CE-MARKERING VOLGENS EN

Transcriptie

1 CE-MARKERING VOLGENS EN Bert van Beek WAAR HEBBEN WE HET OVER? markering van staalconstructies 1

2 HOE MAAK JE CE-MARKERINGS LOGO? WAAR KOMT HET VANDAAN? Richtlijn bouwproducten CPD (Construction Products Directive) 89/106/EEC Construction products Vergelijk met: PED (Richtlijn Drukapparatuur, Pressure Equipment Directive) MD (Machine Directive, Machinerichtlijn) 2

3 WAT VALT ER NOG MEER ONDER DE CPD BEHALVE STAALCONSTRUCTIES? Bijvoorbeeld (van de 578 normen tot vandaag): NEN-EN 14303:2009, Materialen voor de thermische isolatie van gebouw- en industriële installaties - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) NEN-EN 490:2004, Betonnen dakpannen en hulpstukken voor dakbedekking bekledingselementen Productspecificaties NEN-EN 413-1:2011, Metselcement - Deel 1: Samenstelling, specificaties en conformiteitscriteria NEN-EN 12839:2001, Vooraf vervaardigde betonproducten - Elementen voor hekken NEN-EN 12860:2001, Lijmen op basis van gips voor gipsblokken - Termen en definities, eisen en beproevingsmethoden NORMEN GESCHREVEN ALS INVULLING OP DE CPD WORDEN GENOEMD: Geharmoniseerde Normen Dit zijn productnormen 3

4 VOORBEELDEN VAN GEHARMONISEERDE NORMEN OP HET GEBIED VAN STAAL Dus andere voorbeelden van die 578 geharmoniseerde normen NEN-EN :2004, Warmgewalste producten van constructiestaal - Deel 1: Algemene technische leveringsvoorwaarden NEN-EN :2009, Roestvaste staalsoorten - Deel 4: Technische leveringsvoorwaarden voor plaat en band van corrosievast staal voor constructief gebruik NEN-EN 13479:2005, Lastoevoegmaterialen - Algemene productnorm voor toevoegmaterialen en poeders voor smeltlassen van metalen NEN-EN :2005, Hoge sterkte constructieve boutsets ten behoeve van voorspannen - Deel 1: Algemene eisen NEN-EN :2007, Niet voorgespannen constructieve boutsets - Deel 1: Algemene eisen ONDERWERP VOOR VANDAAG: NEN-EN :2009 nl Het vervaardigen van staal- en aluminiumconstructies - Deel 1: Eisen voor het vaststellen van de conformiteit van constructieve onderdelen Het woord dragend komt in de EN niet voor Wel het woord constructieve 4

5 WAAROM IS HET VERPLICHT? Tekst Bouwbesluit 2012: 1.3 CE-markeringen en kwaliteitsverklaringen Artikel 1.6 In de handel brengen Het is verboden een bouwproduct in de handel te brengen waarvoor de Europese Commissie een geharmoniseerde Europese norm heeft gepubliceerd en de co-existentieperiode met betrekking tot die norm is afgelopen, indien dat product niet is voorzien van de daarop betrekking hebbende CE-markering. Noot: co-existentieperiode loopt 01/ af VOOR WIE DENKT DAT HET NOG GEEN 2012 IS: Tekst bouwbesluit 2003 Artikel Het is verboden een bouwproduct in de handel te brengen, waarvoor overeenkomstig de richtlijn bouwproducten is vastgesteld dat het een CE-markering moet dragen, indien dat product: a. niet zodanige eigenschappen bezit dat het bouwwerk waarin het is verwerkt, gemonteerd, toegepast of geïnstalleerd, kan voldoen aan de fundamentele voorschriften als bedoeld in artikel 3 van de richtlijn bouwproducten, of b. niet is voorzien van de daarop betrekking hebbende CEmarkering. 5

6 ONDERWERP EN TOEPASSINGSGEBIED EN Deze Europese norm schrijft de eisen voor de vaststelling van de conformiteit van prestatiekenmerken voor constructieve stalen en aluminium onderdelen voor, alsook voor bouwpakketten op de markt gebracht als bouwproducten. De vaststelling van de conformiteit omvat de fabricagekenmerken en, voor zover van toepassing, de kenmerken van het constructief ontwerp en de constructieve berekening. De Europese norm geldt voor constructieve onderdelen in serie en eenmalig gefabriceerde onderdelen inclusief bouwpakketten. 6

