Andy praat aan de keukentafel. Christ regelt hobbykamer. Joke zet cliënten centraal. Petra droomt van dolfijnen. Miriam en Elma zitten op één lijn

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Andy praat aan de keukentafel. Christ regelt hobbykamer. Joke zet cliënten centraal. Petra droomt van dolfijnen. Miriam en Elma zitten op één lijn"

Transcriptie

1 zien #2 juli 2015 Petra droomt van dolfijnen Andy praat aan de keukentafel Joke zet cliënten centraal Christ regelt hobbykamer Miriam en Elma zitten op één lijn Wim en de Kracht van Eenvoud

2 Inhoud 4 Cello vandaag 5 De droom van Petra s-hertogenbosch 6 Binnenkijken bij de Goeikamer Boxtel 8 Projecten VVC: Hobbykamer en kleurrijker logeeropvang Liempde/ s-hertogenbosch 9 De maker en zijn werk, Ronald Vught 10 Paarden op de Binckhorst Rosmalen 12 Onmisbaar: vrijwilliger Ger Rosmalen 13 Dementietafel met mimakkers 15 Social label en Allure Berlicum 14 De Kracht van Eenvoud 16 Colourful Children 17 Om de liefde, column Theo Sikking 18 Op koers? Door Toine van der Pol 19 Aan de keukentafel 20 Samen naar de omslag 24 Wat wil de cliënt? Naar een nieuw ondersteuningsplan 26 Elma en Miriam over mimakkers Fiep en Isabel 28 Kim, Chris & de Wet arbeid & zorg 29 Samen vernieuwen Haaren/Rosmalen 30 Cello vandaag, puzzel, colofon 32 Strip & kleintjes 10 6 #2 juli 2015 Zaltbommel Kerkdriel Ammerzoden Haarsteeg Rosmalen Nuland Vlijmen 12 s-hertogenbosch Berlicum Vught Den Dungen Helvoirt Sint Michielsgestel Haaren Boxtel Liempde Oirschot Best Vinkel 29 8

3 Een fijne zomer! Mooie ontwikkelingen lopen er soms tussendoor Het maken van een CelloZien is altijd een plezierig avontuur. Het begint met geanimeerde bijeenkomsten van de redactieraad. Collega s uit alle hoeken van de organisatie geven dan de nodige suggesties, vaak vanuit hun professionele achtergrond. Wij hopen op die manier een goede afspiegeling te geven van wat er bij Cello speelt. In de periode daarna hoor je soms van ontwikkelingen, waarvan je zelf vindt dat de lezer daar kennis van moet kunnen nemen. In dit nummer bijvoorbeeld: aandacht aan de vernieuwing van het ondersteuningsplan, in de vorm van een interview met clustermanager Joke Loonen en met Ada van Wingerde, vertegenwoordiger van Bram. En extra aandacht voor het thema samen naar de omslag. Maar liefst vier pagina s ruimden wij in, om te laten zien welke verschillende stappen er gezet worden om naar een andere manier van zorgverlening en betrokkenheid te komen. En dan nog zijn het maar een paar voorbeelden van wat er bij Cello rondom dit thema overal gebeurt. Intussen wordt er voor de medewerkers gewerkt aan een digitaal platform, waarop al hun goede praktijkvoorbeelden en ideeën kunnen worden gedeeld. Zodat wat in Vlijmen goed werkt, ook in Best kan worden ingezet. Daarnaast vind je in deze editie ook de vertrouwde en gewaardeerde rubrieken terug. De droom van Petra bijvoorbeeld, die best wel eens zou willen zwemmen met dolfijnen. Op Curaçao. Het artikel over paarden op De Binckhorst is ook zo n goed voorbeeld. Of het mooie, door Cello ondersteunde, project in Namakkal in Zuid-India. Op de een of andere manier denk ik bij deze onderwerpen toch ook aan het thema vakantie. Voor veel lezers van het CelloZien nu heel actueel! Misschien al geweest, net als ik? Of zo n heerlijke periode nog voor de boeg? In dat geval ga ik ervan uit dat dit gevarieerde CelloZien in de koffer of reistas gestopt wordt.. Een heel fijne zomer! Namens de redactie, Désirée van der Valk 3

4 Cello vandaag nieuws Benjamin Kerkhofs ging de lucht in Partners in veiligheid In maart ondertekenden Frans Heeres, politiechef Oost-Brabant, Frank Merkx, operationeel specialist politie Oost-Brabant, en Frank van Beers, bestuurder van Cello, een convenant. Met dit convenant bevestigen de politie en Cello de noodzaak tot samenwerking en elkaar informeren. Bij zowel Cello als de politie was er behoefte aan bruikbare werkafspraken, ter voorkoming en bestrijding van gedrag dat de openbare orde verstoort. Met dit convenant is daartoe een eerste stap gezet. In de praktijk biedt dit ook houvast voor die momenten waarop wijkagenten en clustermanagers met elkaar in contact treden. Nostalgie: Haarendael letterlijk in vogelvlucht De tijdelijke verhuur van de woonruimten van Haarendael is in handen gegeven van Interveste. Op hun website staat een prachtig filmpje van Haarendael. Door een drone gefilmd. Ga voor een stukje nostalgie naar de website convenant cadeau Ik ben tuinman bij Zin in Vught. Twee keer per jaar komen tuinmannen de bomen snoeien zodat er bij harde wind geen grote takken naar beneden kunnen komen, zo ook op mijn verjaardag! Ze doen dat met een hoogwerker en ik had gevraagd of ik mee naar boven kon. Met een van hen ben ik in een bakje naar 38 meter omhoog gegaan. Ik heb heel wat foto s gemaakt, net als mijn begeleider, vanaf de grond. Ik kon heel ver kijken en de Sint Jan in Den Bosch, de Petrusbasiliek in Boxtel en de kerktoren in Haaren zien. Het was de bedoeling dat we redelijk snel naar beneden gingen, maar de diesel was bijna op. Dus er ging van alles piepen. We gingen heel langzaam naar beneden, toen heeft een van de tuinmannen ons naar beneden gehaald, uiteindelijk stond ik met beide voeten op de grond. Ik was ook niet bang toen het apparaat niet deed wat wij wilden. Ondanks dat, een geslaagd verjaardagscadeau. Nieuwbouw in Boxtel Woonstichting Sint Joseph bereidt de bouw voor van het project Cronenborg aan het Zusterspad in Boxtel. In dit complex komen 44 woningen, waarvan 27 studio s voor Cello-cliënten bestemd zijn. In het vierde kwartaal van dit jaar is de bouw gepland. De vermoedelijke opleverdatum is eind nieuwbouw

