Peper. Editie april/mei/juni driemaandelijks magazine van. ERKENNING P V.U. Joost Cammaert / Sergeant de Bruynestraat / 1070 Brussel

Transcriptie

1 Editie april/mei/juni 2012 België-Belgique P.B Gent X 8/5682 Peper ERKENNING P V.U. Joost Cammaert / Sergeant de Bruynestraat / 1070 Brussel Dossier Vrijheid Interview Ann De Craemer Dossier Duurzaam beleggen driemaandelijks magazine van

2 groenland Soap Het werkt ontspannend om dagelijks wat tijd vrij te maken om een soap te volgen. Het geeft iets om naar uit te kijken, mee te zijn. Iets volgen is fijn. Wat je volgt, maakt bijna niet uit. Sommigen kiezen voor de klassieke Australische soaps, anderen gaan voor hedendaagse varianten zoals Grey s Anatomy of Komen Eten. Belangrijker dan de plot zijn de basisingrediënten: haantjesgedrag, intriges, spanning, verraad, dokter(s) en dat het nooit of enkel zeer moeizaam mag eindigen. Combineer enkele van deze elementen, regisseer strak en je hebt een kijkerslegioen. Veel mannen volgen de voetbalsoap. Een simpele verhaallijn, veel spanning, puntjes pakken, rangschikkinkjes, bekers, medisch luik, elkaar kopen, het kan niet op. En als het gedaan is, begint men het jaar erop gewoon van nul. Men schudt dan een klein beetje met het pak waardoor sommige spelers in een andere schuif komen te liggen en doet weer verder. De universaliteit van deze soap is trouwens onvoorstelbaar, onderverdelingen in nationale competenties doen nauwelijks ter zake. Zet een Belg gelijk waar ter wereld in een taxi en de kans is reëel dat de chauffeur alle teams van de Jupiler Pro League overloopt met speciale aandacht voor de recentste aankopen, uitschuivers en Mexico, 86. Tenzij er een schoon vrouw passeert natuurlijk. Anderen volgen dan weer de wielersoap, in te delen in twee bedrijven: voorjaar en rondes. Ook hier zorgen allerhande tabellen en puntentellingen voor spanning, zijn er af en toe nieuwe coalities, geblondeerde valsspelers en wordt een vrouw al eens bedrogen. Ook hier weet men van geen stoppen, elk jaar stormen dezelfde mannen en hun poulains de heuvels op, ter vermaak van het publiek. Deze soap is veel lokaler, men moet van de streek zijn om het wat te willen snappen, hetgeen men langs de kant van de weg met veelvuldig gevlag beklemtoont. De meeste lezers van dit blad volgen met graagte de politieke soap. Enkele aanvoerders met hun strijdende teams, elk met een kleurtje, tabelletjes, wedstrijdjes, winnaars en overlopers, en er wordt al eens een vrouw bepoteld. Opnieuw: men weet van geen stoppen. Om de haverklap een nieuwe wedstrijd met een nieuwe inzet, zogezegd. Spelers van deze soap gaan lang mee en mensen die de soap lang genoeg volgen zien zelfs zonen en dochters het podium betreden om dezelfde fratsen uit te halen. In elk land heeft zo n soap heel andere hoofdrolspelers, inzetten enzovoort. Op het eerste zicht is dit niet te volgen voor buitenstaanders. Of toch? Toen ik vorig jaar als gelegenheidsleerkracht aan mensen van over de hele wereld in een inburgeringscursus probeerde uit te leggen waarom België geen regering had, verwachtte ik veel onbegrip. Iedereen deed wel goed mee aan de oefeningen, maar ik was er toch niet gerust in. Gaan deze mensen dit gehannes wel begrijpen? Is dit gedoe met kieskringen en taalvereisten en faciliteiten niet veel te lokaal? Ik bedoel maar: welk ander land heeft nu in godsnaam zulke moeilijke scenario s uitgeschreven voor het verdere verloop van z n soap? Ik was dan ook beducht voor mijn eigen slotvraag: En, wat hebben we geleerd?, normaal gesproken de toverformule om een klas stil te krijgen. Het antwoord was dit keer anders, verfrissender dan ik had gedacht en kwam uit alle monden tegelijk en ik citeer: Same shit, different place. Wie had dat gedacht! De politiek in Kenia, Sri Lanka, Nieuw-Zeeland en Thailand min of meer dezelfde! Een andere scenarioschrijver, snel. Bram Van Renterghem 2

3 edito Jong Groenen in pole position De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan. Je voelt de nervositeit in de lucht hangen. Programma s worden geschreven, coalities gesmeed, lijsten gevormd en persberichten vliegen de deur uit. Over minder dan 6 maanden kiezen we wie het beleid in jouw gemeente de komende 6 jaar vorm zal geven. Voor Groen is het tijd voor een positief alternatief. Gedaan met de stoffige, vastgeroeste schepencolleges. Tijd voor vers bloed, jongeren die een nieuwe wind laten waaien in jouw gemeente! Daarom lanceerden Jong Groen en Groen in februari de campagne Sjerp zoekt Groentje. Doel van de campagne? Jongeren motiveren om iets te doen met hun mening, hun stem te laten horen, naar buiten te komen en op tafel te slaan. Ondanks de teneur die er de laatste tijd heerst, hebben jongeren wel degelijk ideeën, dromen en voorstellen voor hun gemeente. Dat konden we aan de lijve ondervinden in Gent, Leuven, Antwerpen en Brussel. Jongeren hebben wel degelijk ideeen, dromen en voorstellen voor hun gemeente Politiek engagement bij jongeren aanwakkeren is geen taak voor politieke partijen alleen, maar ze moeten wel het goede voorbeeld geven. Er staan heel wat Jong Groenen klaar om de stap naar Groen te zetten en een mandaat op te nemen. Jongeren die ambitie hebben voor hun gemeente, die de stem van hun leeftijdsgenoten willen vertegenwoordigen in de gemeenteraad en als het kan zelfs in een schepencollege. Jongeren voor wie het tijd is om vooruit te gaan. Die het stof uit de gemeenteraad zullen kloppen en onder het motto Think global, act local, klaar om er een lap op te geven. De campagne Sjerp zoekt Groentje of ook Groentje zoekt Sjerp is een duidelijk signaal naar de Groen-groepen om jongeren kansen te geven en waarom niet met een verkiesbare plaats op de lijst? Bart Dhondt, voorzitter Jong Groen! inhoud Dossier I... p 4 Wat is vrijheid? Gevat... p 8 Urban mining In beeld... p 11 Sjerp zoekt Groentje Interview... p 12 Ann de Craemer, een schrijfster vol vuur Dossier II... p 16 Duurzaam beleggen Jong... p 20 Jongerenvertegenwoordiger zijn, hoe doe je dat? cultuur... p 22 Peper goes classic recept... p 23 3