7 BELANGRIJK VERSCHIL EN : CE-verklaring volgens EN of EN is niet hetzelfde als CEverklaring volgens EN EN 10025, EN 10219, EN 10210, EN gaan over de basismaterialen (constituent products, basisproducten). Dit geldt ook voor de lastoevoegmaterialen, de bouten etc EN gaat over constructies of onderdelen daarvan, opgebouwd uit de basisproducten EN omvat niet de montage! Betreffende de montage is er een toegevoegde waarde voor het SNS keurmerk! EISEN AAN HET BOUWPRODUCT VOLGENS CPD fundamentele eisen (Essential Requirements, ER s genoemd) 1. Mechanische sterkte en stabiliteit 2. Brandveiligheid 3. Hygiëne, gezondheid en milieu 4. Gebruiksveiligheid 5. Geluidshinder 6. Energiebesparing en warmtebehoud Duurzaamheid Bij staalconstructies alleen eerste 3 en duurzaamheid van toepassing 7

8 HOE IS DAT INGEVULD VOOR STAALCONSTRUCTIES: Voor staal is dit vertaald in de volgende te verklaren eigenschappen (prestatiekenmerken / performance characteristics): Fabricagekenmerken en Constructieve kenmerken ER1 1. Toleranties op vorm en afmetingen 2. Lasbaarheid (CEV) 3. Breuktaaiheid (CVN) 4. Weerstand tegen stootbelasting (= gelijk aan 3, niet apart vermeld) 5. Draagvermogen 6. Vermoeiingsterkte ER2 7. Brandwerendheid 8. Reactie op brand ER3 9. Vrijkomen van cadmium en zijn verbindingen 10. Radioactieve straling ER X 11. Duurzaamheid 8

9 VERSCHIL CE-VERKLARINGEN EN EN Toleranties op vorm en afmetingen 2. Breukrek 3. Treksterkte 4. Vloeigrens 5. Sterkte tegen stootbelasting 6. Lasbaarheid 7. Duurzaamheid Toleranties op vorm en afmetingen 2. Lasbaarheid (CEV) 3. Breuktaaiheid (CVN) 4. Weerstand tegen stootbelasting 5. Draagvermogen 6. Vermoeiingsterkte 7. Brandwerendheid 8. Reactie op brand 9. Vrijkomen van cadmium en zijn verbindingen 10. Radioactieve straling 11. Duurzaamheid CE-MARKERING Het is geen CE-certificaat Ook geen CE-keurmerk Maar een CE-verklaring Verklaring wordt afgegeven door producent Fabrieksproductiebeheersing (FPC, Factory Production Control) moet worden gecertificeerd door aangemelde instelling 9

10 HOE ZIET CE-VERKLARING VOLGENS EN ER UIT? CE-VERKLARING MET NUMMERS (VOORBEELD!!!) Constructieve kenmerken (5, 6, 7) niet verklaard Geen hoofdberekening door fabrikant Methode 1 10

11 CE-VERKLARING MET NUMMERS (VOORBEELD!!!) Constructieve kenmerken (5, 6, 7) wel verklaard hoofdberekening door fabrikant Methode 3b TE VOLGENS STAPPEN VOOR CE-MARKERING VOLGENS EN FPC opzetten FPC laten certificeren door een aangemelde instelling (per 13/ : 47 stuks in EU, 2 in NL) CE-verklaring verstrekken bij iedere opdracht FPC laten herkeuren schema voor EXC1 en EXC2 Overzicht aangemelde instellingen: seaction=cpd.nb_hs&sort=country 11

12 WAT IS FPC? Kwaliteitsbeheersingssysteem op basis van EN ISO 9001 Aangevuld met kwaliteitsbeheersingssysteem voor lassen op basis van EN ISO 3834 (deel 2, 3 of 4) Benoeming van lascoördinator volgens EN ISO (niveau B, S, of C) Laten certificeren door aangemelde instantie (NoBo) PARTIJEN DIE EEN TOELEVERENDE ROL SPELEN IN DE (TOELICHTING OP VOLGENDE SHEETS) Manufacturers (fabrikanten, leverancier van de constructieve producten Importers (importeurs) Distributors (distributeurs) Stockholders (voorraadhouders) Steel processors (snijbedrijven, walsbedrijven) 12

