Inhoudsopgave. Voorwoord 2. Inleiding 3. 3ds Max 4. Een project opstarten 5. 3D tekenen met 3ds Max 7. Belichting 10. Renderen met mental ray 13

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoudsopgave. Voorwoord 2. Inleiding 3. 3ds Max 4. Een project opstarten 5. 3D tekenen met 3ds Max 7. Belichting 10. Renderen met mental ray 13"

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Inleiding 3 3ds Max 4 Een project opstarten 5 3D tekenen met 3ds Max 7 Belichting 10 Renderen met mental ray 13 Een abstracte render maken 15 Fotorealistisch renderen 20 Sneltoetsen voor 3ds Max 24 Photoshop 25 Hoe heb ik deze afbeelding gemaakt? 29 Inspiratie voor architectuur visualisatie 34 De toekomst van architectuur visualisatie 48 3D computer 50 Disclaimer 51 Verdiepingsliteratuur 52 1

3 Voorwoord Dit digitale boek is geschreven in opdracht van het Eindhovense architectenbureau KdV Architectuur, om hen in de toekomst te helpen met de visualisatie van architectuur. Doordat dit vakgebied snel veranderd zal dit boek naarmate zich er veranderingen voordoen bijgewerkt worden. De nieuwste versie is altijd beschikbaar op de architectuur weblog aureon.nl. Ik ben sinds januari 2009 full time bezig met architectuurvisualisatie en kan na een jaar zeggen dat mijn vaardigheid op een acceptabel niveau ligt. Het leren 3D tekenen is net als het leren van andere dingen: leren door te doen. Dit e-book is geschreven voor mensen die beginnen met architectuurvisualisatie. Is het hier besprokene bekend terrein, dan kun je doorleren met behulp van de lijst verdiepingsliteratuur achterin dit boek. Dit boek verteld je vooral hoe je goed gebruik kunt maken van 3ds Max en Photoshop. Van laatstgenoemde is iedereen het wel over eens dat je er niet zonder kunt. Er zijn wel veel verschillende 3D programma s op de markt, de keuze hiervoor is dus iets lastiger. Naar mijn inschatting gebruikt 90% van de architectuur visualisatie professionals 3ds Max. In de jaarlijkse overzichten van de beste architectuur visualisaties is dat zelfs 100%. Hoewel dit document bedoeld is als digitaal boek, is het wel op A4 formaat opgemaakt zodat je het kunt uitprinten en op je gemak kunt lezen. Als je naar aanleiding van dit boek nog vragen hebt kun je die sturen naar frank at aureon.nl. Omdat ik nooit uitgeleerd ben, ben ook ik benieuwd naar jouw architectuur visualisatie tips. Als je die naar mij mailt neem ik ze op in dit boek, met vermelding van jouw naam. Stuur gerust een naar frank@aureon.nl als je ergens meer over wilt weten. Veel plezier met lezen! Frank van Leersum Januari

4 Inleiding Sinds een aantal jaar is het binnen architectenbureaus gebruikelijk om in de diverse fases van een te bouwen project een afbeelding van het gebouw te maken. Dit kan bedoeld zijn voor communicatie richting de klant, of om intern ontwerpbeslissingen te nemen. Een tekenaar tekent een 3D model, de computer berekend vervolgens hoe het licht op deze 3D geometrie zal vallen en weerkaatsen. Dit rekenen heet renderen, een term uit het Engels waarvoor geen Nederlands equivalent bestaat. Met deze techniek is het mogelijk om afbeeldingen te maken die niet van een foto te onderscheiden zijn. Deze precisie heeft ook een nadeel; wordt een fotorealistische afbeelding aan een klant getoond dan verzand de discussie over het ontwerp al snel op details, terwijl het in het ontwerpstadium juist over het algemene ontwerp gaat. De details worden later uitgewerkt. In dit e-book laat ik daarom ook zien hoe je een abstracte weergave van een gebouw kunt maken. Bijvoorbeeld door een maquette te benaderen, of het gebouw in een homogeen materiaal weer te geven. Tot slot geef ik een overzicht van verschillende visualisatiebureaus en hun stijl. Daar kun je inspiratie uit opdoen bij het maken van een afbeelding. Verwacht niet na het lezen van dit boek ook zulke plaatjes te kunnen maken. De getoonde visualisaties zijn gemaakt door kunstenaars met een zeer goed gevoel voor compositie, belichting en architectuur. Jarenlange ervaring, of uur oefenen zoals Malcolm Gladwell het stelt. Ik heb gekozen voor mental ray als render programma omdat dit standaard wordt meegeleverd met 3ds Max. Volgens een onderzoek op evermotion.org gebruikt 65% van de mensen die deze peiling hebben ingevuld V-ray. Mental ray is een goede tweede met 18%, gevolgd door Maxwell, fryrender en andere programma s die een paar procent marktaandeel hebben. Vray is al lange tijd het meest populaire render programma binnen de industrie. Mental ray werd voorheen vooral gebruikt in de filmindustrie. Wil je een mooie afbeelding maken, dan maakt het tegenwoordig niet heel veel meer uit welke software je gebruikt. Ik denk dat een goed gevoel voor compositie, kleur en belichting veel belangrijker is dan het bezitten van het meest geavanceerde renderprogramma. Een goede fotograaf kan met een wegwerpcamera een schitterende foto maken, terwijl een slechte fotograaf met en spiegelreflex nooit een prijs zal winnen. 3

5 3ds Max Het eerste wat opvalt als je 3ds Max voor het eerst opstart zijn de vier grijze vlakken waarin het scherm verdeeld is. Deze delen heten Viewports en hiermee kijk je naar jouw 3D model, vanuit verschillende standpunten. Een bovenaanzicht, links, rechts en een perspectief weergave. De gebruikers interface Door de middelste muisknop (of scrolwiel) in te drukken kun je in een Viewport bewegen, Alt + middelste muisknop is draaien. Dit is je zogenaamde Main Toolbar waarop je knoppen vind om te verplaatsen, roteren, schalen, spiegelen, etc. Omdat al deze knoppen ook met sneltoetsen te bedienen zijn verberg ik deze werkbalk met Alt + 6 om meer werkruimte te hebben. De sneltoetsen vind je in een apart hoofdstuk achterin dit e-book. Onderin het scherm vind je een schuifbalk met de getallen Deze schuifbalk is de tijd, je gebruikt hem als je een animatie maakt. Rechts onderin staan een aantal handige knopjes om mee door een scene te navigeren en de viewports te bedienen. Met het Command Panel kun je 3D elementen tekenen en bewerken. Op het eerste tabblad vind je de verschillende manieren om geometrie te creëren, bijvoorbeeld een doos, bol, cilinder, muur of raam. Onder de tabbladen rij zie je een aantal andere categorieën, zoals lichten en camera s. Met het tweede tabblad kun je de gemaakte elementen aanpassen, bijvoorbeeld door er een Modifier op te plaatsen. 4 De andere vier tabbladen (Hierarchy, Motion, Display en Utilities) zul je zelden gebruiken.

6 Een project opstarten Let op: De afbeeldingen in dit boek zijn gemaakt met 3ds Max 2010 en Photoshop CS3. Heb je een andere versie van deze programma s, dan kan het zijn dat de knoppen er anders uitzien. Zorg dat deze instellingen goed staan: Geef onder Customize > Units Setup aan met welke maten je wilt gaan werken. Ik teken in millimeters, dat is de gangbare maat in de bouwwereld. Stel de Gamma in op 2,2. Hierdoor voorkom je dat de renders er flets uit komen te zien. Customize > Preferences > Gamma and LUT. Vink ook de vakje voor Affect color selectors en Affect material editor aan zodat een materiaal op de juiste manier getoond wordt. Stel mental ray in als standaard render programma. Customize > Custom UI and defaults switcher. Zelf maak ik gebruik van het DesignVIZ mental ray template. Het venster van 3d Max 2010 Als je architectuur visualiseert is het handig om een bibliotheek met materialen, achtergronden, luchten, etc. op te bouwen. 3ds Max creëert standaard onder Mijn documenten een eigen map. Daarin vind je de map materiallibraries. Daar kun je alle materiaalbibliotheken in plaatsen, 3ds Max opent deze map standaard als je een nieuw materiaal importeert. Een 3D model importeren uit Arkey Als jouw architectenbureau met Arkey tekent, dan kun je een 3D model exporteren als DWG bestand en dat inladen in 3ds Max. Er zijn daarbij een aantal punten waar je op moet letten: De Gamma instellingen Op één of andere manier wordt het in 3ds Max geïmporteerde model zwart als je het probeert te renderen. Er verschijnen allerlei zwarte vlekken op het model. Dit is op te lossen door een Shell modifier toe te passen op het model. Dit zorgt ervoor dat de geometrie 1 mm dikker wordt. Het renderen zou dan prima moeten werken. Door het gebruik van de Shell modifier worden er erg veel nieuwe polygonen aangemaakt, het is dus slim om de elementen waar je de Shell op hebt losgelaten te converteren naar een Editable poly. Het aantal polygonen wordt dan met ongeveer 1/3 verminderd. Dit doe je door met de rechtermuisknop Convert to Editable Poly te kiezen. Het kan zijn dat het uit Arkey geëxporteerde model erg zwaar is en daardoor lange rendertijden kent. Dit komt omdat er in Arkey erg precies wordt getekend. Als zo n tekening geëxporteerd wordt naar 3ds Max zal daar een hoop informatie in staan die je helemaal niet nodig hebt. Met het venster Select by name (sneltoets H) kun je elementen selecteren op het aantal polygonen. Zo kun je overbodige 3D data opsporen en verwijderen. Vaak zul je zien dat Arkey ook allerlei dingen exporteert die je hele- Een voorbeeld van een materialen bibliotheek 5