4 dossier I Wat is vrijheid? 4

5 dossier I Waarschijnlijk is er geen woord dat in onze samenleving zo vaak in de mond genomen weerklinkt als het woord vrijheid. Elke politieke partij lijkt vrijheid hoog in het vaandel te dragen, maar wanneer we die vrijheid nader bekijken, stellen we vast dat de verschillende partijen binnen het politieke spectrum uiteenlopende concepten van vrijheid verdedigen. Filosofe Alicja Gescinska schreef een boek over de problematiek van de vrijheid en toont aan dat vrijheid verre van vrijblijvend is. In haar boek ontmaskert Gescinska de negatieve vrijheid, die enkel draait om het wegnemen van belemmeringen en beperkingen, als een vrijheid die niet meer dan een lege doos blijkt. Een vrijheid die niet meer is dan een vage of valse belofte van mogelijkheden en kansen. Deze vrijheid is allerminst een garantie voor succes en geluk. In deze vrijheid weet de mens namelijk niet wat te doen, hij is aan zijn lot overgelaten en onmachtig om te doen wat moet. De vrijheid is dan een last die de mens beangstigt. De negatieve vrijheid focust enkel op het uitbreiden van de theoretische mogelijkheden, zonder daarbij te bekijken in welke mate die verschillende keuzemogelijkheden mensen ook echt vrijer maken. Dat vrijheid wrange kanten kent, ondervond Alicja Gescinska als kind aan den lijve. In 1988, een paar maanden voor de val van de Muur, vluchtte ze met haar familie weg uit het communistische Polen. Ze kwam als zevenjarig meisje terecht in België, in het vrije Westen. Al snel moest ze vaststellen dat de vrijheid die het Westen predikte, niet de vrijheid was waarop ze gehoopt had. In de vrije wereld wonen, bleek geen garantie te zijn op vrijheid. Pas wanneer ze op latere leeftijd in contact kwam met filosofie en literatuur, kon ze verwoorden wat er schort aan ons alledaags vrijheidsconcept. Het alternatief ligt voor Gescinska in een andere opvatting van vrijheid, in de filosofie positieve vrijheid genoemd. Een te veel aan keuze kan een omgekeerd effect hebben op onze vrijheid. Een overaanbod aan keuzemogelijkheden betekent niet noodzakelijk meer vrijheid. Een cruciaal idee in het betoog van Gescinska is dat je weinig hebt aan vrijheid als je er geen gebruik van kan maken. Ze verwijst hierbij o.a. naar Charles Taylor, die een onderscheid maakt tussen vrijheid als opportunity-concept en vrijheid als exerciseconcept. Centraal in dit onderscheid staat de vraag: is iemand vrij om een bepaalde handeling te stellen wanneer hij daar theoretisch de mogelijkheid toe heeft? Het doet er verder niet toe of hij die handeling ook effectief stelt (opportunity) en of hij de handeling ook effectief uitvoert (excercise). Een gelijkaardig onderscheid vinden we in de concepten negatieve en positieve vrijheid. Negatieve vrijheid is ons alledaags idee van vrijheid en bestaat uit de afwezigheid van externe inmenging. Positieve vrijheid daarentegen omvat de aanwezigheid van een concreet vermogen om te doen wat je wenst en behoort te doen. De positieve vrijheid maakt duidelijk dat vrijheid geen formeel, statisch gegeven is. Om de vruchten van de vrijheid te plukken, hebben we een concreet handelingsvermogen en een concreet handelen nodig. Vrijheid moet je dus veroveren: je bent niet vrij, je wordt vrij. Het keuzepalet uitbreiden is niet automatisch positief, maar kan leiden tot keuzestress, zo blijkt uit onderzoek van psycholoog Barry Schwartz. Hij bestudeerde de keuzeparadox met een experiment waarbij studenten een oordeel moesten vormen over welke chocoladesnoepjes de lekkerste waren. De eerste groep studenten kreeg de keuze uit zes snoepjes, de tweede groep kreeg dertig snoepjes voorgeschoteld. De eerste groep bleek meer tevreden over hun keuze en de smaak van de chocolade. De tweede groep had duidelijk moeite met het overaanbod. Schwartz wijst op een specifieke angst die hij ook vaststelt in rijke, ontwikkelde landen. Een teveel aan keuzes kan een omgekeerd effect hebben op onze vrijheid. Een overaanbod aan keuzemogelijkheden betekent niet noodzakelijk een betere levenskwaliteit of meer vrijheid. Om een mens gelukkig te maken is meer nodig dan onbeperkte keuzemogelijkheden en de afwezigheid van grenzen, inmenging of restrictie. Negatieve vrijheid is duidelijk niet altijd het cadeau zoals vaak voorgesteld. Het alternatief voor negatieve vrijheid legt de vrijheid niet aan banden, maar is simpel- 5

6 dossier I weg een andere opvatting over vrijheid: de positieve vrijheid. Wat helpt om die andere opvatting over vrijheid te begrijpen, is het onderscheid dat psychoanalyticus Erich Fromm maakt tussen het negatieve vrij zijn van iets en een positief vrij zijn om iets. Je kan bijvoorbeeld vrij zijn van externe inmenging, maar onvrij om een concrete handeling te stellen die mij of een ander gunstig zou zijn. Of om het nog concreter te maken: je kan tegen een analfabeet zeggen dat hij vrij is om te lezen, want niemand legt hem immers iets in de weg of verbiedt het hem een boek te nemen. Het mag duidelijk zijn dat de analfabeet niet vrij is om de handeling van het lezen te stellen, want hij kan het simpelweg niet. Als we de ander vrij moeten laten om te doen wat hij wil zolang hij een ander geen schade berokkent, moeten we dan onbewogen en machteloos toekijken wanneer die ander zichzelf schade berokkent? Het grote probleem van de negatieve vrijheid is haar morele onverschilligheid. Die negatieve vrijheid creëert wel een ruimtedie vrij is van inmenging en beperking, maar wat er binnen die ruimte gebeurt, is onbelangrijk. Volgens de negatieve vrijheidsopvatting heeft bijvoorbeeld ieder kind het recht en de vrijheid om een speelgoedwinkel binnen te gaan. Maar dat het ene kind in deze opvatting vrijer blijkt te zijn dan het andere, kon Gescinska zelf ervaren in haar kindertijd. Toen ze na de vlucht uit het communistische Polen in het vrije Westen terecht gekomen was, bezocht ze op een dag samen met haar ouders een speelgoedwinkel. Er ging een wereld voor haar open: waar in het communistische Polen goederen schaars waren en de keuze beperkt, leek ze in het paradijs tercht gekomen, alles lag voor het grijpen en er was keuze te over. Er was één hinderpaal: de ouders van Gescinska beschikten niet over het geld om zelfs maar één pop voor hun dochter te kopen. Gescinska gebruikt het beeld van de 6 speelgoedwinkel om duidelijk te maken dat de negatieve vrijheid enkel bekommerd is om de toegang tot de speelgoedwinkel en niet om wat er in die winkel zelf gebeurt. Er is wel een verschil tussen een kind dat uiteindelijk met een pop naar huis gaat en een kind dat met lege handen achterblijft. Het ene kind is dus beter in staat van haar vrijheid te genieten dan het andere, maar de negatieve vrijheidsvisie is onverschillig voor dit onderscheid. De morele onverschilligheid van de negatieve vrijheid blijkt uit het schadebeginsel van John Stuart Mill: elk individu mag doen wat hij wil, zolang hij daarbij geen ander stoort en beperkt in zijn doen. Enkel wanneer je de vrijheid van een ander schaadt, moet er tussenbeide gekomen worden. Dit is een duidelijke uiting van een negatieve vrijheidsopvatting die enkel gericht is op de afwezigheid van belemmeringen door anderen. Volgens Gescinska leidt dit schadebeginsel tot morele onverschilligheid: als we de ander vrij moeten laten om te doen wat hij wil zolang een ander geen schade berokkent, moeten we dan onbewogen en machteloos toekijken wanneer die ander zichzelf schade berokkent? Gescinska vraagt zich af of het niet beter is een individu tegen zichzelf te beschermen. Betekent ingrijpen dan een aantasting van de vrijheid van dat individu? Wanneer iemand zichzelf in de vernieling drinkt, is het dan niet onze morele plicht om in te grijpen en die persoon van de drank af te helpen? We kunnen ons beroepen op het schadebeginsel en niet ingrijpen zolang die persoon niemand anders schade berokkent. We kunnen ons ook afvragen in welke mate iemand die kampt met een alcoholverslaving nog echt vrij te noemen valt. De sleutel van de positieve vrijheid ligt in de autonomie van een individu. Bekeken vanuit het perspectief van de positieve vrijheid zullen we ingrijpen om iemand tegen zichzelf te beschermen. Iemand die zich verliest in drank, verliest zijn autonomie en bijgevolg zijn mogelijkheid tot handelen. Vrijheid is een werkwoord: de essentie van de vrijheid moet in haar uitoefening liggen. Gescinska stelt dat vrijheid niet vanzelf komt, maar veroverd moet worden. Vrijheid is een werkwoord: de essentie van de vrijheid moet in haar uitoefening liggen. Positieve vrijheid

