoofdstuk I de grote lijnen van de verkiezingen van 10 oktober 76. De tussenperiode 76-80, die het onderwerp is van hoofdstuk II, is gekenmerkt door de afgang van burgemeester Jan Piers en door de blitzcarrière van Julien Goekint die hem opvolgde. In de jaren zeventig groeide de zorg voor het milieu met de dag. De urbanisatiepolitiek, in de alternatieve pers geïdentificeerd met Jan Piers, werd ongenadig afgekraakt. In hoofdstuk III behandelen we de periode Vanaf het ogenblik dat Goekint burgemeester werd, groeide de naijver en de tweespalt tussen Goekint en Laridon zienderogen. Beiden zetten alles op alles om na de verkiezingen van oktober 82 burgemeester te worden. Dat Goekint op een totaal andere manier het schepencollege leidde, was een barrel olie meer op het vuur. Inderdaad, onder Jan Piers was iedere schepen nagenoeg koning binnen zijn bevoegdheidsterritorium. Zo had de CVP het voor het zeggen in ongeveer alles dat met urbanisatie te maken had. De SP van haar kant, en dit is veelgezegd want eigenlijk gaat het om eerste schepen Alfons Laridon en om hem alleen, bouwde het zo machtige stedelijk onderwijs uit tot een echte partijburcht. Zowel Goekint als Laridon hadden in de periode met zware problemen te kampen. Oostende was twee alternatieve bladen rijk, en deze reageerden bitter op burgemeester Goekint. Men verweet hem in de zaak van de failliete corporatieve SEO andere belangen te dienen dan die van de arbeiders en de tewerkstelling. Ook de ACW-aanhang had grote moeite om de NCMV-er Goekint in deze zaak te volgen. Dit was nieuw, want Goekint stapte pas in 76 in de politiek en had tot dan toe een politiek onbeschreven lei. Ook de kritiek op schepen van onderwijs en financiën Laridon zwol langzamerhand aan tot een brede stroom. En merkwaardig genoeg, deze kritiek klonk veruit het scherpst in eigen rangen vanwege de jongsocialisten. Deze laatsten die de stadskrant De Stoeten Ostendenoare als spreekbuis gebruikten, riepen om openheid en inspraak voor de basis en lanceerden zware aanvallen op hun partijgenoot Laridon. Hem verweten ze al te weinig belang te hechten aan bekwaamheid, ervaring en inspraak, en de kleur van de partijkaart als enig criterium te gebruiken bij dienstverlening en benoemingen.

6 6 Steeds luider klonk de eis, vooral vanwege de VU, om het kostelijk stedelijk technisch onderwijs, dat een regionale functie heeft, over te hevelen naar het Rijk. Maar schepen Laridon loste van geen vin, en de CVP zweeg als vermoord omwille van het coalitieakkoord van 76. Het behoud van het stedelijk onderwijs was namelijk de hoeksteen ervan. Ook de VU worstelde met scherpe interne verdeeldheid. Deze leidde tot de afscheuring van twee van haar voormannen van het eerste uur: fractieleider Nagels en gewezen volksvertegenwoordiger Vansteenkiste. Omdat al deze conflicten, vooral binnen de VU en in mindere mate ook binnen de SP, ongetwijfeld de nieuwe machtsverdeling beïnvloed hebben, zijn we er dieper op ingegaan. De programma s, de lijsten en de kiesstrijd beschrijven we in hoofdstuk IV. In hoofdstuk V tenslotte handelen we over de verkiezingsuitslag, de coalitievorming en de reacties hierop. Eerst maken we werk van een grondige analyse van de uitslag die twee verassingen liet zien: een vooruitgang van twee zetels voor de CVP, en een terugval van de VU van acht op vier. Zeer veel aandacht hebben we geschonken aan de inhoud en het wedervaren van de drie opeenvolgende coalitieakkoorden. Twee ervan, het SP-PVV-VU- en het CVP-PVV-VUakkoord werden kort voor de verkiezingen gesloten, en dit van de ene dag op de andere. Het niet naleven van het eerste akkoord lokte achteraf bitsige reacties uit van de SP. De avond van de verkiezingen trok men de conclusies uit de stembusuitslag, en zo viel de VU uit de boot, en ontstond een CVP-PVV-coalitie. Het loonde meer dan de moeite om de inhoud van de opeenvolgende overeenkomsten te vergelijken. Als besluit van deze studie hebben we nog even alle oorzaken en krachten die tot de machtswisseling leidden, bekeken. Merkwaardig in deze studie is, en dat valt zelfs op in deze inleiding, dat de PVV t.e.m. hoofdstuk IV nergens in het stuk voorkomt, tenzij als een van de vele onopvallende partijen. Toch is ze er uiteindelijk in geslaagd om mee aan de macht te komen.

7 7 HOOFDSTUK 1 DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 10 OKTOBER DE BEGROTING 1976: STEDELIJK ONDERWIJS VERANTWOORDELIJK VOOR EERSTE STEDELIJK DEFICIT. Na de verkiezingen van oktober 1958 slaagde de handige Jan Piers erin de PVV-SP-coalitie op te doeken, en te vervangen door een C.V.P.-S.P.-meerderheid, die (in 76) al achttien jaren standhield. Het traditionele rechtse weekblad De Zeewacht had begin 76 schoon genoeg van de roomsrode coalitie. Hoofdredacteur Jo Deensen wijdde zijn eerste editoriaal van 76 aan het jaar van de verkiezingen: Oostende was de vertrouwde gezichten na al die tijd kotsbeu. 1 Veel meer nog dan op burgemeester Jan Piers (CVP) was deze krant uitgekeken op Alfons Laridon (SP), eerste schepen en schepen van onderwijs. Diezelfde Deensen liet in dit verkiezingsjaar niet na het beleid van Laridon voortdurend te bekritiseren. Hij drong ondermeer aan op de overheveling naar het Rijk van het voor de stadsfinanciën zo rampzalig dure stedelijk technisch onderwijs: Vooral schepen Laridon heeft er blijkbaar zijn politiek hoofd aan verbonden. De eigenlijke reden is gemakkelijk te begrijpen: de stedelijke technische instituten zijn uitgegroeid tot ware mastodonten van personeelsbezetting en voor een socialistische schepen van onderwijs zijn dat zeer geschikte voedingsbodems voor het kweken van trouwe of noodgedwongen volgelingen-met-partijkaart. Het is trouwens geweten hoe de partijkaart in die technische scholen van de stad bepalend is voor aanvaarding of carrière. 2 Deensen had het eigenlijk niet op de BSP gemunt, maar wel op BSP-schepen Laridon. Maar hoe kon de CVP-SP-coalitie dan drie legislaturen standhouden? Heel eenvoudig, onder Jan Piers was iedere fractie, en in sommige gevallen de afzonderlijke schepen zelf, baas in de eigen sectoren. Zo was het stedelijk onderwijs met zijn vele vertakkingen, basisonderwijs, technisch secundair onderwijs, technisch hoger onderwijs, muziekconservatorium, kunstonderwijs en visserijschool, het territorium van schepen Laridon. 3 Deze twee vaststellingen, de meeste schepenen volkomen baas in eigen huis en A. Laridon alleenheerser in het stedelijk onderwijs, zijn van het grootste belang omdat ze zwaar gewogen hebben op de coalitievorming in 76 en Jo Deensen in De Zeewacht, /p. 1 2 Idem 3 Toenmalig schepen Roland Makelberge: Dossiers betreffende het stedelijk onderwijs werden in het schepencollege nooit besproken. Ze werden gewoon naar Laridon toegeschoven.

