TE ONTHOUDEN. M Deze letsels verschijnen met name in de beginfase van de behandeling (eerste weken).

Transcriptie

1 FICHES ONE SMILE-o17397-NL FT 100 x 210 mm - QUADRI Acneïforme letsels TE ONTHOUDEN M Acneïforme folliculitis komt zeer vaak voor en wordt beschouwd als een te verwachten neveneffect van de behandeling. M Het is geen klassieke acne (geen comedonen of microcysten). M Het is een combinatie van papels en pustels ter hoogte van het gelaat en de romp, die gepaard gaan met een aantal functionele symptomen (jeuk, erytheem). M Deze letsels verschijnen met name in de beginfase van de behandeling (eerste weken). M Acneïforme letsels kunnen een behoorlijke impact hebben op de levenskwaliteit. M De behandeling bestaat uit orale tetracyclines, lokale antibiotica en dermocorticosteroïden. M Aanvullende dermocosmetische maatregelen zijn altijd nodig.

2 TE ADVISEREN ALS AANVULLING OP MEDICAMENTEUZE BEHANDELINGEN M De puistjes niet uitknijpen. M De huid niet peelen om extra irritatie te vermijden. M 1 à 2 maal per dag een hydraterende crème aanbrengen. M 1 à 2 maal per dag een crème op basis van koper op de inflammatoire letsels aanbrengen om bacteriënproliferatie tegen te gaan en de wondheling te bevorderen. M De huid tegen de zon beschermen. VERANTWOORDELIJKE MOLECULEN Deze letsels verschijnen bijna uitsluitend bij doelgerichte therapieën die een remmend effect hebben op de EGFreceptoren (of gemengde ErB-remmers), op MEK en in zeldzamere gevallen op mtor-eiwitten: cetuximab, erlotinib, gefitinib, panitumumab, pertuzumab, afatinib, lapatinib, semuletinib, trametinib, everolimus, temsirolimus. Création SYMBIOSE

3 Haaruitval en aantasting van het haar zelf TE ONTHOUDEN M Haaruitval wordt vaak beschouwd als het vervelendste neveneffect van chemotherapie. M Dit fenomeen is in de meeste gevallen van voorbijgaande aard. Het haar begint doorgaans na 3 tot 6 maanden opnieuw te groeien. M De haardos kan er na de behandeling echter wel anders uitzien (meer gekruld haar, lichter haar). M De patiënt moet goed begeleid worden om dit neveneffect te kunnen aanvaarden. M Bij doelgerichte therapieën is de haaruitval veel gematigder en blijft het veeleer bij een verandering van het aspect van het haar (kroeshaar, haar dat sneller afbreekt, ontkleurd haar).

4 TE ADVISEREN M In geval van een droge of jeukende hoofdhuid is het raadzaam de hoofdhuid dagelijks te hydrateren. M Verder is het ook belangrijk de huid met een SPF50+ beschermingsfactor te beschermen tegen de zon. VERANTWOORDELIJKE MOLECULEN Haaruitval komt heel vaak voor bij klassieke chemotherapie, maar wordt veel minder vaak vastgesteld bij doelgerichte therapieën. Création SYMBIOSE

5 Lichtovergevoeligheid TE ONTHOUDEN M Ernstige lichtovergevoeligheid is zeldzaam doch mogelijk, met name in combinatie met bepaalde moleculen (vandetanib, vemurafenib, fluorouracil). M Denk aan lichtovergevoeligheid bij een inflammatoire eruptie ter hoogte van de aan het zonlicht blootgestelde lichaamszones (gelaat, decolleté, handrug). M Meestal gaat het om een door UVA uitgelokte fototoxiciteitsreactie. M Over het algemeen lopen patiënten die chemotherapie of doelgerichte therapieën ondergaan significant meer risico op pigmentvlekken na blootstelling aan zonlicht. M De aanbevolen UV-bescherming moet niet alleen gericht zijn tegen UVB-stralen (blootstelling aan de zon), maar ook tegen UVA-stralen (bewolkt weer, winterperiode, zonlicht achter glas ).