7 maal niet kunt zien aan de buitenkant, zoals isolatie en spouwlatten. Als je de overbodige elementen verwijderd krijg je een 3D model wat minder zwaar voor je computer is en daardoor sneller renderd. Importeren uit Sketchup De gratis versie van Sketchup biedt niet de mogelijkheid om te exporteren naar een bestandsformaat wat 3ds Max kan lezen (zoals bijvoorbeeld.3ds). Dat kan alleen met Sketchup Pro. Bedrijven die een subscription licence hebben kunne bij Autodesk krijgen gratis de Connection Extension voor 3ds Max 2010 downloaden. Daarmee kun je Sketchup modellen importeren, en hoef je dus geen Sketchup Pro te kopen. Het voorbeeld over de zwarte geometrie op de render wat ik hierboven noem bij het importeren uit Arkey geld soms ook voor Sketchup. Hieronder twee afbeeldingen, de één voor en de ander na het toepassen van de Shell modifier op het model. Zonder Shell modifier Met Shell modifier DWG importeren 3ds Max kan DWG bestanden uitstekend inlezen. Wel zou ik erop letten dat je niet teveel DWG bestanden importeert in één 3D model, want dat vertraagd de weergave in je viewport. Zet voordat je een DWG bestand exporteert in je tekenprogramma zoveel mogelijk lagen uit, dat werkt plezieriger in 3ds Max. 6

8 3D tekenen met 3ds Max Met 3ds Max teken je met basis elementen zoals een vlak, kubus, bol of cilinder. Deze bewerk je vervolgens tot het 3D model wat jij voor ogen hebt. Met 3ds Max is in theorie alles te tekenen. Ik leg hieronder een aantal basishandelingen uit, als je meer wilt leren zijn er op internet talloze middelen te vinden om de modelleermogelijkheden onder de knie te krijgen. Bekijk bijvoorbeeld de trainingvideo s van Lynda.com, volg tutorials op internet en probeer zelf alle knopjes in het programma uit. Een gevel Gevels zijn op twee manieren te tekenen. Teken een doos (box) en knip daar de raamopeningen uit of teken de gevel als lijn, inclusief alle raamopeningen en extrudeer deze naar de gewenste dikte. Ik kies meestal voor de laatstgenoemde optie, want de eerste is naast arbeidsintensiever ook gevoeliger voor tekenfouten. Bovendien ziet de geometrie er niet zo mooi uit als je erin gaat knippen. Voorbeeld van een gevel: 1. Teken met de line tool de omtrek van de gevel in één van de zijaanzichten (voor, achter, links of rechts) Tekenen met een lijn 2. Deselecteer het vakje voor start new shape en teken de ramen in de gevel. 3. Selecteer de Extrude modifier uit de modifier lijst op het tweede tabblad en geef de gewenste dikte van de muur aan. De extrude modifier selecteren 7

9 Een raam Selecteer Windows in het uitrolvenster op het eerste tabblad. Kies Fixed en bepaal onder Creation method hoe je het raam wilt tekenen, en teken het vervolgens in één van de viewports. Het maakt niet uit als je het grof tekent, je kunt de instellingen van het raam naderhand wijzigen. Een raam tekenen Een dubbel gekromd vlak, getekend met een Patch Grid Een organische vorm Ik denk dat met 3ds Max alle vormen te tekenen zijn die je kunt bedenken, maar je moet wel wat experimenteren om erachter te komen op welke manier je dit kunt maken. Een glooiend landschap kun je bijvoorbeeld maken met een Patch Grid. In het menu kun je kiezen uit een Quad Patch of een Tri Patch. De eerste is opgedeeld in vierkanten en de tweede in driehoeken. Maak een Quad Patch en stel het aantal length segs en width segs in op 10. Hier vind je een Quad Patch voor organische vormen Ga vervolgens naar het Modify tabblad en geef het model een Edit Patch modifier. Nu kun je de afzonderlijke punten selecteren en verplaatsen. Op deze manier kun je bijvoorbeeld ook een 3D datavisualisatie maken, want alle afzonderlijke punten kun je een X, Y en Z waarde meegeven. Ontwerp je een organische vorm die in één richtingen gekromd is, dan kun je zo n model ook makkelijk met de line tool maken, zoals hierboven beschreven bij de gevel. Selecteer als je de lijn gaat tekenen de bezier methode om gekromde lijnen te kunnen tekenen. Als deze lijn een dikte geeft met de Extrude modifier kun je een vorm maken zoals op de afbeelding op de volgende pagina. 8 Een Edit Patch modifier toepassen

10 Materialen Op het gebied van materialen hoef je niet zelf opnieuw het wiel uit te vinden. Er zijn talloze gratis materialen te downloaden op internet. Op deze website vind je ook een uitleg om de materialen te installeren. Ook is 3ds Max zelf al voorzien van een groot aantal materialen. Met de sneltoets M open je de Material Editor. Er zijn 2 belangrijke series voor mental ray: Arch & Design materialen en ProMaterials. Laatstgenoemde ziet er beter uit, maar is langzamer te renderen. 3D modellen Hoe gedetailleerder je het 3D model tekent, hoe realistischer het eruit komt te zien op de afbeelding. Omdat al die details tekenen veel tijd kost loont het de moeite om een bibliotheek met allerlei 3D modellen op te bouwen. Daarin plaats je dan dingen die je vaak tegenkomt bij gebouwen, zoals stoelen, banken, lantaarnpalen, auto s etc. Deuren, ramen en muren zijn vaak per bouwwerk verschillend, die elementen opnemen heeft dan ook weinig zin. Om tijd te besparen kiezen veel visualisatiebureaus ervoor om 3D modellen kopen. Meubels, keukens, auto s, bomen, planten en andere entourage kun je dan zo in de scene plakken zonder zelf veel tijd te steken in het modelleren. Er zijn op internet wel een aantal websites die gratis 3D modellen aanbieden, maar de kwaliteit daarvan vaak niet om over naar huis te schrijven. Koop modellen vind je bij Evermotion en Dosch design. Met lijnen kun je organische vormen die in één richting gekromd zijn tekenen Een organische vorm, getekend met de line tool 9

11 Belichting Apartementencomplex in Tilburg (ontwerp: KdV architectuur) Overdag Met een Daylight system creëer je in één keer een sunlight en een skylight. De eerste voor het directe zonlicht, en de tweede voor het indirecte licht. Maak je een afbeelding met een bewolkte lucht, dan heb je alleen een skylight nodig. Het Daylight system werkt erg makkelijk, het enige wat je hoeft te wijzigen is de positie van de zon. Dit kun je doen door een locatie, datum en tijd in te voeren, of door onder de instellingen manual te selecteren en de zon in je viewport op de gewenste positie te plaatsen. Als je een afbeelding maakt met het Daylight system, wordt er automatisch de achtergrond van een blauwe lucht aan toegevoegd (genaamd mr Physical sky). Op de plek waar deze lucht overgaat in de grond is er vaak een harde lijn. Deze lijn kun je waziger maken door de blur waarde onder de instellingen van het Daylight system op te krikken. Standaard staat deze op 0,1, een waarde van 1,0 volstaat voor een vloeiende overgang. 10 Het Daylight System

12 Bedrijfsgebouw in Wijchen (ontwerp: KdV architectuur) s Nachts Het maken van een afbeelding met daglicht is redelijk rechtdoorzee een render s nachts is dat niet. Plaats lichten in je scene om het gebouw te verlichten. 3ds Max biedt bij de Photometric lights de mogelijkheid om een licht-data bestand te importeren. Zo n bestand kun je downloaden op de website van een armaturen fabrikant. Het programma weet dan de exacte lichtopbrengst van een bepaalde lamp en kan zo een realistische benadering van de werkelijkheid berekenen. In het merendeel van de gevallen heb je dit niet nodig, en volstaat het om een aantal lampen in een scene te plaatsen zonder de instellingen te wijzigen. Photometric lights krijgen een standaard waarde mee van 1500 cd (candela). Wil je niet een volledig donkere omgeving, zoals een foto in de schemering, dan kun je hiervoor het Daylight system gebruiken. Zet de zon uit en verander de multiplier van de mr Sky van 1,0 naar bijvoorbeeld 0,03. Dit extreem lage getal is nodig omdat het diffuse licht wat de hemelkoepel produceert nu eenmaal veel sterker is dan het licht van een lamp. Uiteraard zou je ook andersom kunnen werken en het aantal lumen van de lamp sterk verhogen. Open met sneltoets 8 het Environment & Effects dialoog en verander de exposure waarde naar ongeveer 7,0. Hier vind je de verschillende belichtingsmethoden 11