8 8 CVP-fractieleider Jef Vanlangenhove (ACW) drukte tijdens het begrotingsdebat van februari 76 zijn grote tevredenheid uit over de coalitiepartner. 4 Voor de liberalen had hij geen goed woord over. Wel verklaarde hij voorstander te zijn van de overheveling van het hoger technisch onderwijs naar het Rijk, omdat de financiële last te zwaar werd voor de stad. Hiermee ging Laridon akkoord: de procedure kon ingezet worden. 5 Een week voor het begrotingsdebat hadden zowel de PVV als de VU zich voorstander verklaard van de overheveling van het hele stedelijk onderwijs naar het Rijk 6. Het is duidelijk : het al dan niet overhevelen van het stedelijk onderwijs of van een deel ervan, was de achillespees van het komende nieuw coalitieakkoord. Waarom werd het probleem van de eventuele overheveling dan zo acuut? Uit de begroting 1976 bleek dat de stad Oostende voor de allereerste keer in de rode cijfers zat. Op de gewone begroting was er een tekort van 95,7 miljoen. En de onderwijsbegroting had op haar eentje een deficit van 109,6 miljoen! M.a.w. het stedelijk onderwijs was verantwoordelijk voor het jaartekort op de begroting En iedereen wist dat dit voor de volgende jaren ook zo zou blijven. 1.2 EEN WONDERBARE WEEK, MAAR OOK EEN KEERPUNT Het is hier natuurlijk niet de bedoeling een overzicht te geven van de realisaties Maar in de laatste week van mei 76 vond het stadsbestuur de tijd om de tot winkelstraat vernieuwde Kapellestraat 7, het vernieuwde stationsplein 8, de voltooide Mercatorjachthaven 9, het afgewerkt stedelijk zwembad 10 en de Permekegalerij 11 in te wijden. Alleen het laatste was een privé-initiatief. Op 4 juni feestte Oostende haar Lentenacht op de Wellingtonrenbaan 12, en begin juli huldigde minister van Verkeer Chabert de verlengde startbaan, van m tot m, van de Oostendse luchthaven, in 13. Maar het was niet allemaal rozengeur en maneschijn. De periode van de grote werken was definitief voorbij, behalve. Eind februari 76 werd in de gemeenteraad de derde fase van de bouw van het Europacentrum goedgekeurd. Dit hoogste gebouw van de Atlantische kust, zoals Piers het indertijd noemde, was een torenhoge stekelige doorn in het oog van al wie maar enigszins milieugevoelig was. Iedereen bekijkt het nu als de grootste mislukking uit de Piersperiode. De bouwwerken, uitgevoerd door bouwpromotor Van Biervliet, vingen aan in 65 toen de milieubeweging nog in haar kinderschoenen stond. Men had er zelfs de schouwburg voor afgebroken, iets wat iedere Oostendenaar op vandaag als een groot miskleun aanziet De Zeewacht, /p De Zeewacht, /p De Zeewacht /p. 1 7 De Zeewacht, /p Idem, p Idem, p Idem, p De Zeewacht, / p De Zeewacht, / p. 4 en p De Zeewacht, /p. 18

9 9 In 1976 was de milieubeweging onmiskenbaar van de grond gekomen en men moest nog beginnen aan de derde en laatste fase. Omwille van de peperdure aankoopprijs door de stad betaald bij de onteigening, was er geen belangstelling voor appartementsbouw, noch voor een hotel, noch voor een grootwarenhuis. Van Biervliet was niet geïnteresseerd in de grond, het stadsbestuur zat ermee aan zijn been en er zat niets anders op dan parkinggarages te bouwen op vier verdiepingen. 15 Twee jonge alternatieve maandbladen, Tijdingen, opgericht in 1974, en de stadskrant De Stoeten Ostendenoare, gesticht in augustus 1975, pakten burgemeester Piers en bouwpromotor Van Biervliet jarenlang genadeloos aan. Ze wezen voortdurend op de mogelijke verstrengeling van politieke en zakelijke belangen. Op de frontpagina van het allereerste nummer van De Stoeten Ostendenoare verscheen een spotprent van Piers en er zouden er nog vele volgen. 16 Onder druk van milieugroepen en van vermelde twee alternatieve bladen moest men in het verkiezingsjaar 1976 heug en meug afzien van de geplande verdere verkaveling van een deel van het Bosje. Het tij was duidelijk aan het keren. 1.3 UITSLAG GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN OKTOBER COALITIEVORMING - SAMENSTELLING SCHEPENCOLLEGE EN BEVOEGDHEIDSVERDELING SAMENSTELLING OCMW-RAAD Verkiezingsuitslag Partij % + of - zetels + of - VU 19,20 +3,40 % 8 +3 PVV 23,56-0, CVP 28,38-6; BSP 24,78 +1, BKP 2,97 +0, VFP 1,10 +1, De VFP is de Verenigde Feministische Partij. BKP staat voor Belgische Kommunistische Partij. BSP staat voor Belgische Socialistische Partij. Later werd de laatste naam gewijzigd in SP. Te vermelden is dat er door de fusies 8 zetels meer te verdienen waren dan in 70. De CVP leed dus een spectaculaire nederlaag. Van belang is ook dat, o.a. omdat het panacheren 17 voor de eerste keer verboden was, het aantal voorkeursstemmen van CVP-lijsttrekker Piers gedaald 14 Toenmalig schepen G. Daniels: Burgemeester Piers had de toezegging van minister van Cultuur Frans van Mechelen op zak om een cultureel centrum met een kleine toneelzaal en lokalen voor verenigingen te bouwen op de plaats waar nu het lunapark staat. De Culturele Raad gaf echter een negatief advies omdat ze de ligging niet opportuun vond. 15 De Stoeten Ostendenoare, nr. 7 maart 1976/p De Stoeten Ostendenoare, augustus 75/p Panacheren is stemmen voor verschillende personen die op verschillende lijsten staan. Stemde iemand voor twee kandidaten op verschillende lijsten, dan kreeg elk een halve stem.