6 TE ADVISEREN M SPF50+ zonnecrèmes zijn echt een must. M Geef de voorkeur aan water- en zweetbestendige hypoallergene zonnecrèmes zonder parfum. M De zonnecrème moet op alle ontblote zones, inclusief de nek en handrug, worden aangebracht. M De bescherming dient om de 2 uur opnieuw te worden aangebracht. Herinner de patiënt eraan dat hij/zij altijd een tube zonnecrème op zak moet hebben. VERANTWOORDELIJKE MOLECULEN De moleculen die het vaakst lichtovergevoeligheidsreacties uitlokken, zijn: fluorouracil, capecitabine, dacarbazine, tegafur, vinblastine en in zeldzamere gevallen hydroxyureum, procarbazine, doxorubicine, mitomycine, taxanen Doelgerichte therapieën die soms fellere reacties kunnen uitlokken, zijn: vandetanib, PI3K-remmers, vemurafenib. Acneïforme letsels als gevolg van doelgerichte therapieën die een remmend effect hebben op de EGFreceptoren (cetuximab, panitinumab, erlotinib, gefitinib, afatinib) lijken in sommige gevallen ook in de hand gewerkt te worden/te verergeren door blootstelling aan de zon. Ook imatinib en dasatinib (BCR/ ABL-remmers) verhogen de lichtovergevoeligheid. Création SYMBIOSE

7 Acute radiodermitis TE ONTHOUDEN M Ondanks recente therapeutische ontwikkelingen komt acute radiodermitis nog steeds vaak voor. M De patiënt moet dan ook gedurende de volledige duur van de behandeling worden begeleid. M Als aanvullende dermatologische verzorging moet de patiënt op zijn minst een aangepast hygiëneproduct en een goed verdragen emolliërend product gebruiken. Verder dient ook een aangepaste UV-bescherming te worden geadviseerd. M Een bestraalde huid blijft tot maanden of zelfs jaren nadien kwetsbaarder en gevoeliger voor wonden en infecties. M Na de bestraling moet de patiënt nog geruime tijd opgevolgd worden om mogelijke complicaties, zoals chronische radiodermitis, tijdig op te sporen.

8 TE ADVISEREN M Om tijdens radiotherapie het weefselherstel te bevorderen, is het raadzaam, afhankelijk van de aanbeve lingen van de arts, een crème op basis van koper en zink aan te brengen om het herstel van de epidermis te bevorderen en het risico op bacteriënproliferatie te beperken. M Het product dient voorzichtig op de huid te worden gedept. M Diverse klinische studies hebben aangetoond dat de bestraling beter verdragen wordt als de crème tweemaal per dag wordt aangebracht. Het is echter wel belangrijk het product niet aan te brengen binnen de 4 uur voor de volgende sessie. Création SYMBIOSE

9 Xerose TE ONTHOUDEN M Xerose is een klinisch verschijnsel dat vaak voorkomt bij chemotherapie, doelgerichte therapieën en hormoonbehandelingen. M Xerose kan een behoorlijke impact hebben op het dage lijks comfort van de patiënt en kloofjes veroorzaken die op hun beurt kunnen geïnfecteerd raken. M Deze aandoening vergt symptomatische maatregelen en een langdurig gebruik van emolliërende producten. BEHANDELING M De patiënt moet in de eerste plaats goed geïnformeerd worden om bepaalde omstandigheden of factoren te vermijden die de huid kunnen uitdrogen. Zie de symptoomfiches Hygiëne. M De behandeling bestaat uit emolliërende producten. Die moeten het vochtgehalte in het stratum corneum in stand houden en het transepidermaal vochtverlies beperken. M Parfum en alcoholvrije producten met een minimum aan ingrediënten, waarvan in verschillende klinische situaties werd aangetoond dat ze goed worden verdragen, genieten de voorkeur. Steriel vervaardigde producten zonder bewaarmiddelen kunnen in deze context erg zinvol blijken. Af en toe kunnen weinig agressieve keratolytische bestanddelen zoals ureum (<15%) of ammoniumlactaat ook aangewezen zijn. M Posologie: bij voorkeur tweemaal per dag. M Als de huid ook ontstoken is, zijn gedurende een korte periode matig sterke tot sterke dermocorticosteroïden aangewezen (bijvoorbeeld betamethasonvaleraat of dipropionaat).