5 De droom van Petra Petra droomt van dolfijnen Als Petra van den Anker (27) naar bed gaat, pakt ze een van haar dolfijnknuffels. Ik ben dol op dolfijnen, het zijn mijn lievelingsdieren. Al vanaf dat ik een klein kind was. Ze zorgen ervoor dat ik rustig word. Ze begrijpen mensen zo goed. En ik word vrolijk van hun koppies. Dat gebeurt ook als ik ze in het dolfinarium in Harderwijk zie. En tegen mijn dolfijnknuffels thuis vertel ik alles wat me dwars zit. Mijn slaapkamer hangt vol foto s, stickers, geborduurde kussens. Van dolfijnen. Daarom droomt ze ervan om ze te trainen of met ze te zwemmen. Het maakt niet uit of dat in Harderwijk is, of in Curaçao; ik doe niet moeilijk. 5

6 Binnenkijken bij Eén van de lokalen van dagcentrum De Werf doet dienst als Goeikamer. Een Goeikamer is van oorsprong de mooiste kamer van een boerderij. Judith van Bakel ging er eens kijken. Frans van den Dungen heeft een tijd bij de broeders gewoond, vertelt hij. Hij moest er samen met de andere jongens op zolder slapen. Frans vond de broeders maar streng. Het was fijn toen hij naar de Baroniestraat verhuisde en er zijn eigen kamer kreeg. Als we het even later over voetbal krijgen en ik vraag van wie hij fan is, straalt hij van oor tot oor: PSV natuurlijk! De Goeikamer 6 Els Donders houdt wel van wat kattenkwaad. Els is van de grapjes, wordt er gezegd. Ze houdt ons vandaag allemaal een beetje voor de gek, want op elke vraag die gesteld wordt, antwoordt ze met veelzeggende pretoogjes: Ik weet het niet. Maar als ze iets echt graag wil, dan weet ze het wel te vertellen hoor, komt daar als reactie van enkele anderen achteraan.

7 Begeleider Jeanne Dijkman, één van de drijvende krachten achter dit project, ontvangt me. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is, zit ik als vreemdeling twee minuten later te midden van stralende senioren en hun enthousiaste begeleiders (behalve Jeanne nog een vrijwilligster en een stagiaire). In de Goeikamer heerst een gezellige, gemoedelijke sfeer: er staan meubels van toen, er hangt een ouderwetse klok. De kachel brandt en op de schouw staat een ouderwetse naaimachine. Er wordt volop gepraat. Over het feest van vorige week, hoe het afgelopen weekend is geweest en wat er vanmiddag op het programma staat. Clustermanager Maria Bekkers vertelt me dat de Goeikamer is bedoeld voor oudere cliënten die geen dagbesteding meer hebben, maar thuis soms eenzaam zijn. Er zijn tien senioren die naar de Goeikamer gaan, drie dagen in de week. Het samen zijn, gezellig praten over vroeger en nu, wat extra aandacht: ik zie aan hun gezichten dat het de deelnemers goed doet. Bep van den Brand zegt dat ze vandaag graag wil borduren, maar dan moeten we nog wel de rand een keer omstikken met de naaimachine. Naaien deed ze vroeger ook, toen ze bij de Witte Zusters heeft gewoond en gewerkt. Ze moest er afwassen en kamers schoonmaken, maar ook lakens en slopen verstellen. Even later hoor ik dat ze in Boxtel geboren is. Ik was zó klein, ik paste in een sigarenkistje. Mijn moeder zei toen: t Is zo n klein ding, maakt er maar geen tentoonstelling van. Niets moet, maar er mag van alles. Wil je alleen aanschuiven en een kop koffie drinken, dan is dat ook goed. Terwijl wij met elkaar praten, heeft Peter Banning een boek gepakt en is gaan lezen. Lambert van der Staak vertelt dat hij vroeger thuis de koeien moest voeren en melken ( Met de hand hè! ). Hij heeft vandaag zin om met speciaal zand in de weer te gaan, waarvan hij mooie figuren kneedt. Er zijn spelletjes en puzzels, er kan muziek geluisterd worden (Frans Bauer en Jan Smit zijn favoriet), en er wordt ook wel eens appelmoes gemaakt. 77

8 Goede mensen, goede doelen Onthulling van Atelier het Drieske Wens krijgt vriend De kinderen en begeleiders van logeeropvang t Baken in Den Bosch hadden een wens. Namelijk dat de logeerkamers zouden worden opgeleukt, bijvoorbeeld met muurschilderingen. Deze wens is door Vrienden van Cello (VVC) opgepakt. Ambassadrice Laura de Vaan, wereldkampioen handcycling, en haar man Rik Schuurmans hebben met veel enthousiasme het benodigde geld verkregen via VVC en via de Speelgoed Beurs, een activiteit van de Vincentiusvereniging s-hertogenbosch. Onder het motto als je iets doet, moet je het goed doen heeft Rik Schuurmans zelf nog alle logeerkamers opnieuw gewit. Daar kwamen ook de helpende handen van het Koning Willem I College bij: elf studenten hebben in het kader van Community Week alle deuren voorzien van een frisse kleur. Dat hebben ze met veel energie en gevoel voor detail gedaan. Eind mei werd het project in aanwezig heid van alle betrokkenen feestelijk opgeleverd. 8 Rommelschuur wordt hobbyruimte dankzij Vrienden van Cello en vrijwillige inzet De bewoners van de Cello woningen aan Den Dries in Liempde kregen door de recente verbouwingen van hun huis, een prachtige grotere slaapkamer. Die extra ruimte ging wel ten koste van een van de huiskamers. Waardoor ze hun puzzels, schilderijen of borduurwerk iedere dag moesten opruimen, als het avondeten klaar was. Eén van de familieleden, Christ van Eekelen, nam het initiatief om de rommelschuur achter hun woningen, te verbouwen tot een prachtige hobbyruimte. Hij maakte een begroting en vroeg en kreeg van Vrienden van Cello een financiële bijdrage van ,-. Want het project past precies binnen de doelstelling van deze stichting: het veraangenamen van het leven van cliënten van Cello. Van Eekelen ging aan de slag om het project uit te werken, samen met andere enthousiaste Van rommelhok naar atelier Vrienden van Cello zet zich in om wensen van speciale mensen te laten uitkomen. Vrienden van Cello legt de verbinding tussen wens en werkelijkheid. Ze werft sponsors, fondsen, zoekt maatschappelijke partners, zet projecten op en begeleidt initiatieven voor cliënten van Cello. Meer informatie vind je op de website Een trotse Christ van Eekelen met enkele vrijwilligers vrijwilligers. En gaandeweg ontmoette hij diverse sponsoren. Diverse leveranciers en professionals leverden gratis producten of diensten. Waardoor een kwart van het bedrag van VVC niet uitgegeven hoefde te worden en weer kan worden besteed aan andere mooie projecten. In mei werd deze hobbyruimte officieel geopend. Tijdens de officiële opening werd ook de naam bekend gemaakt: Atelier het Drieske. Het mooie is, aldus Van Eekelen, dat er nu ook al belangstelling uit de wijk is, om gebruik te maken van deze ruimte. De buurtvereniging wil er graag activiteiten ontplooien, zoals paaseieren schilderen. En tijdens hun wandelavond, komen de senioren van het nabij gelegen woonzorgcentrum De Vlaswiek graag een kop koffie drinken. Als dat geen participatie is! En als ook de cliëntenraad zijn vergaderingen gaat houden, is het multifunctionele karakter meer dan duidelijk.