10 10 was van naar Laridon, tweede op de BSP-lijst na Raymond Miroir, zag zijn aantal voorkeurstemmen stijgen van tot In 1976 was Piers 56 jaar en Laridon 50 jaar, en rekening houdende met de afgang van de CVP in het algemeen en van Piers in het bijzonder, was Laridon duidelijk de coming man in de Oostendse politiek. BSP-lijsttrekker Miroir zou immers weldra ontslag nemen omwille van zijn dokterspraktijk in een OCMW-kliniek. Verkozenen : CVP: Jan Piers, Achiel Vandenabeele, Dries Claeys, Jan Felix, Karel Achtergaele, Fernand Bourgois, Clement Bil, Louis Vanhoorne, Roland Makelberge, Paul Vlaemynck, Julien Goekint en Jef Vanlangenhove BSP: Raymond Miroir, Alfons Laridon, Henri Dumarey, Gust Germonpré, André Gunst, Nicole Beschuyt-Walraevens, Robert Huyghe, Edwin Van Daele, René Bourgoignie, René Cogghe en Roger Struyve PVV: Raoul Bonnel, Jeanne Pauwelyn, Jean Vyvey, Maurice Quaeghebeur, Elza Vandenberghe, Gerard Nollet, Theo Dehaene, Edgard Maesschalck, Marcel Vanhalme en Marcel Friedrichs VU: Marc Vanhecke, Godelieve Depoorter, Emiel Vansteenkiste, Chris Lambert, Jaak Vandemeulebroucke, Jozef Nagels, Dries Demoen en Herman Ponette Coalitievorming en reacties daarop Noch de BSP noch de PVV hadden in hun programma gerept over de overdracht van het stedelijk technisch onderwijs naar het Rijk. De VU daarentegen eiste onomwonden de overheveling van de secundaire technische afdeling naar het Rijk.Dit was voor haar een sine conditio qua non om in een coalitie te treden. Een tripartiete achtte ze niet wenselijk, vóór de verkiezingen althans. In de nacht na de verkiezingen tekenden de CVP en de BSP een wonderbaarlijk coalitieakkoord. De CVP die als grote verliezer amper één zetel meer behaalde dan de BSP, kreeg de burgemeester (Piers) en daarbij nog vijf van de acht schepenzetels. De BSP was tevreden met drie schepenzetels en het voorzitterschap van het OCMW. Hierbij werd A. Laridon schepen van onderwijs, en er was geen sprake van overheveling van ook maar enig deel van het stedelijk technisch onderwijs. Voor alle insiders was het duidelijk, het behoud van het stedelijk technisch onderwijs was de pasmunt die de CVP aan de BSP had betaald. De Zeewacht die vlak voor de verkiezingen in haar editoriaal voorzichtig tegen het voortbestaan van de CVP-BSP-coalitie pleitte, nam het na de bekendmaking van het coalitieakkoord op voor een tripartite: CVP-PVV-VU. 18. De VU zag als grote overwinnaar in dat ze in feite tactisch onhandig tewerk gegaan was. Ze veranderde achteraf het geweer van schouder en stelde ook deze tripartiete voor. In feite deed ze een knieval voor de CVP met volgend voorstel: CVP: burgemeester, vier schepenen en het voorzitterschap van het OCMW, PVV: twee schepenzetels en de VU eveneens Jo Deensen in De Zeewacht, /p De Zeewacht, /p. 9

11 11 De CVP-top had veel moeite om de nieuwe coalitie aan haar achterban te verkopen. Het NCMV en de CVP-jongeren lagen duidelijk dwars. Heel wat lezersbrieven reageerden heftig tegen de CVP. Vermeldenswaardig zijn ook een paar uitspraken gedaan tijdens het begrotingsdebat einde februari De PVV-woordvoerder verklaarde ongevraagd en uitdrukkelijk, in de toekomst af te zien van elk aandringen om een deel van het stedelijk technisch onderwijs naar het Rijk over te hevelen. Schepen van onderwijs Laridon zei i.v.m. de coalitievorming, dat het stedelijk onderwijs de hoeksteen was van het BSP-beleid 20. Ondertussen was het deficit van het stedelijk onderwijs aangegroeid tot 118 miljoen. Grote projecten stonden niet meer op het getouw. De tijd van besparen en bezuinigen kondigde zich aan Samenstelling schepencollege en bevoegdheidsverdeling Jan Piers (CVP): burgemeester, algemeen beleid en coördinatie, politie en brandweer; Eerste schepen: Raymond Miroir (BSP): financiën, cultuur, personeelsbeleid (samen met R. Makelberge), volksgezondheid, thermaal instituut en beheer stadseigendommen; Jan Felix (CVP): toerisme en feesten, urbanisatie, grondbeleid, stadskernvernieuwing, verkeer, betwiste zaken, electriciteit, gas- en watervoorziening; Alfons Laridon (BSP): onderwijs, leefmilieu, ontwikkelingshulp, jeugd (samen met R. Makelberge), derde leeftijd (samen met L. Vanhoorne) en stedelijke werkhuizen; Louis Vanhoorne (CVP): burgerlijke stand, bevolking, militie, sociale zaken en gezinsvoorzorg, derde leeftijd en erediensten; Henri Dumarey (BSP): haven en economische ontwikkeling, vismijn, industriële vestigingen, promotie luchthaven; Roland Makelberge (CVP): sport, jeugd (samen met A. Laridon), personeelsbeleid (samen met R.Miroir), bouwtoelagen en brandveiligheid, en reinigingsdienst; Julien Goekint (CVP): openbare werken en openbare verlichting, riolering en wegendienst, handel en middenstand, markten en foren, stedelijk slachthuis en onderhoud stadsgebouwen; Karel Achtergaele (CVP): wijkcentra, landbouw en beplantingsdienst. Bij de CVP behoorden Vanhoorne, Makelberge en Achtergaele tot de ACW-strekking, en Piers, Felix en Goekint tot de NCMV-strekking. I.3.4 Samenstelling van de OCMW-raad Hierbij laten we de de samenstelling van het OCMW aansluiten alhoewel deze raad pas in de maand maart samengesteld werd. CVP (4): Desender Godelieve, Decramer Albert, Hautekiet Achiel en Meseure Charles BSP (3): Gunst André, Vanhooren Roger en Lannoo Didier PVV (eerste drie jaar 4 leden, laatste drie jaar 3 leden): Mevr. Six-Vlaemynck, Degrave Henri, Brusseeel Julien en Debusschere Louis (*) VU (eerste drie jaar twee leden, laatste drie jaar drie leden): Tommeleyn Jef, Mevr. Annie Vanhoutte-Stuyck en Deblaere Georges (*) (*) Voor de laatste drie jaren afgesproken dat dus Vanblaere (VU) zou zetelen i.p.v. Debusschere (PVV) 20 De Zeewacht, /p. 9