13 Een zon-studie maken Het bekijken van de schaduw die jouw ontwerp werpt is in 3ds Max heel eenvoudig. Maak zoals hierboven beschreven een Daylight system aan. Voer de juiste tijd en locatie in, en zorg ervoor dat de noordpijl van het kompas op het noorden georiënteerd is. Renderen en viola, de schaduw zoals die op dat moment zal zijn. Wil je een aantal zon studies maken van verschillende tijdstippen dan doe je dit het snelst door de computer de plaatjes achter elkaar te laten berekenen. Dit heet batch rendering. Maak hiervoor een aantal scene states aan. Hierin geef je aan welke instellingen 3ds Max moet opslaan, zoals geometrie, camera s en belichting. Maak voor alle gewenste tijdstippen een scene state aan. Vervolgens vind je onder het rendering menu de optie Batch Render. Hiermee kun je een aantal renders achter elkaar laten maken, gebaseerd op de eerder opgeslagen scene states. Ook is het heel eenvoudig om een animatie te maken van de beweging van de zon en haar schaduw. Zorg dat de animatie schuifbalk onderin het scherm aan het begin staat en voer een tijdstip in bij de zon (bijvoorbeeld 10 uur). Druk op de knop Auto key en verplaats de schuifbalk naar het eind. Voor een andere tijd in (bijvoorbeeld 18 uur). Klik nog een keer op de Auto key knop om de functie uit te schakelen. Als je nu de schuifbalk heen en weer beweegt zal je zien dat 3ds Max nu de zon over een baan laat bewegen. De Camera Correction Modifier Camera Als je met een groothoeklens (bijvoorbeeld 18 mm) naar een gebouw kijkt kan het zijn dat het beeld er erg vertekend uit komt te zien omdat de wanden schuin gaan staan. Als je met je eigen ogen om je heen kijkt zie je dit niet, het menselijk oog werkt namelijk met een camera equivalent van 50 mm. Dit effect kun je voorkomen door de Camera Correction modifier toe te passen. Hiermee verander je het beeld in een twee-puntsperspectief. Dit doe je door de camera te selecteren en dan via het rechtermuisknop menu de Camera Correction modifier te selecteren. Zonder Camera Correction Modifier 12 Met Camera Correction Modifier

14 Renderen met mental ray De vele knopjes wekken de indruk dat het erg moeilijk is om een mooi plaatje te maken. Het valt gelukkig wel mee als je de belangrijkste instellingen kent. Hieronder geef ik aan wat deze zijn en wat je ermee kunt. Ik sla hierbij een aantal instellingen over, deze kun je op de standaard waarde laten staan. Open het Render Setup dialoog (sneltoets F10). Daar zie je deze tabbladen. Common Onder het kopje Time Output kun je aangeven of je één beeld of een animatie gaat maken. In het venster Output size bepaal je de grootte van de render die je gaat maken. Hoe groter de afbeelding, hoe langer de computer nodig heeft om het te renderen. Controleer onder Assign Renderer ook even of je mental ray als standaard hebt geselecteerd. Indirect Illumination Onder het tabblad Indirect Illumination kom je als eerste het fenomeen Final Gather (FG) tegen. Dat is een manier om het indirecte licht te berekenen. Met de schuifbalk FG Precision Presets kun je aangeven wat de kwaliteit van deze berekening moet zijn. Als je deze verschuift, zie je dat de instellingen eronder verspringen. Hoe hoger de kwaliteit, hoe langer het renderen duurt. Common, het tabblad met de basis instellingen Een andere belangrijke factor is het aantal Diffuse Bounces. Daarmee bepaal je hoevaak de lichtdeeltjes heen en weer mogen ketsen. Voor exterieur renders volstaat een getal van 2 of 3, voor interieur heb je 5 tot 7 nodig. Ook hier geldt, hoe hoger het getal, hoe langer de berekening duurt. Ook kom je bij dit tabblad het vak Caustics and Global Illumination tegen. Caustics is de breking van het licht (door bijvoorbeeld glas of water). Global Illumination is net als Final Gather een manier om het indirecte licht te berekenen. Deze instellingen heb je nodig als je een interieur render gaat maken. Ik behandel deze hier nu niet omdat deze instellingen te ingewikkeld zijn voor de basis. Wil je hier meer over weten, dan is er op internet voldoende informatie te vinden. Onderaan het Indirect Illumination tabblad heb je de optie om een Final Gather map aan te maken. Daarmee kun je het indirecte licht apart laten berekenen. Dit is een handige optie als je tijd wilt besparen met renderen, of als je computer weinig RAM geheugen heeft. Je kunt dan vóór de daadwerkelijke render op halve grootte een Final Gather map aanmaken. Nadat je dat gedaan hebt selecteer je de optie Read only en vergroot je onder het tabblad Common de Het indirecte belichting tabblad 13

15 render tot de gewenste grootte. Mental ray zal dan de Final Gather map opschalen. Dit gaat niet gepaard met verlies in kwaliteit, ik heb het in ieder geval niet kunnen ontdekken. Renderer Met Samples per pixel geef je aan hoe precies de computer te werk mag gaan bij het berekenen van de pixels. Test renders kun je maken op de standaard instelling van ¼ (min) - 4 (max). Een stap hoger in kwaliteit is vervolgens 1-16, en als het heel precies moet zijn, neem dan Het filter type staat standaard ingesteld op Box. Als ik definitieve renders maak, stel ik deze altijd in op Mitchell of Lanczos, dat zijn de beste. De optie Scanline zou het renderen iets sneller moeten maken. Aangezien dat gepaard gaan met een groter geheugengebruik is het handig om deze optie uit te schakelen als 3ds Max crashed door een tekort aan geheugen. Processing In het tabblad Processing is eigenlijk alleen de optie Material Override belangrijk. Daarmee kun je alle objecten in een scene hetzelfde soort materiaal meegeven. Deze optie gaan we gebruiken om een abstracte render te maken. Het renderer tabblad Render Elements Op dit hier niet afgebeelde tabblad kun je aangeven welke onderdelen van je render je als aparte afbeelding wilt laten renderen. Dit kan heel handig zijn bij het nabewerken in Photoshop. Zo kun je bijvoorbeeld alle reflecterende elementen makkelijk selecteren en daar een nieuwe reflectie overheen leggen. Voor alle bovenstaande instellingen geldt, hoe hoger de kwaliteit, hoe langer de computer erover zal doen om het resultaat te berekenen. Het is dus altijd zinnig om je af te vragen hoe hoog de kwaliteit is die je nodig hebt en hoeveel tijd je daarvoor hebt. Het processing tabblad 14

16 Een abstracte render maken Een zogenaamde Clay Render maken is handig om een model abstract weer te geven. Dit effect wordt bereikt door het 3D model een homogeen materiaal te geven en een diffuse lichtbron toe te passen. Benodigde elementen: Het 3D model, een bodemvlak en een skylight. Plaats een plane als bodemvlak onder het 3D model. Dit is nodig om de schaduwen weer te geven. Plaats een skylight in het model. Maak de achtergrond wit in het Environment and effects scherm (sneltoets 8) Kies het ProMaterial Ceramic in de Material Editor. Maak de kleur van het materiaal iets donkerder. Open het Render Setup dialoog (sneltoets F10) en zorg ervoor dat Final Gather aan staat. Vink onder het tabblad Processing het vakje bij Material Override aan, en selecteer het klei materiaal. Render de afbeelding (sneltoets F9). De achtergrond wit maken Het voordeel van zo n abstracte render is dat het alleen de vorm toont. Ook werkt het zeer snel omdat de computer geen ingewikkelde berekeningen hoeft uit te voeren. Ik gebruik deze methode vaak als ik bezig ben met het voorlopig ontwerp en wil zien hoe het model eruit komt te zien. Met 3ds Max kun je ook het 3D model met lijnen weergeven. Selecteer daarvoor bij stap 4 het Inkt and Paint materiaal (in dit geval hoef je Final Gather niet aan te zetten, er wordt immers geen indirect licht gegenereerd). Controleer of Final Gather aan staat Hieronder een voorbeeld van deze verschillende manieren van visualiseren. Heel de scene één materiaal toekennen Het 3D model in 3ds Max 15

17 Met een homogeen materiaal Met het Inkt & Paint materiaal Met een homogeen materiaal Met het Inkt & Paint materiaal 16

18 Maquettestijl Een andere manier om een voorlopig ontwerp te presenteren is door het 3D model te laten lijken op een maquette. Dit effect kun je nabootsen door in 3ds Max een camera te plaatsen met het scherptediepte effect. Als je een camera geplaatst hebt kun je bij de opties van deze camera onder Multi-Pass Effect de optie Depth of Field (mental ray) selecteren. Net als bij een fotocamera bepaal je met de f-stop de hoeveelheid scherptediepte. Omdat scherpstellen op grote afstanden in de realiteit onmogelijk is, hoef je ook geen realistische waarde in te voeren onder f-stop. Echte lenzen gaan tot een diafragma van ongeveer 1,4. In 3ds Max werk ik bij afbeeldingen van gebouwen met waardes van 0,2 tot 0,05. Per afbeelding moet je experimenteren om te zien welke waarde je nodig hebt. 17

