N E S T E L. België - Belgique P.B Berchem 1, 2de afd. BC1615

Transcriptie

1 Nestel 25 driemaandelijks januari-februari-maart 2012 P Nieuwsbrief van de Antwerpse LETS-groepen Feesteditie voor heel Vlaanderen! Met medewerking van LETS Vlaanderen vzw en letsers uit verschillende LETS-groepen! Afzender: LAS - p/a Patriottenstraat Berchem N E S T E L 25 België - Belgique P.B Berchem 1, 2de afd. BC1615 LETS introducties Interviews allerlei De wereld op keerpunt Bekende Vlamingen Crisis, transitie, armoede... Verhalen & vertellingen Inzendingen en columns

2 INTRO EN INHOUD inhoud Maar alléé Maar alléé Je hebt Nestel25 in je handen... Het zit zo: de drie Antwerpse groepen (LETS Antwerpen binnenstad, LETS Antwerpen stad en LETS Antwerpen provincie) geven al langer een nieuwsbrief uit (vroeger de KlapKlap, nu de Nestel). Voor het 25e nummer mocht het eens iets speciaals zijn... en waarom dan niet een nummer waar alle letsers mogen van genieten? Een duurzame uitgave om zo ook LETS in Vlaanderen te promoten? Puik idee dachten we. En in een woelige periode kan het misschien voor wat (stevige doch frisse) wind zorgen. Leesvoer én denkwerk voor en door letsers!! We hebben het plezant en afwisselend gehouden, dus geniet ervan! Oprechte dank aan alle mensen die een bijdrage leverden én de adverteerders! Je vindt in deze uitgave ook persoonlijke quotes van letsers uit verschillende LETS-groepen. Erik (LETS Antwerpen-Stad 005) én LETS Vlaanderen vzw Ons lekker nestelen... 5 LETS in Vlaanderen 6 Pluimpjes kelderen 9 Het elfde schijfje 10 Sofie Heyrman op LV-feest 12 Maar jongens wat een tuin 14 Complementaire munten 16 LETS streeft solidariteit na 17 Eindelijk LETS! 18 Lea Van Hoeymissen 18 Spreekbeurt over LETS 20 Wasda? Tijdbank 20 Noodgeld 21 Assertief letsen 22 Workshop assertiviteit 24 LETS en armoede 26 Betalen in Taler 28 Reistip 29 Hoe het zover is kunnen 30 De Multi-letser slaat weer toe! 31 LETS psychologie 32 LETS Sint-Niklaas 34 Het boekenruilrek 35 Van zakelijke ondernemer Harde valuta 38 Transitiesteden en -dorpen 38 Steven Vromman 40 LETS en de crisis 42 Letsen met de gevangenis 44 Column 46 Birds do it, Bees do it Vijf vijfde is elders en ver weg 48 Een metaforisch verhaal 51 2

3 20% korting voor LETSers OB50693 Abonneer je nu op MO! Wil je als LETSer elke maand een boeiende portie mondiale informatie in je brievenbus ontvangen? Bestel dan nu een jaarabonnement op MO*. Je betaalt slechts 28 i.p.v. 35, een korting van 20%. Bestellen kan via of via met vermelding LETS. MO* Uw maandelijks mondiaal magazine.

4 Meer weten over LETS in Vlaanderen? Surf naar:

5 DE VOORZITTER Ons Lekker Nestelen... Lees letsen enigszins alternatief en daar krijg je Nestel. Waag dit niet met euro s. Behandel deze harde, wat zeg ik, keiharde munten, met de nodige ernst want time is money en banken zijn geen liefdadigheidsinstelling, weet je wel. Letsers nestelen zich bij voorkeur niet in de zwaargewapende brandkasten van de Europese centrale bank al moet je hen enige zin voor avontuur toegeven. Met hun gezond lekker thuis-gevoel op ministeries ook gekend als lokaal buurtgericht weefsel en hun motto het ene plezier is het andere waard ruilhandel zegt men dan hebben ze niet de minste pretenties. Zelfs wanneer een land als Griekenland, in diepe crisis, volop aan het ruilen gaat zoals letsers dat al vele jaren doen, letst de letser gewoon verder. Hela, jongens, weten jullie wel dat je een community currency hebt?, roept de gediplomeerde economist ons toe, met een knipoogje, want ach, LETS is toch gewoon maar leuk en eigentijds en staat helemaal niet chique tussen de grafiekjes en taartdiagrammen met veel rood en neergaande curven. Zal het ons een zorg wezen hoe ze onze handjes, stropkes of andere LETS-punten in de powerpoints brengen. Met nestels kan je in de knoop zitten, maar een mens vindt altijd wel een letser om die te ontwarren. Of: te leren ontwarren. Of: een handleiding te schrijven. Of: met die knoop wat moois aan te vangen. Of: te kleuren, liefst bio en wasbestendig. Creativiteit kent geen grenzen, zoals ook het spel van behoeften en aanbiedingen, vragen en antwoorden zo oneindig is. LETS lokaal? Oh, maar interletsen moet ook kunnen. LETS economie, sorry, sociale economie? Maar we doen het vrijwillig, meneer, helemaal in onze vrije tijd, belangeloos, gewoon uit vriendschap. LETS alternatief? Euh. We bekennen: letsers tonen dat het anders kan. En als je het letsen helemaal omkeert, zit je in deze Nestel te lezen. Veel plezier. Naam: Peter Dauwe leeftijd: 53 jaar Functie: zelfstandig socioloog; voorzitter LETS Vlaanderen vzw Passie: sociaal kapitaal Woonplaats: Aalst 5