9 De maker en zijn werk Ik werk het liefst voor klanten die ik ken, zegt Ronald Smits (51). Als hij s morgens bij zijn woning in de Zesde Donk wordt opgehaald, heeft hij altijd zin om naar zijn werk te gaan. Vier dagen in de week gaat hij naar Vught en op woensdag heeft hij vrij. Ik werk de meeste tijd op de Printservice. En doe ook werk voor de Dienstgroep. En sinds kort werk ik ook bij de overburen. Bij het bedrijf Lumidee. Mijn begeleider werkt me daar in. Zijn werk bij de Printservice doet hij het liefst. Inpakwerk, zoals het Cellozien. Of andere mailings, bijvoorbeeld die van de Gedenkplaats Haaren of van het Opleidingscentrum Cello. Op de Printservice hangt een planbord, waar de opdrachten hangen. Daar kunnen wij uit kiezen. Met picto s wat er allemaal moet gebeuren, en door wie. Soms vergeet de begeleiding wat en dat verbeter ik dan. Want ik ken al die stappen wel uit mijn hoofd. Wij hebben veel apparatuur. Ik kan ermee lamineren of kopiëren met een pasje. Verder breng ik de post rond of lever ik opdrachten af. Het is leuk om met de klanten te praten. Theo Sikking praat altijd met me. Een paar uur per week werk ik bij de Dienstengroep. Dan breng ik met een kar de schone kopjes naar de pantry s. Wat je daar af en toe aan puinhoop ziet! Maar de vuile kopjes doen de anderen. Voor dat werk moet ik een paarse blouse en een zwart schort aan. In mei zijn we met zijn allen naar de Efteling geweest, vorig jaar naar de Beekse Bergen. Ik geloof dat ik de tocht langs de wilde dieren in de safaribus toch wel het leukste vond. En kort voor de kerst gaan wij lunchen. Aan de overkant bij Groote Cingels. Een goede klant sponsort die lunch. Aardig! Vorig jaar was die lunch nog gezelliger omdat Fred en Heidi muziek maakten. Trompet en piano. Zo mooi. Zij werken ook op het bestuursbureau. Op het bestuursbureau vind ik iedereen leuk. Wij horen er echt bij. 9

10 Ik zie jou genieten Outdoor Helvoirt Sinds een paar jaar doen de ruiters van de manege mee aan paardensport evenement Outdoor Helvoirt. Noteert de editie 2015 vast in de agenda: 20 tot en met 23 augustus Ook dan zijn de prestaties van de Binckhorstruiters te bewonderen. Voor meer informatie, raadpleeg de website: Bewegen, voelen, ruiken en horen: paardrijden bij Cello Bij Manege De Binckhorst kunnen mensen met een beperking leren paardrijden. De lespaarden zijn Tinkers, een koudbloedig paardenras, met een rustig karakter en stabiel gedrag. En in de lessen wordt met maximaal drie ruiters gereden. De lesinhoud wordt afgestemd op hun behoeften en mogelijkheden. Er lessen 50 ruiters bij de manege. Paardrijden is voor iedereen prettig, maar misschien nog wel meer voor deze bijzondere 10 ruiters. Het brengt ze veel. Om te beginnen lichaamsbeweging en lekker buiten zijn. Ook rolstoelgebonden mensen kunnen paardrijden en profiteren van het bewogen worden! Of neem mensen met grote onrust, die helemaal kalmeren op de rug van een paard. Het contact met het dier is een belevenis op zich. Paardrijden biedt hun de mogelijkheid te ontdekken wat ze wél kunnen, waardoor hun gevoel van eigenwaarde sterk verbetert. Paardrijden en alles wat daarmee samenhangt, is belangrijk: de warmte van het dier, het aaien, borstelen bewegen, voelen, ruiken en horen, het hoort er allemaal bij. Paardrijden is, kortom, een bijzondere belevenis.