10 TE ADVISEREN M Bij een droge gelaatshuid: - De crème met de vingertoppen op wangen, voorhoofd en hals aanbrengen en van het midden van het gelaat naar de zijkant toe uitstrijken, daarbij ook de hals en het decolleté niet vergeten. M Bij een door medicamenteuze behandelingen uitgedroogde lichaamshuid: - 1 à 2 maal per dag een emolliërende crème voorzichtig op het lichaam aanbrengen door de crème tussen beide handen uit te smeren, op het lichaam te deppen en met de vlakke hand zachtjes in te masseren. M Bij een uitgedroogde of geïrriteerde oogomtrek: - Dagelijks een verzachtende verzorging voor de oogomtrek aanbrengen. Het product met de vingertoppen op de oogomtrek deppen, in de huid tokkelen en tot slot nog even zachtjes uitstrijken. M Bij uitgedroogde lippen: - 2 à 3 maal per dag een stick met cold cream gebruiken, zelfs onder de lippenstift. Bij gebarsten lippen geniet de soepelere textuur van een balsem met cold cream de voorkeur. M Als aanvulling op andere emolliërende verzorgingsproducten: - Adviseer de patiënt om 1 à 3 maal per week een hydraterend masker aan te brengen om de huid nog beter te hydrateren. - Het masker in een dikke laag aanbrengen en terwijl het masker intrekt kompressen met Thermaal Water op de oogleden laten rusten. VERANTWOORDELIJKE MOLECULEN Xerose komt zeer vaak voor bij patiënten die chemotherapie, doelgerichte therapieën of hormoonbehandelingen ondergaan. Création SYMBIOSE

11 KLOVEN TE ONTHOUDEN M Kloven, barstjes en fissuurtjes verschijnen na enkele weken en kunnen een belangrijke functionele impact hebben. M Ze ontstaan voornamelijk ter hoogte van de vingertoppen, rond de nagels, ter hoogte van de interfalangeale gewrichtjes en de hielen. M De behandeling bestaat uit emolliërende producten en cyanoacrylaat.

12 TE ADVISEREN M Kloven moeten met zorg worden behandeld. M Emolliërende producten kunnen onder occlusie worden aangebracht. M Soms worden magistrale bereidingen op basis van 50% propyleenglycol of 10% salicylzuur, of producten op basis van koper/zinksulfaat en sucralfaat gebruikt, alsook hydrocolloïde pleisters. M Soms zijn sterke tot zeer sterke dermocorticosteroïden nodig (bijv. clobetasolzalf), maar alleen als er geen bacteriële infectie is. M Vloeibaar cyanoacrylaat is wellicht de meest doeltreffende behandeling, met name ter hoogte van pijnlijke zones. VERANTWOORDELIJKE MOLECULEN Kloven komen bijna uitsluitend voor bij doelgerichte therapieën die een remmend effect hebben op de EGFreceptoren (of gemengde ErB- of HER-remmers) en op MEK: cetuximab, erlotinib, gefitinib, panitumumab, pertuzumab, afatinib, lapatinib, semuletinib, trametinib. Création SYMBIOSE

13 Hand-voetsyndroom TE ONTHOUDEN M Het hand-voetsyndroom kan zowel door bepaalde chemotherapieën als door bepaalde doelgerichte therapieën worden uitgelokt. M Het klinisch aspect wisselt naargelang de onderliggende oorzaak: bij doelgerichte therapieën is de aandoening eerder beperkt, met hyperkeratosische letsels, terwijl ze bij chemotherapie meer verspreid is, met erythemateuze letsels. M In beide gevallen zijn er echter een aantal gemeenschappelijke kenmerken: het hand-voetsyndroom is altijd bilateraal en situeert zich steeds ter hoogte van de handpalmen en voetzolen. M De aandoening heeft altijd een behoorlijke impact op de levenskwaliteit van de patiënt en kan in sommige gevallen zelfs erg zwaar doorwegen. M Het hand-voetsyndroom vergt een regelmatige begeleiding en evaluatie. M In sommige gevallen dient de posologie van de kankerbehandeling zelfs te worden aangepast.