13 MANUFACTURER (FABRIKANT) Iemand die verantwoordelijk is voor het ontwerp en fabricage van een constructief product dat op de Europese markt wordt gezet. Bijv: stalen balk, bout, lastoevoegmateriaal, staalconstructie Verantwoordelijkheid: Hij moet zorgen dat het (bouw-)product voorzien is van de juiste CE-markering, volgens de van toepassing zijnde geharmoniseerde norm (10025, 10088, ) IMPORTER (IMPORTEUR) Iemand binnen de EU die verantwoordelijk is voor het plaatsen van de producten op de EU markt Bijv. boutenleverancier, die bouten levert die van buiten de EU komen Verantwoordelijkheid: Als hij producten op de markt brengt onder naam van de fabrikant en hij verandert niets aan het product, dan blijft de CE-markering van de fabrikant gelden (feitelijk is hij dan distributeur) Als hij producten onder eigen naam op de markt brengt wordt hij fabrikant met alle daarbij behorende verantwoordelijkheden 13

14 DISTRIBUTOR (DISTRIBUTEUR, VERDELER) Iemand die een CE-gemarkeerd product in opslag heeft en voor de distributie zorgt. Sommige stockholders vallen in deze categorie. De distributor zet niet zijn naam op het product en verandert niets aan het product. Verantwoordelijkheden: Zorgen dat de juiste CE-verklaring bij het juiste product wordt geleverd STOCKHOLDER (VOORRAADHOUDER) Kopen normaal gesproken basisproducten in volgens EN 10025, 10088, 10219, 10210, etc. om deze ongewijzigd weer door te verkopen Deze producten moeten zijn voorzien van de juiste CEverklaringen. Verantwoordelijkheden: Als distributeur. Zorgen dat juiste CE-markering met juiste product wordt meegeleverd Echter: als bewerkingen worden uitgevoerd dan verandert dat de zaak: zie volgende sheet. 14

15 STOCKHOLDER Als de stockholder gaat zagen, boren, snijden, stralen, schilderen, kerfslagproeven uitvoeren dan voert hij activiteiten uit die niet gedekt zijn door de CE-verklaring die bij het basisproduct hoort Hij voert dan werkzaamheden uit die vallen onder de EN , cq EN Hij dient dan de conformiteit van de producten te verklaren met een CE-verklaring volgens EN Dwz. FPC moet worden gecertificeerd door NoBo Alternatief is werkzaamheden laten vallen onder FPC van afnemer STEEL PROCESSORS (SNIJBEDRIJVEN, WALSBEDRIJVEN, CONSERVERINGBREDRIJVEN) Toeleveranciers voor / onderaannemer van het constructiebedrijf Verantwoordelijkheden Ofwel een eigen FPC laten certificeren door NoBo (niet altijd mogelijk) Ofwel kwaliteitssysteem opzetten waarmee gewaarborgd wordt dat werkzaamheden voldoen aan hetgeen in EN is omschreven Ofwel werkzaamheden laten vallen onder kwaliteitssysteem van opdrachtgever 15

16 DE VRAGEN! Zie uitgedeelde lijst 1. VOOR WELKE PRODUCTEN GELDT DE VERPLICHTING VOOR CE-MARKERING? Voor alle bouwproducten Voor wat betreft staalconstructies: zie onderwerp en toepassingsgebied EN Voor constructieve stalen onderdelen 16

17 2. OP WELKE WIJZE DIENEN PRODUCTEN VAN EEN CE-MARKERING VOORZIEN TE WORDEN? Door het verstrekken van een conformiteitsverklaring Een document waarop de eigenschappen worden verklaard Dit kan bij opleverings- of afleveringsdocumenten Kan voor een afzonderlijk onderdeel maar ook voor een complete constructie ineens 3. IS NA VERWERKING IN EEN CONSTRUCTIE DE GEHELE CONSTRUCTIE GECERTIFICEERD OF ELK ONDERDEEL SEPARAAT? Een onderdeel of constructie is nooit gecertifieerd volgens CE. Het onderdeel of constructie is voorzien van een CE-markering CE-markering op staalconstructies mag worden aangebracht als de FPC gecertificeerd is door een aangemelde instantie De CE-verklaringen op de basisproducten (balken, buizen, bouten) blijven geldig voor het basismateriaal. De constructie kan, naar keuze van de leverancier, in zijn geheel of per onderdeel afzonderlijk, van een CE-markering worden voorzien 17