11 Oude kleding levert (ook) geld op voor manege De Binckhorst Onder de wervende kreet: het Leger kan de kleren krijgen, organiseert het Leger des Heils een inzamelingsactie van gebruikte kleding, schoenen en textiel. Een actie, waarvan het mes aan twee kanten snijdt. Niet alleen levert het geld op voor het sympathieke werk van het Leger, maar ook manege De Binckhorst profiteert ervan, omdat het Leger een klein bedrag per opgehaalde kilo kleding betaalt. De manege wil paardrijden bereikbaar en betaalbaar houden en is constant op zoek naar sponsormogelijkheden. Er moeten speciale voorzieningen zijn, zoals een opstapperron met lift of aangepaste zadels en stijgbeugels en het aantal paarden uitbreiden, zodat er meer ruiters les kunnen krijgen. Een extra weide en materiaal om die weide op orde te houden, hangen daarmee samen. Zaak dus, om zoveel mogelijk gebruikte kleding, schoenen en textiel mee te nemen naar De Binckhorst, Groote Cingels of Wijngaert. Daar staan grote kartonnen dozen, waarin dat materiaal gedeponeerd kan worden. En op locatie De Binckhorst in Rosmalen is op de milieustraat (bij de technische dienst), een kledingcontainer geplaatst. Help je mee? Met jouw bijdrage help je mee paardrijden voor de ruiters (cliënten van Cello) en de manege in stand te houden. Waar inleveren? In Rosmalen De Binckhorst, manege, receptie café De Boulevard kledingcontainer milieustraat (bij magazijn/td) In Vught Groote Cingels, hal boerderij (Cingel 1) modekamer, wasserij Bestuursbureau in de hal In Haaren entree Klaver 2 hal Klaver 4 Dank! Team en vrijwilligers Manege De Binckhorst Waterleidingstraat PE Rosmalen Tel manegebr@cello-zorg.nl Huifbedrijden Bezoekers aan De Binckhorst zien regelmatig de huifbedwagens over het terrein rijden: een stalen constructie waarin twee getrainde paarden lopen. Ook hier zijn het de vrijwilliger die de gebruikers, mensen met een ernstig meervoudige beperking, de gelegenheid bieden door paardrijden lichaamsbeweging en ontspanning te beleven. Over de ruggen van de paarden is een zeil gespannen waarop een deelnemer aan het huifbedrijden ligt. De huifbedwagen wordt rondgereden. Door de loopbeweging van de dieren en hun warmte. wordt het lichaam van de gebruiker op natuurlijke wijze gemasseerd. Het therapeutische doel van het huifbedrijden is verminderen van klachten en beperkingen door gebruik te maken van de beweging van de twee paarden. Boven de gebruiker bevindt zich een huif, van zeildoek gemaakt, ter bescherming van de gebruiker tegen licht en zon. Achter de paarden bevindt zich de bok voor de huifbedrijder. Meer informatie: 11

12 Onmisbaar Vrijwilligers: door hun belangeloze inzet een waardevolle schakel in het streven cliënten van Cello bijzondere momenten aan te bieden. En het voor hen mogelijk te maken actief mee te doen. Vrijwilligers: waardevol, onmisbaar. Manege De Binckhorst kan niet zonder de inzet van vrijwilligers. Gelukkig zijn er heel veel: allemaal actieve mensen, die er tijd en energie in steken. Daarmee maken ze het mensen met een beperking mogelijk, deze prachtige sport te beoefenen. Een van de mensen op wie de manege altijd kan rekenen is Ger Spierings. Het bezig zijn voor mijn medemens met haar of zijn beperking past mij als een warme jas in wintertijd 12 Ger Spierings Vrijwilliger zijn bij Cello betekent voor mij elke keer als ik dienst heb, dat ik met veel voldoening een avond op een woning of op de manege werk. Het is elke keer weer een soort vakantiedag! Het bezig zijn voor mijn medemens met haar of zijn beperking past mij als een warme jas in wintertijd en als een koel T-shirt in de zomer. Daar ik een echte paardenliefhebber ben, is mijn werk op de manege De Binckhorst een cadeau! Te mogen werken met de paarden is op zichzelf al heel bijzonder. Veel bewoners van De Binckhorst kennen mij als Papa Ger, jaren geleden door mijn zoon Gert Jan bedacht. Hij woonde in 2013 al 29 jaar op De Binckhorst maar is spijtig genoeg in dat jaar overleden. Vrijwilliger zijn bij Cello is een voorrecht!

13 Dementietafel-avond 21 oktober over belevingsgerichte zorg Dementietafel-bijeenkomsten worden georganiseerd voor ouders, broers en zussen, andere familieleden, mantelzorgers en professionele hulpverleners van iemand met een verstandelijke beperking. Jouw kind, familielid, bekende of cliënt wordt ouder en dementeert, of je hebt vermoedens dat dit zo is. Je wilt je verhaal graag delen. Of je wilt graag antwoorden op vragen die gaan over de zorg, ondersteuning en omgang. De Dementietafel is dan een plek waar je elkaar in een ongedwongen en open sfeer kunt ontmoeten en jouw ervaringen kunt delen. We praten met elkaar aan de hand van een thema. Een deskundige vertelt iets over dit thema of we laten bijvoorbeeld een film zien. Vervolgens ga je met elkaar in gesprek. Dit onder het genot van koffie, thee, een hapje en drankje. 21 oktober: thema Belevingsgerichte zorg met medewerking van mimakkers en ervaringsdeskundigen mimakkers zijn medewerkers van Cello die zorgen voor meer levenskwaliteit voor mensen met dementie of met een ernstig verstandelijke beperking. De mimakker gaat in op de impulsen van de cliënt en geeft hierop een speelse en humorvolle reactie. De ervaringsdeskundigen zijn familieleden van een cliënt met dementie. Zij delen hun ervaringen over het verloop van het dementieproces van hun broer en de lastige keuzes waarvoor ze hebben gestaan. Je bent van harte welkom op woensdag 21 oktober a.s. De bijeenkomst start om uur en zal duren tot ongeveer uur. De locatie: Cingel 10, locatie Groote Cingels in Vught. Graag je deelname doorgeven aan Juliette Torjuul: T (088) of E jtorjuul@cello-zorg.nl. De dementietafel is een initiatief van het kennisteam Dementie van Cello. 13