19 DWG tekening laten zien op een render Soms is het handig als je de onderliggende DWG tekening waar je overheen tekent kunt laten zien, zoals bij de situatie tekening die je hieronder ziet. Dit kun je doen door van de DWG tekening een Editable spline te maken en hierop de Renderable spline modifier toe te passen. Geef in de instellingen aan dat deze een dikte moet hebben van ongeveer 6 mm. Een DWG tekening zichtbaar op een rendering De Renderable Spline Modifier selecteren Een eenvoudige animatie maken Een animatie maak je bijvoorbeeld door een camera te laten bewegen door een scene. Teken hiervoor met de line tool een lijn waarover je de camera wilt laten bewegen. Als je om het gebouw heen wilt draaien kun je ook een cirkel tekenen. Koppel vervolgens een camera aan deze lijn door in het menu Animation > constraints > path constraint te kiezen. Als het goed is zul je nu de camera over de lijn zien bewegen als je de tijd schuifbalk onderin het scherm beweegt. Met het render menu (sneltoets F10) kun je vervolgens de animatie laten berekenen. Het verschil met een gewone rendering is dat je van tevoren het resultaat moet opslaan. Dit doe je door onder Render output een locatie voor de bestanden op te geven. Ik zeg bestanden want het is aan te raden om de animatie als losse afbeeldingen op te slaan. Kies bijvoorbeeld de bestandsnaam a.jpg en 3ds Max zal de animatie opslaan als losse JPG bestanden onder de naam a0001.jpg, a0002.jpg, etc. Op deze manier verlies je niet de hele animatie als het programma vastloopt. 18

20 Met een programma als Virtual Dub kun je deze losse afbeeldingen of frames aan elkaar plakken tot een filmpje. Het enige wat je in dat programma aan moet passen is de framerate (het aantal beelden per seconde) en de compressiemethode. Virtual Dub kan alleen AVI bestanden opslaan. Zonder compressie zijn deze zeer groot, 500 mb per minuut. Een filmpje kun je comprimeren door een codec te downloaden. Virtual dub herkent de codec automatisch als deze geïnstalleerd is. Xvid is een goede codec die een hoge kwaliteit biedt met een kleine bestandsgrootte. Deze codec moet wel geïnstalleerd worden op elke computer waar je het filmpje wilt bekijken. 19

21 Fotorealistisch renderen Wil je de realiteit zo dicht mogelijk benaderen, dan heb je daar het volgende voor nodig: een programma waarmee het kan, een gedetailleerd 3D model, hoge kwaliteit materialen en goede belichting. Op internet wordt vaak geroepen dat iets fotorealistisch is, terwijl dat helemaal niet het geval is, de afbeelding lijkt niet op een foto. Echt fotorealisme heb ik tot nu toe alleen gezien bij Vray en mental ray. Als eerste voorbeeld laat ik hier het werk van Peter Guthrie zien, hij heeft deze afbeeldingen van het Farnsworth house van Mies van der Rohe gemaakt. Zijn render software is Vray. Meer info op zijn website. Copyright afbeeldingen: Peter Guthrie 20

22 21

23 Hetzelfde huis is ook door de Italiaan Allesandro Prodan gerenderd met mental ray. Meer info. Copyright afbeeldingen: Allesandro Prodan 22

24 23

25 Sneltoetsen voor 3ds Max Sneltoetsen zijn handig om snel met een programma te kunnen werken. De belangrijkste sneltoetsen voor 3ds Max: Alt + 6 verberg de bovenste werkbalk Alt + W wisselen tussen klein en groot viewport F3 F9 F10 Schakelen tussen wireframe en vlak weergave Render maken Render venster openen 7 Statistieken weergeven in venster 8 Environment/exposure venster openen M H Q W E R Z U P Material editor Scene selector (geeft alle elementen in een scene weer) Selecteren Verplaatsen Roteren Schalen Centreren op geselecteerde object Isometrische weergave Perspectief weergave Ctrl + C Maak een camera van huidig perspectief weergave 24

26 Opwerken met Photoshop Een panorama maken Met Photoshop (vanaf versie CS 1) kun je een panorama samen te stellen uit verschillende foto s. Ga naar File > Automate > Photomerge. In het dialoogvenster wat dan verschijnt kun je aangeven wat voor soort panorama je wilt, en welke foto s je daarvoor gaat gebruiken. Een afbeelding een bloom effect meegeven Bloom wordt veel toegepast om een afbeelding iets mooier te maken. In Photoshop kun je dat op de volgende manier doen: Open de te bewerken afbeelding. Klik met de rechtermuisknop op de laag en kies duplicate layer. Ga vervolgens met deze laag geselecteerd naar het menu Filter en kies Gaussian blur uit het blur submenu. Vervolgens kun je met de blend modus van de lagen spelen (normal, overlay, soft light of hard light). Kies een opacity van 40 of 50 %. Het venster om een panorama te maken De originele foto Met bloom effect Gras bij een gebouw plaatsen Omdat het renderen van gras in een 3D programma veel tijd kost, en het resultaat meestal niet erg realistisch is, plaats ik gras altijd achteraf bij mijn afbeeldingen. Dit doe ik als volgt: 1. Download een afbeelding van gras via Google. 2. Open de afbeelding in Photoshop, en sleep hem naar de render om deze in te voegen als nieuwe laag. 3. Selecteer het gebied waar gras moet komen. Ik doe dat met de polygonal lasso tool, maar je kunt de selectie methode kiezen die jij fijn vind. 25

1. Achtergronden verwijderen (op basis van Photoshop CS2/CS3)

1. Achtergronden verwijderen (op basis van Photoshop CS2/CS3) 1. Achtergronden verwijderen (op basis van Photoshop CS2/CS3) De Engelse benamingen van de opdrachten staan tussen ( ) Voor deze tutorial ga ik gebruik maken van de volgende 2 foto s Foto 1, de foto waar

Nadere informatie

In Photoshop kun je afbeeldingen bewerken en aanpassen door de diverse toevoegingen en effecten die je wilt toepassen op aparte lagen uit te voeren.

In Photoshop kun je afbeeldingen bewerken en aanpassen door de diverse toevoegingen en effecten die je wilt toepassen op aparte lagen uit te voeren. PhotoShop Les 2 Werken met lagen, kleuren en transparantie Een digitale foto is een eigenlijk een simpel ding. Als je hem van heel erg dichtbij bekijkt is het niets meer dan een aantal rijen en kolommen

Nadere informatie

Tekenen met Floorplanner

Tekenen met Floorplanner Overzicht Het scherm 1. Zoom 2. Opslaan 3. Verdieping tab 4. Undo / Redo 5. Constructiemenu 6. Bibliotheek 7. Tekenvlak Eigenschappenmenu s De plattegrond wordt opgebouw uit verschillende elementen: ruimtes,

Nadere informatie

Ik wens Jullie veel succes met Google SketchUp

Ik wens Jullie veel succes met Google SketchUp Dit is een instructie voor Google SketchUp voor beginners en gevorderden. Gemaakt door: Jeremy Welts uit 2D Getest door: Nick Dirks uit 2D Ik wens Jullie veel succes met Google SketchUp 0 Met Google sketch

Nadere informatie

Technieken: Editable Poly Extrude Bevel Material Editor. Klik op File - Reset. Zo begin je met een schoon scherm en de basisinstellingen van 3Dmax.

Technieken: Editable Poly Extrude Bevel Material Editor. Klik op File - Reset. Zo begin je met een schoon scherm en de basisinstellingen van 3Dmax. In In deze les: In deze les gaan we een houten tafel maken. Hebben we in les 1 een kruk gemaakt uit allemaal losse onderdelen, nu modelleren we de tafel uit één stuk. Technieken: Editable Poly Extrude

Nadere informatie

digitale ontwerp technieken SketchUp

digitale ontwerp technieken SketchUp L DOT digitale ontwerp technieken SketchUp SketchUp L 1.1 Inleiding Veel klanten van een tuinarchitect kunnen zich moeilijk verbeelden hoe de tuintekening van de architect er in werkelijkheid uit komt

Nadere informatie

Hoe moet je een prachtige presentatie maken?

Hoe moet je een prachtige presentatie maken? Hoe moet je een prachtige presentatie maken? www.meestermichael.nl Geef de presentatie een titel. Klik dit vak aan om jouw presentatie een ondertitel te geven. Hier kun je je presentatie een titel geven

Nadere informatie

Handleiding Pivot docent Wendy Bruins www.wisemice.nl versie 1.2 december 2008

Handleiding Pivot docent Wendy Bruins www.wisemice.nl versie 1.2 december 2008 1 Handleiding Pivot Stickfigure Animator Maak je eigen animated gifjes en laat je poppetje bewegen zoals jij wilt. Je kunt je Pivot invoegen in een mailtje, je website of laten verschijnen op je desktop.

Nadere informatie

PhotoShop. Les 1 - Werken met lagen, kleuren en transparantie

PhotoShop. Les 1 - Werken met lagen, kleuren en transparantie PhotoShop Les 1 - Werken met lagen, kleuren en transparantie Een digitale foto is een eigenlijk een simpel ding. Als je hem van heel erg dichtbij bekijkt is het niets meer dan een aantal rijen en kolommen

Nadere informatie

Verkleinen- en uploaden van beelden

Verkleinen- en uploaden van beelden Verkleinen- en uploaden van beelden Deze handleiding is opgebouwd rond eenvoudig te gebruiken programma s die verkrijgbaar zijn in het Nederlands en te installeren zijn onder Windows XP, Vista en Windows

Nadere informatie

Voor deze tutorial heb je een aantal afbeeldingen nodig. Deze afbeeldingen kan je downloaden via de site maureensphotoshoptutorials.wordpress.