12 12 HOOFDSTUK 2 DE PERIODE : DE LAATSTE JAREN VAN JAN PIERS ALS BURGEMEESTER 2.1 JAN PIERS: BURGEMEESTER IN DE GOUDEN JAREN De figuur Jan Piers Advocaat Jan Piers, geboren in 1920, was een heel vriendelijk en joviaal man die voor iedereen van hoog tot laag, een goede dag en een kwinkslag over had. Sommigen die met hem samenwerkten, vonden hem daarentegen eerder ondoorgrondelijk. Kwam hij een bomvolle zaal binnen, dan had iedereen hem gezien, en dit niet alleen omwille van zijn grote gestalte. Bovendien hadden velen de indruk dat Piers hen persoonlijk had herkend en gegroet. Weinigen konden een massa zo charmeren zoals Piers in zijn glorieperiode. Toch was hij absoluut de man niet die s avonds laat graag een babbeltje sloeg en een pintje dronk om zijn populariteit op te vijzelen. In tegendeel, hij verstond de kunst om een uur na zijn opgemerkte blijde intrede, zijn grote gestalte ten spijt, weer ongezien te verdwijnen. Zelfs toen hij de zestig naderde, had hij nog steeds hetzelfde studentikoze kwajongensgezicht. In een bomvolle zaal, bij zijn publiek, was de show voor hem nooit over. Dit zelfde publiek was hem jaren lang dankbaar en bedacht hem, toen men nog mocht panacheren, met een indrukwekkend pak voorkeurstemmen. Jan Piers was een diplomaat. Voor hem gingen bij de hogere overheid en bij de zakenlui alle deuren open. Zelf kon hij zich hardnekkig vastbijten in een project dat hij wilde realiseren. Eigenlijk was hij de geknipte man voor de zestiger jaren toen alles nog kon, alles nog betaalbaar was en er nog geen vervelende pottenkijkers waren. Hij was doctor in de rechten en gehuwd met mevr. Marguerite Sap, dochter van minister Sap. Daarmee stonden automatisch al een aantal deuren minstens op een kier. En hij schopte het ver: in 1976 was hij beheerder bij de BBL, SA Excelsior, Belgische Verzekering van de Middenstand NCMV, Kredietmaatschappij Eigen Haard, Hypothekaire Kredietbank Oostende, NV Eigen Haard, NV De Standaard, NV Heliosimp en bij NV Periodica. 21 Op zichzelf is daar niets mis mee, maar het wekte argwaan bij de alternatieve pers. Tijdingen, schamper zoals altijd schreef reeds in 76 wijzend naar Piers: k Zien Oostende zo geren, als ik er maar kan van profiteren Tijdingen, 3 e jg 1976 nr. 6 p Tijdingen, 3 e jg 1976 nr. 2 p. 1

13 13 In zijn bijna 34 jaar ononderbroken politieke loopbaan, van 1947 tot halfweg 1980, beleefde hij bijna alles wat er in de politiek te beleven is: 6 jaar gewoon gemeenteraadslid, 6 jaar schepen, bijna 22 jaar burgemeester, senator en staatssecretaris Toen kwam de kritiek op Jan Piers Tot daar dan de ene kant van de medaille die op het einde van de jaren zestig op haar keerzijde viel. Met de drang naar meer openheid en naar een leefbare stad op mensenmaat kwam stilaan de kritiek los. Het Europacentrum, een mastodont-appartementsgebouw op een boogscheut van het strand, werd een honderd meter hoge doorn in het oog van wat eerst maar een kleine minderheid was. Vanaf begin 1976 richtte De Stoeten Ostendenoare zijn zwaar geschut op Piers en op zijn vriend en bouwpromotor Van Biervliet. Men vermoedde dat, ten koste van de gemeenschap, politieke en zakelijke belangen hand in hand gingen. Het blad omschreef het Europacentrum als een stedebouwkundige KING KONG 23. Op het moment dat het Bosje bedreigd werd, mengde zich ook Tijdingen in het debat: Bosje door bewoning bedreigd. Er bestonden namelijk plannen om in het gebied rond de Oude Watertoren appartementsgebouwen en een hotel op te trekken. 24 Dankzij de actiegroep Red ons Bosje en de stimulans van beide alternatieve bladen begon de mentaliteit langzaam te keren. Nochtans verdedigde schepen Felix de plannen hardnekkig: het kapitaliseren van het gebied kan Oostende niet aan zich laten voorbijgaan. 25 De plannen werden tegen de zin in van schepen Felix, uiteindelijk opgedoekt. Het probleem van de derde vleugel van het Europacomplex en van het IPan-complex. Contract is contract, en de mentaliteitsommezwaai ten spijt zou Van Biervliet nog aan het derde deel van het Europacentrum beginnen Oostende is de hoogbouw beu schreef De Stouten Ostendenare. 26. Bovendien keken de pers en sommige gemeenteraadsleden scherper dan vroeger toe op iedere grote financiële transactie waarbij het stadsbestuur betrokken was. Contracten werden voortaan tot op de graat uitgepluisd. Op het gelijkvloers van het Europacentrum was er een enorme winkelruimte. Het stadsbestuur verwachtte een grote belangstelling vanwege potentiële kopers. In geval de bouwpromotor een aantal panden toch niet kwijt zou geraken, en zo geschiedde, dan moest de stad die zelf aankopen. De bouwpromotor liep terzake eigenlijk geen enkel risico, maar de stad wel. Op dergelijke zaken letten vroeger enkel de ingewijden, maar nu stond het in de krant. In 1982, dus twee jaar na het ontslag van Piers, bekeek De Stoeten Ostendenoare het als volgt: Piers was de man van de golden sixties, toen er nog met de losse hand prestigeprojecten werden gepland, de bouwpromotors als milde weldoeners vrij mochten opereren en het monster Europacentrum werd opgetrokken onder het motto de hoogste toren van de Atlantische kust De Stoeten Ostendenoare, maart 1976/p Tijdingen, jg 4 nr. 5 mei 1977/p Idem 26 De Stoeten Ostendenoare nr. 8 april 1976/p. 1: Oostende is Hoogbouw beu 27 De Stoeten Ostendenoare, sept. 82/ p. 10

