CONCRETE ENERGIEBESPARINGEN VOOR JOU EN JE GEZIN

Transcriptie

1 CONCRETE ENERGIEBESPARINGEN VOOR JOU EN JE GEZIN

2

3 INHOUD ELEKTRICITEITSVERBRUIK 4 IDENTIFICEER DE ENERGIEVRETERS 5 De energiemeter 5 HUISHOUDTOESTELLEN 6 Wasmachine en droogkast 6 Koelkast en diepvriezer 8 Vaatwasser 9 Kookfornuis en ovens 10 MULTIMEDIA 11 Computer 11 Televisie 12 VERLICHTING 13 Gloeilampen 14 Halogeen 14 Verbeterde halogeen 14 Spaarlampen 15 LED-verlichting 15 Mythe of waarheid? 16 VERWARMING EN ISOLATIE 17 GEBOUWSCHIL 18 Dak 18 Ramen en deuren 19 Muren 20 Vloeren 21 ISOLATIEMATERIAAL 22 Chemisch gesynthetiseerde isolatie 22 Minerale isolatie 23 Isolatie uit herwinbare grondstoffen 23 Tocht en ventilatie 24 VERWARMINGSSYSTEEM 25 Centrale verwarmingsketel: gas 26 Centrale verwarmingsketel: mazout 26 Houtpelletketels 26 Warmtepompen 27 Radiatoren, vloerverwarming 27 ENERGIEVOORZIENING 28 Doe de Vreg-test! 29 Kies de groene formule 29 Kweek zelf je energie 30 Zonnestroom voor je elektriciteit 30 Zonneenergie voor je warm water 31 ENKELE INTERESSANTE REFERENTIES 32 INDEX 34

4 ELEKTRICITEITSVERBRUIK Een doorsnee gezin in Vlaanderen verbruikt 3500 tot 4500 kwh elektriciteit per jaar. Eventuele verwarming en warm water zitten hier niet bij inbegrepen. Een zuinige verbruiker stelt het met 1500 tot 2500 kwh. Is je verbruik onverklaarbaar veel hoger? Ga dan op energiejacht! Elektrische verwarming of een elektrische boiler kunnen heel wat energie opslorpen. En dat is duur, want elektriciteit is het duurste product op de energiemarkt. Maar misschien heb je grote elektriciteitsverbruikers in huis, zonder dat je het weet. Een oude koelkast of diepvriezer, een waterbed, een vijverpomp, een verwarmd aquarium, airconditioning, een thuistap, een sauna,... Ze draaien heel wat uren en slokken zo energie. Maar ook kleine verbruikertjes die altijd in het stopcontact zitten kunnen op jaarbasis heel wat verbruiken. En vele kleintjes kunnen ook een groot maken! Grote verbruikers en stiekeme verbruikers spoor je op met een energiemeter. Schakel je toestellen uit als je ze niet echt nodig hebt, of zet een schakelklokje op de stekker. Zo springen ze enkel op als het nodig is. 4

5 IDENTIFICEER DE ENERGIEVRETERS Je huis staat vol elektrische toestellen. Maar hoeveel verbruiken die nu precies? Daar komt de energiemeter! Weet jij wat het gebruik van al die elektrische apparaten je jaarlijks kost? De energiemeter Koelkasten en diepvriezers moeten permanent in het stopcontact zitten. Televisie, computer of gsm-lader niet. Ze verbruiken ook terwijl je ze niet gebruikt. Met een energiemeter ontdek je deze energievreters en sluipverbruikers. De energiemeter laat duidelijk zien hoeveel stroom een apparaat gebruikt en hoeveel dat kost. Je kan dan zelf makkelijk berekenen wat de jaarlijkse energiekost is. Meten is weten, zien is geloven. Een energiemeter kan je ontlenen bij de klantenkantoren van distributienetbeheerder Eandis en Infrax of soms bij de milieudienst van je gemeente. Ook sommige gezinsbondafdelingen lenen energiemeters uit. Neem even contact op met de energieconsulent ) om te vragen waar je terecht kan. Natuurlijk kan je ook je eigen energiemeter kopen. Deze toestellen zijn vanaf 10 euro te koop in elektronicawinkels. Sommige warenhuizen verkopen ze ook af en toe als actie. Koop een meter die het vermogen kan meten (Watt), het verbruik in een bepaalde tijdsperiode (kwh) en de kosten in euro. Voor de specialisten: let er op dat je toestel ook de laagste verbruiken kan meten (bijvoorbeeld vanaf 0,1 watt. Wil je veel elektronisch geschakelde toestellen meten ( computer, TL-lampen, ) kies dan een toestel dat rekening houdt met de arbeidsfactor (ook soms als cos phi weergegeven). 5