7 dossier I draait om zelfrealisatie en het goede leven. Vrijheid krijgt op deze manier een plaats in het hart van de ethiek. Een mens is pas vrij door het goede te doen en zich op die manier te realiseren als persoon. Vrijheid is de opgave om ons leven op een zinvolle manier in te richten. Of, om het in de woorden van Gescinska te zeggen: Sta op, begin te leven en heb lief. De vrijheid lonkt. Twee opvattingen over vrijheid Het onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid is binnen de filosofie het best bekend via het essay Twee opvattingen over vrijheid (1958) van Isaiah Berlin. In dit essay beschrijft Berlin de negatieve vrijheid als de afwezigheid van externe inmenging en beperkingen. Dit is de meest gangbare definitie van vrijheid: niemand die zegt wat je moet doen of je ergens toe verplicht. Positieve vrijheid daarentegen bestaat uit de aanwezigheid van een concreet vermogen om datgene na te streven wat goed is. Positieve vrijheid vloeit voort uit de wens van het individu om zijn eigen meester te zijn. Een meesterlijk leven is een zinvol, goed en gelukkig leven. Positieve vrijheid draait om zelfverwerkelijking van de mens. In de positieve vrijheidsopvatting wordt de mens steeds vrijer naarmate hij beter in staat is om zichzelf te ontplooien en zijn geluk te vinden. Het onderscheid tussen een negatieve en positieve vrijheid draait dus vooral om de afwezigheid van een belemmering enerzijds en aanwezigheid van een vermogen anderzijds. Het autonomieprincipe van Immanuel Kant Wie het binnen de filosofie over autonomie wil hebben, komt snel terecht bij het autonomieprincipe van Immanuel Kant ( ). Kant gaat ervan uit dat je een individu nooit kan dwingen goed of vrij te zijn. Je kunt slechts goed doen uit zuivere achting voor het goede, voor de morele wet. Er is met andere woorden voor Kant een groot verschil tussen iemand die handelt in overeenstemming met de wet (wat afdwingbaar is) en iemand die in vrijheid handelt uit eerbied voor de wet. Slechts in de overtuiging het goede te doen, enkel en alleen maar omdat het goed is (en niet omdat het afgedwongen wordt of er een andere externe motivatie een rol speelt), kan een mens volgens Kant echt vrij zijn. Dit verband tussen vrijheid en het goede doen, is een belangrijk verband binnen de positieve vrijheid. Door het goede te doen, realiseert de mens zichzelf en wordt hij vrij. Alicja Gescinska De verovering van de vrijheid. Van luie mensen, de dingen die voorbij gaan. Leen Verheyen 7

8 gevat Urban mining Een chique woord voor recyclage Business as usual is geen optie meer, een zin die al meermaals en tot vervelens toe werd neergepend in Peper. Helaas, voor onze materialenafhankelijkheid voor de producten die wij aanschaffen en gebruiken is dit niet anders... Om alle mensen ter wereld te voeden, kleden en een waardig bestaan te geven, gebruiken wij rijkdommen en hulpmiddelen uit de natuur. Ze zijn onmisbaar en het bestaan van de mens staat of valt met de aanwezigheid ervan. Daar knelt het schoentje. In de loop van de voorbije eeuw, waarin de wereldbevolking, de vleesconsumptie, het waterverbruik, etc. exponentieel steeg, steeg ook de behoefte aan steeds meer nieuwe producten en kwamen de hulpbronnen onder druk te staan. Niet alleen voor olie of gas, maar ook voor bepaalde metalen en mineralen ontstond een wereldwijde rush om ze te exploiteren. Deze rush vindt voornamelijk in het zuiden, in Australië en in China plaats. Voornamelijk westerse landen dirigeren de exploitatie, gezien de vraag daar groter is dan in het zuiden. Hierdoor zijn de hulpbronnen oneerlijk verdeeld en dat maakt ze strategisch extra belangrijk. Natuurlijke rijkdommen bevinden zich vaak in ontwikkelingslanden. Normaliter kunnen landen door deze rijkdommen groeien, maar de inkomsten van de exploitatie, worden zelden gebruikt voor maatschappelijke investeringen. Volgens een rapport van de Wereldbank leidt dit cynisch genoeg tot verarming en dus een afname van de rijkdom of het vermogen van deze landen. Vandaag is transparantie noodzakelijk. Westerse landen willen overgaan tot exploitatie van grondstoffen in het zuiden, moet dat een win-winsituatie bieden voor beide partijen. 8