14 14 Toen de zaak Van Coillie, gevestigd in het IPAN-complex, over de kop ging, was de BBL een van de schuldeisers. De stad Oostende kocht het complex met de bedoeling er de stedelijke werkhuizen in onder te brengen. Ze betaalde er 35 miljoen voor, een bedrag dat sommigen veel te hoog vonden. Achter deze transactie meenden sommigen de hand van Piers, beheerder van de BBL, te zien. Ter inlichting: sinds de aankoop staat het IPAN-complex nog altijd leeg. Lang na het ontslag van Piers rakelde De Zeewacht de IPAN-transactie nog eens op in een interview met hem. Piers motiveerde de aankoop toen als volgt: De aankoop door de stad was een beslissing van het gehele schepencollege, dus ook van de coalitiepartner. Daarenboven werd de prijs van de aankoop niet door de ambtenaar van Oostende geschat, maar wel door een schattingscommissie van Brussel. Ook is de aankoop op dat moment een goede beslissing geweest. Wij konden onmogelijk voor dezelfde prijs een gelijksoortig gebouw zelf gebouwd hebben ( ). De BBL was inderdaad een der schuldeisers van de failliete zaak Van Coillie, doch de bank had de centen van het IPAN-complex niet nodig. De groep Van Coillie had heel wat andere eigendommen waarmee de schulden aan de BBL vereffend werden. 28 Sommigen beweren dat de aankoopakte door Piers verleden werd op het moment dat het faillissement nog niet uitgesproken was, iets wat wettelijk dan ook niet kon en niet mocht. In 1980 had Piers nog met een ander probleem te kampen. Notaris Lacourt legde, mede in naam van de orde van de notarissen, klacht neer bij het Hoog Comité van Toezicht. Wat was er in feite gebeurd? Volgens de wet wordt bij normale aan- en verkopen van onroerende goederen, de akte verleden door een beëdigd notaris. Bij sommige aan- en verkopen van bepaalde gemeenschapsgoederen zijn welbepaalde beëdigde ambtenaren daartoe ook bevoegd. Aangezien de wet nergens aan een burgemeester verbiedt om dit te doen, terwijl een van zijn ondergeschikten dit wel mocht en ook deed, heeft Piers, in naam van de stad, verschillende akten verleden bij transacties. Het ereloon heeft hij steeds in de stadskas gestort. Dit werd door niemand betwist. De vraag was wel of een burgemeester akten mocht verlijden steunende op het feit dat de wet het hem niet verbiedt. Tot op heden werd aan deze zaak geen gevolg gegeven 29. Tussen Piers, die goede relaties had met het Hof, en Prins Karel, ontstond kort voor zijn ontslag een ernstig meningsverschil. Prins Karel had financiële problemen en had daarom graag zijn domein in Raversyde, of toch een groot deel ervan, verkocht aan privé-verkavelaars. Piers zette echter de onteigeningsprocedure voor openbaar nut in. Daardoor werd de verkoop door de Prins aan een privé-verkavelaar onmogelijk HET ONTSLAG VAN BURGEMEESTER JAN PIERS 28 De Zeewacht, /p De klacht bij het Hoger Comité van Toezicht van notaris A. Lacourt, ex-pvv-gemeenteraadslid en aartsrivaal van Jan Piers, werd zonder gevolg geklasseerd. Ook burgerlijk spande A. Lacourt een proces in voor de rechtbank van Eerste Aanleg, maar ook hier ging de burgervader vrij uit. 30 Later zorgden de staatssecretarissen Galle (BSP) en Akkermans (CVP) voor de aankoop door de Staat.