Voor deze tutorial heb je een aantal afbeeldingen nodig. Deze afbeeldingen kan je downloaden via de site maureensphotoshoptutorials.wordpress. Voor deze tutorial heb je een aantal afbeeldingen nodig. Deze afbeeldingen kan je downloaden via de site maureensphotoshoptutorials.wordpress.com Zodra de bestanden gedownload zijn kan je beginnen. Veel

Nadere informatie

I. Vorming 4-5 (3&10/05/2012)

I. Vorming 4-5 (3&10/05/2012) I. Vorming 4-5 (3&10/05/2012) 1. Windows Live Photo Gallery Om de foto s op onze computer te beheren, hebben we voor de vorming gekozen om met Windows Live Photo Gallery te werken. Photo Gallery biedt

Nadere informatie

TMC Summerschool 2019 Workshop LumenRT

TMC Summerschool 2019 Workshop LumenRT TMC Summerschool 2019 Workshop LumenRT Louis van Amerongen Gemeente Amsterdam Mark Stals Gemeente Eindhoven 2 Workshop LumenRT Inhoud Workshop LumenRT... 2 Inleiding... 2 MicroStation CONNECT Edition...

Nadere informatie

Om paint te openen volgen we dezelfde weg als bij de rekenmachine:

Om paint te openen volgen we dezelfde weg als bij de rekenmachine: Paint is een éénvoudig tekenprogramma. Vele functies hiervan komen later terug bij diverse foto- en tekenprogramma s. Om paint te openen volgen we dezelfde weg als bij de rekenmachine: rechtbovenaan zoeken

Nadere informatie

Creature Design / Photobash. Hier nog een Tutorial over Brushes http://www.gcflearnfree.org/photoshopbasics/working with brushes

Creature Design / Photobash. Hier nog een Tutorial over Brushes http://www.gcflearnfree.org/photoshopbasics/working with brushes Creature Design / Photobash Hier nog een Tutorial over Brushes http://www.gcflearnfree.org/photoshopbasics/working with brushes We hebben de vorige keer de basic tools geleerd en nu de opdracht om deze

Nadere informatie

Pinnacle studio 14. Workshop

Pinnacle studio 14. Workshop Pinnacle studio 14 Workshop Inhoud De interface... 2 Project... 2 Film samenstellen... 4 Overgangen... 4 Titels... 5 Geluid... 6 Filmfragmenten aanpassen.... 7 Menu s Maken... 9 DVD s Branden... 11 De

Nadere informatie

Presentatievormgeving

Presentatievormgeving Presentatievormgeving Tutorial voor waterspiegeling effect Inhoud: Optie 1, Filter liquify Optie 2, Filter gallery Optie 3, Displacement Voorwoord: Er zijn veel verschillende manieren om in het programma

Nadere informatie

mailgroep photoshop Copyright Lesje: Stel je eigen kamer samen -

mailgroep photoshop Copyright Lesje: Stel je eigen kamer samen - Lesje: Stel je eigen kamer samen - http://www2.hku.nl/~fotoshop/img-tutorial5 In deze les gaan we een drie-dimensionale ruimte bouwen, in dit geval een gezellige woonkamer. Uiteraard mag je deze zelf in

Nadere informatie

FOTOGRAFIE Opdrachten - Erik Boot. Nabewerken - Digitale fotografie. Aanpassing portret Henk Dijkstra - Photoshop elements 9 Windows

FOTOGRAFIE Opdrachten - Erik Boot. Nabewerken - Digitale fotografie. Aanpassing portret Henk Dijkstra - Photoshop elements 9 Windows FOTOGRAFIE Opdrachten - Erik Boot Nabewerken - Digitale fotografie Aanpassing portret Henk Dijkstra - Photoshop elements 9 Windows Inleiding Omdat de achtergrond in verhouding tot het onderwerp (Henk dijkstra)

Nadere informatie

Lijnen/randen en passe-partouts maken met Photoshop.

Lijnen/randen en passe-partouts maken met Photoshop. Lijnen/randen en passe-partouts maken met Photoshop. Les 1: Witte rand om de foto m.b.v. canvasgrootte. 1. Open de foto in Photoshop. 2. Klik in menu AFBEELDING op CANVASGROOTTE 3. Zorg dat in het vakje

Nadere informatie

adobe Premiére Pro CC?

adobe Premiére Pro CC? Hoe maak je een stopmotion in adobe Premiére Pro CC? MULTIMEDIATECHNOLOGIE OPDRACHT TECHNIEK Academiejaar 2013-2014 Studente: Stefanie Rondelez, 1 GMB Lector: Mevr. Ann Audenaert INHOUDSTAFEL --> Stap

Nadere informatie

PDF XCHANGE EDITOR Waarom PDF XHCANGE Editor?

PDF XCHANGE EDITOR Waarom PDF XHCANGE Editor? PDF XCHANGE EDITOR PDF XHCANGE editor is een programma om PDF bestanden te lezen en te bewerken. Deze handleiding is geschreven voor versie 5.5 van PDF XCHANGE editor. Als je een andere versie gebruikt

Nadere informatie

In In deze les: In deze les maken we een verpakking van de Ruijter muisjes. Technieken: Material Editor Multi/Sub-Object quick Slice Hindge from Ecge

In In deze les: In deze les maken we een verpakking van de Ruijter muisjes. Technieken: Material Editor Multi/Sub-Object quick Slice Hindge from Ecge In In deze les: In deze les maken we een verpakking van de Ruijter muisjes. Technieken: Material Editor Multi/Sub-Object quick Slice Hindge from Ecge Klik op File - Reset. Zo begin je met een schoon scherm

Nadere informatie

Handleiding NarrowCasting

Handleiding NarrowCasting Handleiding NarrowCasting http://portal.vebe-narrowcasting.nl september 2013 1 Inhoud Inloggen 3 Dia overzicht 4 Nieuwe dia toevoegen 5 Dia bewerken 9 Dia exporteren naar toonbankkaart 11 Presentatie exporteren

Nadere informatie

Handleiding skinnen trucks ETS2

Handleiding skinnen trucks ETS2 Handleiding skinnen trucks ETS2 In deze handleiding laat ik je zien hoe je een skin maakt met Adobe Photoshop CS6, ik gebruik in deze handleiding CS6 maar kan ook met versie 4 of 5 of ouder, eventueel

Nadere informatie

Productfotografie in je eigen thuisstudio

Productfotografie in je eigen thuisstudio Productfotografie in je eigen thuisstudio Kenneth Verburg De feestdagen zitten er weer aan te komen en dus vallen er wekelijks tientallen folders met aanbiedingen door de brievenbus waarin de laatste producten

Nadere informatie

Technieken Box Name and Color Editable Poly Edge Slice Plane Extrude. Klik op File - Reset. Klik op Create - Geometry - Standard Primitives - Box.

Technieken Box Name and Color Editable Poly Edge Slice Plane Extrude. Klik op File - Reset. Klik op Create - Geometry - Standard Primitives - Box. In deze les We gaan een boekenkast maken. Ook weer uit één stuk. Omdat hier de maten en de diktes van de wanden en de planken van belang zijn, doen we dat weer op een iets andere manier als het modelleren

Nadere informatie

Gebruikershandleiding

Gebruikershandleiding Gebruikershandleiding Training MANUAL DE USUARIO NAC SPORT ELITE Version 1.3.400 Nacsport Training wwww.nacsport.com 1 Index 1- AFBEELDINGEN 2- OEFENINGEN 3- TRAINING 4- KALENDER Nacsport Training wwww.nacsport.com

Nadere informatie

Windows 8, Windows 8.1, deel II

Windows 8, Windows 8.1, deel II Windows 8, Windows 8.1, deel II Opstarten op bureaublad Daar we toch de gewoonte hebben om via het bureaublad te werken, is het misschien handig om de PC te laten opstarten op het bureaublad in plaats

Nadere informatie

Tips; fotoboek maken (bron: hema.nl)

Tips; fotoboek maken (bron: hema.nl) Tips; fotoboek maken (bron: hema.nl) tekst roteren Draai je tekst zodat het mooi onder of op je scheef geplaatste foto staat. Of maak zelf leuke labels in combinatie met clipart. 1. kies de clipart (bij

Nadere informatie

Beschrijvings SW gebruikers handleiding (V1.1) Voor Apple Macintosh computers Voor Macintosh Computer

Beschrijvings SW gebruikers handleiding (V1.1) Voor Apple Macintosh computers Voor Macintosh Computer Annotation SW User s Guide Beschrijvings SW gebruikers handleiding (V1.1) Voor Apple Macintosh computers Voor Macintosh Computer 2011. 5 PenAndFree Co.,Ltd 0 Deze handleiding beschrijft alle functies die

Nadere informatie

Het maken, plaatsen en beheren van symbolen (blocks) In deze beschrijving zijn de afbeeldingen uit de windows versie van AutoCad 2013

Het maken, plaatsen en beheren van symbolen (blocks) In deze beschrijving zijn de afbeeldingen uit de windows versie van AutoCad 2013 Symbolen in AutoCad Het maken, plaatsen en beheren van symbolen (blocks) In deze beschrijving zijn de afbeeldingen uit de windows versie van AutoCad 2013 Introductie In AutoCad is het mogelijk om veelgebruikte

Nadere informatie

SketchUp L. 5.2 Scenes en Animaties

SketchUp L. 5.2 Scenes en Animaties 5.2 Scenes en Animaties Uw SketchUp-bestand kan één of meer scènes bevatten. Een scène bestaat uit uw model en een reeks scènespecifieke instellingen, zoals specifieke gezichtspunten, schaduwen, weergave-instellingen

Nadere informatie

TMC Winterschool 2016 Workshop LumenRT

TMC Winterschool 2016 Workshop LumenRT TMC Winterschool 2016 Workshop LumenRT Mark Stals Gemeente Eindhoven Louis van Amerongen Witteveen+Bos Christiaan Post - Sweco 2 Workshop LumenRT Inhoud Workshop LumenRT... 2 Inleiding... 2 MicroStation...