6 HUISHOUDTOESTELLEN Je elektrische huishoudtoestellen zijn goed voor ongeveer 26% van je elektriciteitsfactuur. Wat opletten bij gebruik en aankoop kunnen dus heel wat geld opleveren. Wasmachine en droogkast Wasmachines nemen je heel wat werk uit handen, maar verspil geen geld bij het drogen! De meeste wasmachines zijn relatief energiezuinig. Het komt er op aan ze ook energiezuinig te gebruiken. Droogkasten daarentegen zijn echte energievreters. Je kiest dus best voor een droogrek of droogmolen in de tuin. Kan je de droogkast toch niet missen (en daar hebben we in ons klimaat alle begrip voor), dan haal je het grootste rendement door een energiezuinig toestel te kiezen. Gratis inspanning 1. Eén volle trommel is veel zuiniger dan twee halfvolle. Wacht dus tot je een volle trommel hebt voor je wast. Wat is vol? Vullen zonder proppen, tot één vuisthoogte van de bovenkant van de trommel. 2. Was op zo laag mogelijke temperatuur. Witte en bonte was krijg je perfect proper op 40 of zelfs op 30. Moderne waspoeders zijn gemaakt om op die temperaturen het beste te werken. Kookwas (vaatdoekjes, katoenen luiers, textiel van zieken, ) was je beter op 60. Was één keer per maand op 75 of 90 om je wasmachine te ontsmetten, zodat ze niet muf gaat ruiken. 3. Vermijd voorwasjes, dit geeft je 15% winst aan water en elektriciteit. 4. Verkies de eco-stand op je wasmachine als die er is. 5. Laat de wasmachine centrifugeren op het hoogste toerental, voor je de was in de droogkast steekt. Water wegzwieren kost heel wat minder energie dan het laten verdampen in de droogkast. 6. Maak de fi lter regelmatig schoon, dit verlengt de levensduur van de wasmachine. 7. Droog bij voorkeur aan het droogrekje. 8. Droog met een volle droger, maar ook niet té vol. De was moet luchtig kunnen ronddraaien om gelijkmatig te drogen. 9. Plaats de droogkast bij voorkeur in een warme ruimte. De machine moet de lucht dan minder naverwarmen. Stook de ruimte echter niet warm voor de droogkast alleen! 10. Kies voor een energiezuinig programma. Kastdroog kost meer energie dan strijkdroog. Langer drogen op een lagere temperatuur is zuiniger. Gebruik ook hier de Eco of Economy toets als je droogkast die heeft. 11. Heeft je droger een timer? Stel die dan niet te lang in. Neem de tijd liever iets te krap, en geef dan nog een paar minuutjes bij als de was nog niet droog genoeg is. Programmadrogers, die het vochtigheidsgehalte van de kleding bepalen met sensoren, zijn doorgaans energiezuiniger dan timerdrogers. 6

7 Kleine investering 12. Je kan verder nog tientallen euro s per jaar besparen door de stekker van je toestel telkens uit te trekken na gebruik. Maak het jezelf gemakkelijk en investeer in een stekkerdoos met schakelaar. Deze kan je dan met gewoon een druk op de knop uitschakelen. Grote investering 13. Neem de stap en investeer in een energiezuinig huishoudtoestel! 14. Wist u dat de aankoopprijs van uw nieuw huishoudtoestel slechts 20% van de gehele kostprijs bedraagt? 80% van de prijs wordt bepaald door het verbruik! Het belang van energiezuinigheid mag dus niet worden onderschat. 15. Laat het nieuwe Europese energielabel je helpen bij je keuze. Op dit label vind je eerst de naam van de leverancier, het merk en het type toestel. Ook wordt het gemiddeld jaarlijks energieverbruik in kwh in het groot aangeduid. Het label rangschikt de apparaten vervolgens door middel van letters en plussen: van energieklasse A+++ (de beste energiescore) tot G (de slechtste energiescore). De gekleurde pijlen geven een duidelijk beeld van de eigenlijke energie-effi ciëntie van het apparaat: van donkergroen (hoog) tot rood (laag). Tenslotte illustreren enkele extra pictogrammen bijkomende prestaties en kenmerken per type toestel. Aankooptips Vroeger had je maar twee types droogkasten: De afvoerdroger verwarmt lucht, jaagt die door het wasgoed en blaast de vochtige lucht naar buiten door een afvoerbuis. De beste luchtafvoerdrogers verbruiken gemiddeld 500 kwh/ jaar oftewel100 euro (3 cycli/week tegen een prijs van 0,20 / kwh), en halen meestal slechts een energielabel C. De condensdroger verwarmt lucht, blaast die door het wasgoed, en koelt de lucht daarna weer af om het water te laten condenseren in de opvangbak. Dat afkoelen zorgt uiteraard voor een hoger verbruik. De beste condensdrogers (zonder warmtepomp) verbruiken gemiddeld 600 kwh/ jaar oftewel 120 euro (3 cycli/week tegen een prijs van 0,20 /kwh), en halen maximaal energielabel B. Nu is daar een derde type bijgekomen: de warmtepompdroger Een warmtepompdroger is een condensdroger, die met een warmtepomp warmte overpompt van het koelelement naar het verwarmingselement. Dezelfde warmte wordt dus steeds weer hergebruikt. Al naargelang het een A+, A++ of A+++ toestel betreft, heeft dit een gemiddeld verbruik van 275, 225 of 175 kwh/jaar (oftewel een jaarlijkse kost van 55, 45 of 35 euro per jaar voor 3 cycli/week tegen een prijs van 0,20 /kwh). De aanschafprijs ligt wel een stuk hoger, maar gecombineerd met het lagere energieverbruik kost dit toestel op termijn minder dan een droger met een slechter label. 7