15 15 Geweten is dat Piers stilaan zijn elan verloor. Om welke redenen ook, na 34 jaar politieke activiteit werd hij het beu. Meer dan vroeger ging hij op vakantie aan de azuurkust. Ook op de vergaderingen van zijn partij was hij, naar men zegt, minder en minder te zien. Voor de CVP werd het burgemeesterschap voor de volgende legislatuur een probleem dat dringend een oplossing moest krijgen. Bleef Piers aan tot de verkiezingen van 82, dan had de CVP geen nieuwe gelanceerde kandidaat-burgemeester. Nam Piers geen voortijdig ontslag dan moest, hij graag of niet, opnieuw lijsttrekker worden, en het burgemeesterambt nog enkele jaren uitoefenen. Velen verwachtten dat SP-schepen Alfons Laridon zich bij de verkiezingen van 82 zou voorstellen als dé kandidaat-burgemeester. Om dit te voorkomen was er voor de CVP maar één oplossing: het ontslag van Piers. Tijdens de 21-juli-receptie 80 was het zover. Piers kondigde zijn ontslag aan. Voor het grote publiek, wiens burgemeester hij bijna 22 jaar was, kwam dit als een complete verrassing. Mogelijks lag de oorzaak binnen het NCMV met een ongedurige Goekint als kandidaat burgemeester. 31 We citeren een paar uittreksels uit zijn afscheidstoespraak. Zie Bijlage 1. Scheiden doet lijden. Partir, c est mourir un peu. Afscheid nemen van iets zo wonderbaars als het burgemeesterschap van Oostende kan niet anders dan pijn doen. Maar ook dat is leven. ( ) Meine Sturm- und Drangperiode ist vorbei. Tijdingen beoordeelde Piers als volgt: Piers vertegenwoordigt te veel wat men algemeen onder politieker verstaat: beloven, aanwezig zijn, show verkopen, doch weinig aarde aan de dijk brengen. En in crisistijd moet er aarde aan de dijk gebracht worden. 32 Met het heengaan van Piers sloot Oostende een hoofdstuk af uit zijn geschiedenis. Op volgde schepen Julien Goekint hem op als burgemeester van Oostende. CVP-gemeenteraadslid Gerard Daniels werd de nieuwe schepen. Van deze wisseling maken we gebruik om de verdeling van de bevoegdheden vanaf binnen het schepencollege te vermelden.. TAAKVERDELING ONDER IN HET SCHEPENCOLLEGE VANAF Burgemeester Julien Goekint: - Algemeen beleid en coördinatie - Politie (inclusief verkeer en parkeerplaatsen) - Brandweer (inclusief brandbeveiliging en reddingsdienst) - Personeelsbeleid (samen met eerste schepen Laridon) - Handel en Middenstand) - Bezetten openbare weg (inclusief markten en foren) Eerste schepen Alfons Laridon - Financiën (samen met schepen Nicole Bossuyt-Walravens) - Onderwijs - Cultuur - Stedelijke Werkhuizen 31 De toenmalige schepenen F. Bourgois en R. Makelberge menen dat de onmiddellijke aanleiding tot het ontslag van Piers binnen het NCMV lag. 32 Tijdingen,7 e jg nr juli 80/p. 3

16 16 - Personeelsbeleid (samen met de heer Burgemeester) - Derde leeftijd (samen met schepen Bourgois) Schepen Jan Felix - Toerisme Feesten - Urbanisatie Grondbeleid Stadshernieuwing - Geschillen - Elektriciteits-, Gas- en Watervoorziening Schepen Henri Dumarey - Havens en economische ontwikkeling - Vismijn - Industriële vestiging - Promotie Luchthaven Schepen Karel Achtergaele - Beplantingen - Landbouw - Wijkcentra Schepen Roland Makelberge - Sport - Reinigingsdienst - Hinderlijke inrichtingen - Jeugd (samen met schepen Beschuyt-Walraevens) Schepen Nicole Beschuyt-Walraevens - Thermaal Instituut - Volksgezondheid Leefmilieu - Beheer stadseigendommen - Ontwikkelingshulp - Financiën (samen met eerste schepen Laridon) - Jeugd (samen met schepen Makelberge) Schepen Fernand Bourgois - Burgerlijke Stand Bevolking Militie - Sociale Zaken Gezinszorg - Erediensten - Derde Leeftijd (samen met schepen Laridon) Schepen Gerard Daniels - Openbare Werken Openbare Verlichting - Riolering Wegen - Onderhoud Stadsgebouwen - Bouwvergunningen

17 17 HOOFDSTUK 3 DE RIVALITEIT TUSSEN BURGEMEESTER GOEKINT EN EERSTE SCHEPEN LARIDON 3.1. JULIEN GOEKINT BURGEMEESTER Julien Goekint werd geboren in 1929, en stelde zich op 47-jarige leeftijd voor de eerste keer kandidaat op de CVP-lijst bij de gemeenteraadsverkiezingen van 10 oktober Hij stond op de tiende plaats, behaalde voorkeurstemmen en werd meteen schepen van o.a. Openbare Werken en Middenstand. Hij bezit een industriële drukkerij, maar daarnaast kon hij een indrukwekkende lijst activiteiten in het verenigingsleven voorleggen, vooral in Middenstandskringen. Zo werd hij in 76 ondervoorzitter van het NCMV gewest Oostende. Van katholieken huize en vader van een talrijk gezin, was hij tussen 1959 en 1976 bestuurslid of zelfs voorzitter van ouderverenigingen van vrije scholen. In zijn campagne stelde hij zich graag voor met zijn vrouw en zijn acht kinderen. Veel nadruk legde hij op zijn dynamisme en zijn doorzettingsvermogen. Als ex-para citeerde hij fier zijn motto do or die. Graag vermelde hij zijn prestaties als roeier. Hij nam zelfs deel aan de Europese roeikampioenschappen in Milaan in het nummer vier met stuurman. Dit alles leest men in zijn verkiezingsfolder van Verder staat hij bekend als een manager en een doordrijver die veel van zichzelf, maar ook van de anderen, eist, iets wat sommigen nogal eens door autoritair vertalen. De werkmethode van Piers, iedere schepen koning in zijn rijk, zinde hem niet. Ook dit gaf voedsel aan latere tweespalt met Laridon. Dikwijls maakte hij zijn beklag over de trein der traagheid waarmee dossiers klaarkomen, en over het feit dat genomen beslissingen maar half, en soms helemaal niet, uitgevoerd worden. De administratieve overheidsmolen maalt nu eenmaal veel trager dan die in het bedrijfsleven. Aan de politieke show tijdens de gemeenteraadszittingen, waar velen graag een nummertje opvoeren om de pers te bekoren, heeft hij een grondige hekel. Goekint is ook de man die erin slaagde de politieke invloed van het NCMV 33 binnen de CVP sterk te laten toenemen. Tijdens de resterende twee jaar van de legislatuur, dus tot de verkiezingen van oktober 1982, bewoog hij zich zeer veel tussen de bevolking met wie hij graag een babbeltje slaat en, zonder te overdrijven, een pintje drinkt. Herhaaldelijk heeft hij gezegd burgemeester te willen zijn 33 Het NCMV betekent Nationaal Christelijk Middenstandsverbond. Later werd die naam gewijzigd en vervangen door UNIZO.