9 gevat Slinkende voorraad Hoewel de vraag naar grondstoffen stijgt, voldoen de meeste (gekende) voorraden nog voor de komende decennia. Door steeds nieuwe ontdekkingen in de aarde en hogere prijzen vergroten de reserves zelfs. De ontginning van grondstoffen gebeurt zelden op een diepte van meer dan 200 m, terwijl de aardkorst tientallen kilometers dik is. De reserves die vandaag Zoals eerder gezegd is de westerse wereld - waaronder wij Europeanen - de grootste importeur van mineralen, metalen en de zogenaamde zeldzame aarden. We zijn dan wel zelfvoorzienend voor onze bouwmaterialen (zand, kiezelsteen, natuursteen), we zijn dat zeker niet voor metaalertsen (Europa zorgt voor 3% van de wereldwijde productie), koper (50% import), zink (60% import) ijzer, tin en bauxiet (80% import) en kobalt en de zeldzame aarden (100% import). Dat zegt nog niets over de onrechtstreekse import van water door de invoer van veevoeder die een slordige 100 miljard (!) kubieke meter bedraagt. Mijnontginning gebeurt meestal op minder dan 200 m, terwijl de aardkorst tientallen kilometers dik is Europa kan zelf weinig grondstoffen ontginnen, de prijzen gaan de hoogte in en nieuwe technieken op vlak van recyclage ontstaan, dat wekt de interesse van bedrijven en overheden voor het zogenaamde kringloopdenken of urban mining. Of het draagt bij tot een positief imago van het bedrijf. Hoewel het voor sommige bedrijven meer greenwashing dan gemeende bezorgdheid voor de planeet inhoudt, is urban mining een positieve evolutie te noemen. de dag ontgonnen worden, liggen echter aan het aardoppervlak en/of de meest toegankelijke regio s. Deze reserves beginnen op te raken. Men zal dieper moeten gaan graven of in minder toegankelijke regio s. Dat zorgt onvermijdelijk voor een negatief effect op de biodiversiteit en de CO 2 -uitstoot. Door onze behoefte aan nieuwe producten komen onze natuurlijke rijkdommen onder zware druk te staan 9 In Vlaanderen werkt Peter Tom Jones, onderzoeksmanager op de KU Leuven, mee aan een project dat wil nagaan hoe oude stortplaatsen kunnen benut worden als materiaal- en energiebronnen van de toekomst, het zogenaamde Enhanced Landfill Mining. Volgens Jones heeft dit concept veel maatschappelijke voordelen: banen, energiewinning, recuperatie van metalen, herwinning van land en natuur en kan de overheid hier op termijn een succesvol exportproduct van maken. De Vlamingen behoren tot de absolute wereldtop wat recycleren betreft. Ook worden producten alsmaar efficiënter en vragen ze minder materialen. Toch is het noodzakelijk dat wij westerlingen ons consumptiepatroon grondig evalueren en ons afvragen of het ook niet met wat minder kan. Ons geluk kan er wel bij varen. Mike Vandeperre

10 te gast Écolo j kreeg van Jong Groen carte blanche op deze pagina van Peper. Winter School Plan B Les 17 et 18 mars 2012, écolo j et Jong Groen étaient présents à Remersdael avec les autres jeunesses politiques nationales pour la Winterschool. Cet événement était organisé par Plan B, une plateforme visant à stimuler le dialogue entre communautés et le vivre ensemble en Belgique. Au programme: un débat ouvert et sans tabou sur l avenir de nos pensions et la circonscription federale. Fondée en 2010 par des jeunes citoyens engagés, la plateforme Plan B a réuni les représentants des jeunesses politiques pour sa première Winter School. Jong Groen était représenté par Bob D Haeseleer et écolo j par Guillaume Le Mayeur et Michaël Maira pendant les deux journées de rencontres et de débats. Après des exposés introductifs des professeurs Erik Schokkaert (KUL), Marc De Vos (UGent Itinera Institute) et Stephan Neetens (cabinet du Ministre des pensions), la journée de samedi s est prolongée par un moment de réflexion destiné à dégager des perspectives d avenir pour nos pensions. La journée s est clôturée par un débat entre les représentants des jeunesses politiques. parence au niveau de ces placements financiers permettant d en garantir l éthique. Les débats du dimanche ont porté sur l instauration d une circonscription fédérale, en présence notamment de Philippe Van Parijs (UCL - fondateur du Groupe Pavia à l initiative de la proposition) et Jan-Emmanuel De Neve (initiateur de la pétition Be For Democracy pour une circonscription fédérale, soutenue par écolo j). Une excellente occasion de rappeler le soutien des verts à la création d une circonscription fédérale permettant de faire monter des débats au niveau national et de mobiliser nos politiciens sur l ensemble du pays. écolo j se réjouit une fois de plus de la proximité des opinions avec Jong Groen et souligne l importance de développer des actions et des positions en commun. De manière plus générale, écolo j soutient et participe activement à toute initiative visant à jeter des ponts entre jeunesses politiques, des deux côtés de la frontière linguistique. Il est important que les jeunes puissent se saisir, dans un climat convivial et décontracté, de thématiques cruciales pour tous les belges. Rendez-vous est d ores et déjà pris pour la prochaine édition! Woordenlijst Deux moments au cours desquels nos représentants n ont pas manqué de souligner l importance de réformes alternatives, solidaires et durables privilégiant la solidarité du premier pilier aux initiatives individualisées du second et troisième pilier. Les verts ont également dénoncé les risques des mécanismes de capitalisation des pensions dans un contexte économique instable et l importance d une trans- 10 circonscription fédérale: Federale kieskring Destiné à dégager: Met de bedoeling te komen tot Privilégiant: de voorkeur gevend aan Dénoncé: aanbrengen se réjouit: verheugd zijn se saisir: zich vastbijten MichaEl Maira en Guillaume Le Mayeur

11 in beeld Sjerp zoekt Groentje Te weinig fuifzalen in je gemeente? Worden verplaatsingen in de stad te duur en onveilig? Nood aan meer repetitielokalen? Alleen gaan wonen is onbetaalbaar? Kortom, er mag gerust wat extra positieve aandacht naar de jongeren in jouw stad of gemeente? Hoog tijd om ingedommelde schepencolleges en burgemeesters wakker te schudden! Jong Groen wil jongeren daarbij helpen. De voorbije tijd maakten we heel wat foto s van mensen die voor één minuut burgemeester wilden zijn en zo hun beste ideeën lanceerden. Surf naar om alles te lezen over hoe je als jongere kan participeren aan het beleid in je gemeente. 11