8 Koelkast en diepvriezer Het koel bewaren of invriezen van levensmiddelen neemt gemiddeld een hap uit het elektriciteitsbudget van 17 %. Zorg dat het niet meer wordt. Door energiebewust om te gaan met je koelkast en diepvriezer kan je het verbruik al sterk minderen. Bij oudere toestellen loont het echter meestal de moeite ze gewoon te vervangen door een nieuw energiezuinig toestel. Gratis inspanning 1. Plaats je koelkast bij voorkeur op een koele plaats, niet te dicht bij een warmtebron zoals oven, kookvuur, verwarming of de zon. Een diepvriezer plaats je best in een koele ruimte. 2. Stel de temperatuur van je koelkast in op 5 C. Te laag ingesteld kost energie, te hoog betekent dat voedsel sneller zal bederven. Controleer met een thermometer in een bakje water in het midden van de koelkast. De ideale temperatuur in een diepvriezer is -18 C. 3. Open de deur steeds zo kort mogelijk. Zet alles op een vaste plaats zodat je nooit lang moet zoeken. Gebruik eventueel kleurlabels. 4. Zet ingevroren producten in de koelkast om te ontdooien. De kou helpt je koelkast koelen. De ontdooitijd wordt natuurlijk wel wat langer. 5. Drie millimeter ijs in de diepvries betekent tot 30% meerverbruik. Ontdooi het apparaat regelmatig en maak het goed droog vanbinnen voor je het weer laat invriezen. 6. Stof regelmatig de achterkant van beide toestellen af. 7. Zet je koelkast af wanneer je op vakantie gaat, met de deur op een kier tegen geurvorming. Kleine investering 8. Een slecht sluitende deur laat kou ontsnappen. Stop een strook papier op verschillende plaatsen tussen de deur en de koelkast/diepvriezer. Voel je geen weerstand bij het trekken, dan laat je het rubber best zo snel mogelijk vervangen. Reinig de rubber geregeld met een vochtige doek. Grote investering 9. Een zuinig A+++ toestel is duurder in aankoop, maar komt op termijn goedkoper uit dan een A++ of een A+ toestel. Toestellen die het energielabel B, C of D hebben, mogen tegenwoordig niet meer worden verkocht. 10. Is je toestel aan vervanging toe? Voor toestellen van 3-4 jaar oud mogen de herstelkosten niet meer bedragen dan 40 % van de prijs van een nieuw toestel. Voor toestellen van 5-6 jaar oud mogen de herstelkosten niet meer bedragen dan 20 % van de prijs van een nieuw toestel, en voor toestellen ouder dan 7 jaar oud mogen deze niet meer bedragen dan 5%. Anders koop je beter een nieuw toestel. 11. Je vindt een overzicht van de meest energiezuinige toestellen op de site 8

9 Vaatwasser Vaatwassers verbruiken steeds minder water en energie. Maar is een vaatwasser daarom zuiniger dan met de hand afwassen? Kort gezegd: dat hangt af van je vaatwasser of van de manier waarop je afwast. Gratis inspanning 1. Was steeds met een volle machine. Zelfs als je machine een stand heeft voor halve capaciteit, blijft één volle machine zuiniger dan twee halfvolle. 2. Voorspoelen met warm water kost onnodige energie. Veeg etensresten handmatig af. De fi lter zal dan ook minder snel verstoppen. 3. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer energieverbruik. Kies niet stelselmatig de hoogste afwastemperatuur. Een niet te vuile vaat wordt ook op de laagste temperatuur goed schoon. 4. Gebruik de eco-stand van de machine. Deze wast af op een lagere temperatuur, en past de duurtijd van het programma aan voor een goed wasresultaat. 5. Reinig geregeld de fi lter onderin de vaatwasser. Kleine investering 6. Je kan verder nog tientallen euro s per jaar besparen door de stekker van je toestel telkens uit te trekken na gebruik. Maak het jezelf gemakkelijk en investeer in een stekkerdoos met schakelaar. Deze kan je dan met gewoon een druk op de knop uitschakelen. Grote investering 7. Ook hier komt een A+++ toestel op langere termijn goedkoper uit. 8. Heb je thuis warm water op gas, stookolie of een zonneboiler, dan kan je daar handig gebruik van maken. Sluit je vaatwasser aan op de warmwaterleiding en bespaar 5 tot 20%. Informeer je eerst of je toestel hiervoor geschikt is. 9

10 Kookfornuis en ovens Gas is veel goedkoper dan elektriciteit, maar een deel van de warmte ontsnapt rond de pot. Gas is de goedkoopste manier van koken en bakken, en elektrisch koken op inductie is een goede tweede. De andere elektrische platen verbruiken meer. Natuurlijk hangt je verbruik ook af van de manier waarop je kookt. Gratis inspanning 1. Gebruik net genoeg water. Te veel water vraagt te veel energie om op te warmen. 2. Kies je kookpot in functie van de hoeveelheid eten die je wilt klaarmaken. Een kleine pot hoort op een kleine plaat of gaspit. 3. Gebruik altijd een deksel, dit houdt de warmte tegen. En vergeet niet het vuur lager te draaien zodra de inhoud van de pot kookt. 4. Wanneer je elektrisch kookt, gebruik dan alleen kookpotten en -pannen met een vlakke, onvervormbare bodem. 5. Zet je elektrisch vuur net ietsjes vroeger af en laat de pot staan. De plaat blijft lang genoeg warm om gedurende die laatste minuutjes je eten te laten garen. 6. Kook bij voorkeur meerdere gerechten achter elkaar en kook grotere hoeveelheden in één keer. 7. Bij gebruik van de oven, laat eten van tevoren op temperatuur komen en sla het voorverwarmen over. Dat is meestal niet nodig, en de oven is dan onnodig lang warm. 8. Open je oven enkel wanneer nodig zodat de warmte niet kan ontsnappen. 9. Schakel ook de oven voortijdig uit. Hij blijft warm genoeg voor de afwerking van je gerecht. Kleine investering 10. Schaf jezelf een microgolfoven aan of gebruik diegene die je al hebt. Een goede, voldoende grote combimagnetron met heteluchtfunctie is zuiniger met energie dan een traditionele oven, en werkt ook sneller voor kleine hoeveelheden. 11. Geef de voorkeur aan de hogedrukpan. 12. Zet de afzuigkap niet op een hogere stand dan nodig is, en was of vervang de fi lters regelmatig. Grote investering 13. Sta je voor de keuze? Kies een apparaat dat qua formaat past bij je gebruik, en let bij aankoop op een zo laag mogelijk verbruik. Ga liefst voor een gasfornuis, dit is het energiezuinigst. Blijf je toch bij een elektrisch, dan zijn er betere en minder goede types. Keramische platen (met weerstanden of met hallogeen) verbruiken al minder dan het klassieke elektrische fornuis. Maar het beste zijn diegene met inductieplaten. 10