18 18 van heel Oostende en niet van één partij. Het speelse van Piers is hem vreemd, en de show ligt hem niet. Hij staat bekent als een harde werker die uitvoert wat hij beloofd heeft. Tenslotte is van Goekint bekend dat hij in zijn dienstbetoon nooit uitdrukkelijk vraagt naar de politieke kleur. Evenmin haalt hij achteraf een partijkaart uit zijn binnenzak. 3.2 DE SEO-AFFAIRE: EERSTE KRITIEK OP GOEKINT De SEO eertijds een bloeiende bedrijf Op het moment dat Goekint burgemeester werd, was hij nog heel jong in de politiek: amper vier jaar. Een betwist figuur was hij nooit geweest, maar kort na zijn ambtsaanvaarding werd hij geconfronteerd met de SEO-affaire. Wittebroodsweken als burgemeester heeft hij nooit gehad. De SEO, of voluit de Société Economique Ostendaise en in de volksmond de KOO genoemd, en opgericht in 1888, was decennia lang een lokaal monument. Stichters waren een aantal ambtenaren die de aangesloten leden, eveneens ambtenaren, goedkoop aan voedingswaren, kolen e.d., wilden helpen. In de zestigerjaren was de SEO uitgegroeid tot een bloeiende onderneming met een tiental filialen, vele duizenden leden en een personeelsbestand van een negenhonderdtal werknemers. De KOO was een begrip in Oostende en een doorn in het oog van de middenstand Kleinhandel: aardverschuiving in de jaren zeventig De SEO-affaire zorgde voor een ware storm en hield Oostende maandenlang in de ban. Het is niet de bedoeling hier de hele historiek van de SEO-crisis uit de doeken te doen. Wel vinden we het nodig het essentiële weer te geven, want die crisis liep dwars door de CVP. Eerst een toelichting omtrent de achtergrond vooraleer we het over de echte historische gebeurtenissen hebben. Begin jaren zestig: de klant, de winkel om de hoek en de discount of het warenhuis Beeld je het begin van de zestiger jaren in. Stel je voor dat je een Oostendse thuismoeder bent. Je hebt boter, melk, hesp, afwasmiddelen, groenten, fruit en kousen nodig. En je man is werkzaam bij de post, het spoor, de tram, het onderwijs of op het stadhuis. Hierna veralgemenen we lichtjes door te zeggen dat je toen je twee mogelijkheden had. Ofwel ging je naar een buurtwinkel, ofwel deed je je inkopen in de KOO, eerst in de Romestraat op de eerste of tweede verdieping en daarna in de Amsterdamstraat voor het fruit en de groenten. In de KOO kon je bovendien in het voorjaar je bonnetjes uitwisselen. Je kreeg meestal tien procent en dat was graag meegenomen. Stel je een echtpaar voor eind de jaren zeventig dat dezelfde producten wilde aankopen. Dan had je een nieuwe keus. Een discount of een warenhuis, met een rijk assortiment uitsluitend op het gelijkvloers, was veel praktischer dan drie buurtwinkels en ook efficiënter dan de KOO. Gevolg, de kleinhandelswinkels verdwenen geleidelijk uit het stadsbeeld en ook de KOO boerde fel achteruit.

19 19 Eind jaren zeventig: de klant, de middenstand en het grootwarenhuis met parkeergelegenheid Denk je een echtpaar in, beiden werkend en over een wagen beschikkend. Omdat beiden werken is het efficiënt om in het weekend de grote boodschappen te doen. Naast vermelde producten wil het paar ook nog een pak water, een pak cola en een aantal flessen bier kopen. Het paar trekt de zaterdagnamiddag met de wagen naar een grootwarenhuis met parking en koopt daar alles ineens. Zo verdwenen de meeste kleine middenstanders. Ze deden beroep op organisaties zoals het NCMV om hun belangen te verdedigen. En zo kwamen ze bij het NCMV, bij Goekint en Vermeesch terecht, die stonden met hun rug tegen de muur. Instemmen met een hypermarkt langs de Torhoutsesteenweg kwam neer op het opdoeken van de belangenorganisatie het NCMV. De SEO en de syndicaten In de Romestraat en de Amsterdamstraat bevonden zich de twee grootste verkooppunten van de KOO. Geen van beide hadden parkeergelegenheid en beide gebruikten hun eerste verdieping als verkoopsruimte. Hun verkoopscijfers slonken met de dag, personeel werd afgedankt. Op de duur had de SEO nog een 250-tal werknemers in dienst. De syndicaten zochten koortsachtig naar een oplossing. Ter plaatse herbouwen met een bovengrondse parking, hield de sluiting in over twee jaar, dus werkloosheid. Bovendien was het bouwen van een bovengrondse parking in een dicht bewoonde stadsbuurt een probleem en ook beschikte SEO niet over het nodige kapitaal. En zelfstandig blijven én verhuizen naar de stadsrand en dit zonder een paar jaar te sluiten en de overblijvende werknemers naar de dop te sturen, was onmogelijk, want SEO beschikte niet over het kapitaal om terzelfdertijd de bestaande zaak open te houden én aan de stadsrand een modern complex, dus gelijkvloers en met parking, op te trekken. De SEO en de syndicaten stonden ook met hun rug tegen de muur. De enige logische oplossing voor de SEO bestond erin extern kapitaal aan te trekken, aan de stadsrand een hypermarkt te bouwen en ondertussen het personeel naar de dop te sturen. Zo kwamen de SEO en de syndicaten op het idee om de GB, die later (mede-)uitbater van de hypermarkt kon worden, als kapitaalverschaffer te engageren. Conclusie: de KOO kon niet zelfstandig blijven bestaan. De middenstand gruwelde bij de gedachte aan een hypermarkt aan de stadsrand. Immers, dit betekende nog min nog meer de ondergang van de meeste kleinhandelszaken en ook van de KOO. Vanaf het begin van de jaren zeventig ging het dus snel bergafwaarts. Midden 1978 vatte De Stoeten Ostendenoare de problemen van de coöperatieve als volgt samen: Ongelijke concurrentie met de supermarkten en discounts met hun agressieve verkoopstechniek, hun lagere personeelskosten, hun gecentraliseerde moderne grote verkoopsoppervlakten, hun parkingfaciliteiten. Bij de SEO met zijn grotere arbeidsintensiteit, door andere verkoopstechnieken en zijn filialenstructuur, wegen de loonkosten zwaarder. De gebouwen zijn ook niet meer van de jongste, en laten niet toe alles op de begane grond te