18 4. OP WELKE WIJZE KAN EEN BEDRIJFSPROCES GECERTIFICEERD EN EEN PRODUCT CE- GEMARKEERD WORDEN? Is in het voorgaande uitvoerig aan de orde gekomen. Proces wordt gecertificeerd door aangemelde instelling en CEmarkering aangebracht door leverancier van de constructie 5. WELKE EISEN WORDEN AAN CE-CERTIFICATIE GESTELD? CE certificatie bestaat niet Is in het voorgaande uitvoerig besproken 18

19 6. WELKE PARTIJEN MOGEN EEN CE- MARKERING AANBRENGEN? Afhankelijk van de geharmoniseerde norm waar het bouwproduct onder valt In het geval van de EN (vervaardigen van staalconstructies): de fabrikant van de staalconstructie die een gecertificeerde FPC heeft en een ITC heeft uitgevoerd 7. WELKE BEWERKINGEN HEBBEN TOT GEVOLG DAT DE CE-MARKERING VAN DE LEVERANCIER GEEN GELDIGHEID MEER HEEFT (ZAGEN, STRALEN, MENIËN, SNIJDEN, TOGEN, BOREN, KANTEN) EN WIE DIENT DE NIEUWE CERTIFICERING AAN TE BRENGEN?. De CE-markering van het basisproduct verliest zijn geldigheid niet door een bewerking als boven genoemd. CE-markering volgens EN 10025, etc blijft geldig Omdat genoemde bewerkingen vallen onder de eisen van de EN moet een aanvullende CE-verklaring worden gegeven conform EN

20 11. INDIEN EEN PRESTATIEVERKLARING VAN EEN LEVERANCIER DOOR DE BEWERKING VAN DE VOLGENDE SCHAKEL (KLANT) NIET INCORRECT WORDT, WELKE VAN DE ONDERSTAANDE BEWERINGEN IS DAN JUIST: 1. deze klant kan er uit commerciële redenen voor kiezen de prestatieverklaring uit te breiden en is hiertoe niet verplicht 2. deze klant is verplicht, ondanks het feit dat de aangeleverde prestatieverklaring door zijn bewerking niet incorrect is geworden, de prestatieverklaring aan te passen Beide onjuist: klant moet CE-verklaring afgeven voor zijn toegevoegde werkzaamheden 12. INDIEN EEN KLANT EEN PRESTATIEVERKLARING VAN ZIJN LEVERANCIER ONTVANGT EN DEZE DOOR ZIJN BEWERKING WORDT GEWIJZIGD DIENT ER DAN: een geheel nieuwe prestatieverklaring te worden opgesteld of is het mogelijk alleen voor zijn een bewerking een prestatieverklaring op te stellen en deze te stapelen met de aangeleverde prestatieverklaringen door voorgaande schakels? Welke bewerking zou de prestatieverklaring van de leverancier wijzigen? Worden hier wellicht verklaringen volgens EN en verward? 20

21 14. WAAR LIGT DE GRENS M.B.T. INVLOED DOOR EEN BEWERKING OP DE PRESTATIEVERKLARING VAN EEN PRODUCT. BIJVOORBEELD BIJ HET OP HANDELSAFMETING ZAGEN VAN DOOR DE FABRIEK AANGELEVERDE BALKEN. In principe is de grens hard: de CE-verklaringen van de basisproducten gelden voor de onbewerkte producten. Als er bewerkingen worden uitgevoerd die onder de EN en EN vallen moet er voor deze werkzaamheden een aanvullende CE-verklaring komen Een praktische oplossing kan zijn om het zagen te beschouwen als een uitbesteding van de klant. In dat geval moet dit zijn opgenomen in de FPC van de klant 15. WAT IS DE DEFINITIE VAN EEN DRAGEND CONSTRUCTIEDEEL: bijvoorbeeld een trap in een gebouw kan veelal worden verwijderd zonder dat dit invloed heeft op de dragende constructie Wat dient er gedragen te worden (gebouw of ook belasting wind / personen etc.) Formulering dragend komt niet voor in de EN Wel constructief. Een constructief onderdeel is een onderdeel dat voorkomt dat iets naar beneden valt. Definitie uit EN : art voor constructieve onderdelen : onderdelen om te worden toegepast als belastingdragende delen van werken, ontworpen om mechanische weerstand en stabiliteit en/of brandwerendheid te verzorgen, met inbegrip van aspecten van duurzaamheid en bruikbaarheid, die direct zoals geleverd kunnen worden gebruikt of in een bouwwerk kunnen worden opgenomen 21