11 MULTIMEDIA In ons computertijdperk kunnen we bijna niet meer zonder onze multimediaapparaten. Van smartphones tot tablets, computers, televisies, radio s, wekkers, mp3-spelers, stereo-installaties, gameconsoles, etc. We zijn gewend aan deze luxe, maar blijf kritisch en selectief: gebruik het meest energiezuinige toestel voor de taak. En bespaar energie door alles af te zetten na gebruik en zo sluipverbruik te vermijden. Computer Het vermogen van computers neemt elk jaar toe, het verbruik stijgt evenredig. Moderne besturingssystemen stellen hoge eisen aan de grafi sche kaart, waardoor ook die in een energieslokker verandert. Een desktop met scherm verbruikt tussen 130 en 400Watt in actieve modus, en tussen 6 en 140 Watt in stand-by. Smartphones en tablets zijn heel wat zuiniger, maar het energieverbruik hangt sterk af van de manier waarop je het toestel gebruikt. Enkele tips 1. Steek de stekkers van je computer en alle randapparatuur (scherm, printer, luidsprekers, scanner, modem, externe harde schijf, etc) in een stekkerblok met schakelaar en zet alles met één druk op de knop uit als je weggaat. 2. Een laptop verbruikt 50 tot 80% minder dan een vergelijkbare desktop, aangezien elk onderdeel is aangepast aan een minimaal energiegebruik en een maximale accuduur. Zorg voor voldoende verluchting onder je laptop. Zo blijft hij koeler en gaat hij langer mee. 3. Kies voor een plat scherm: een lcd-monitor verbruikt 50 tot 70% minder energie dan de klassieke CRT-beeldbuis. Het kijkcomfort ligt bovendien veel hoger. 4. Koop een computer die aangepast is aan je gebruik. Tekst bewerken, lezen en op internet surfen vragen relatief weinig rekenkracht. Een snellere processor en zware grafi sche kaart zijn enkel nodig als je veel aan beeld- of videobewerking doet, of videospelletjes wil spelen. De website helpt je bij je keuze. 5. Laat je computer niet heel de dag aanstaan voor mails of om snel iets op te zoeken: gebruik daarvoor je smartphone of tablet. 6. Stel het beeldscherm van je computer, tablet- en smartphone in op automatische helderheid, een aangepaste lichtsterkte bespaart veel energie. Laat het scherm ook automatisch uitvallen (time-out functie). Hoe sneller hoe liever, maar het moet werkbaar blijven natuurlijk. 7. Activeer powermanagement op je tablet of smartphone, en sluit Wifi, mobiele data, bluetooth en GPS af als je ze niet gebruikt. Vermijd ook de trilfunctie. En wist je dat veel batterijmetertjes zelf veel batterij opslurpen? 11

12 Televisie Enkele tips 8. LCD-schermen verbruiken het minste. Plasmaschermen verbruiken minder dan klassieke televisies. De voorwaarde is wel dat de grootte van het scherm van je nieuwe televisie kleiner of even groot is als dat van je oude televisie. 9. Vermijd de stand-by knop, zet je televisie gewoon helemaal uit. Dat geldt ook voor alle apparaten die eraan gekoppeld zijn: een decoder, een home-cinemaset, een dvd- speler, etc. De snelste manier is dus via een stekkerdoos met schakelaar. 10. Stel eventueel het beeldscherm anders in. Minder felle contrasten en minder helderheid ontspannen de ogen en verbruiken minder. 11. Een kleine tv verbruikt minder dan een grote tv. Heb je echt zo n grote tv nodig? Denk aan de grootte van je living en aan de afstand tussen jou en het tv-scherm. De kijkafstand tot de tv moet 3 tot 5 keer de diagonaal van het beeldscherm zijn. Een kijkafstand van 3 meter betekent dus een tv met een diagonaal van 60 tot 100cm. 12. HD en digitaal kijken verbruikt meer dan analoog kijken. Een digitale decoder kan je eventueel ook aansluiten op een tijdschakelaar, maar let op als je iets wilt opnemen. 13. Surf naar en ga voor de zuinigste televisie. 14. Zet je tv uit wanneer je niet kijkt. 12

13 VERLICHTING Gemiddeld gaat ongeveer 17 % van je elektriciteitsbudget op aan verlichting. Dit verbruik kan je eenvoudig halveren door enkele veel gebruikte gloei- of halogeenlampen te vervangen door spaar of ledlampen. Heb je halogeenspotjes? Tel dan het vermogen van alle lampen in je woonkamer eens op. Met energiezuinige lampen kan je een kamer perfect verlichten met maximaal 10 W per vierkante meter. Tel uit je winst. Gratis inspanning 1. Doe het licht uit als je buitengaat. Vergeet het verhaal dat een lamp meer verbruikt als je ze uit en aan doet. Dat is al jaren niet meer waar, en gebaseerd op een type lamp dat in woningen nooit voorkomt. 2. Gebruik het gratis zonlicht! Hou de vensters vrij, schilder in lichte kleuren. Snoei die boom voor het raam. (maar hou de schaduw in de zomer) 3. Reinig je lampen en je lampenkappen. Een dikke stoflaag laat niet veel licht door. 4. Verlicht doelgericht. Moet het volle licht in de hele ruimte branden? Zorg voor een beperkte basisverlichting, en hang een sterkere lamp boven de zone die je gebruikt. Een leeslamp boven de zetel, een bureaulamp aan de computer. Kleine investering 5. Vervang je gloeilampen door energiezuinige lampen (zie verder). 6. De zuinigste lamp is een lamp die niet moet branden. Lichte kleuren op je wanden, plafond en vloeren reflecteren zowel dag- als kunstlicht. Vooral lichtgekleurde vensterbanken zijn een kampioen om het daglicht verder de kamer in te brengen. Vermijd ook donkere lampenkappen. 7. Investeer in een centrale schakelaar. Zo kan je alle lampen in één keer doven. Ook kan je investeren in een schakelklok ( timer ) of bewegingsmelder, deze dooft de lichten automatisch in gangen en traphallen. 13