6 LETS VLAANDEREN vzw LETS Vlaanderen vzw Wie zijn wij en wat doen wij? Een terechte vraag voor iedere letser of geïnteresseerde De historie LETS Vlaanderen vzw is ontstaan in Sinds die periode is er een Vlaamse besturende groep van vrijwilligers. Deze vrijwilligers zijn trekkers van bestaande LETS-groepen die LETS in Vlaanderen groter wensen te maken. Deze sturende krachten in Vlaanderen verzorgden vroeger infosessies in de gemeenten waar er interesse/vraag was, lezingen en/of ondersteuning bij opstartende groepen, creëren de idee van een LETS Vlaanderen Feest, beantwoorden binnenkomende vragen via mail en communiceerden met de buitenwereld via e-zine en website. Het heden In 2009 werd een professionele coördinator aangesteld dankzij een tweejarige projectsubsidie van de Minister van Sociale Economie, Freya Van den Bossche. LETS Vlaanderen vzw neemt sindsdien volgende taken actief op zich: LETS Vlaanderen vzw... Ondersteunt nieuwe opstartende LETS-groepen met raad en daad en een starterspakket. Brengt de communicatie en het leerproces tussen bestaande LETS-groepen op gang via overlegmogelijkheden en vormingsmomenten. Ondersteunt bestaande en eventueel minder goed draaiende groepen. Doet aan bekendmaking en promotie via lezingen en infosessies op beurzen of op vraag. Ondersteunt bij de organisatie van het jaarlijkse LETS Vlaanderen Feest. Doet aan (maatschappelijk) onderzoek. Zoekt of ondersteunt bestaande LETS-groepen in de zoektocht naar samenwerkingsverbanden bij onder andere middenveldgroepen en andere organisaties werkzaam rond sociale cohesie, duurzaamheid en sociale of solidaire economie. Gaat op zoek naar subsidies/giften om het eigen duurzaam/professioneel voorbestaan van LETS Vlaanderen vzw te garanderen. Draagt de missie van duurzame ontwikkeling naar de buitenwereld uit. 6

7 De evolutie In vergelijking met 2008 de periode vóór de professionalisering kunnen we voor Vlaanderen spreken van een verdubbeling in het aantal groepen en dit aantal blijft nog groeien. Anno 2011 zijn er 30 LETS-groepen in Vlaanderen. Dankzij de tijdsgeest, promotieacties, infosessies, is de drempel voor mensen lager om in te stromen in LETS-groepen in Vlaanderen. Het aantal groepen in stijgende lijn over een periode van 4 jaar Naast de groei in aantal LETS-groepen, merken we in elke LETS-groep ook een groei in aantal leden. Afhankelijk van de organisatorische prioriteiten groeit de ene groep al sterker dan de andere. Ten opzichte van 2009 is het totaal aantal leden voor Vlaanderen met 357 individuen gestegen. We kunnen spreken van een breder bereik zowel in aantal groepen als in aantal leden. Vermoed wordt dat dit in de toekomst nog zal stijgen. 1.Per provincie Regio West-Vlaanderen Alle groepen in West-Vlaanderen zijn gegroeid, uitgenomen LETS Westhoek zit met een terugval in aantal leden. Het behoort dan ook tot een toekomstdoelstelling van LETS Vlaanderen vzw deze groep terug nieuw leven in te blazen. Daarnaast zou het aantal groepen in West-Vlaanderen ook nog mogen stijgen. Regio Oost-Vlaanderen Bijna alle groepen in Oost-Vlaanderen zijn gegroeid in aantal leden. Zoals merkbaar in de grafiek zijn er ook veel nieuwe LETS-groepen bijgekomen, waardoor nog geen vergelijk mogelijk is. Uiteraard brengen nieuwe groepen ook nieuwe leden met zich mee. De totale groei in aantal leden voor heel Vlaanderen De groei in absolute cijfers voor de regio West-Vlaanderen Regio Antwerpen Ook voor de provincie Antwerpen is bijna in alle groepen een stijging in aantal leden vast te stellen. Enkel het project rond flexibele kinderopvang LETS & KIDS georganiseerd door KVLV is stopgezet. Leden van dit project zijn opgenomen in de LETS-groep Antwerpen provincie. De groei in absolute cijfers voor de regio Oost-Vlaanderen 7

8 De groei in absolute cijfers voor de regio Antwerpen Regio Vlaams-Brabant Uitgezonderd Noordrand Brussel (Vilvoorde) en Tienen zijn alle groepen in Vlaams-Brabant groeiende. Deze provincie kan zeker nog verder bewerkt worden. De groepen die minder goed draaien, verdienen ondersteuning van LETS Vlaanderen. Zo zijn reeds concrete acties bezig voor LETS Noord-Brabant met focus op Vilvoorde. Regio Limburg De regio Limburg kent ongeveer een status quo in aantal leden. Dit is ook een provincie waar LETS Vlaanderen vzw minder actief op ingezet heeft tijdens de projectperiode. Ook invlaams-brabant is er groei vast te stellen in het aantal leden (absolute cijfers). 2 groepen hebben echter te maken met een daling Ik ben hier terecht gekomen als Limburgse en kende niemand wie moest ik nu vragen voor van die zaken waar je normaalgezien je oom, broer of papa voor vraagt. Ik dacht bij mezelf: moet ik daarvoor nu echt naar het professionele circuit gaan? Daarom dacht ik dat het leuk zou zijn mocht ik iemand kennen die handvaardig is en me af en toe uit de nood kan helpen. En zo ben ik bij LETS terecht gekomen. Bo, LETS Leie 8