14 Werk van Kees Roozenbrand geselecteerd voor de special award 2015 Kees Roozenbrand werkt bij Allure en deed, samen met andere collega s, mee aan de jaarlijkse landelijke kunstwedstrijd Special Award. Samen met 38 andere kunstwerken, wordt dat van hem opgenomen in de Special Award 2015 kunstcatalogus en gaat het deel uitmaken van de Special Award 2015 Kunst Fiets Routes. In de periode juni tot september kunnen bezoekers van deze route stemmen welke kunstenaar volgens hen de publieksprijs verdient. Daarnaast zal de eindjury in het najaar de kunstwerken bekijken en de Special Award-prijzen toekennen. Helaas was bij het ter perse gaan van dit CelloZien, nog niet bekend hoe de Kunst Fiets Routes precies lopen. Wel bekend is dat Allure in die route is opgenomen. Als je belangstelling hebt, ga dan naar de website van Special Arts en zoek op fiets. Cello & het Social label Eind mei werd in s-hertogenbosch het Werkwarenhuis geopend. Dit bijzondere warenhuis is van de stichting Social label en er worden producten gepresenteerd en verkocht die gemaakt zijn door mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt, en ontworpen zijn door toonaangevende ontwerpers als Piet Hein Eek en Roderick Vos. Social label is een initiatief van Simone Kramer en Petra Jansen. Beiden zijn zeer gemotiveerd om kunst en design in de maatschappij te plaatsen. Maar niet op de gebruikelijke wijze. Het gaat hen vooral om binden en verbinden van verschillende groepen mensen en zo extra betekenis toe te voegen aan kunst/design. Ze werken daarbij intensief samen met kunstenaars, werkplaatsen, overheid en onderwijs. De bedoeling: een kunstenaar maakt het ontwerp dat wordt uitgevoerd en bewerkt 14 door mensen met een beperking. Een voorbeeld hiervan is houten meubilair, ontworpen door Piet Hein Eek en gemaakt door mensen met een beperking. De eindproducten worden verkocht, bijvoorbeeld in het Werkwarenhuis. Ook Cello zal, samen met Reinier van Arkel, keramiek(servies) gaan maken, naar het idee en in samenwerking met een bekend ontwerper. Het mooie is, dat dit werk gepresenteerd wordt tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven: een geweldig podium om onze mensen én hun kwaliteiten zichtbaar te maken. Ook al zullen er misschien geen heel grote hoeveelheden van deze kunst verkocht worden: door de samenwerking van kunstenaars en onze mensen ontstaat de gelijkwaardigheid, die Cello waar mogelijk nastreeft. Dát, samen met de eerder genoemde zichtbaarheid, was voor Cello aanleiding om met het Social label in zee te gaan. Meer informatie over het Social label en het Werkwarenhuis vind je op de website Het adres van het Werkwarenhuis: Tramkade 26, s-hertogenbosch (voormalig complex De Heus/Koudijs)

15 2015 De Kracht van Eenvoud: wetenschappelijk bewezen kracht 2015 Stevig vastgemaakt! 2015 ELASTIEKEN SPELEN MET BALLEN SLINGERBAL Ik geef weerstand. Hoe voelt dat? aandacht afstemmen op elkaar tastwaarneming DE KRACHT VAN EENVOUD! Doe je mee? Ik zie dat je reageert op mijn geluid, beweging, aanraking. concentratie DE KRACHT VAN EENVOUD! Het elastiek en ik! Hé, het elastiek veert! Dat voelt spannend. Ik ben een katapult! Wat een concentratie!!!! Gebruik een belletje of ballon, en varieer met de hoogte waarop je deze bevestigt. 2!!! Slingeren kan op veel manieren. Bekijk samen wat het meeste plezier oplevert. Ja, ik doe mee! bewegingservaring alertheid inspanning DE KRACHT VAN EENVOUD! Er kan van alles! SLINGERBAL inspanning concentratie plezier DE KRACHT VAN EENVOUD! Spring-in-, t-veld! Hé! De ballon reageert heel anders dan met een touw! Gaaf! Nu kan ik de ballon hard wegschieten! 4 Met subsidie van ZonMw 1 is de door Cello ontwikkelde methode de Kracht van Eenvoud (KvE) wetenschappelijk getoetst. Het onderzoek richtte zich op de vraag of de methode het doel bereikt: mensen met een ernstig meervoudige beperking (EMB) tot grotere alertheid en beweging te brengen en ze vooral plezier te laten beleven. Verantwoordelijk manager Wim van Veelen vertelt er graag over.!!! Twee mensen stemmen op een heel mooie manier op elkaar af. 1 De methodiek KvE is ontwikkeld door onze bewegingsagogen Astrid Cornelissen en Moniek Romme. Al sinds 2007 is het projectteam bezig de methodiek steeds verder te ontwikkelen en te perfectioneren. Het resultaat is nu vastgesteld in het wetenschappelijk onderzoek en verder uitgewerkt in Beweegkaarten. Wij zijn ervan overtuigd dat onze methodiek een heel grote rol kan spelen in het leven van iemand met EMB. Iedereen kan met KvE werken: familie, begeleiding op de woning, in de klas. Je hebt geen ingewikkelde materialen nodig, want je werkt met producten die je bij wijze van spreken bij de Gamma kunt kopen of in je schuur hebt. Waarom onderzoek? Aangezien wij deze methodiek gaan aanbieden aan een veel breder publiek, wilden wij graag zo n onderzoek, als aanbeveling. Wij zien zelf dat KvE goed werkt, maar als je dat ook nog wetenschappelijk kunt aantonen, wordt iedere twijfel weggenomen. Via de stichting IZZ zijn wij attent gemaakt op de subsidiemogelijkheden die er zijn om dat onderzoek te financieren. En nu staat het zwart op wit. Fijn! En nu aan de slag, met Beweegkaarten Over de methodiek was al een DOE-map verschenen hoofd, schouders, knie en teen. Daarin stonden de activiteiten duidelijk beschreven. De DOE-map werd ook aangeboden bij de workshops die het opleidingscentrum van Cello over de Kracht van Eenvoud aanbiedt ( Sinds kort is er een nog handiger vertaling op de markt: de Beweegkaart. Uitgegeven door Fysio DE KRACHT VAN EENVOUD! Beweegideeën voor kinderen en volwassenen met EMB* VOLG NU EEN WORKSHOP! Workshop! Door Esther Zweden en Moniek Romme! Educatief, die al beweegkaarten voor het basisonderwijs ontwikkelde. Zodat de onderwijzer gedurende de dag zijn leerlingen leuke beweegmomenten kan aanbieden. Deze uitgeverij wilde dat ook doen voor de leerlingen van het speciaal onderwijs en voor mensen met EMB. Proeftuin De eerste kaarten van De Kracht van Eenvoud, de nieuwe serie van De Klas Beweegt! zijn getest met kinderen en volwassen met EMB. Het materiaal, bestaande uit losse beweegkaarten, is enthousiast ontvangen door de begeleiders en leerkrachten van de deelnemende proeftuin-instellingen: Cello en Dichterbij en enkele scholen voor speciaal onderwijs. Elke beweegkaart is een kleine stap van een volledige beweegactiviteit. Alle stappen samen vormen een serie. De eerste twee kaarten gebruikt de begeleider om contact te maken en de activiteit te beginnen. De andere kaarten kunnen in methodische of willekeurige volgorde worden gebruikt. Er worden zo n 10 sets met diverse beweegactiviteiten ontwikkeld. Daarnaast worden er zogenaamde Door De Dag-kaarten gemaakt. Daarin staan tips en suggesties voor beweegactiviteiten waarbij kinderen/volwassenen actief deelnemen aan dagelijks terug kerende activiteiten, bijvoorbeeld tijdens het verzorgen of tijdens het eten. De eerste vijf sets, elk met acht of tien kaarten, zijn intussen op de markt en online te bestellen. De prijs bedraagt 25 euro. Meer informatie over de Kracht van Eenvoud, het onderzoek of de beweegkaarten: Celloinbeweging@cello-zorg.nl wimvanveelen@cello-zorg.nl Op Youtube staat een filmpje over de methodiek KvE. Zoek op Cello, kracht van eenvoud. 1 ZonMw financiert gezondheidsonderzoek én stimuleert het gebruik van de ontwikkelde kennis om daarmee de zorg en gezondheid te verbeteren. DOORBRAAKMETHODE Hoe betrekken we ouders en familie bij het dagelijks bewegen? Door Hanne Cools en Barend Voskuilen BEWEGEN, DUURZAAM GEÏMPLEMENTEERD Hoe zorgen we ervoor dat bewegen een vanzelfsprekend onderdeel wordt van de dagelijkse activiteiten? Hoe zorg ik ervoor dat mensen op allerlei verschillende plekken in mijn organisatie bekend zijn met De Klas Beweegt! en er elke dag weer samen plezier aan beleven? 2015!!! Gebruik een elastiek in plaats van een touw. 5 workshop Leer werken met De Kracht van Eenvoud! *Beweegideeën voor kinderen én volwassenen met een ernstige meervoudige beperking (EMB) Hoe maak ik bewegen onderdeel van de werkwijze en visie van onze organisatie en ons gezondheidsbeleid? bewegen: duurzaam geïmplementeerd binnen uw school of organisatie! 15 Wij helpen u graag de juiste vragen te stellen!