22 17. OP WELKE WIJZE DIENT EEN ITT TE WORDEN UITGEVOERD VOOR EEN DRAGEND CONSTRUCTIEDEEL? ITT (initial type test) is voor repeterende producten. Bijvoorbeeld standaard gordingen of liggers tbv magazijnstellingen etc. Wordt gebruikt als fysieke beproevingen worden uitgevoerd Voor eenmalige bespoke producten kan deze worden vervangen door een ITC, ofwel initial type calculation ofwel aanvangstypeberekening 18. HOE OM TE GAAN MET RESTSTUKKEN NA HET ZAGEN. AAN ÉÉN ZIJDE ZIJN MATERIAALGEGEVENS EN CODES ETC. INGESLAGEN. OP RESTMATERIAAL ZIJN DEZE GEGEVENS NIET BESCHIKBAAR. De leverancier van het staal (de stockholder) zal een systeem moeten hebben dat hij de reststukken merkt. Anders weet hij niet meer welke balk hij heeft Voor het constructiebedrijf geldt dit niet: zij krijgt een goede balk geleverd, volgens de documentatie bij de levering. Waar deze vervolgens blijft is niet relevant, tenzij volledige naspeurbaarheid vereist is Wordt niet anders dan het nu al is 22

23 19. MOGEN DE GEGEVENS OP HET RESTMATERIAAL AANGEBRACHT WORDEN DOOR DE ONDERNEMER? Vraag is mij niet geheel duidelijk. Wat voor onderaannemer moeten we aan denken? In het algemeen: ja dat mag, zolang het maar past binnen de procedures van de gecertificeerde FPC 20. MBT ONDERNEMINGEN DIE MATERIAAL AANGELEVERD KRIJGEN EN EEN CONSERVERINGSPROCES LEVEREN: WELKE GEGEVENS DIENEN ER WORDEN AANGEDRAGEN? IS HET MOGELIJK DAT DEZE PARTIJ PRODUCTEN MET CE-VERKLARING LEVERT. Conserveren is een bewerking die beschreven wordt in de EN Het conserveringsbedrijf zal zorg moeten dragen dat zij voldoende waarborgt dat zij voldoet aan de eisen van EN Dit zal moeten worden opgenomen in het kwaliteitsplan van het conserveringsbedrijf De opdrachtgever (fabrikant van de constructie) zal in zijn FPC moeten opnemen hoe hij de kwaliteit van het werk van het coatingbedrijf waarborgt Het conserveringsbedrijf zal niet kunnen leveren met CE-verklaring: ze leveren immers geen constructieve stalen onderdelen, maar voeren een bewerking uit 23

24 25. IMPORTEURS MOETEN IVM MET LANGE LEVERINGSTIJDEN NU AL ACTIE ONDERNEMEN OM STRAKS PRODUCTEN TE KUNNEN IMPORTEREN DIE AAN DE EISEN VOLDOEN Wat is de vraag? Noot: verwar niet de CE voor basisproducten met CE voor constructieve onderdelen Einde overgangsperioden basisproducten: 10025: 01/ : 01/ : 01/ : 01/ : 01/ RELATIE NORMEN (EN10088, DELEN 1 T/M 5) GERELATEERD AAN RVS MATERIAAL In EN worden nog en genoemd omdat deel 4 en 5 er toen nog niet waren. Deel 2 en 3 waren geen geharmoniseerde normen, 4 en 5 wel Dit wordt bij de update aangepast Zie ook volgende sheet 24