9 TUSSENDOOR De toekomst LETS in Vlaanderen boomt in dit tijdperk. Zoveel is zeker. Steeds meer mensen geraken ook door de tijdsgeest geïnteresseerd in systemen die mogelijk een antwoord kunnen bieden op de nieuwe ecologische, economische en sociale uitdagingen. De teaser think global, act local past perfect bij de LETS-idee. Omwille van het succes trekt LETS Vlaanderen vzw expliciet de kaart van duurzaamheid, ook voor het professioneel kader (en dus het coördinatorschap), met de hoop in 2015 een structureel statuut van sociale beweging te kunnen verwerven. Om die reden is LETS Vlaanderen vzw volop op zoek naar middelen om deze duurzaamheid te kunnen bewerkstelligen. November 2011 Leen De Clercq coördinator LETS Vlaanderen Pluimpjes kelderen in Lokeren Nathan wakker krijgen s morgens is geen makkie, zeker nu hij nog s avonds stiekem in Jeroen en Margot s Jeronimo s Stilton ligt te lezen. Heerlijke boekjes, te duur voor je beurs maar via de LETS- rommelmarkt in Doorslaar toch plots haalbaar. Eric kwam noten halen gisteren en legde een klomp brood in de plaats. Bedankt Eric, deze morgen met Anna en Sofie heerlijk genoten van je bakkerskunsten. In plaats van de gebruikelijke 6 sneetjes had ik nu genoeg met drie! De gevangenis is dan wel geen lid van LETS maar een plectrum voor Milena hebben ze daar wel teveel. En dan komt Peter deze avond een radiator plaatsen, we kunnen nog een bink om 18u15 gebruiken om het ding van garage naar slaapkamer te sleuren. Is er iemand in de buurt? Donderdag verhakselen met Jo s machine, fruitsap van Will bijtanken, een hamersteel heeft Hans misschien al gerepareerd? Heerlijk om je pluimpjes zo te zien kelderen!!! Naam: Leen De Clercq leeftijd: 28 jaar Functie: coördinator LETS Vlaanderen vzw Passie: groepen motiveren, uitgaan van mogelijkheden eerder dan van beperkingen Stefaan Segaert (LETS Durme) 9

10 VERHAAL Het elfde schijfje Dit las ik in Het geld van de toekomst van Bernard Lietaer. Een razend interessant boek, dat sommigen onder jullie vast wel kennen. Dit verhaaltje was voor mij een aha-erlebnis, het onthult de sluier die het ware gelaat van geld verborgen houdt. Het laat zien hoe rente verweven is in onze geldfabriek en hoe het de concurrentie tussen de gebruikers van deze munteenheid bevordert. Nu snap ik pas écht waarom LETS en alle andere complementaire munten (waar géén rente voor gevraagd wordt) zo immens belangrijk zijn in onze maatschappij: leve de samenwerking! Er was eens... lang geleden, een dorpje ver hier vandaan, waar de mensen voor al hun handelingen met goederen ruilden. Op elke marktdag liepen de mensen rond met kippen, eieren, hammen en broden en gingen langdurige onderhandelingen met elkaar aan om te ruilen wat zij nodig hadden. Op belangrijke momenten in het jaar, bijvoorbeeld in de oogsttijd of als aan iemands schuur na een storm grote reparaties gepleegd moesten worden, herinnerden de mensen zich de traditie om elkaar te helpen, zoals ze dat zelf ooit geleerd hadden. Zij wisten dat anderen hen, als ze eens een probleem zouden hebben, op hun beurt zouden helpen. Op een zekere marktdag kwam er een vreemdeling met glimmende zwarte schoenen aan en een elegante witte hoed voorbij en hij bekeek het hele gedoe met een sardonische glimlach. Toen hij een boer zag rondrennen om de zes kippen te vangen die hij wilde ruilen tegen een grote ham, kon hij niet nalaten te lachen. `Arme mensen, zei hij, `wat doen jullie primitief. De vrouw van de boer hoorde dat en daagde de vreemdeling uit. `Denk jij dat jij die kippen op een betere manier kunt vangen? `De kippen niet, antwoordde de vreemdeling, `maar er is een betere manier om al die moeite te voorkomen. `O ja, hoe dan? vroeg de vrouw. `Zie je die boom daar? zei de vreemdeling. `Welnu, daar zal ik wachten tot een van jullie mij een grote koeienhuid brengt. Laat dan alle gezinnen bij mij komen. Ik zal de betere manier uitleggen. En zo gebeurde het. Hij nam een koeienhuid, sneed daar perfecte cirkels uit en drukte een fijn uitgewerkt en gracieus stempeltje op elk schijfje. Toen gaf hij elk gezin tien schijfjes en legde uit dat elk schijfje de waarde van één kip voorstelde. `Nu kunnen jullie met de schijfjes gaan handelen in plaats van met die onhandelbare kippen, legde hij uit. Dat klonk verstandig. Iedereen was onder de indruk van de man met de glimmende schoenen en de ontzag inboezemende hoed. O, tussen haakjes, voegde hij daaraan toe, toen elk gezin zijn tien schijfjes had gekregen, `over een jaar kom ik terug en zit ik weer hier onder deze boom. Ik wil dat ieder van jullie mij dan elk elf schijfjes teruggeeft. Dat elfde schijfje is een bewijs van waardering voor de technologische verbetering die ik zojuist in jullie leven heb mogelijk gemaakt. `Maar waar moet dat elfde schijfje vandaan komen? vroeg de boer met de zes kippen. `Dat zul je wel merken, zei de man met een geruststellend lachje. Als we aannemen dat de bevolking en de jaarlijkse productie in dat jaar precies gelijk blijven, wat denkt u dan dat er moest gebeuren? Denk erom, het elfde schijfje was nooit gemaakt. Uiteindelijk moest dus één op elke elf gezinnen al zijn schijfjes verliezen, 10