20 20 brengen. De jongste jaren is de SEO dan ook een politiek gaan voeren van rationalisatie ( ) de SEO trad eveneens in het computertijdperk, reductie van het gamma artikels, verkoop van eigendom, afdankingen In een notendop: de gebeurtenissen Centrale instanties en personen in deze affaire die heel Oostende beroerde, waren naast de vakbonden, Goekint, burgemeester en voorzitter van het NCMV, Dries Vermeesch, gemeenteraadslid, secretaris van het NCMV en tevens kabinetsattaché bij Paul Akkermans, staatssecretaris van o.a. Ruimtelijke Ordening Het stadsbestuur werd geconfronteerd met het voorstel van de vakbonden om een hypermarkt te bouwen langs de Torhoutsesteenweg op de gronden van de IPAN. Op hield Dries Vermeesch een interpellatie in de gemeenteraad, waarna de schepenen Dumarey en Laridon, beiden SP, de zitting verlieten. Hieruit bleek dat er een diepe kloof bestond in het schepencollege. 35 De gemoederen van de middenstand geraakten danig verhit. Op woensdag 19 september 1980 hield de actiegroep HALT een korte bezetting van het IPAN-complex uit verzet tegen een verdere inplanting van grootwarenhuizen. Nog dezelfde avond betoogde de middenstand met een autokaravaan als protest tegen het plan van een grootwarenhuis aan de stadsrand. 36 Zo blokletterde Tijdingen: Hetze van de christelijke middenstand tegen SEO. 37 Omdat er kwam geen schot in de zaak en het failliet dreigde voor de SEO, deed afgevaardigde beheerder Rassaert begin december 1980 een ultieme poging om staatssecretaris Akkermans te overtuigen van een hypermarkt langs de Torhoutsesteenweg, maar hij stuitte op een njet. 38 Daar zou men een grootwarenhuis optrekken in samenwerking met de keten GB. 39 Dit laatste plan genoot de hardnekkige steun van de vakbonden. Dit plan ging niet door omdat de betrokken gronden volgens Akkermans, verantwoordelijk voor Ruimtelijke Ordening, bestemd waren voor ambachten en niet voor winkelruimten. 40 Tijdingen die het standpunt van de vakbonden vertolkte, wees er terecht op dat de betrokken ambachtelijke zone vergeven was van winkels. 41 De beheerraad was van plan om op 1 januari te stoppen met de exploitatie maar op aandringen van de vakbonden besliste SEO de sluiting met twee weken uit te stellen. Ondertussen hadden de vakbonden de tijd om beroep te doen op premier Martens, maar ook dit bracht geen soelaas. 42 De Vlaamse regering stelde in extremis nog de bouw voor van een modern Shopping-center in het blok Romestraat, Amsterdamstraat en Gentstraat. Maar de hoofdleveranciers van SEO 34 De Stoeten Ostendenoare, nr. 9 juni 1978/p De Zeewacht, /p De Zeewacht, /p Tijdingen, jg 7 nr 36, /p De Zeewacht, /p Idem 40 Tijdingen, jg 7 nr. 18, /p. 3 en Tijdingen, jg nr. 7, /p De Zeewacht, /p. 572

21 21 weigerden in dit geval verdere leveringen. 43 Dit plan voorzag in de onteigening van dit blok om er vervolgens een verkoopcentrum op te richten. Naar het voorbeeld van de City in Brussel, zou men er een zogenaamd City2 neerplanten, met in de Romestraat plaats voor de SEO en haar werknemers. In afwachting van de realisatie zou, maar dan volgens burgemeester Goekint, het personeel gesubsidieerd worden, maar van dit laatste heikele onderdeel van het plan wist Akkermans echter niets. Het personeel zou volgens de staatssecretaris tijdelijk werkloos worden. 44 Achter de weigering zagen de vakbonden de hand van het NCMV dat uiteraard niet gediend was met een nieuw grootwarenhuis. Een petitie pro het reddingsplan leverde, behalve meer dan handtekeningen, verder niets op. 45 Op donderdag legde de SEO de boeken neer bij de Rechtbank van Koophandel in Oostende. 46 Achteraf spanden de christelijke en de socialistische vakbonden zich in om de ontslagen werknemers in de mate van het mogelijke aan een nieuwe job te helpen. Maanden lang lanceerden Tijdingen en De Stoeten Ostendenoare bittere aanvallen op Goekint en Vermeesch. Eerstgenoemd blad was wel overdreven optimistisch toen het in haar eerste nummer van 1981 nog schreef: kiest men voor de bescherming van de consumenten, dan kiest men voor een coöperatieve. Als men een coöperatieve uitbouwt, schaadt men geen enkel belang. Ook deze niet van de ambachtelijke en commerciële middenstand ( ) voor de SEO is er nog het concrete probleem van bedrijf in moeilijkheden. Het behoort tot de geplogenheden dat men in ons land bedrijven uit de moeilijkheden helpt. Het plan van de SEO is realistisch en heeft alle kansen op slagen Invloed van de SEO-crisis op de gemeenteraadsverkiezingen van 1982 Wat had de SEO crisis te maken met de komende gemeenteraadsverkiezingen? In potentie veel, want de aanslepende zaak SEO was een splijtzwam in de CVP, de standen ACW en NCMV stonden met getrokken en geslepen messen diametraal tegenover elkaar. Begrijpelijk dat sommige politieke partijen, de SP 48 en de VU 49, probeerden garen te spinnen uit de malaise binnen de CVP. Achteraf, bij de komende gemeenteraadsverkiezingen, werd de SEOaffaire overschaduwd door de titanenstrijd Goekint-Laridon. Maar, in ieder geval kreeg de reputatie van Goekint een flinke knauw in ACW-kringen. 3.3 EERSTE SCHEPEN LARIDON ZWAAR AANGEVALLEN DOOR DE JONG-SOCIALISTEN Alfons Laridon werd geboren te Oostende op als zoon van een kleine middenstander, een haarkapper nabij het Marie-José-plein. Hij bestempelt zijn vader als een echte liberaal met sociale bekommernissen, politiek niet geëngageerd, maar wel sterk geïnteresseerd. 43 De Zeewacht, /p Tijdingen, jg 8 nr. 3, , niet genummerde bijlage 45 Tijdingen, /p De Zeewacht, /p Tijdingen, jg 8 nr 1, /p Tijdingen, jg 8 nr. 6, /p Tijdingen, nr. 35, /p. 1