16 Laatste Indiareis naar Colourful Children? Jeroen loopt, voor zichzelf maar ook voor Colourful Children Clustermanager Jeroen Slagers begon eind april een pelgrimstocht naar Santiago de Compostella. Om los te laten, om toe te laten. Hij werd zich bij de voorbereidingen bewust dat lange wandelingen die voor hem een tijdelijke keuze zijn, voor kinderen elders op de wereld een dagelijkse realiteit zijn. Daarom koppelt hij zijn wandeltocht aan een goed doel: Colourful Children. Wat zou het mooi zijn als je deze stichting met een bijdrage van 5 euro zou willen ondersteunen. NL 18 RABO Met de vermelding: Jeroen Slagers, Santiago. Je kunt Jeroen volgen via In 2011 sloten het Liliane Fonds, stichting Colourful Children en Cello een overeenkomst, om samen een impuls te geven aan een project in Zuid-India. Colourful Children startte in Namakkal een kinderhuis en een school voor kinderen met een beperking. En werkt samen met de Sisters of Sint Anne om scholing en onderdak te geven aan deze kinderen. De kinderen komen uit heel arme gezinnen en hebben geen enkel perspectief. Door het aanleren van de meest elementaire zaken, zoals dagelijkse verzorging, lezen en rekenen, wat vaardigheden als naaien en timmeren, kunnen deze kinderen later een plaats krijgen in de Indiase maatschappij. Cello zond medewerkers in tweetallen uit om gedurende enkele weken kennis en ervaring over te dragen aan de medewerkers van het project. Een unieke ervaring voor deze medewerkers en de medewerkers van het kinderhuis en de school profiteren van de Cello-expertise. Begin 2015 pakten Kitty Kanters en Wilma aan den Toorn hun koffer vol ervaring in. De teachers en zusters hadden verteld heel graag geschoold te worden in het omgaan met probleemgedrag van sommige leerlingen. Of, zoals Kitty en Wilma het liever benoemen: moeilijk verstaanbaar gedrag. Ook het leren 16 samen te zoeken naar oplossingen en kennis te delen was een verzoek. Voorbereiding en training Wilma aan den Toorn is opleidingsfunctionaris. Zij vertelt over de voorbereidingen: In de voorafgaande maanden, spraken wij met collega s die voor ons naar India gingen. Dat gaf ons een goede basis voor het ontwerpen van een passende training. Wij deelden de training op in thema s: verstandelijke beperking, communicatie, sociaal emotionele ontwikkeling, autisme en dubbele diagnose. En die thema s bouwden wij op rond de vragen: Wat is het? Wat zijn de signalen? Wat is de bijpassende begeleidingsstijl?. Daarna moesten wij alles in het Engels vertalen en printen. Werkvormen werden pas op locatie bedacht, om ze zo goed mogelijk bij de praktijk daar te laten aansluiten. Kitty Kanters werkt als coördinator Casemanagement en ging al een keer eerder naar Namakkal: In totaal hebben wij 27 mensen in de training gehad. Op zijn Indiaas, dus telkens in verschillende samenstellingen. De een kwam wat later, een ander kwam twee dagen en sommigen gingen tussendoor weg om het eten te maken. Maar hun leergierigheid, inzet en concentratie was enorm. Iedereen was betrokken, bevlogen en betrouwbaar aan het werk: ze kunnen zo bij Cello komen werken! Wilma: Wij hebben gewerkt aan kennis en inzicht, het delen en bespreken van ervaringen, herkenning van gedrag en daar op een juiste manier op inhaken en bewustwording. Wij vroegen de mensen een concreet voornemen te maken, en daarmee zelf praktisch aan de slag te gaan. Sommige leerkrachten boekten in die korte tijd al resultaten; anderen hebben wat meer tijd en support nodig. Maar bij iedereen was beweging te zien. Colourfullunch en vervolg: ga jij ook? Kitty en Wilma waren het laatste duo dat met ondersteuning van Cello naar India reisde. Via Kitty blijft het contact met de zusters in tact om ze vanaf grote afstand van advies te kunnen dienen. Bovendien zet ze zich, samen met Wilma en oud-sectormanager Theo van den Boogaart, in om collega s van Cello warm te maken voor een reis op eigen initiatief. In april werd bijvoorbeeld een Colourful lunch georganiseerd, om de geweldige ervaringen over dit project te delen en de toehoorders te motiveren een bijdrage te leveren aan het project. Zelf naar Colourful Children? Zou jij je ook willen inzetten voor dit bijzondere project? Neem dan eens contact op met Kitty Kanters. kkanters@cello-zorg.nl; Colourful Children Elke gift is welkom op het banknummer , Colourful Children De giften zijn fiscaal aftrekbaar.