11 Denk niet wat kan LETS doen voor mij, maar wel wat kan ik doen voor LETS? Een eigen bijdrage en dus niet enkel persoonlijk belang, is essentieel voor LETS. Bo, LETS Leie zelfs als iedereen zijn zaken goed voor elkaar had, opdat tien andere gezinnen over een elfde schijfje konden beschikken. Toen een storm het gewas van een van de gezinnen bedreigde, werden de mensen minder scheutig met hun tijd om de oogst binnen te halen vóór de rampspoed zou toeslaan. Weliswaar was het veel handiger om op de marktdag de schijfjes te ruilen in plaats van de kippen, maar het nieuwe spel had ook als onbedoeld neveneffect dat de spontane samenwerking die in dat dorp traditioneel was, actief ontmoedigd werd. In plaats daarvan leidde het nieuwe geldspel tot een systematische ondertoon van concurrentie tussen alle deelnemers. Er moesten namelijk 11 schijfjes teruggebracht worden. Dit is de manier waarop het huidige geldstelsel de deelnemers in de economie tegen elkaar stelt. Het bovenstaande verhaal focust op de rol van interest - het elfde schijfje - als onderdeel van het proces van geldschepping en haar gevolgen voor de deelnemers. Als de bank geld schept door u een hypotheek van euro te verstrekken, schept zij slechts de hoofdsom op het moment dat zij uw rekening crediteert. Maar zij verwacht dat u in de komende twintig jaar euro terugbrengt. Als u dat niet doet, zult u uw huis verliezen. Uw bank creëert geen interest; zij stuurt u de wereld in om tegen alle andere mensen te vechten om de tweede euro terug te brengen. Omdat alle andere banken precies hetzelfde doen, vereist het systeem dat sommige deelnemers failliet gaan om u die euro te verschaffen. Om het eenvoudig te zeggen: als u interest op uw lening betaalt, gebruikt u de hoofdsom van iemand anders. Met andere woorden, het middel dat gebruikt wordt om de schaarste te creëren die onmisbaar is om een systeem van bankschuld goed te laten functioneren, leidt ertoe dat mensen concurreren om geld dat niet geschapen is en bestraft hen met een faillissement als zij daar niet in slagen. Uit: Het geld van de toekomst door Bernard Lietaer. Dit boek is niet meer te koop maar kan gedownload worden op de site van LETS Vlaanderen of op Katelijn (LAP109 en LETSA PEN) Eerder verschenen in Nestel15 Naam: Katelijn Bombeke leeftijd: 53 jaar Functie: educatief medew. bij VormingPlus Antwerpen team Transitie Passie: creatief bezig zijn Woonplaats: Stabroek 11

12 LETS VLAANDEREN FEEST In 2011 ging het LETS Vlaanderen Feest door in Sint-Niklaas. Een groot succes, aangezien er 200 letsers uit Vlaanderen, Nederland en Wallonië dit feest meemaakten. Als we weten dat er 60 mensen waren in 2009 op het LETS Vlaanderen Feest in Brugge, 120 mensen op het LETS Vlaanderen Feest in Mol in 2010 en 200 op het LETS Vlaanderen Feest in Sint- Niklaas in 2011 dan kunnen we alleen maar zeggen dat het netwerk sterk groeit. Sofie Heyrman, Groen!-schepen van kwam en zag dat het goed was. Voor LETS Sint-Niklaas : speech LETS Vlaanderen Feest zondag 23 oktober 2011 Dank je om voor jullie feest naar hier te komen. We zijn blij jullie te kunnen ontvangen in de Vrije Ateliers. Een aantal durvers van goede wil zijn met dit LETS-project in Sint- Niklaas begonnen en het is zienderogen gegroeid. Die durvers hebben ook meer werk gekregen dan ze ooit konden vermoeden. Na 2 jaar werken, zijn er al meer dan 120 letsers en 5 organisaties! Van deze letsers zijn meer dan de helft van de leden mensen die het wat moeilijker hebben in het leven maar die zich toch inzetten voor anderen. Vanuit de stad hebben we een bescheiden bijdrage geleverd bij de opstart EUR voor de opstart van een gemengde LETS-werking met kansarmen via het samenwerkingsverband van VLOS vzw, Welzijnsschakels Sint-Niklaas vzw, Westerbuurt Herleeft vzw, Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen vzw. Letsen heeft altijd drie componenten (people, planet, profit) LETS is goed voor 1) People (de sociale cohesie tussen mensen): mensen leren elkaar kennen, hun netwerk vergroot, letsers worden kennissen of zelfs vrienden; 2) Planet (het milieu): letsers gaan autodelen, verletsen spullen die anders belanden op het containerpark, herstellen spullen die hierdoor een tweede leven krijgen. 3) Profit (winst): inderdaad door verletsen van spullen hoef je geen nieuwe te kopen, je reële koopkracht vergoot, zonder geld. In tijden van crisis zowaar een groot pluspunt. LETS lijkt wel een wondermiddel Het slaagt erin op een informele wijze, waar buurtwerk of hulpverlening moeilijker in slagen, mensen uit isolement te krijgen of te activeren. Het matcht talenten en behoeften: klussers helpen klussers, computerfreaks helpen ICT-analfabeten, letsers helpen elkaar met het inoefenen van andere talen, met huiswerk en wie veel tijd heeft kan babysitten. Je doet alleen wat je graag doet. Dat is het leuke eraan. LETS verbindt ook mensen uit andere culturen: vluchtelingen, klassieke migranten en Vlamingen. Zij vinden elkaar in het concrete doen van taken voor elkaar. LETS Vlaanderen heeft hard aan de kar getrokken om ondersteuning te bieden voor de opstart van nieuwe groepen in Vlaanderen. Er zijn er maar liefst 12 bijgekomen in twee jaar tijd. Vooral Oost-Vlaanderen boomt : Beveren, Sint-Niklaas, Aalter, Eeklo, Hamme, Dendermonde. Voor de provincie Oost-Vlaanderen is dit niet ongemerkt gebleven en zij zouden in de toekomst de gemengde LETSwerkingen Eeklo, Aalst en Sint-Niklaas financieel een duwtje in de rug geven. Net omdat die groeperingen ook kansarmen trachten te betrekken in hun LETS-werking. 12