12 INTERVIEW Ann De Craemer een schrijfster vol vuur Naar goede katholieke gewoonte zeiden ze haar Doe maar gewoon en Het is beter om te zwijgen, want het haalt toch niets uit. Gelukkig besliste de jonge schrijfster en journaliste niet braaf te zijn. Met een vurig verlangen reisde ze naar de Islamitische Republiek Iran tijdens de woelige presidentsverkiezingen van Voorbij de sluiers en maskers ging ze op zoek naar de duizend-en-één-dromen van de Iraanse burgers. In het land van de poëzie verfijnt ze haar taal, het land wakkert haar afkeer voor religie aan. In 2011 choqueert ze de nonnen uit het West-Vlaamse Tielt met de publicatie van Vurige Tong. In die vertelling verdrijft ze de demonen van de hypocriete katholieke geest die haar jeugdige geest kleineerden. Met veel gevoel, overgave en zelfbewustzijn verdedigt ze vrijheid van denken en spreken, met een pen die gedoopt lijkt in het levenssap van de jonge Hugo Claus. Op de koffie bij Ann De Craemer. In 2010 verscheen Duizend-en-één dromen, het journalistieke verslag van een ontdekkingsreis naar de stem van de gewone Iraniër. Hoe is jouw interesse voor Iran ontstaan? Ann de Craemer: Dan ga ik even 12 jaar terug in de tijd, toen zag ik een heel hectische uitzending van Zomergasten met de Iraans-Nederlandse schrijver Kader Abdolah. Het was het begin van de allochtone samenleving in Nederland. Abdolah sprak met weidse gebaren, vol vuur, je zag hoe de man van een heel andere cultuur kwam en iets totaal anders uitdraagt. Ik was gefascineerd en las een bundeling van zijn columns voor de Volkskrant - allochtone literatuur, zoals Abdolah het zelf noemt - beladen met pathetiek, poëzie en passie. Toen besliste ik om mijn thesis te wijden aan zijn literatuur. Ik heb me volledig ondergedompeld in de 2500 jaar oude cultuur, veel Perzische poëzie gelezen, naar de muziek geluisterd, ondertussen heb ik verschillende planken vol boeken over Abdolah en Iran, ja - ik 12

13 INTERVIEW ben daar nogal extreem in (lacht). Tijdens mijn master American studies heb ik me verder verdiept in het politieke luik. Daarna wilde ik naar Iran, maar niet gewoon als toerist. Het heeft tot de verkiezingen in 2009 geduurd tot ik dacht nu is het moment. Via deburen, waar ik werkte, en het fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek, kreeg ik de middelen om een journalistieke reis te maken. In 2009 trok ik samen met de fotograaf Pieter-Jan De Pue naar Iran. We liepen mee in de verkiezingsmars en hebben gezien hoe de oppositie werd onderdrukt, hoe mensen werden gevangengenomen. Als journaliste probeer je Iran aandacht te geven via de website Tehran Review, waarvoor je de Engelstalige redactie verzorgt. Ann: Jammer genoeg besliste het departement Buitenlandse zaken van de Nederlandse regering enkele maanden geleden om de subsidie voor de site te halveren. Het Perzische gedeelte blijft bestaan, het Engelstalige niet. Nochtans krijgt de site veel bezoekers en is gespreksonderwerp in Iran. In het jaarrapport 2011 van Amnesty International wordt over Iran geschreven: Individuals and groups risked arrest, torture and imprisonment if perceived as cooperating with human rights and foreign-based Persian-language media organisations. Torture and other illtreatment of detainees were routine and committed with impunity. In Iran is een dergelijke site niet zonder gevaar. Ann: Sinds ik dat niet meer doe, slaap ik ook wel veel beter. Dat lijkt onnozel hé. Ik kan daar niet te veel over zeggen, want ze [het regime in Iran, f.g.] lezen waarschijnlijk mee. De Iraanse auteurs konden de artikels niet onder hun echte naam doorsturen. We moesten dan complexe constructies opzetten. Wanneer teksten werden verstuurd, moesten we er samen voor zorgen dat die mails uit de mailbox verdwenen. Soms vergat ik dan of ik de mails wel had verwijderd, en werd ik midden in de nacht met schrik wakker om snel te controleren of alles wel gewist was... Zijn jullie in aanvaring gekomen met het regime? Ann: Nee, gelukkig niet. Maar de mensen die meewerkten stelden zich bloot aan enorme risico s. Ik ben bijvoorbeeld in contact met een jonge schrijver, hij schrijft ondertussen aan zijn tweede roman. Maar omdat het een politiek geëngageerd verhaal is, raakt het niet door de censuur in Iran. Artikels kunnen niet op facebook worden gepost en zelfs niet getoond worden aan vrienden. Want voor je het weet zegt een vriend het verder aan iemand die dat niet mag weten. Toen zijn artikels op Tehran Review gepubliceerd werden, zei hij: Ik voel dat ik even weg ben uit die gevangenis. Ik kon het bijna niet over mijn hart krijgen hem te vertellen dat de Engelstalige site stopte Als de Iraniers zien dat er een Westers publiek is dat hun artikels leest, erover spreekt en erover schrijft, dan geeft dat moed. Is dat wat je bedoelde met de kracht van het woord? Ergens schreef je Wij Europeanen zijn het geloof in de kracht van het woord kwijtgeraakt, maar niet zo in Iran. Ann: Iraanse intellectuelen, kunnen de politiek in Iran beïnvloeden. De intellectuele elite stuurt ook het draagvlak bij de bevolking. Zij moeten voelen dat ze steun hebben. En dat kan door zulke websites. Als de Iraniërs zien dat er een westers publiek is dat hun artikels leest, erover spreekt en erover schrijft, dan geeft dat moed. Moed, dat is waar het over gaat. Tegelijk is de Iraanse bevolking ondanks de censuur toch heel actief op de sociale media? Ann: Inderdaad, Iran heeft na Amerika de meeste bloggers ter wereld, ze verspreiden heel kritische teksten. Maar zelfs de Iraanse emigranten met een Belgisch paspoort gebruiken vaak een schuilnaam op facebook. De facebookpagina s van Iraniërs zijn zeer politiek geladen. Als je in een dictatuur woont, is alles wat je doet politiek, tot de kleur van het ondergoed dat je draagt, bij wijze van spreken. 13