14 Gloeilampen Gloeilampen waren een prachtige uitvinding. Ze verlosten ons van olielampjes en gaslampen. Maar na 100 jaar hebben ze hun rust verdiend. Gloeilampen zijn eigenlijk elektrische verwarmers: 90% van de energie gaat verloren onder de vorm van warmte. Slechts 10% levert nuttig licht. Voor dezelfde lichtsterkte verbruikt de gloeilamp vier tot zes keer meer elektriciteit dan de spaarlamp of een ledlamp. Gloeilampen zijn in Europa niet meer te koop in de winkel, tenzij voor speciale doeleinden ( oven, terrarium, ) Een gloeilamp gaat bovendien ook maar 1000 à 1500 branduren mee. Terwijl een spaarlamp zo n 6000 à branduren haalt, en een ledlamp tot uur meegaat. Uiteraard afhankelijk van het type en het merk. Wij raden je daarom ook ten sterkste aan je gloeilampen geleidelijk of in één keer te vervangen door spaarlampen of andere energiezuinige lampen. Energiezuinige lampen zijn duurder in aankoop, maar door de lagere verbruikskost kom je toch goedkoper uit. En je hebt twee jaar garantie, dus houd het aankoopbewijs steeds minstens twee jaar bij! Halogeen Het rendement van een klassieke halogeenlamp ligt nog steeds zeer laag, er gaat meer dan 80% van de energie verloren aan warmte. Geen milieuvriendelijk alternatief dus. Ook deze Dit soort lamp geeft meer en witter licht dan de klassieke gloeilamp. Er bestaan twee soorten : de laagspanningshalogeenlamp (spanning 12 volt) en de netspanningshalogeenlamp (spanning 220 volt). De voetjes van de lamp zijn zo gemaakt dat ze enkel in de juiste armaturen passen. De halogeenlamp is geschikt voor toepassing in kleinere lichtbronnen. Halogeenspots kunnen goed gericht worden, waardoor ze bepaalde voorwerpen of ruimten kunnen laten opvallen. Een energiezuiniger alternatief is de led-spot. Verbeterde halogeen Om het rendement van halogeenlampen te verbeteren, voegen de fabrikanten een warmteweerkaatsend laagje toe aan het glas van de halogeen. Zo blijft er meer warmte in het lampje, en krijg je meer licht voor je geld. Je vindt deze lampen in de winkel als ecohalogeen, met de vermelding - 30%. Heb je nieuwe halogeenlampjes nodig, en vind je je gading niet bij de spaar- of LED-lampen, kies dan voor verbeterde halogeens. Ze zijn iets duurder in aankoop, maar gaan twee keer zo lang mee. Toch kunnen ook deze lampen het niet halen bij het lage verbruik van ledlampen. 14

15 Spaarlampen compacte fluorescentielampen Spaarlampen zijn ideaal voor ruimtes waar je voor lange tijd veel licht nodig hebt: de keuken, de eetkamer, de leefruimte, de slaapkamer, etc. Aangezien in deze kamers de omgevingstemperatuur vaak schommelt rond de 20 C, kan de spaarlamp zonder problemen tot haar volledige licht komen. In koelere ruimtes daarentegen, waar je het licht vaak aan en uit doet (de garage, de gang of de kelder), komt de spaarlamp vaak niet tot haar volledige lichtsterkte. In deze ruimten is LED- verlichting dan ook het betere alternatief. Spaarlampen zijn in aankoop iets duurder dan halogeenlampen. Na een jaar heb je ze echter terugverdiend. Kies je lamp in functie van de gewenste kleur (zie verder), en de gewenste hoeveelheid licht. Dit laatste wordt uitgedrukt in lumen. Wil je dezelfde hoeveelheid licht als je vroegere gloeilamp van 40 watt? Koop dan een spaar- of led- lamp van minstens 400 lumen. Met andere woorden, je doet het vroegere gloeilampwattage maal tien, om te weten hoeveel lumen je nodig hebt om aan dezelfde hoeveelheid licht te komen. LED- verlichting LED staat voor light-emitting diode. Het lijkt de standaardverlichting van de komende jaren te worden. Goede leds hebben nu al een even hoge lichtopbrengst per watt als compacte fluorescentielampen, en de evolutie is nog in volle ontwikkeling. Kijk ook hier goed naar de hoeveelheid licht (lumen). Sommige leds hebben een laag verbruik, maar geven dan ook minder licht. Deze worden vooral gebruikt voor sfeer en accentverlichting binnenshuis. Led-lampjes zijn wel koning van de levensduur: ze kunnen tot branduren meegaan. Gedurende hun levensduur hebben ze daarom ruim tijd om hun hoge aanschafprijs terug te verdienen. Moderne powerleds kunnen perfect als gloei- of halogeenlampvervanger ingezet worden. Vooral om spotjes te vervangen zijn ze onklopbaar. Voordelen zijn hun lange levensduur, laag verbruik en bliksemsnelle opstarttijd. De prijzen voor leds zijn de laatste jaren sterk gedaald. Let ook op: leds produceren weinig warmte, maar kunnen er ook niet goed tegen. Als je een LED in een kleine inbouwarmatuur plaatst, kan de warmte niet weg, en dat doet de levensduur van je duurdere lamp snel afnemen. Wil je ledlampen aansluiten op een transformator of dimmer? Kijk dan eerst of je transfo of dimmer het lage verbruik van je led aankunnen. Dikwijls vragen ze minimum 20 of 50 watt verbruik. Dan moet je ze mee vervangen. En controleer of je leds dimbaar zijn, want dat zijn ze niet allemaal. 15