13 Wat wij hier doen is welvaartsverhogend. Je kan dingen doen via LETS wat je anders niet zou kunnen doen in de gewone economie, wat ik graag doe is bijvoorbeeld eens lekker gaan eten. Bart, LETS Antwerpen Provincie welzijn in Sint-Niklaas, u hieronder haar speech. Ook op andere vlakken is de LETS-gedachte vruchtbaar : het zwengelt de discussie aan voor het gebruik van complementaire munten, ook op Vlaams niveau (geen luxe nu de euro op de tocht staat en banken onder zware druk komen); RVA, VDAB, en OCMW s zien in letsen een kans en geen bedreiging. RVA gaf LETS Vlaanderen vzw namelijk een erkenningsnummer waardoor werklozen en mensen op brugpensioen mogen letsen mits aan bepaalde voorwaarden te voldoen. De schepen haar vraag en aanbod Zelf ben ik nog geen letser, ik vind de combinatie met mijn taak voor de stad een beetje moeilijk. Toch heb ik veel vragen: babysit, hulp bij het inéénsteken van zelfbouwmeubelen, voedzame maaltijden, massages, snoeien van de verwilderde tuin,. Maar wat ik kan aanbieden, dat ligt moeilijker Als schepen kan ik de toezegging doen dat de stad Sint- Niklaas voor de komende drie jaren op het stadsbudget euro uittrekt voor de plaatselijke LETS-werking. Aan LETS Vlaanderen vzw wens ik voldoende ondersteuning van andere beleidsniveaus. Ik wens alle aanwezige letsers en LETS-groepen nog fijne feesten, veel transacties met stropkes, stafkes, ietskes, handjes en pollekes. Wie is Sofie Heyrman? Sofie Heyrman, 39, is schepen van welzijn, volksgezondheid en stedelijk basisonderwijs aan de stad Sint-Niklaas. Zij is psychologe, werkt in Vesta (nu maar 1 dag), in Sint-Niklaas, een voorziening voor personen met een verstandelijke beperking. Zij is gehuwd met Karim en heeft twee kinderen Jasper en Hannah. Haar grootste passies zijn me amuseren met familie en vrienden, boswandelingen, dansen, zoet, ontmoetingen, Sofie Heyrman, Schepen van welzijn, Stad Sint-Niklaas 13

14 IN t GROEN Maar jongens wat een tuin (en de tuin van Gilbert en Gilbert van het bos en het bos met de kool LETS DURME IN GESPREK EN MET PIONIERS VAN DE PERMA Lokeren, 11 juli 2011, Het aantal letsers van Durme was tot een kritisch minimum herleid. Gelukkig kon dit de pret niet bederven en was er versterking van Frank en Franky, respectievelijk letser van Klein-Brabant en Oostblokfietser uit de Hoveniersstraat. Uit Amsterdam- Haarlem vervoegden Marion en Ronald ons, uit West-Vlaanderen broer Patrick, schoonzus Ine en fietsmaat Ronny. Steve was het bindmiddel tussen Gilbert en Josine én de Nederlandstaligen. Gilbert dus, hij had nu eenmaal een hoofdrol. Pionier van permacultuur nog vooraleer het woord bestond, tuinieren is voor hem verbonden met een rijke levensfilosofie én een duidelijke politieke opstelling. In de jaren zeventig opgestart waren het uitgesproken sociale doelstellingen die aan de basis lagen van les fraternités ouvrières. Solidariteit, lokale productie, groepsaankopen van zaad om prijzen te drukken: Gilbert is au contraire het voorbeeld van een elitaire cocoonende biologische sterveling. Delen van expertise en betaalbaar maken van het kweken van eigen groenten zijn sleutelbegrippen. Hij verdedigt ze met verve. Enkele uitgangspunten die mij zijn bijgebleven: interessant aan een permatuin is de mogelijkheid tot luiheid afdekken van fruit of groente is uit den boze, de vogels hebben evenveel recht op vleeskersen als wij, tweevoeters biologisch eten is niet alleen voor de rijken bedoeld hoe groter de biodiversiteit, hoe meer opbrengst, hoe genereuzer de aarde wieden is een idiote bezigheid, waar een netel of een grasspriet groeit heeft de grond er daar behoefte aan. Leven en laten leven, hoogstens afknippen maar vooral ter plekke laten sterven. Dat laatste krijg ik nooit aan mijn 14

15 was dat... en de kool naast de sla ) OP WANDEL CULTUUR Je ontmoet ook interessante mensen binnen de LETS-groep, het verruimt mijn wereld. Ik ontmoet nieuwe mensen die ik anders niet zo gemakkelijk zou tegenkomen. Wim, LETS Mol vader uitgelegd. Enkele werkwijzen zijn op hun zachtst gezegd afwijkend van de gangbare normen, sommige haast revolutionair: Gilbert knipt zijn fruitbomen in de zomer, in de winter moeten ze te veel recupereren van het snoeiwerk. Veel groenten staan tussen de halfstam appel-en perelaars. En gedijen daar goed! Woorden wekken, voorbeelden strekken. What we see is what we get. In de ontvangstruimte staan duizenden (!) doosjes met zaden, vervaardigd uit karton van kattenbrokken of beschuit. Foto-apparaten klikken, dit is al sterk overweldigend en we moeten onze eerste teen nog in de tuin zetten. Ik schaf me een brochure aan: La terre va revivre. (Is er een letser die deze wil vertalen?). Op niet eens een reusachtige oppervlakte van 1800 vierkante meter wandelen we op een smal pad naar enkele kiwibomen die per seizoen zomaar eventjes 2500 kiwi s aanleveren. Perfect te bewaren op tien graden en tussen december en mei te savoureren. Meer dan 450 appelsoorten en enkele duizenden gewassen, ontelbare bessensoorten, laag en halfstammige fruitbomen waarvan de meeste me pas de eerste keer in de oren klinken. Oude resten plastic dakplaten vormen de afbakening van perceeltjes verhoogde compost met sla, bonen, ontelbare koolsoorten... In serres groeien joekels van komkommers, vele paprikasoorten, aubergines, artisjokken, druiven, selder, suikermaïs en vele groentegewassen waarvan het bestaan me vreemd was. Als het aards paradijs bestaat, dan kan deze plek aardig kandideren. We delen ons brood, genieten van een lokaal amberbier, wisselen adressen uit. Van Steve krijg ik zelfgemaakte honing, kriekenconfituur en een zak peulerwten (je bent een prachtkerel Steve). Ivan wil mijn kameel zijn. Ook daarvoor dank. Stefaan Segaert (LETS Lokeren) 11 juli 2011 Naam: Stefaan Segaert leeftijd: 41 jaar Functie: vormingswerker Passie: reizen in het voormalige Oostblok Woonplaats: Lokeren 15