Nadere informatie

Opdracht ICT-trainer Reeks 2 Computergebruik. 2A Start en info

Opdracht ICT-trainer Reeks 2 Computergebruik. 2A Start en info 2A Start en info De software op een computer bepaalt welke bewerkingen je kunt uitvoeren. In de opdrachten bij ICT-trainer Basiscursus wordt gebruik gemaakt van een hele reeks softwarepakketten. Zonder

Nadere informatie

Head Pilot v Gebruikershandleiding

Head Pilot v Gebruikershandleiding Head Pilot v1.1.3 Gebruikershandleiding Inhoud 1 Installatie... 4 2 Head Pilot Gebruiken... 7 2.2 Werkbalk presentatie... 7 2.3 Profielen beheren... 13 2.3.1 Maak een profiel... 13 2.3.2 Verwijder een

Nadere informatie

Heroglyph 4.0 Het maken van een route met een object op de eigen kaart

Heroglyph 4.0 Het maken van een route met een object op de eigen kaart Heroglyph 4.0 Het maken van een route met een object op de eigen kaart In deze workshop leggen we uit hoe je een route-animatie maakt met twee routes, inclusief een object op een door ons gekozen kaart.

Nadere informatie

Schaakstukken les 1: Pion

Schaakstukken les 1: Pion Schaakstukken les 1: Pion In deze les In deze les leer je een pion van een schaakstuk modelleren met het gebruik van lijnen (splines). Je tekent maar de halve contourlijn van de pion en deze lijn wordt

Nadere informatie

oplossen. Door meerdere belichtingen te maken en ze samen te voegen in Photoshop vergroot je de dynamiek in je foto.

oplossen. Door meerdere belichtingen te maken en ze samen te voegen in Photoshop vergroot je de dynamiek in je foto. Een DRI maken: Hoofdstuk 1: Wat is een DRI DRI staat voor dynamic range increase en is een techniek om meer dynamiek in je foto aan te brengen. Een normale foto rechtstreek uit je (digitale of analoge)

Nadere informatie

HANDMATIG FOTOGRAFEREN

HANDMATIG FOTOGRAFEREN W W W. K L E I N E D R O M E R S. N L 2 0 1 8 K L E I N E D R O M E R S EBOOK HANDMATIG FOTOGRAFEREN Ligt jouw camera ook meer stof te verzamelen dan foto s? Dan wordt het tijd voor verandering, want die

Nadere informatie

BK3070 Rendering en Licht. BK Renderen en licht

BK3070 Rendering en Licht. BK Renderen en licht BK3070 Rendering en Licht 1 Wat is Renderen? To render: give an interpretation or rendition of... In Computer Graphics: To transform digital information in the form received from a repository into a display

Nadere informatie

Basisles in het gebruik van de Filter Perspectiefpunt Vanaf versie CS2. Deel1 : gebouw groter maken

Basisles in het gebruik van de Filter Perspectiefpunt Vanaf versie CS2. Deel1 : gebouw groter maken http://psd.tutsplus.com/tutorials/photo-effects-tutorials/getting-to-grips-with-the-vanishing-pointfilter/ Basisles in het gebruik van de Filter Perspectiefpunt Vanaf versie CS2 Deel1 : gebouw groter maken

Nadere informatie

www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen.

www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen. www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen. Deel 1 Aldi printsoftware downloaden en installeren Deel

Nadere informatie

Handleiding Word de graad

Handleiding Word de graad Handleiding Word 2010 3de graad Inhoudsopgave Regelafstand 3 Knippen 3 Kopiëren 5 Plakken 6 Tabs 7 Pagina-instellingen 9 Opsommingstekens en nummeringen 12 Kopteksten en voetteksten 14 Paginanummering

Nadere informatie

Wilt u zelf vector kaarten maken voor uw garmin kijk dan op GPS-info.nl/custom_maps.php.

Wilt u zelf vector kaarten maken voor uw garmin kijk dan op GPS-info.nl/custom_maps.php. SOFTWARE > GARMIN CUSTOM MAPS Met de laatste Firmware van de Garmin Colorado, oregon en dakota kunt uzelf jpg kaarten laden in de gps. De eerste informatie stond al op GPS-info.nl/nieuws, toch heb ik een

Nadere informatie

OPDRACHTKAART. Thema: Prepress. Photoshop 2. Selecteren, verplaatsen en roteren PP-03-02-01. Voorkennis: Introductie Photoshop (6.0) afgerond.

OPDRACHTKAART. Thema: Prepress. Photoshop 2. Selecteren, verplaatsen en roteren PP-03-02-01. Voorkennis: Introductie Photoshop (6.0) afgerond. OPDRACHTKAART PP-03-02-01 Voorkennis: Introductie Photoshop (6.0) afgerond. Intro: Na het inkleuren van een lijntekening, gaan we nu delen van foto s bewerken. Je kunt met verschillende selectiegereedschappen

Nadere informatie

Handleiding Wordpress CMS 4-5-2015

Handleiding Wordpress CMS 4-5-2015 Handleiding Wordpress CMS 4-5-2015 Inhoud 1. Het dashboard.... 3 2. Een pagina of bericht aanpassen.... 5 3. Een nieuw bericht toevoegen... 6 4. Een pagina maken... 7 5. Website met sitebuilder... 8 6.

Nadere informatie

Handleiding. Voedingsversie Evry Hanzehogeschool Groningen november 2011

Handleiding. Voedingsversie Evry Hanzehogeschool Groningen november 2011 Voedingsversie Evry Hanzehogeschool Groningen november 2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Installatie van Evry... 4 3 Algemene weetjes... 5 4 Voedingsberekening (Nevo2006)... 6 4.1 Voedingsberekening

Nadere informatie

2. Wanneer moet ik een afbeelding verkleinen?

2. Wanneer moet ik een afbeelding verkleinen? Appendix B. Beeldmateriaal en Blackboard 1. Inleiding...1 2. Wanneer moet ik een afbeelding verkleinen?...1 3. Het formaat van een afbeelding wijzigen...2 4. Een afbeelding comprimeren...4 5. Een uitsnede

Nadere informatie

Filmpje maken in Picasa

Filmpje maken in Picasa Filmpje maken in Picasa De veranderingen in Picasa 3.6 en 3.8 spelen voor dit onderwerp geen rol - hoogstens zijn er kleine verschillen in de schermafbeeldingen. Zie Intro Picasa 3.6NL en Intro Picasa

Nadere informatie

Portret Bewerkingen.

Portret Bewerkingen. Portret Bewerkingen. Inhoudsopgave: Portret Bewerkingen... 1 Oneffenheden wegwerken... 3 Lichte plekken wegwerken... 5 Licht van de gehele foto aanpassen... 10 De lichte delen aanpassen in de foto... 11

Nadere informatie

Avatar. http://www.webdesign.org/photoshop/photo-editing/na-vi-avatar-photo-manipulation-exclusivetutorial.18015.html

Avatar. http://www.webdesign.org/photoshop/photo-editing/na-vi-avatar-photo-manipulation-exclusivetutorial.18015.html http://www.webdesign.org/photoshop/photo-editing/na-vi-avatar-photo-manipulation-exclusivetutorial.18015.html Avatar We proberen een foto om te toveren tot een Na'vi een personage gebaseerd op de film

Nadere informatie

Expositie X TALENT IN ZICHT. Introductie. Mens en Dier veranderen. Inleiding

Expositie X TALENT IN ZICHT. Introductie. Mens en Dier veranderen. Inleiding TALENT IN ZICHT Introductie Talentgebied (01) MVI Media, Vormgeving en ICT Thema (01) Expositie X Titel opdracht (01) Mens en Dier veranderen Duur opdracht Inleiding In deze opdracht ga je Photoshop verder

Nadere informatie

Week 3 Cursus Photoshop

Week 3 Cursus Photoshop Week 3 Cursus Photoshop Blenden / Mengen Lagen met elkaar mengen. 1 Week 3 Cursus Photoshop Inleiding Wat is het effect van mengen Hoe is het toe te passen? Oefening met mengen en effecten Blenden = Mengen

Nadere informatie

Monteren van een STOP MOTION filmpje ADOBE PREMIER Stap 1: Hoe start je een nieuw project.