25 Publi-catie Einde Coex NEN-EN :2005 en NEN-EN :2005 en NEN-EN :2005 en NEN-EN :2009 en NEN-EN :2009 en Stainless steels - Part 1: List of stainless steels Roestvaste staalsoorten - Deel 1: Lijst van roestvaste staalsoorten Stainless steels Part 2: Technical delivery conditions for sheet/plate and strip of corrosion resisting steels for general purposes Stainless steels Part 3: Technical delivery conditions for semi-finished products, bars, rods, wire, sections and bright products of corrosion resisting steels for general purposes Stainless steels Part 4: Technical delivery conditions for sheet/plate and strip of corrosion resisting steels for construction purposes Stainless steels Part 5: Technical delivery conditions for bars, rods, wire, sections and bright products of corrosion resisting steels for construction purposes Roestvaste staalsoorten Deel 2: Technische leveringsvoorwaarden voor plaat en band van corrosievaste staalsoorten voor algemeen gebruik Roestvaste staalsoorten Deel 3: Technische leveringsvoorwaarden voor halfproducten, staven, draad, walsdraad, profielen en blanke producten van corrosievaste staalsoorten voor algemeen gebruik Roestvaste staalsoorten Deel 4: Technische leveringsvoorwaarden voor plaat en band van corrosievast staal voor constructief gebruik Roestvast staal Deel 5: Technische leveringsvoorwaarden voor staven, draad, profielen en producten van corrosievast blank staal voor constructie doeleinden nvt nvt nvt nvt nvt nvt IMPORTEUR / DISTRIBUTEURS DIE HANDELSLENGTES: op verzoek van klant op maat zagen voorzien van gaten op klantvraag de menie kwast ter hand nemen om bv zaagsneden te behandelen. In hoeverre wordt een importeur / distributeur daarmee opeens fabrikant? Heeft het zin om een zijn FPC te laten controleren? etc. Reeds behandeld: Als bewerkingen volgens productnorm basisproduct worden uitgevoerd, wordt hij fabrikant van basisproduct als bewerkingen volgens EN worden uitgevoerd wordt hij fabrikant volgens EN

26 28. ROL VAN VERZINKERIJEN EN OPPERVLAKTE BEHANDELAARS. Beoordeling van beïnvloeding eigenschappen CE gemarkeerde producten door oppervlakte behandeling In hoeverre heeft het voor die bedrijven zin om hun FPC extern te laten toetsen Reeds beantwoord FPC laten certificeren gaat niet. Ze brengen geen producten op de markt. Kwaliteitssysteem laten certificeren kan wel! 30. DE KWALIFICATIE VAN PRODUCTEN DIE HIERDOOR WORDEN GERAAKT. 1. Ik ben het eens met je dat alu ramen en kozijn er niet onder vallen overigens vliesgevel ook niet omdat die een compleet eigen set aan NEN's hebben. 2. Maar waarop baseer je de opm. over trappen en leuningen? (is niet juist het al dan niet dragend zijn het criterium?) 3. Hoe zit het met metalen dakconstructies? Ramen vallen ook onder CPD en geharmoniseerde norm is EN : 2006 Vliesgevels vallen ook onder CPD en geharmoniseerde norm is EN 13830:2003 Trappen, leuningen, metalen dakconstructies zijn constructieve onderdelen 26

27 33. PRINCIPIEEL VOOR MIJN BEGRIP: IS HET ZO DAT VOLGENS SYSTEEM 3 ER WEL EEN FPC WORDT GEËIST MAAR DAT WEER NIET EXTERN GECONTROLEERD MOET WORDEN DOOR EEN AANGEWEZEN PARTIJ? Dit slaat op de 4+2 mogelijkheden, als genoemd in de CPD, die er zijn voor het afgeven van CE-verklaringen. Eén en ander hangt af van de belangrijkheid van een onderdeel. Is bij een raam anders dan bij een constructief stalen onderdeel. EN is gebaseerd op systeem 2+ Bij systeem 3 alleen een eenmalig extern onderzoek van het product in een aangewezen laboratorium. Maar dat is voor ons niet zo belangrijk want we hebben geen invloed op het systeem wat we moeten gebruiken DANK VOOR UW AANDACHT ir. G.E. van Beek IWE TELFORD CONSULT BV Innovatieweg 3-12, 7007 CD Doetinchem telefoon mobiel g.e.vanbeek@telford.net internet: 27

28 28