16 LETS VLAANDEREN Complementaire muntsystemen Complementaire munten maken opgang: airmiles, electronische spaarpunten, de e-portemonnaie, Maar wist je dat deze complementaire munten heel wat meer mogelijkheden hebben? Het vrijwilligerswerk stimuleren, gemeenschapsopbouw ondersteunen, een ander soort economie realiseren of ze dienen als een financiële buffer voor bedrijven. Doordat de meeste complementaire munten niet rentedragend zijn of gebruik maken van negatieve interest, bevorderen ze duurzaamheid en rechtvaardigheid. Winstbejag en ongelijkheden worden weggewerkt hierdoor. Bovendien wordt het complementaire geld bottum-up georganiseerd en niet top-down; geen overheid, geen bank. Iedere groep, elk bedrijf of bestuur dat een bepaalde doelstelling wil bereiken, kan in dat kader een aangepaste munt ontwerpen met als doel een democratische en transparante economie. Een complementaire munt is complementair omdat ze bestaat naast de reguliere euro, dollar, yen... Zo een complementaire munt, heeft betrekking op een overeenkomst tussen een groep mensen en/of ondernemingen om een niet-traditionele munteenheid als ruilmiddel te accepteren. De munt wordt complementair genoemd omdat deze niet de conventionele munteenheid wil vervangen, maar moet dienen om sociale functies te vervullen waarvoor de officiële munteenheid niet was ontworpen. [Bernard Lietaer] Systemen in Vlaanderen Naast LETS zijn er nog tal van complementaire muntsystemen met een sociale doelstelling. Hieronder enkele opgesomd voor Vlaanderen. Torekes Gent De Torekes kwamen 30 september 2010 in de omloop in de wijk Rabot-Blaisantvest. Muntuit / Netwerk Vlaanderen onderzoekt met steun van de Vlaamse Minister van Sociale Economie wat de impact is: versterkt de munt de milieuen buurtzorg en de lokale, duurzame consumptie? De Torekes willen daarbij demonstreren dat complementaire munten een beleidsinstrument zijn voor overheden die het gebruik van premies willen aflijnen, lokale of duurzame consumptie willen versterken of ongebruikte capaciteit mobiliseren. De doelstelling die men hiermee wil bereiken zijn buurtzorg en burenzorg. Bezoek Leermunt in het atheneum Gent Wispelberg De Wispo s (naam van de leermunt) zijn munten die worden ingezet voor het maximaliseren van de leerwinst van de eerstejaarsleerlingen van het atheneum Wispelberg in Gent. In de eerste graad kunnen leerlingen toch nog wat ondersteuning gebruiken voor de klassieke probleemvakken als Frans en wiskunde. Leerlingen dienen elkaar boven de studierichtingen heen via een spel te ondersteunen, elementen van de leerstof aan elkaar uit te leggen (kennisuitwisseling) om op die manier wispo s te verdienen. e-portemonnee Overpelt (Limburg) De e-portemonnee is een elektronisch spaar- en beloningssysteem in Overpelt waarmee bewoners door duurzaam en milieuvriendelijk gedrag punten kunnen verdienen. Deze punten worden gebruikt als betaalmiddel om allerlei zaken te kopen (bvb. een spaarlamp, zwembeurt,...). Een gezonde en leefbare wereld is een zaak van iedereen. Niet enkel overheden 16

17 LETS streeft solidariteit na TUSSENDOOR en bedrijven kunnen/moeten iets doen aan de huidige milieuproblemen. Maar elk van ons heeft een verantwoordelijkheid. In ons dagelijks leven maken we allemaal keuzes die een impact hebben op het milieu: gaan we met het openbaar vervoer of met de wagen, kopen we hervulbare verpakkingen of wegwerpverpakkingen, gooien we iets bij het grof vuil of brengen we het naar de kringwinkel? Iedereen kan dus dagelijks zijn steentje bijdragen aan een gezonde en leefbare wereld. De e-portemonnee' wil dagdagelijks gedrag dat een verschil kan maken in de kijker zetten én belonen. Een initiatief van Bond Beter Leefmilieu en provincie Limburg. Opgelet: dit zijn geen systemen waarbinnen mensen onderling punten kunnen uitwisselen zoals in een LETS-kring. Bezoek Systemen op internationaal niveau Een ander systeem met sociale doelstelling is Time Dollar (VS, Groot-Brittannië en Japan). Ze werken grofweg hetzelfde als LETS maar worden ook vaak in tastbare briefjes gebruikt. Bij Time-dollars wordt altijd afgerekend (zoals de naam al doet vermoeden) in tijd. Een welbekend voorbeeld van Time Dollar is Fureai Kippu (zorgrelatieticketje) en dient om zware zorgtaken gekoppeld aan de vergrijzing op te vangen. Er bestaan ook nog tal van complementaire muntsystemen met een economische doelstelling: Regiogeld in Duitsland heeft als doel lokale winkels te steunen in hun bestaansstrijd tegen internationale winkelketens. Barter Is een commercieel handelsnetwerk gericht op bedrijven... Meer informatie over complementaire munten in het algemeen en wat we kunnen leren uit de meer dan 5000 voorbeelden wereldwijd: bezoek Leen De Clercq coördinator LETS Vlaanderen Solidaire economie Het meest fundamentele kenmerk van de alternatieve economie ligt besloten in het begrip solidaire economie. Het kenmerk van die economie is dat zij primair gericht is op het realiseren van de noodzakelijke zorg voor alle mensen, met respect voor de natuur en het milieu. Zij is gegrondvest op de overtuiging dat samenwerking, onderlinge ondersteuning en een verantwoorde omgang met de natuur uit oogpunt van duurzaamheid meer opleveren dan concurrentie en ongebreideld winstbejag. Het zoeken naar samenwerking en bundelen van krachten, met respect voor ieders eigenheid, is een noodzakelijke voorwaarde om elkaars bestaansvoorwaarden te verbeteren. LETS-waarden horen bij een solidaire economie Het gaat om andere waarden dan die van het neoliberale cynisme. Waarden die nu stelselmatig worden onderdrukt: soberheid en genoeg, gelijkwaardigheid en tolerantie, zorg en gastvrijheid. Maar die onderdrukking roept ook reactie op, reactie in de zin van initiatieven om tot een andere inrichting van de samenleving te komen. Ook België kent daar veel voorbeelden van, zoals biologisch boeren, Mens en Milieuvriendelijk Ondernemen, Netwerk Vlaanderen, LETS-systemen, initiatieven die illegalen ondersteunen, Kringwinkels, Wereldwinkels, voedselcollectieven, coöperatieven en zelfbeheerde bedrijven, volksgaarkeukens, de vele transitie initiatieven... Solidaire economie veronderstelt een andere cultuur. Zij veronderstelt dat mensen bereid en in staat zijn om te participeren in allerlei vormen van basisdemocratie. Daarnaast vereist het ook dat mensen respect hebben voor andere samenlevingsvormen en culturen. Naam: Erik Van der Veken leeftijd: 46 jaar Functie: grafisch ontwerp Passie: projecten ondersteunen waarin mensen zelfbeschikking opbouwen Woonplaats: Berchem Erik (LAS005) 17