14 INTERVIEW Het Islamitische regime terroriseert, vernedert en kleineert de bevolking in Iran. In Vurige Tong toon je ook hoe de nonnen in Tielt de kinderen vernederden en kleineerden. De proporties in acht genomen, kunnen we zeggen dat er een parallel is tussen het machtsmisbruik van de twee godsdiensten? Je betrokkenheid is opmerkelijk. Tijdens een filmpje zeg je I am an Iranian. Wil je met deze verwijzing naar Ich bin ein Berliner solidariteit tonen met de strijd van een aantal Iraniers tegen het regime? Ann: Die uitspraak had zeker ook betrekking op mezelf, maar ik bedoel het ruimer. Ik vind dat er schandalig weinig aandacht is voor Iran. Wim De Vilder kondigde deze week het hoofdpunt van het journaal aan: Tom Boonen voelt zich klaar voor Parijs-Roubaix (draait met haar ogen). Ik zie heel graag koers, ik schrijf zelf een boek over wielrennen. Maar het is onvoorstelbaar hoeveel aandacht dat krijgt en de dingen die er echt toe doen niet. In maart waren er parlementsverkiezingen in Iran en was er weer massaal gesjoemel. Maar daarover verschijnt slechts een klein berichtje in de krant. En als Iran aandacht krijgt is het altijd over het kernwapenprogramma, waar Iran geen recht op zou hebben. Het evenwicht in het Midden-Oosten en de wereld zit op dat vlak volledig scheef. Israël heeft natuurlijk wél een nucleair arsenaal en Amerika ook. Daar kan ik me ongelofelijk kwaad in maken. (stellig) Ik ben uiteraard voor een wereld zonder kernwapens. Je mag dat nooit te luid verkondigen, maar als Israël een kernwapen heeft, dan begrijp ik vanuit de Iraanse logica dat zij dat ook willen. Ik denk dat 80% van de Iraanse bevolking vindt dat zij ook een kernwapen mogen hebben. Zelfs de Iraniërs die een hekel hebben aan het regime. Begrijpelijk want Israël en Iran zijn de twee supermachten in de regio. Maar het is heel complex om uit te leggen. Daarom dat ik dat ook niet graag op radio of tv zeg, want daar is geen tijd voor veel uitleg. Toch heb ik ook begrip. Wij kunnen wel stenen gooien naar de media, maar voor hen is het echt wel moeilijk. 14 Ann: Jazeker, ik had Vurige Tong niet geschreven als ik niet naar Iran was geweest. Daar zie je echt dat religie op veel grotere schaal en veel intenser dan in Vlaanderen mensen kapot maakt. In Iran heb ik een nog grondiger hekel gekregen aan religie. De koers is eigenlijk ook een soort verhaal. Een coureur liegt, omdat de realiteit zoals die is, niet interessant genoeg lijkt. Zo probeert hij zijn verhaal beter te verkopen door zijn lichaam te vervormen met doping. Zo doet de schrijver dat eigenlijk ook en doen wij dat allemaal. In Vurige Tong schuilt woede tegen de nonnen, kunnen we het ook lezen als een afrekening? Ann: (wikt haar woorden) Een afrekening is een straf woord, maar toch. Ik zal je een anekdote vertellen. Onlangs had ik een lezing in Tielt en tijdens de vragenronde bleek er een mevrouw vooraan nog een vraag te hebben. Mijn maag trok samen toen ik zag dat het een juf was die voorkomt in Vurige Tong [waarin Ann beschrijft hoe de juf leerlingen straft door hen te vernederen, f.g.]. Ze begon een tirade af te steken: Dat

15 INTERVIEW boek, beste mensen, dat boek, in plaats van Vurige Tong had dat Giftige Tong moeten heten. Het is een boek vol haat, haat, haat!. Ze herhaalde dat drie keer. Wij dachten: Ja, nu gaan we het krijgen. Beste mensen, Ann heeft de school door het slijk gehaald, wij zijn allemaal in shock door wat zij gedaan heeft. Het is totaal uit de context gerukt en dat gij in uw broek hebt geplast, dat is niet gebeurd. En dat gij die stoel boven uw hoofd moest houden, is een leugen!. Ik zeg Ah bon, is dat niet gebeurd? Waarop zij: Nee, ik weet dat niet meer, ik herinner me dat niet meer. Ik besloot: Ja, dat heb je dan verdrongen, dat is een ziekte van de kerk. Toen begon het publiek te applaudisseren. Zij draait zich om, dat was een schitterend moment, en vraagt: Is dat nu voor mij of voor Ann dat gij applaudisseert? (Ann schaterlacht) In een interview omschreef je jezelf als een geëngageerde schrijfster. Je schreef dat je dat mist bij andere schrijvers in Vlaanderen. Zijn er toch generatiegenoten waar je je mee verwant voelt in Vlaanderen? Ann: Ja, ik mis dat engagement wel. Ik denk dat ik me het meest verwant voel met non-fictie schrijvers. Ik wil zeker literair schrijven, maar ik hou wel van iets dat geënt is in iets dat ik ook zelf beleefd heb, iets waar ik achter sta, iets wat ik reëel ken. Ik denk niet dat ik ooit iets ga schrijven waarbij er roman op de kaft staat. De Seingever, mijn volgende boek, was eerst een roman: ik had de namen veranderd en het speelde zich op een andere locatie af, een verzonnen plek. Maar ik geloofde het zelf niet, ik had het gevoel dat ik de mensen iets wijsmaakte, dus ik heb het herschreven. Maar zelfs als ik dan echt de waarheid wil vertellen, zoals in de tweede versie, merk ik dat ik toch soms lieg en dingen verander. Onder meer daarover gaat het boek. Het gaat over koers en dus ook over doping. De koers is eigenlijk ook een soort verhaal. Een coureur liegt als hij doping pakt: omdat de realiteit zoals hij is niet interessant genoeg lijkt. Zo probeert hij zijn verhaal beter te verkopen door zijn lichaam te vervormen met doping. Zo doet de schrijver dat eigenlijk ook en wij allemaal. We zijn allemaal constant bezig met de werkelijkheid naar onze hand te zetten. Dat zit ook in De seingever, op het einde komt het allemaal samen. Ann: Dat was absoluut een politieke daad, met zo n sprookje kan een groter publiek bereikt worden. Tijdens lezingen spreken mensen me vaak aan over dat boekje, het is bevattelijk. Het is een verhaal over een visje in een vijver,dat de zee wil zien. Het gaat op weg naar de zee, de zee is dan de vrijheid. Dat is op een heel simpele manier het Iraanse verhaal uitgelegd. Het is een boek van 7 tot 77 jaar. Die vertaling was een mooie manier om de complexe politieke situatie in Iran eenvoudig uit te leggen. Ik begrijp dat je schrijft Wij als Europeanen zijn betrokken bij de Iraniër. We delen die wortels, we moeten ons uitspreken, het krijgt te weinig aandacht en tegelijk is er zoveel ander onrecht in de wereld. Ik denk aan dictatoriale regimes als Birma, de klimaatverandering, de sluipende vergiftiging door vervuiling... De onderwerpen waar we ons mee moeten bezig houden zijn legio. Ann: Ja, ik weet het, ik voel mij ook betrokken met wat er in Birma gebeurt of met iedere groep die zich onderdrukt voelt. Ik heb helaas geen twintig levens. Iedereen voelt zich op een bepaalde manier meer tot een bepaalde problematiek betrokken. Ik heb gekozen om mij als journalist op één onderwerp te storten, omdat ik dan binnen een paar jaar de expertise zal hebben om er verstandige dingen over te zeggen. Ik denk dat mensen die zich in een onderwerp verdiepen ook de taak hebben om erover te spreken. Ik vind dat we vandaag moeten kunnen zeggen, zoals Kennedy zei, Ich bin ein Berliner, Ich bin ein Iraniër, of Ik ben een Tunesiër, Ich bin ein Syriër. We moeten ons er allemaal bij betrokken voelen, want het belangt ons allemaal aan. Maar ja, iedereen wil Tom Boonen zien, en dat mannetje dat bij zijn overwinning met zijn vlagje staat te zwaaien in het maïsveld. Vecht daar maar een keer tegen Ann de Craemer gaat met haar pen de strijd aan. Overtuig jezelf en lees de Engelstalige artikels op Tehran Review en haar blogspot In 2011 bracht je ook een vertaling uit van een Iraans sprookje Het kleine zwarte visje. Was dat vooral een esthetische daad of een politieke daad? 15 Frederic Ghys