Monteren van een STOP MOTION filmpje ADOBE PREMIER Stap 1: Hoe start je een nieuw project. Monteren van een STOP MOTION filmpje ADOBE PREMIER Stap 1: Hoe start je een nieuw project. Vooraleer we beginnen met de software te gebruiken is het beter om alle programma s die we niet nodig hebben af

Nadere informatie

www.intericad.eu 3D visualisaties voor interieurs

www.intericad.eu 3D visualisaties voor interieurs www.intericad.eu 3D visualisaties voor interieurs Maak het verschil architecturale opbouw Teken met specifieke gereedschappen een ruimte uit op een minimum van tijd, zonder enige beperking. Enkele gereedschappen

Nadere informatie

Een Time- Lapse, wat is het en hoe begin je er aan?

Een Time- Lapse, wat is het en hoe begin je er aan? Een Time Lapse, wat is het en hoe begin je er aan? Wie heeft nog nooit zo n filmpje gezien waarbij bv. de wolken ongewoon snel over een landschap glijden, of waarbij de personen in beeld als mini mensjes

Nadere informatie

De tekst staat nu aan de linkerkant. De tekst staat nu aan de rechterkant. De tekst staat nu in het midden.

De tekst staat nu aan de linkerkant. De tekst staat nu aan de rechterkant. De tekst staat nu in het midden. 1. Uitlijnen Uitlijnen: De manier waarop een regel wordt getoond. Dit kan op vier verschillende manieren. We geven hieronder vier voorbeelden. A. Links uitlijnen De tekst staat nu aan de linkerkant. B.

Nadere informatie

En soms geven we aan bepaalde plaatjes leuke effecten en meer is het echt niet!

En soms geven we aan bepaalde plaatjes leuke effecten en meer is het echt niet! Kerst creatie (beginners) Download hier je materialen. We gaan vandaag een kerstcreatie maken in de Gimp. Het is in feite niet moeilijk als je de stappen maar goed volgt. Eigenlijk is het een kwestie van

Nadere informatie

Over Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6. Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren...

Over Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6. Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren... Kobo Desktop Handleiding Inhoudsopgave Over Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6 Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren... 7 ebooks kopen

Nadere informatie

bigfreddy.com Handleiding BigFreddy software Oktober 2012 Big Freddy 3.2 Inhoudsopgave: Pagina Starten:

bigfreddy.com Handleiding BigFreddy software Oktober 2012 Big Freddy 3.2 Inhoudsopgave: Pagina Starten: Handleiding BigFreddy software Oktober 2012 Big Freddy 3.2 Inhoudsopgave: Starten: Taakbalken: Taakbalk 1 Taakbalk 2 Taakbalk 3 Taakbalk 4 - Categorieën - Updates - Product kiezen - Afbeeldingen kiezen

Nadere informatie

Abstracte fotografie in rook op laten gaan

Abstracte fotografie in rook op laten gaan Abstracte fotografie in rook op laten gaan Vandaag kwam ik een artikel op Photocritic.org tegen waarin uitgelegd werd hoe je prachtige abstracte foto's kunt maken van rook. Zij hebben gesproken met Graham

Nadere informatie

mailgroep photoshop Copyright

mailgroep photoshop Copyright http://www.photoshopessentials.com/photo-effects/window-blinds/ Schaduw maken met zonneblinden In deze les leer je licht en schaduw doorheen een soort zonneblinden maken. Dit is de startafbeelding waarmee

Nadere informatie

illustrator Alleen een hands- on.. LESBRIEVEN

illustrator Alleen een hands- on.. LESBRIEVEN illustrator LESBRIEVEN HANDS- ON: OPDRACHTEN: SITE MET ALLE OEFENINGEN VOORKENNIS: PLAATSEN WEBINHOUD GEBRUIK FLASH Adobe illustrator Hét pakket uit de Adobe- suite om vector- a?eeldingen mee te bewerken

Nadere informatie

3D puzzel in bolvorm in CS5

3D puzzel in bolvorm in CS5 http://psd.tutsplus.com/tutorials/3d/create-a-spherical-3d-puzzle-with-photoshop/ 3D puzzel in bolvorm in CS5 Gebruikt: foto met wolken en water, handen, puzzelstructuur Stap 1 Nieuw Document Nieuw wit

Nadere informatie

Handleiding Joomla 3.x

Handleiding Joomla 3.x Handleiding Joomla 3.x Hoe maak ik een call to action button? Geschreven: Sandra van der Heijden (2015) AdviesMies Introductie Het wordt regelmatig geroepen. Je hebt call to action buttons nodig op je

Nadere informatie

Zelf albumbladen maken in Word 2003

Zelf albumbladen maken in Word 2003 Zelf albumbladen maken in Word 2003 Het maken van albumbladen in Word is niet moeilijk, maar laten zien hoe het precies gaat, hangt af van de versie van Word. Hieronder volgt de instructie voor Word 2003.

Nadere informatie

Over Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6. Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren...

Over Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6. Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren... Kobo Desktop Handleiding Inhoudsopgave Over Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6 Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren... 7 ebooks kopen

Nadere informatie

Hoe maak ik een wijnglas met wijn ook in AD

Hoe maak ik een wijnglas met wijn ook in AD Hoe maak ik een wijnglas met wijn ook in AD Maken van een gestileerde Semi-Realistic wijn glas door Simona Pfreundner21 augustus 2008 In deze tutorial, zullen we kijken hoe een semi-realistische object

Nadere informatie

27/01/2012 MULTI MEDIA PHOTOSHOP. File:MultiMedia/Photoshop M. Peters

27/01/2012 MULTI MEDIA PHOTOSHOP. File:MultiMedia/Photoshop M. Peters 27/01/2012 MULTI MEDIA PHOTOSHOP File:MultiMedia/Photoshop M. Peters Multi Media Cursus Photoshop CS3 / CS5 In dit naslagwerk vind je een korte uitleg van Photoshop CS3/ CS5. Als je de cursus stap voor

Nadere informatie

Wat is SketchUp? 10. Hoofdstuk 1: SketchUp starten 12

Wat is SketchUp? 10. Hoofdstuk 1: SketchUp starten 12 Inhoud Tip: doorzoek de elektronische versie van dit boek kosteloos op yin.do/5981c Wat is SketchUp? 10 Hoofdstuk 1: SketchUp starten 12 Klaar voor de start 13 De template wijzigen 14 Eenheden wijzigen

Nadere informatie

ViSoft Premium. Nieuw in Update 2011-2 1 NIEUWE FUNCTIES. worden dan automatisch alle profielen vervangen en in 3D getoond.

ViSoft Premium. Nieuw in Update 2011-2 1 NIEUWE FUNCTIES. worden dan automatisch alle profielen vervangen en in 3D getoond. ViSoft Premium Nieuw in Update 2011-2 1 NIEUWE FUNCTIES 1.1 SCHLÜTER PROFIEL-VARIATIES worden dan automatisch alle profielen vervangen en in 3D getoond. De verbeterde manier om profielen te selecteren

Nadere informatie

6. Tekst verwijderen en verplaatsen

6. Tekst verwijderen en verplaatsen 6. Tekst verwijderen en verplaatsen In deze module leert u: een stuk tekst selecteren een stuk tekst verwijderen; acties ongedaan maken en opnieuw doen; een stuk tekst vervangen; een stuk tekst verplaatsen;

Nadere informatie

voor Blender v2.42a Software Box Bas van Dijk v1.1 februari 2007

voor Blender v2.42a Software Box Bas van Dijk v1.1 februari 2007 voor Blender v2.42a Software Box Bas van Dijk v1.1 februari 2007 Copyright (c) 2007 - Bas van Dijk Toestemming tot het kopiëren en verspreiden van dit document wordt verleend mits het document ongewijzigd

Nadere informatie

11. Na een aantal keren selecteren en op de delete knop drukken ziet mijn egel er nu zo uit:

11. Na een aantal keren selecteren en op de delete knop drukken ziet mijn egel er nu zo uit: Open Paint.Net 1. Klik op "Bestand" 2. Klik op "Openen " 3. Zoek de afbeelding "eend" op en open hem. 4. Herhaal de stappen 1 tot en met 3 maar open nu de afbeelding "egel". 5. Je hebt nu beide afbeeldingen

Nadere informatie

OPDRACHTKAART. Thema: Prepress. InDesign 15. Pagina s PP-01-15-01. Voorkennis: De vorige praktijkopdrachten afgerond.