18 INGEZONDEN local exchange trading system Enfin, voor alle duidelijkheid. (maar die helm is niet altijd echt nodig) Eindelijk L.E.T.S.! Het staat me nog helder voor de geest... In mijn studententijd, begin de jaren 90, vertelde een vriend me dat er in Antwerpen mensen zijn die elkaar met handjes betalen. Met handjes betalen? Hoe bedoel je? Ja, iemand plakt bijvoorbeeld de band van je fiets, en jij geeft hem daar handjes voor in de plaats. Wat later doe jij iets voor iemand anders en die geeft daar handjes voor in ruil. Wow, dàt lijkt me wel tof! Wat later ging ik in Hasselt wonen en daar vertelde een collega me dat zijn vrouw naar een info-avond van LETS geweest was. LETS. Wat is dat voor iets? Dat is een ruilsysteem, waarbij mensen diensten uitwisselen en elkaar daarvoor een waardering geven. Meteen schoot me het verhaal uit mijn studententijd me te binnen. De Antwerpse handjes hadden een naam gekregen, in Limburg nog wel, de drepkes! LETS! Nu ik een aanknopingspunt had, kon ik op zoek. Via internet had ik al snel de site van LETS Vlaanderen gevonden en begonnen de stukken van de puzzel in elkaar te vallen. Ja, dit leek me wel wat. Ik overwoog om me bij de Limburgse letsers (die nog in hun kinderschoenen stonden) aan te sluiten, maar ik wist dat ik niet voor eeuwig in Hasselt zou blijven wonen. Uiteindelijk ben ik vijf jaar in de jeneverstad blijven hangen. Afgelopen zomer veranderde ik van werk en verhuisde naar Antwerpen, terug dichter bij familie en vrienden. Het verhaal van de mensen met de handjes was al die tijd in mijn achterhoofd blijven sluimeren, nu werd het tijd om er iets mee te doen. Het infopakket aanvragen was een eerste stap. Na een gezellige en boeiende instapavond enkele weken geleden kostte het me niet veel moeite om over de streep te gaan. Mijn ervaring met vrijwilligerswerk in het buitenland leerde me dat het werken aan een solidaire samenleving in je eigen buurt begint. LETS kan daartoe bijdragen, denk ik. In de wijk in één van de Antwerpse buurgemeenten, waar ik opgroeide, kende je alle huizen van de straat en de gezichten van de mensen die er woonden. Je ging eieren halen bij de buren of boodschappen doen voor Lowieke. Maar als je dan verhuist valt dat informele netwerk van bekende gezichten en vriendendiensten weg. Hasselt leerde me dat het stadsleven toch maar anoniem is. Maar ik ga ervan uit dat je als letser wél een sociaal netwerk kan opbouwen in de stad en die anonimiteit daardoor een stukje kan doorbreken. Meer nog: dat netwerk blijft bestaan, zelfs als je (binnen de stad) verhuist. LETS biedt je dus een duurzaam netwerk van mensen waar je altijd beroep op kan doen. Er moeten zo'n acht of negen jaren verstreken zijn sinds ik voor het eerst over de mensen met de handjes hoorde, maar nu kan ik zeggen: Eindelijk LETS! Jan - (LAS) Eerder verschenen in KlapKlap18 18