16 MYTHE OF WAARHEID? Zuinige lampen passen niet in mijn armatuur. In een spaarlamp zitten schadelijke stoffen. Een spaarlamp bevat een kleine hoeveelheid kwik. Dit is een giftig metaal dat ook schadelijk is voor het milieu. Breng oude spaarlampen daarom steeds naar het recyclagepark. Gespecialiseerde bedrijven halen het kwik er uit, en recycleren ook de rest van de spaarlamp. Wanneer een spaarlamp breekt, komt het kwik vrij. Het gaat om een minieme hoeveelheid, die geen risico oplevert (tenzij je dagelijks lampen gaat kapot gooien). Om het risico nog te verkleinen verlucht je de kamer en hou je kinderen op een afstand. Veeg daarna de restanten bij elkaar en doe ze in een plastic zakje. Zuig ze niet op met een stofzuiger: de filters houden geen kwikdamp tegen en de resten blijven in de zak zitten tot je hem vervangt. Breng het zakje met de resten naar het recyclagepark, en gooi ze nooit bij het restafval. Een spaarlamp moet minstens een halfuur branden. Een lamp die meer dan 45 minuten per dag brandt, vervang je best door een spaar- of ledlamp. Deze lampen verdienen zichzelf binnen een jaar terug door de besparing op de energiefactuur. Maar ook lampen die korter branden mag je vervangen. De terugverdientijd wordt dan wel wat langer, maar voor de lamp kan het geen kwaad. Het zo gezegde meerverbruik bij het opstarten is niet meer dan een stroomstootje van 1/120ste seconde, wat overeenkomt met enkele seconden normale werking. Vanaf de vijfde seconde bespaar je. En lampen die veel aan en uit gaan? Goede spaarlampen worden tegenwoordig gebouwd voor schakelcycli. Je mag ze dus 50 jaar lang elke dag 30 keer aan en uit doen. Ledlampen mag je zelfs onbeperkt schakelen. Voor bijna elke armatuur bestaat tegenwoordig een vervanglamp. Wel moet je oppassen als je zuinige lampen aansluit op klassieke transformatoren of dimmers: die zijn immers niet voorzien op het lage verbruik. Ze kunnen dan gaan schommelen in spanning, waardoor de ledlampen voortijdig stuk gaan. Ook zijn zuinige lampen temperatuursgevoelig: kies voor ledlampen op koele plaatsen, en spaarlampen op warmere plaatsen. Bij kamertemperatuur werken ze allemaal. Zuinige lampen geven ongezellig licht. Bij spaar- en ledlampen kan je de kleurtemperatuur kiezen. Een gloeilamp heeft een kleurtemperatuur van 2800K (Kelvin) Hoe minder Kelvin, hoe warmer wij het licht aanvoelen. Neutraal-witte lampen hebben een kleurtemperatuur van 5000K, wat dikwijls als koud licht wordt ervaren. Kies dus voor een lamp met een kleurtemperatuur rond 2800 K (warm wit) als je een gloeilamp wil vervangen. In huis kies je ook best voor een lamp die de kleuren natuurlijk weergeeft. Daarvoor kijk je naar de kleurweergaveindex (CRI of Ra). Is die hoger dan 80, dan zit je goed. Een spaar- of ledlamp kun je niet dimmen. Dit klopt gedeeltelijk. De meeste spaar- en ledlampen kan je niet dimmen. Je kan echter zonder probleem dimbare versies kopen voor een kleine meerprijs. Verkrijgbaar in verschillende vormen, met verschillende fittingen. Let wel op met je huidige dimmers. Veel dimmers verwachten een veel hoger stroomverbruik, en werken minder goed met zuinige lampen. Die kunnen dan gaan flikkeren, zoemen, of zelfs voortijdig overlijden. Kijk dus even het typeplaatje van je dimmer na. 16

17 VERWARMING EN ISOLATIE Elk gezin heeft een budget voor energie: het bedrag dat je jaarlijks betaalt voor elektriciteit, gas of mazout. Bijna drie kwart van die energie gaat op aan verwarming, en 15 procent aan warm water. Het ligt dus voor de hand dat hier de grootste winsten zijn te boeken. Maar er is meer: een goed geïsoleerde woning is een pak comfortabeler. Je thermostaat bepaalt de luchttemperatuur. Maar wat je voelt, is het gemiddelde tussen de luchttemperatuur en de temperatuur van de wanden. In een slecht geïsoleerde woning moet je daarom warmer stoken, om een even warm gevoel te hebben. Wil je ook na je pensioen in je eigen huis blijven wonen? Hou er dan rekening mee dat je misschien wat kouwelijker wordt. In een goed geïsoleerde woning is dat geen probleem. En nog goed nieuws: goed isoleren vermindert je verwarmingsfactuur. Je investering betaalt zichzelf terug. Voor grote ingrepen duurt dat soms langer, maar denk dan niet: daar ben ik te oud voor. Je woning wordt immers meer waard met een goede isolatiescore. Het geld is dus niet verloren, maar je krijgt het terug als je ooit de woning verkoopt. En al die tijd heb je zelf genoten van het hoger comfort. Stel dus niet langer uit. Lees de volgende bladzijden, bekijk je woning met een kritische blik, en isoleer waar het kan. De volgende jaren zal je ons dankbaar zijn. En bel of mail ons als je nog vragen hebt. 17