16 dossier II Laat duizend bloemen bloeien met uw pensioengeld U kijkt vooruit, u studeert, u werkt aan een carrière of heeft misschien een huis gekocht? Misschien zet u ook al geld aan de kant door middel van pensioensparen. Of misschien doet uw bedrijf dat wel voor u. Maar weet u ook hoe het geld voor uw pensioen wordt geïnvesteerd? Zou u het goed vinden indien uw geld wordt verdiend door te investeren in zwaar vervuilende bedrijven of in multinationals die het niet zo nauw nemen met mensenrechten? Die kans is nochtans zeer groot. Het goede nieuws is dat financiële instellingen ook kunnen kiezen voor een andere investeringstrategie. Meer zelfs: uw pensioenfonds kan bedrijven stimuleren mee te zorgen voor een transitie naar een groenere economie. 16 Een enorme impact op samenleving en milieu Ons leefmilieu staat onder hoge druk: klimaatverandering, luchtvervuiling, dreigende waterschaarste, verlies van biodiversiteit en degradatie van ecosystemen. De Verenigde Naties liet de jaarlijkse kost berekenen van de globale milieuschade uitgedrukt in dollars. Deze kost werd berekend op basis van zeven belangrijke indicatoren (o.a. broeikasgassen, luchtvervuiling) en wordt geraamd op 6,6 triljoen dollar. Dit bedrag, dat ons bevattingsvermogen ver overstijgt, komt overeen met 11% van het BNP (Brutto Nationaal Product). De milieuschade in monetaire termen bedraagt dus 11% van de waarde van alle producten en

17 dossier II goederen die elk jaar op wereldschaal geproduceerd worden. Indien het huidige economische model wordt aangehouden, dan zou tegen 2050 de milieukost verder stijgen tot 28,6 triljoen dollar of 18% van het BNP. Een derde van de milieuschade, of 2,15 triljoen dollar, wordt veroorzaakt door de top 3000 bedrijven die op de beurs genoteerd staan. Het grootste gedeelte van de milieukosten van deze bedrijven worden noch door de bedrijven noch door hun klanten betaald. Met een eufemistische term noemt men dit externaliteiten, kosten die buiten (extern) de financiële balans vallen, waar het principe van de vervuiler betaalt dus niet wordt toegepast. Naast de milieukost die deze bijdragen met zich meebrengen, is er nog de impact op arbeidsrechten, corruptie en mensenrechten. Wie is verantwoordelijk? In eerste instantie kunnen we zeggen dat het de bedrijven zijn die een belangrijke verantwoordelijkheid dragen voor hun impact op milieu. Maar wie draagt nu eindelijk de verantwoordelijkheid binnen een bedrijf? Kort samengevat wordt de dagelijkse leiding verzorgd door het management, maar de strategische lange termijn beslissingen worden genomen door de raad van bestuur. De raad van bestuur moet belangrijke beslissingen wel voorleggen aan de aandeelhouders. Zij beslissen ook mee over het mandaat van de bestuursleden. Deze leveranciers van kapitaal kunnen met andere woorden een grote invloed of zelfs volledige controle uitoefenen op het bedrijf. Wie zijn nu die aandeelhouders? Verzekeringfondsen, pensioenfondsen, u bent de aandeelhouder De kapitalist staat minder ver van je af dan je denkt Institutionele investeerders beheren samen 73% van de aandelen uitgegeven door de bedrijven van de Fortune 1000, grosso moddo 1/3 de van de lijst die we bovenaan besproken hebben. Pensioenfondsen hebben ongeveer 30% van de aandelen van deze bedrijven in handen. Pensioenfondsen beheren de premies van de pensioenspaarders, de deelnemers, om een pensioenuitkering te verzekeren. Deze spaarders zijn met andere woorden mensen die misschien zoals u of uw ouders, sparen voor hun pensioenen. De middelen worden dus expliciet geïnvesteerd op de lange termijn. Om het risico te verminderen zal een investeerder zijn middelen verspreiden over zoveel mogelijk verschillende sectoren. Deze fondsen zullen dus ook investeren in bedrijven die milieuschade veroorzaken. Volgens de inschatting van de UNDP bedragen de externaliteiten in een gemiddelde pensioensportefeuille 50% van de totale inkomsten die de investering in deze bedrijven oplevert. Dat wil zeggen dat met elke euro rendement die het pensioenfonds behaalt, een halve euro schade wordt veroorzaakt aan het milieu. Schade die niet vergoed wordt door de vervuiler. Het is duidelijk dat de externaliteiten een hypotheek leggen op de leefbaarheid van het milieu voor de huidige en toekomstige generaties. Een derde van de milieuschade, wordt veroorzaakt door de top 3000 bedrijven die op de beurs genoteerd staan. Schade vermijden? Een investeerder kan een aantal strategieën toepassen. Enerzijds kan hij beslissen om een aantal sectoren uit te sluiten. Een pensioenfonds dat de middelen investeert uit de gezondheidszorg zal bijvoorbeeld niet willen investeren in tabak. Tenzij dit fonds op een buitengewoon cynische manier twee maal geld wil verdienen Het uitsluiten van sectoren wordt op dit moment toegepast door verschillende pensioenfondsen. Naast tabak worden vaak ook de goksector en (controversiële) wapensector om begrijpelijke redenen uitgesloten. Deze uitsluiting heeft zijn limieten. Verschillende typische activiteiten hebben een bepaalde negatieve impact op de lokale economie of het milieu. Nucleaire energie is bijvoorbeeld erg omstreden, of de energiesector die reuzen als Shell, Total en BP bevatten. Maar ook de zogenaamde retail-sector is niet onbesproken, bedrijven als H&M, Adidas en Nike zijn al meer dan één maal in opspraak gekomen omwille van de arbeidsvoorwaarden in hun productieketen. Of wat dacht je van het elektronische afval dat slechts beperkt gerecycleerd wordt en vaak gedumpt wordt op toxische vuilnisbelten. Zo kunnen we doorgaan tot we elke denkbare economische sector hebben besproken. Het goede nieuws is dat de milieu-impact van een heel aantal bedrijven sterk kan gereduceerd worden en dat sociale voorwaarden volwaardig gerespecteerd kunnen worden. Maar de bedrijven hebben daar vaak de nodige stimuli of bestraffingen voor nodig. 17