19 INTERVIEW LETS Vlaanderen interviewt Lea Van Hoeymissen Een schitterend idee LETS bestaat 16 jaar (toen in nvdr) en krijgt zo gaandeweg steeds meer bekendheid en erkenning vanuit diverse hoeken. In onze zoektocht naar een boeiend figuur binnen een LETS-groep kwamen we in contact met Lea Van Hoeymissen (55). Zij is sinds juni 2009 lid van LETS Leuven, de allereerste LETS-groep in Vlaanderen. We hadden met haar een babbel over de zinvolheid van en haar betrokkenheid in LETS. L.V.: Hoe wist u van het bestaan van een LETS-groep en wat heeft de doorslag gegeven om bij deze LETS-groep aan te sluiten? Lea Van Hoeymissen: Ik kende LETS al en moet eerlijk toegeven dat ik het een schitterend idee vind: je doet dingen voor elkaar, niet voor geld, maar in ruil voor iets wat je zelf graag doet. Een vriendin sprak me er een tijdje geleden over aan. Dit heeft me uiteindelijk de stap naar LETS doen zetten. L.V.: Wat vindt u zinvol aan een LETSgroep? L.V.H.: We leven in een dolgedraaide wereld, waar alles in het teken staat van geld, winst en uiterlijk vertoon. Dit zijn niet meteen waarden die ik nastreef, integendeel. Ik kan mij eerder aansluiten bij thema s als duurzaamheid, tijd maken voor sociale contacten, bewust nadenken over bepaalde aankopen,... Hoe ouder ik word, hoe meer moeite ik heb met dat eeuwig consumeren en het beïnvloed worden door bepaalde marketingstrategieën waarvan we onszelf niet altijd bewust zijn. L.V.: De redenen om bij een LETSgroep aan te sluiten zijn divers. Sommigen worden gedreven door sociaal engagement, anderen komen erbij omwille van het praktisch nut, nog anderen worden gedreven door het duurzame karakter van LETS. Door welke waarden/redenen wordt u gedreven als lid van een LETS-groep? L.V.H.: Eigenlijk word ik door alle drie de waarden wel gedreven. Zowel het duurzame, het sociale als het praktische-financiële aspect zijn redenen waarom ik aangesloten ben. Ik heb een leuke job, maar word niet denderend betaald. Daarnaast ben ik alleenstaand. Aangesloten zijn bij LETS biedt extra mogelijkheden om praktische dingen gedaan te krijgen via wederzijdse dienstverlening tussen leden. L.V.: Van welke diensten hebt u al kunnen genieten via LETS? L.V.H.: Toen mijn zoon trouwde zijn twee dames uit de LETS-groep van Leuven komen helpen om de tuin in orde te zetten. We hebben toen vooral samen onkruid gewied. Via de LETSgroep heb ik een blarenblazer gezocht. Ik heb zelf enkele videobanden verletst en heb op kerstavond een etentje gegeven voor letsers. Het ging om mensen die ik niet eens kende. Nieuwe mensen leren kennen, vind ik nu net verrijkend aan LETS. L.V.: Welke aanbod hebt u zelf in LETS? L.V.H.: Omwille van mijn redactionele interesse wil ik wel teksten schrijven en/of inlezen (bijvoorbeeld voor begrafenissen, huwelijken, feesten enz) voor anderen. Daarnaast wil ik ook vertalen en debatten modereren. Films regisseren, monteren en inlezen behoort ook tot één van mijn hobby s waarmee ik anderen kan plezieren. Misschien iets helemaal anders, maar wat nog tot mijn aanbod behoort, is het restylen van personen. Mensen die geïnteresseerd zijn in een nieuwe look, kunnen bij mij terecht. Ook koken zit in mijn aanbod. Ik heb dit intussen al eens gedaan rond de kerstperiode. L.V. Bedankt voor het gesprek. Wij wensen u nog veel LETS-plezier toe. LETS Vlaanderen

20 INGEZONDEN Maak eens een schoolspreekbeurt over LETS Letsen voor kinderen tussen 8 en 12 Als je wat zakgeld krijgt, bijvoorbeeld elke zondag, ben je blij! Dat betekent dat je daarmee iets leuks voor jezelf kan kopen: stickers van Winnie de Pooh, een voetbal-plakboek of Smurfen-kaarten, of gewoon een lekkere, grote zak snoep. Of misschien spaar je het gewoon op een rekening bij de bank van je mama of papa. Geld is ook voor kinderen iets heel gewoons geworden, je spaart voor iets dat je graag wil en koopt dat later. En als je geen geld kan sparen, kan je dan niets kopen? Misschien heb je vriendjes die wel iets hebben wat jij zo graag wil. Bijvoorbeeld een leuk spel, een springtouw of een goed boek met spannende verhalen. Misschien heb jij ook dingen die andere kinderen best willen: een spel dat je niet meer speelt, rolschaatsen die te klein zijn geworden of je rekenspelletjes die je ondertussen veel te makkelijk vindt. Dan kan je toch ruilen? Met LETS kan je dat makkelijk organiseren. Het is eigenlijk een soort spel. Je ruilt er dingen en krijgt daarvoor LETS-punten. Met die punten kan je dan bij andere LETS-vrienden iets anders krijgen. Er komt dus helemaal geen geld bij te pas. Een vriend helpt je bij je huiswerk, jij helpt iemand anders zijn rommel opkuisen, of je gaat samen iets leuks doen. In een LETSkring krijg je veel vrienden bij elkaar die iets voor je kunnen betekenen. LETS betekent in het Engels: Local Exchange and Trading System. Dat kan je ook gewoon een ruilkring noemen. Grote mensen hebben zo n ruilkring om elkaar te helpen bij een verhuis of klusjes. Of ze bakken een cake in ruil voor je fiets die hersteld moest worden. Zo gaat dat. LETS maakt dat je voor veel diensten geen geld meer nodig hebt, en maakt alles een beetje goedkoper en leuker om te doen. Laatst was onze televisie kapot. We gingen dezelfde avond nog iets bekijken, dus dat was pech! Toen we het bericht op de mailinglist van LETS hadden gepost, kwamen drie mensen met een TV-toestel aandraven. Nu hebben we dus een nieuwe TV, voor 80 LETS-punten! Dat is net de helft van de punten die we kregen voor oude spullen uit onze kelder. We hebben dus eigenlijk een nieuwe TV in ruil voor die ouwe rommel! Mijn kinderen waren alvast in de wolken! Erik (LAS005) wasda? Tijdbank (Gezien in een documentaire over Chili op Canvas.) Groot was mijn verbazing toen het verhaal begon over een man die een tijdbank had. Hij verkocht tijd... eigenlijk ruilde hij tijd. En als je bleef luisteren kwam je tot de conclusie dat hij gewoon de registratie deed van de transacties van een LETS-groep van zijn dorp. Het grappige was dat de mensen het vooral moeilijk vonden om te bedenken wat ze konden aanbieden. Hij hielp hen dan bijvoorbeeld door te zeggen: maar jij kunt toch lekker taart bakken. Heel herkenbaar, niet waar? ;-) Jo (LAP054) Eerder verschenen in Nestel16 20