17 Om de Liefde in het vak gegaan Vorige week vrijdag stak ik het Plein over in t Loo op De Binckhorst en verdween weer om de hoek van de deur van het kantoortje van de begeleiding. Terwijl ik daar wat materialen sorteerde op gebruik voor de ethiekbijeenkomst van die dag, verscheen zo n tachtig centimeter boven de grond met grote verbaasde ogen in het midden, het koppie van Peter om de deur. Vanuit zijn sportieve rolstoel ver voorover gebogen keek hij me nieuwsgierig aan. Ik hurkte tot op dezelfde hoogte en legde mijn handen zachtjes omgekeerd open op zijn knieën. Peter pakte ze op met zijn slanke kinderhandjes en klapten ze tegen elkaar. Zijn ogen glinsterden van plezier. Hij legde mijn handen even terug en herhaalde het applaus, enkele keren met stijgend vrolijk gekraai. Plots was daar een begeleidster, die hem miste. Ze keken elkaar aan, beiden even blij. Als een vader zijn verloren zoon, als een herder het verdwaalde schaap. Peter rolde heel tevreden zijn rolstoel achter haar aan. Zo maar een ontmoeting. In de wereld van Cello, één van zovele die dag. Die middag spraken we met veertig dagbestedingsbegeleiders o.a. over het kwaliteitsbeleid van Cello. Ons kwaliteitsbureau heeft in de afgelopen jaren veel uitstekende formats geproduceerd voor OP s, behandelplannen, controlegesprekken en andere richtlijnen en voorschriften. Alles goed en nuttig, maar de kerstboom is wel overdadig gedecoreerd geraakt. Het ministerie en de maatschappij kunnen heel tevreden zijn. Bij Cello wordt aan alle eisen dik voldaan. De begeleiders wilden echter nog wel wat adviezen kwijt voor een zich ontwikkelend kwaliteitsbeleid. Zij zeiden o.a.: We snappen dat we (nog) meer moeten doen met minder. Dat we moeten gaan van zorgen voor naar zorgen dat. We begrijpen de tijd waarin we leven. Maar dames en heren beleidsmakers, probeer het nog eens van ons uit te bekijken, van binnenuit te zien. Bij ons op de werkvloer ligt het hart van Cello. Cello bestaat voor het werk dat wij daadwerkelijk doen. En onze kwaliteit daarbij wordt telkens en direct bepaald door het tempo, het niveau en de behoefte van de cliënt. Daar willen wij echt betrokken aandacht voor geven. Geef ons toch rust en tijd en om dit met kleine goede stapjes goed doen. Geef ons eenvoudige goede tools en de vrijheid om verantwoordelijk per cliënt op maat te werken. Toen stond een collega op in de grote kring en zei: We moeten de liefde mogen behouden in ons werk. Wij zijn professionals natuurlijk, onze cliënten zijn niet onze kinderen of vrienden. Maar om de liefde zijn we in het vak gegaan en om de liefde houden we het vol. Eerst stille aandacht trok deze opmerking en toen instemmend gemompel alom. We schreven alles op grote flappen neer en stuurde het door naar het bestuursbureau. Vanmorgen Paasviering gehad op het Hopveld. De begeleiders en vrijwilligers waren vroeg uit de veren. Paaskaars, zegenwater, eitjes, zonnebloemzaadjes, het kleine geitje en de blijde boodschap klaargezet. Daar kwamen ze, van alle hoeken van de straat, de rijken en de armen, de blinden en de kreupelen, de vrolijken en de ongelukkigen, paastakken in de hand. Allemaal bij de deur persoonlijk welkom geheten, iedereen apart op persoonlijke maat. Welkom jij en jij en jij. Welkom allemaal. Jij mag er zijn, en jij en jij. Elke ontmoeting aan de deur was er één van de vele liefdevolle van die dag. Op vele plaatsen toveren de vier snaren van de cello dagelijkse een mooie lieve melodie. Die ochtend op het Hopveld hebben we met wel honderd man gezongen en gebeden (lekker gegeten ook!). We hebben stenen voor graven weggerold, met liefde de loftrompet geblazen. Theo Sikking, pastor/geestelijk verzorger 17