OPDRACHTKAART. Thema: Prepress. InDesign 15. Pagina s PP-01-15-01. Voorkennis: De vorige praktijkopdrachten afgerond. OPDRACHTKAART PP-01-15-01 Pagina s Voorkennis: De vorige praktijkopdrachten afgerond. Intro: In bijna alle boeken en tijdschriften die je opent, zie je dat de pagina s genummerd zijn. Het is natuurlijk

Nadere informatie

HANDLEIDING Q1600 Fashion

HANDLEIDING Q1600 Fashion HANDLEIDING Q1600 Fashion Pag.: 1 Inhoudsopgave Inleiding...3 Beheer...4 Kleurlijsten beheren...4 Kleurlijst groep aanmaken...6 Kleurlijst groep verwijderen...6 Kleuren (kleurnummers) aanmaken/wijzigen...7

Nadere informatie

Tekenen met een potlood

Tekenen met een potlood Met SketchUp creëert men zeer snel en eenvoudig 3D oppervlakmodellen en visualiseert deze met texturen en animaties. U kunt schaduwen van de zon evalueren, landschappen creëren, snel uw tekening opsieren

Nadere informatie

Photoshop Tutorial. Gioacchino Brucato 2008-2009 OOG OPERATIE

Photoshop Tutorial. Gioacchino Brucato 2008-2009 OOG OPERATIE Photoshop Tutorial Gioacchino Brucato 2008-2009 OOG OPERATIE 1 Stap 1 Open een foto van een oog We starten met onze afbeelding te openen (file - open). U kan werken met een eigen afbeelding of dezelfde

Nadere informatie

Informatie gebruik Digi Bord

Informatie gebruik Digi Bord Informatie gebruik Digi Bord Aan de slag Schakel de pc en de beamer aan en het bord is te gebruiken. Het bord hoeft u niet apart aan te zetten. De pen is nu alleen te gebruiken als muis. Beamer De beamer

Nadere informatie

Hoe maak je een HDR-foto?

Hoe maak je een HDR-foto? Hoe maak je een HDR-foto? De eerste vraag is natuurlijk; wat is HDR. HDR staat voor High Dynamic Range en betekent niets meer en minder dat je gewoon een heel groot verschil van donker naar licht in je

Nadere informatie

met Google Sketchup Een wiskundeproject voor de brugklas ISW Hoogeland

met Google Sketchup Een wiskundeproject voor de brugklas ISW Hoogeland met Google Sketchup Een wiskundeproject voor de brugklas ISW Hoogeland Marcel Silvius 2011 De eerste stappen met Sketchup Instructie 1 SIL101111 1. Download Google Sketchup op: http://sketchup.google.com/

Nadere informatie

2 Kennismaking met het scherm

2 Kennismaking met het scherm 84 1 Inleiding Met Microsoft Office Picture Manager kan je op een eenvoudige manier jouw afbeeldingen bekijken, beheren, bewerken en delen. Paint kan je openen via Starten - Alle Programma s - Microsoft

Nadere informatie

Handleiding MOBICROSS actie banners

Handleiding MOBICROSS actie banners Handleiding MOBICROSS actie banners Met de kant & klare MOBICROSS actie banners vergroot jij je kans om sneller je netwerk te bouwen. Je kunt je eigen campagne maken door de banners op je website te plaatsen,

Nadere informatie

In deze les gaan we een aardbol maken met 3dsmax, Deze les is vooral gericht op materials het modeleren zelf is niet erg ingewikkeld (3 Bollen).

In deze les gaan we een aardbol maken met 3dsmax, Deze les is vooral gericht op materials het modeleren zelf is niet erg ingewikkeld (3 Bollen). In deze les gaan we een aardbol maken met 3dsmax, Deze les is vooral gericht op materials het modeleren zelf is niet erg ingewikkeld (3 Bollen). 1. 1. We beginnen met het maken van een sphere Dit gaat

Nadere informatie

Afdrukken van AutoCad-tekeningen

Afdrukken van AutoCad-tekeningen Harm Lubbers Afdrukken van AutoCad-tekeningen februari-2013 Het afdrukken van een AutoCad tekening heeft wat aandacht nodig om onder controle te krijgen. harm.lubbers@ahk.nl Introductie In AutoCad worden

Nadere informatie

Web Presence Builder. Inhoud

Web Presence Builder. Inhoud Web Presence Builder Inhoud Inhoud... 1 Wat is Web Presence Builder?... 2 Het categoriescherm... 2 De eerste stappen naar een eigen website... 3 Onderwerp selecteren en website naam aanpassen... 3 Vooraf

Nadere informatie

Fujifilm Krafter. Foto Luuk Schudde. Basis handleiding

Fujifilm Krafter. Foto Luuk Schudde. Basis handleiding Fujifilm Krafter Foto Luuk Schudde Basis handleiding Pagina 1 Basisbeginselen In deze handleiding zullen we de basis van het programma Krafter behandelen. We gaan ervan uit dat je het programma al op de

Nadere informatie

Verander je voorgrondkleur naar Wit. ( D) Klik op t pijltje om zwart- wit om te keren.

Verander je voorgrondkleur naar Wit. ( D) Klik op t pijltje om zwart- wit om te keren. Workshop 24 MicDigital Het verloopgereedschap & spelen met licht Een van de fijne dingen die je met Photoshop kan doen, vooral met digitale foto s, is het licht van een foto kan bewerken, verhogen of toevoegen.

Nadere informatie

Week 2 Cursus Photoshop

Week 2 Cursus Photoshop Week 2 Cursus Photoshop Werken met lagen Maak kennis met de werking van lagen en de toepassingen. 1 Week 2 Cursus Photoshop Inleiding Waarom werken met lagen Leer werken met lagen Oefeningen werken met

Nadere informatie

TMC Summerschool 2018 Workshop LumenRT

TMC Summerschool 2018 Workshop LumenRT TMC Summerschool 2018 Workshop LumenRT Louis van Amerongen Gemeente Amsterdam Mark Stals Gemeente Eindhoven 2 Workshop LumenRT Inhoud Workshop LumenRT... 2 Inleiding... 2 Installatie LumenRT... 3 MicroStation

Nadere informatie

Handleiding. Cv templates. Venbroekstraat AS Nieuwkuijk

Handleiding. Cv templates. Venbroekstraat AS Nieuwkuijk Handleiding Cv templates Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Maak een keuze: 1 of 2 pagina s 3 Tekst wijzigen 3 Grootte van tekstblok wijzigen 3 Kleur of lettertype veranderen 3 Lettertypes installeren 3 Profielfoto

Nadere informatie

Foto s verkleinen en Foto s in elkaar over laten lopen

Foto s verkleinen en Foto s in elkaar over laten lopen Foto s verkleinen en Foto s in elkaar over laten lopen Een foto, ergens op uw computer Open een de map van bestanden voor de website, of maak deze eerst aan. Open de te gebruiken foto met het volgende

Nadere informatie

Animatie. Korte opdrachten. Tekst Geluid Beeld

Animatie. Korte opdrachten. Tekst Geluid Beeld Animatie Korte opdrachten Tekst Geluid Beeld 1 Tekstanimatie Tekstlagen - Maak een Nieuw bestand: 800 px breed 200 px hoog 72 dpi kleur RGB. - Geef de achtergrond een kleur of verloop die je leuk vindt.

Nadere informatie

Louis van Amerongen - Witteveen+Bos

Louis van Amerongen - Witteveen+Bos Christiaan Post Mark Stals - Sweco - Gemeente Eindhoven Louis van Amerongen - Witteveen+Bos Algemeen: Tijdens deze workshop zullen we twee manieren behandelen om vanuit MicroStation een 3D model om te

Nadere informatie

Rode ogen verwijderen CS2

Rode ogen verwijderen CS2 Rode ogen verwijderen CS2 Gebruikte technieken: Duplicaat foto, gereedschap rode ogen verwijderen, Penseel en de penseel overvloeimode, Optie Vervagen, Opslaan als => Jpeg formaat. Met het gereedschap

Nadere informatie

::FOTO S IMPORTEREN, ARCHIVEREN EN BEHEREN

::FOTO S IMPORTEREN, ARCHIVEREN EN BEHEREN ::FOTO S IMPORTEREN, ARCHIVEREN EN BEHEREN 2 ::01 FOTO S IMPORTEREN, ARCHIVEREN EN BEHEREN Het gevolg van digitaal fotograferen is vaak een enorme hoeveelheid foto s die ergens ongeordend op de vaste schijf

Nadere informatie

Handleiding. Cv templates. Venbroekstraat AS Nieuwkuijk

Handleiding. Cv templates. Venbroekstraat AS Nieuwkuijk Handleiding Cv templates Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Maak een keuze: 1 of 2 pagina s 3 Tekst wijzigen 3 Grootte van tekstblok wijzigen 3 Kleur of lettertype veranderen 3 Lettertypes installeren 3 Profielfoto

Nadere informatie

E.M. van Nieuwaal. Frontpage 2003. Jouw vak op het leerlingenweb. Copyright 2008. http://cursus.anguillanova.nl

E.M. van Nieuwaal. Frontpage 2003. Jouw vak op het leerlingenweb. Copyright 2008. http://cursus.anguillanova.nl Frontpage 2003 Jouw vak op het leerlingenweb E.M. van Nieuwaal Copyright 2008 http://cursus.anguillanova.nl Inleiding... 3 1. Ontwerp een sitemap... 4 2. Index.htm... 4 3. Nieuwe pagina s maken... 7 4.

Nadere informatie

Handleiding CMS EWall

Handleiding CMS EWall Handleiding CMS EWall Inhoud: 1. Inleiding 2 2. Hoe log ik in op mijn EWall account? 3 3. Werken in groepen 4 4. Hoe plaats ik tekst achter een tegel? 5 5. Hoe plaats ik een foto achter een tegel? 6 6.

Nadere informatie