18 dossier II Pensioenspaarders kunnen een actieve rol spelen Enerzijds rekenen we op de overheid om ervoor te zorgen dat de bedrijven ons geen schade berokkenen. De overheid krijgt immers een mandaat van ons burgers om ons leefmilieu te beschermen. We hebben op nationaal en Europees niveau een heel apparaat van milieuwetgevingen die de milieu-impact zoveel mogelijk moet verminderen en die de milieukost zoveel mogelijk toewijst aan de vervuiler. Maar zoals het hallucinant bedrag laat zien, is er een groot deel dat aan de wetgever ontsnapt. Hier komt het interessante gedeelte: de pensioenfondsen, de aandeelhouders kunnen gebruik maken van hun aandeelhoudersrechten om het bedrijf in een méér duurzame richting te duwen. In het wereldje wordt dit engagement (op zijn Engels uitgesproken) genoemd. Dit engagement kan zowel privaat als publiek gebeuren. De investeerder kan bijvoorbeeld kritische vragen stellen op de jaarlijkse algemene vergadering van een bedrijf of zelf resoluties indienen waarover de andere investeerders dan kunnen stemmen. Als de investeerder een groot aantal aandelen van een bedrijf beheert, kan het ook rechtstreeks de dialoog aangaan met het management of de directie van het betrokken bedrijf. Met elke euro rendement die het pensioenfonds behaalt, wordt een halve euro schade veroorzaakt aan het milieu. Enkele voorbeelden De VBDO is de vereniging van beleggers in Nederland die zich specifiek richt op een duurzame samenleving. In de statuten van de VBDO is het volgende doel opgenomen: het behartigen van de belangen van institutionele en particuliere beleggers die wensen bij te dragen aan duurzame ontwikkeling. De VBDO bezoekt elk jaar de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) van de grootste Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. Tijdens de AVA stelt de VBDO kritische vragen over het gevoerde duurzame beleid van de onderneming. Tijdens de laatste vergadering van een Nederlands telecombedrijf vroeg VBDO naar 18 het recyclageniveau van de gsm s die het bedrijf verkocht. Gsm s die niet gerecycleerd worden, belanden immers maar al te vaak op illegale stortplaatsen met catastrofale gevolgen voor het lokale milieu. De VBDO gaat ervan uit dat een kritische tegenstem op de aandeelhoudervergadering op termijn een mentaliteitswijziging zal teweeg brengen bij de andere aandeelhouders en bij de raad van bestuur van de betrokken bedrijven. PGGM, een van de grootste Nederlandse pensioensfondsen, verkocht in 2010 al haar aandelen in het mijnbouwbedrijf Vedanta Resources. Het fonds dumpte het pakket van 5,8 miljoen euro nadat ze naar eigen zeggen verschillende maanden hadden geprobeerd om het bedrijf te bewegen tot een meer duurzame koers. Het pensioenfonds kon de investering in het bedrijf niet langer rijmen met zijn investeringsbeleid dat ernstige vormen van inbreuk op mensenrechten uitsluit. Aviva Investors, die 0,3% aandelen bezit, heeft zich vorig jaar eveneens duidelijk uitgesproken tegen het beleid van het bedrijf. Aviva stemde bijvoorbeeld tegen de verkiezing van de voorzitter van Vedanta s duurzaamheids en beloningscomité. De institutionele investeerder vond dat het mijnbouwbedrijf tekortschoot op vlak van veiligheid en milieubescherming. Het verkopen van een aandeel is natuurlijk de laatste stok die een investeerder achter de deur heeft. Door de aanhoudende druk van de lokale bevolking, het middenveld, de lokale Indische overheden en de druk van de grote investeerders ondernam Vedanta ondertussen al een aantal stappen om haar activiteiten meer duurzaam te maken. Het valt af te wachten wat de concrete resultaten zullen zijn, maar het bedrijf is niet ongevoelig voor de proteststem van haar aandeelhouders. De beheerders van uw pensioenfondsen hebben met andere woorden verschillende mogelijkheden om een meer duurzame economie te stimuleren. Toch blijkt uit verschillende studies naar het beleid van institutionele investeerders dat slechts een minderheid rekening houdt met de impact op het milieu of op sociale voorwaarden. De financiële instellingen zullen boudweg verklaren dat hun enige verantwoordelijkheid erin bestaat om een goed financieel rendement te halen. Het integreren van sociale en economische overwegingen in de investeringsbeslissingen is simpelweg hun taak niet, zeggen de beheerders van de fondsen, omdat de klanten dat niet vragen Frederic Ghys

19 afdeling in de kijker Het GRAS is zeker groener (en toffer!) aan deze kant! GRAS Gent is gevuld met groene studenten - of studentikoze groenen - die al even graag naar een debat gaan over de immigratiepolitiek van de Verenigde Staten als een avondje het nachtleven verkennen. Bij onze activiteiten combineren we dan ook studentikoos plezier met een frisse mengeling van thema s zoals ecologisme, gelijkheid, duurzaamheid en rechtvaardigheid. Die combinatie was er zeker al bij onze eerste activiteit van het jaar: Sherlock Holmesgewijs spoorden we de moordenaar van Di Rupo op in een stadsspel gebaseerd op Stratego, Cluedo en Trivial Pursuit. Razend spannend! Uiteindelijk bleek het P. Van Cauwenberghe te zijn, op de kinderboerderij, met vergiftigde spaghetti, omwille van de laatste chocoladekoek tijdens de onderhandelingen. Wie had dat kunnen denken... Omdat het gras niet altijd figuurlijk moet zijn, vertrok GRAS in maart op vogelwandeling. Samen met Marijn, een vogelaar van JNM, hebben we onze ogen uitgekeken in de Bourgoyen. Hoewel we vroeg uit de veren moesten we hadden afgesproken om 7 uur s ochtends zat de sfeer er direct goed in! Nadat we allemaal een boterhammetje met chocoof vijf boterhammen - verorberd hadden, gingen we met verrekijkers en telescopen de vogels beloeren. We hebben onder andere een fuut, een wintertaling, een groene specht en aalscholvers gezien. Stadsmensen als we zijn, dachten sommigen van ons ook een flamingo gezien te hebben, maar het bleek een jogger in een fluovestje te zijn. over soja, kemp, agroforestry en zijn ervaringen in Brazilië met de Cerrado. In het vervolg van onze Wervelweek keken we naar de film Koe 80 Heeft Een Probleem. Het is niet enkel Koe 80 die een probleem heeft. De documentaire toont de internationele link tussen boeren en consumenten overal ter wereld: tussen arme boeren in Zuid-Amerika en goedkoop ingevoerde melk in Senegal, bijvoorbeeld. Achteraf hebben we nagepraat over hoe het kan dat 850 miljoen mensen ter wereld honger lijden, terwijl 600 miljoen mensen landbouwer zijn. Daarna volgde onze themaweek over Wervel, de werkgroep voor rechtvaardige en verantwoorde landbouw. We nodigden Wervelaar Luc Vankrunkelsven uit, die ons Je kan GRAS Gent op de voet volgen via facebook. vertelde 19 Charlotte Braeckeveldt

20 jong Jongerenvertegenwoordiger zijn, hoe doe je dat? 20