18 GEBOUWSCHIL Alle eerder vermelde inspanningen maken natuurlijk weinig verschil als je je blut stookt omdat je huis slecht geïsoleerd is. Zet een muts op je huis door je dak te isoleren. Geef het ook een winterjas door je ramen, deuren, muren en vloeren te isoleren. Op die manier kan je minder stoken en moet je dus minder betalen. Dak Je dak isoleren? De beste investering die je kan doen. Warme lucht stijgt, en ontsnapt dus als eerste langs het dak. Gemiddeld gaat 26% van je verwarmingskosten verloren. Heeft je dak minder dan 6 centimeter isolatie? Hoog tijd om daar iets aan te doen. Je geld heb je al snel terugverdiend, dankzij de premies. Dikwijls al na één of twee winters. De besparing op je energiefactuur blijft, je leven lang. Soms hoor je nog de fabels: overisoleren, vochtproblemen, etc. We kunnen er kort in zijn: overisoleren bestaat niet. Verkeerd isoleren wel. Je kan het dus maar beter goed doen. Of laten doen. Enkele tips: 1. Technisch kan je nooit te veel isoleren. Met minerale wol ga je voor minstens 16 cm bij renovatie. Bij een nieuwbouw ligt de meest economische dikte op 20 cm. Dikker isoleren kan het comfort van de kamers onder het dak nog verhogen, maar is niet altijd economisch rendabel. Op vind je een handige calculator om je winst uit te rekenen, of bel het gratis nummer Isoleren moet je goed doen. Het volstaat jammer genoeg niet om zomaar een paar centimeter extra isolatie te steken. Warme lucht stijgt, en neemt daarbij heel wat vocht uit de woning mee. Zonder een goede opbouw loop je het risico dat vocht gaat condenseren in de isolatielaag. De (warme) binnenkant van de isolatielaag moet altijd afgewerkt worden met een dampdichte laag. Het meest voor de hand liggend is een dampscherm, waarvoor verschillende folies in de handel verkrijgbaar zijn. Isoleer je met aluminium flensdekens, zorg dan dat de flenzen netjes over elkaar liggen en één doorlopende laag vormen. Zorg ook dat alle aansluitingen aan balken, muren, netjes luchtdicht afgewerkt worden. 3. Gebruik je de zolder niet, of enkel voor opslag? Dan isoleer je beter de zoldervloer. Plaats eerst een dampscherm, en rol dan pas de isolatie er over uit. Je kan ook kiezen voor drukvaste platen, eventueel afgewerkt met een beloopbare laag. Is de zolder moeilijk bereikbaar, dan kan je isolatievlokken laten inblazen. 4. Is je dak aan een nieuwe dakbedekking toe? Dan kan je tegelijkertijd laten isoleren aan de buitenzijde van de draagstructuur. Met zo n sarking-dak moet de dakwerker niet aan de binnenafwerking komen. De overlast in huis blijft dan tot een minimum beperkt. 5. Een plat dak isoleer je best aan de bovenzijde. Zo zit de draagstructuur altijd aan de binnenkant van de isolatie en is er geen risico op condens. Is de hoogte beperkt, dan mag je enkel tussen de balken isoleren als je je houdt aan de spelregels van een compact dak: de hoogte van de balken volledig vullen met isolatie, een perfect aangebrachte vochtgestuurde damprem aan de binnenkant, en je dak elke zomer geregeld in volle zon (dus geen groendak, schaduw van bomen of andere gebouwen, zonnepanelen) 6. Voor het isoleren van het dak in een bestaande woning kan je subsidies krijgen: kijk op of bel het gratis nummer

19 Ramen en deuren Ramen laten licht en zonnewarmte toe in je huis. Als de zon niet schijnt laten ze echter veel warmte naar buiten ontsnappen. Hoogrendementsglas biedt een oplossing. Wil je weten welk glas nu in je ramen staat? Hou dan een aansteker bij het raam. Bij dubbel glas zal je vier reflecties van de vlam zien. Bij hoogrendementsglas heeft één van de middelste reflecties een licht andere kleurtint. Enkele tips: 1. Ga je bouwen of verbouwen? Denk dan op voorhand na over de indeling van je woning. Aan de noordkant voorzie je bij voorkeur een bufferzone van weinig verwarmde ruimtes: hal, washok, koele berging. De verwarmde woonruimtes komen dan aan de zuidkant. Op die manier kan je optimaal gebruik maken van lichtinval en zonnewarmte. Grote glasoppervlakten aan de zuidkant kunnen in de zomer voor oververhitting zorgen. Met een dakoversteek hou je de hoge zomerzon buiten, en laat je de laagstaande herfst- en winterzon volop binnen. Bij ramen op het oosten of het westen, waar de zon ook in de zomer laag staat, hou je de zomerzon buiten met luiken, lamellen of een goedgeplaatste, bladverliezende boom. Zonwerend glas (vier-seizoensglas) houdt ook in de koudere periode van het jaar de gratis zonnewarmte buiten, en dat is jammer. 2. Van zodra de zon weg is worden vensters echter koudegaten in de woning. Ze laten meer warmte ontsnappen dan een geïsoleerde muur. Dikke gordijnen zorgen voor een extra isolatielaag. Laat de gordijnen net tot op het venstertablet hangen, zodat ze de warmte afgifte van de eventuele radiator eronder niet hinderen. 3. Beter nog is het plaatsen van hoogrendementsglas. Het isoleert tot drie keer beter dan gewoon dubbel glas! Maar omdat het glas ook veel warmer is aan de binnenkant, geeft het een hogere gevoelstemperatuur in de kamer. Je kan de verwarming dan een graadje lager zetten, en dat bespaart zowat 7% extra op je energiefactuur. 4. Kies voor isolerend schrijnwerk. Hout en pvc hebben goede isolerende eigenschappen. Bij aluminium ramen moet er een thermische onderbreking aanwezig zijn. Maar let op: de aluminium afstandshouder (de band die je ziet als je in de rand tussen de twee glasbladen van dubbel glas kijkt) is een goede geleider. Laat je nieuw glas in je ramen plaatsen, kies dan bij voorkeur ook voor een isolerende afstandshouder (warm edge). Bij kleine of smalle ramen kan dat de isolatiewaarde van het hele venster 10 à 20% verbeteren. Bij aluminium ramen is dat het verschil tussen condens op de rand of niet, bij houten ramen verbetert het de levensduur van het raam. 5. Heb je nog enkel glas? Dan kan je subsidies krijgen voor het plaatsen van hoogrendementsglas. Heb je al dubbel glas? Dan zijn de voorwaarden strenger. Kijk op of bel het gratis nummer 1700.Er bestaat zelfs een verhoogde combinatiepremie indien je muur en ramen samen aanpakt. 19