14 TE ADVISEREN M Banale letsels aan handen en voeten proberen te vermijden. M Lange wandelingen vermijden; aangepaste, goed absorberende en ruim zittende schoenen dragen; katoenen kousen dragen; geen warme baden nemen M Katoenen handschoenen dragen bij doordeweekse bezigheden (in de tuin, keuken ) en latex handschoenen voor de afwas. M Om te verhinderen dat de huid van handen en voeten te fel verdikt: - Dagelijks een hydraterende en keratolytische crème op basis van ureum en salicylzuur aanbrengen, met name ter hoogte van de hielen en steunzones van de voeten. M Vaak wordt extra podologische begeleiding aangeraden. VERANTWOORDELIJKE MOLECULEN Het hand-voetsyndroom komt vaak voor bij chemotherapie op basis van: capecitabine (50%), liposomale doxorubicine (30 à 50%), fluorouracil, tegafur. Het kan eveneens voorkomen bij andere vormen van chemotherapie: irinotecan, doxorubicine, docetaxel, cytarabine, hydroxyureum, methotrexaat, etoposide, cyclofosfamide, vinblastine, cisplatine, doxorubicine, vinorelbine Het hand-voetsyndroom kan ook voorkomen bij doelgerichte therapieën op basis van moleculen met een antiangiogenetisch effect (gericht tegen VEGF- en PDGF-receptoren) en/of met een remmend op RAF: regorafenib (60%), sorafenib (34%), sunitinib (19%), axitinib (29%), pazopanib (5%), vemurafenib (20%), dabrafenib. Création SYMBIOSE

15 Hygiëne TE ONTHOUDEN M Het is van essentieel belang om aanvullend op de medische behandeling een milde hygiëne toe te passen om de neveneffecten van de medicamenteuze behandelingen niet te verergeren. M Zowel vloeibare als vaste zepen drogen de huid vaak te veel uit en zijn irriterend. Ze zijn dan ook niet geschikt voor de dagelijkse hygiëne. Zeepvrije gels of dermatologische blokjes genieten de voorkeur, omdat ze de natuurlijke ph niet aantasten, de huid niet uitdrogen en sterk vetinbrengend werken.

16 TE ONTHOUDEN M Washandjes en bad- of douchesponzen zijn af te raden. Voor een extra milde en doeltreffende hygiëne is het beter zich gewoon met de handen te wassen. M De temperatuur van het water mag niet hoger dan 32 à 34 C zijn: - Te warm water droogt de huid nog meer uit en werkt ontsteking in de hand. M Wrijving door handdoeken werkt eveneens ontsteking in de hand. Het is beter de huid, met name ter hoogte van de geïrriteerde zones, zachtjes droog te deppen. M Na het douchen moet een aangepast emolliërend product worden aangebracht. Création SYMBIOSE

17 Thermaal water, het verzachtende product bij uitstek TE ONTHOUDEN M Thermaal water is van nature kalmerend, verzachtend en anti-irriterend. Het is hét essentiële verzorgingsproduct voor alle gevoelige huidtypes. M Het is raadzaam dit water te gebruiken: - Bij irritatie en ontsteking van de huid (met name na radiotherapie) en om jeuk als gevolg van doelgerichte therapieën of chemotherapie te kalmeren. - Bij acneïforme letsels. M Langdurig thermaal water verstuiven versterkt de verzachtende werking. Op die manier komt de huid van zowel lichaam als gelaat sneller tot rust. M Kompressen zijn een doeltreffend middel om ervoor te zorgen dat het thermaal water in contact blijft met de huid: - Een ongeparfumeerde witte papieren zakdoek met thermaal water doordrenken. - Het kompres aanbrengen en er nog wat extra thermaal water op verstuiven om de huid nog beter te doordrenken (het kompres 15 minuten laten rusten en regelmatig een fijne nevel thermaal water verstuiven).

18 TE ONTHOUDEN M Diezelfde kompressen kunnen ook worden toegepast op geïrriteerde of ontstoken lichaamszones, met name na radiotherapie of in geval van jeuk. - Adviseer de patiënt om regelmatig een fijne nevel thermaal water te verstuiven gedurende de 15 minuten waarin het kompres op de huid rust. M Het is raadzaam de spray in de koelkast te bewaren om het verzachtende effect van het thermaal water nog te versterken. Op die manier kan het branderige of jeukende gevoel soms zelfs tijdelijk worden verdoofd. Création SYMBIOSE