20 Muren Muren isoleren doe je best direct goed bij de bouw van je huis. Het is wettelijk verplicht, maar mik hier gerust wat hoger dan het verplichte minimum. De meerkost is beperkt, de besparing op je verwarmingsfactuur voor de rest van je leven. Naisoleren van een bestaande muur kan, maar moet goed bestudeerd worden. Langs de muren van je huis gaat gemiddeld 26% van de verwarmingskosten verloren. Door de premies en de besparing op je verwarmingsfactuur is spouwisolatie op een paar jaar terugverdiend. Een goed geïsoleerde muur geeft je bovendien een hoger comfortgevoel in de winter, en vermijdt condensatieproblemen. Enkele tips: 1. In een nieuwbouw moet een muur wettelijk een isolatiewaarde halen van U<0,24. Dat komt overeen met 16 cm minerale wol, of 10 à 12 cm PUR/PIR-plaat. Bouw je met de klassieke spouwmuur, dan neemt de kostprijs vanaf 15 cm isolatie wel toe. De fundering moet dan breder worden, de spouwhaken langer. Wil je toch een laagenergiewoning? Overweeg dan een houtskeletbouw. De isolatie kan dan tussen de dragende structuren verwerkt worden, waardoor de totale muurdikte beperkt blijft. Meer informatie over passiefhuizen vind je bij op of Zogenaamde isolerende stenen (bv. cellenbeton) kan je beschouwen als een extraatje. Tegen de echte isolatie kunnen ze echter niet op. Bouw je met isolerende stenen, voorzie dan toch steeds een laag echte isolatie. 3. Wil je een bestaande muur isoleren? Controleer dan eerst of je een lege spouwmuur hebt: Kijk op je bouwplan of zoek naar open verticale voegen of kleine roostertjes onderaan de gevel. Ook het metselverband kan helpen: bij een spouw zie je enkel lange kanten van de stenen. Met een spouwmuur heb je geluk: dit is de goedkoopste manier om je muur te isoleren. Maar let op: niet elke spouwmuur is geschikt voor na-isolatie. Heb je last van vocht, vorstschade of mortelresten in de spouw, dan is spouwmuurisolatie af te raden. Ook bij een geverfde gevel kan de spouwmuur meestal niet geïsoleerd worden. Bovendien heeft na-isolatie enkel nut indien de spouw minimum 4 cm breed is. Denk je dat jouw spouw geschikt is? Laat dan vooraf een gratis controle uitvoeren door een isolatiebedrijf! Kies steeds een aannemer die werkt volgens norm STS Zo ben je zeker dat het werk correct uitgevoerd wordt, en kan je nadien je premie aanvragen. 4. Geen geschikte spouw? Dan kies je best voor buitenisolatie. Je pakt als het ware je hele huis in met isolatiemateriaal. Op die manier is er geen risico op koudebruggen. Je moet dan wel de isolatie beschermen met een nieuwe gevelbekleding. Mogelijkheden zijn bv. buitenpleister (crépi), leien of houten planken. Dit maakt deze oplossing tot de duurste. Je hebt bovendien een bouwvergunning nodig, omdat de buitenafmetingen van je huis toenemen. Daarom isoleer je bij buitenisolatie best zo dik mogelijk: de isolatie is maar en klein deel van de kostprijs. Bij een ongeschikte spouw breek je daarom zelfs best de gevelsteen weg. Zo win je direct meer dan 10 cm om te isoleren. De meerkost van de gevelafbraak win je terug doordat de aansluitingen aan dakrand en ramen makkelijker worden. 5. De laatste mogelijkheid is isoleren aan de binnenkant. De kans op koudebruggen is hier praktisch 100%. Deze methode moet je dan ook zien als laatste redmiddel en steeds grondig bestuderen. Vraag daarom deskundig advies. Je brengt isolatie aan op de binnenkant van de muur, waarbij je er op let goed aan te sluiten op de bestaande muur, vloer en plafond. Daarna plaats je een degelijk dampscherm om condensatieproblemen te voorkomen en werkt af met bijvoorbeeld gipskarton of gipsvezelplaten. Bouwdelen die door de isolatielaag gaan moet je deels mee inpakken (binnenmuren, verdiepingsvloeren, raamopeningen, ). 6. Voorzie je nog andere werken aan de muur, bijvoorbeeld het vervangen van ramen? Dan doe je dit best eerst. Zo kan de nieuwe isolatielaag nadien perfect aansluiten op de ramen. Dat is makkelijker dan ramen aanpassen aan een bestaande isolatielaag. 7. Voor het isoleren van de muur in een bestaande woning kan je subsidies krijgen: kijk op of bel het gratis nummer Er bestaat zelfs een verhoogde combinatiepremie indien je muur en ramen samen aanpakt. 20