18 Op Column van de raad van bestuur. Dit de hoogte keer een bijdrage van Toine van der Pol. Op koers? Regelmatig ben ik in gesprek met ouders, cliënten en medewerkers en dan wordt mij de vraag gesteld of we op koers liggen. We zijn intussen ruim zes maanden op weg in de nieuwe zorgwerkelijkheid. Wmo, Jeugdwet en Participatiewet maken dat de langdurige zorg ingrijpend verandert. Terecht dus dat de vraag juist nú wordt gesteld. 18 Maatschappelijke opdracht Cello heeft een heldere opdracht. In steekwoorden: er is minder geld beschikbaar en burgers worden op een andere manier geholpen. We doen een groter beroep op mantelzorgers en vrijwilligers. Professionals houden vaker de handen op de rug en zijn regisseur van zorg geworden, bijvoorbeeld door vrijwilligers of familie in te schakelen: zorgen voor wordt zorgen dat. Cello moet meer cliënten helpen voor hetzelfde geld; de manier waarop mag anders. Als raad van bestuur vinden wij het van groot belang dat Cello de zorg (in de volle breedte, op het terrein en in de wijk) continueert en dat de energie in de cliënten en hun zorgvragen moet worden gestoken. En niet in veranderingen van de organisatiestructuur bijvoorbeeld. Dat is een mooi bestuurlijk uitgangspunt. Maar is de praktijk niet weerbarstiger? Cliënten zitten niet altijd te wachten op minder professionele ondersteuning. De ervaringen die wij nu opdoen met de gemeentelijke keukentafelgesprekken leren, dat die gesprekken kunnen leiden tot andere of zelfs minder zorg. Een situatie waarbij onze medewerkers kanttekeningen zetten: vooral voor kwetsbare cliënten houdt dit risico s in. Bovendien raakt het ook hun eigen werk: minder zorguren betekenen toch ook minder arbeids uren? Moeten onze medewerkers vrezen voor hun baan? Groeiende lokale verwevenheid, geen gedwongen ontslagen Zijn we in staat om aan deze opdracht te voldoen? Voor conclusies is het nu toch nog te vroeg. Wij zien wel dat Cello medewerkers steeds meer betrokken zijn bij allerlei lokale initiatieven waar participatie en anders zorgen centraal staan. En wij zijn blij dat onze prognoses over werkgelegenheid juist blijken te zijn: gedwongen ontslagen zijn niet aan de orde. We kunnen vasthouden aan de uitgestippelde koers en ons positivisme, als we allemaal voldoende flexibiliteit opbrengen om mee te bewegen met de nieuwe vragen en opdrachten die we van de samenleving krijgen. Dat is dus een opdracht vóór en ván ons allen. Als raad van bestuur blijven wij geloven in onze missie: mensen met een veelal verstandelijke beperking ondersteunen, ook in deze nieuwe, wat meer onzekere situatie. Als wij blijven doen waar we goed in zijn, dan kán en wil de samenleving niet om ons heen.

19 Samen voorbereiden op het keukentafelgesprek Wie krijgt een keukentafelgesprek? Cliënten die zelfstandig wonen (die zelf hun huur, gas, water en licht betalen) of die nog bij hun ouders wonen, vallen sinds 1 januari 2015 onder verantwoordelijkheid van de gemeente. In 2015 krijgen zij hun begeleiding zoals voorheen, want dit is een overgangsjaar. In de loop van dit jaar worden zij uitgenodigd voor een gesprek met de gemeente. Daarin wordt opnieuw gekeken naar de ondersteuning die ze nodig hebben. Onlangs ben ik naar de informatiebijeenkomst Aan de keukentafel geweest, zegt Andy Bakx, lid van de centrale cliëntenraad en broer van Désirée, die in Haaren woont. Ben jij al naar zo n bijeenkomst geweest? Niet? Dan heb je wat gemist! De term keukentafelgesprek hoor ik nu een jaar of twee. Iedereen die nu of straks onder de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) of de Jeugdwet valt, krijgt zo n gesprek met iemand van de gemeente. Dat kan iemand van het wijkteam zijn of van het Wmo-loket. Sinds 1 januari 2015 is de gemeente namelijk verantwoordelijk voor de zorg voor mensen die zelfstandig wonen en onder de Wmo of Jeugdwet vallen. Door het voeren van een keukentafelgesprek wil de gemeente bepalen of iemand recht heeft op zorg en op welke manier de zorg georganiseerd moet worden. Ook wordt er gekeken naar wat die persoon zelf nog kan. Het is dus een belangrijk gesprek. Maar hoe werkt een keukentafelgesprek eigenlijk? En hoe kun je jezelf erop voorbereiden? Moet een cliënt dat gesprek alleen voeren of mag er ook iemand bij zitten? En is dat de persoonlijk begeleider of een familielid? Stel dat het gesprek niet zo goed loopt en je niet tevreden bent; wat dan? Ik had vragen genoeg. Toen ik hoorde dat er door Cello informatiebijeenkomsten werden georganiseerd heb ik me daarvoor aangemeld. De bijeenkomst was erg verhelderend. Stijn van Kreij, transitiemanager bij Cello, legde uit wat precies de bedoeling is van dit gesprek. Dat de cliënt zelf mag bepalen of er iemand bij komt zitten, en hoe je je erop kunt voorbereiden. Tevens gaf hij ook de aanwezige Cello-medewerkers tips hoe zij zich kunnen voorbereiden. Het leuke was dat er ook een cliënt bij de bijeenkomst was die binnenkort zo n keukentafelgesprek zou hebben. Deze cliënt had natuurlijk ook vragen, samen met zijn persoonlijk begeleider en een familielid. Al onze vragen werden beantwoord door Stijn, die ook nog eens een duidelijke presentatie had gemaakt. Het was een leerzame avond. En ik raad dan ook iedereen aan zich aan te melden voor zo n bijeenkomst. Natuurlijk de cliënten en ouders/ vertegenwoordigers, maar ook persoonlijk begeleiders die hiermee te maken krijgen. Juist zij kunnen ondersteuning bieden. Niet alleen aan de zelfstandige cliënten, maar ook aan de cliënt die de uitnodiging in de lade bij de rekeningen verstopt. Of aan mensen die moeite hebben met de Nederlandse taal. Kom jij ook? 1 september 1 oktober 10 november 3 december Dan worden er namelijk weer informatiebijeenkomsten Aan de keukentafel gehouden. De bijeenkomsten zijn bedoeld voor alle cliënten, hun ouders/familieleden en begeleiders die dit jaar met de gemeente in gesprek gaan. Meer informatie over tijdstip en locatie of doorgeven van deelname: Netty Limbeek, Opleidingscentrum Cello. E nlimbeek@cello-zorg.nl 19

20 Samen naar De tijd dat een zorgaanbieder de regie over het wel en wee van een cliënt volledig in handen heeft, is voorgoed voorbij. In de huidige maatschappelijke visie zijn het de cliënt en zijn familie die daarin leidend zijn en in eerste instantie zelf oplossingen bedenken, in het eigen gezin, in de familie, in het verdere netwerk. Pas daarna doen ze beroep op een andere partij, zoals een zorgaanbieder als Cello. Dat vergt een ferme omslag in denken. In de afgelopen decennia zijn zorgaanbieders en familie gewend geraakt aan een verhouding, waarin het grootste accent voor de dagelijkse zorg bij de zorgaanbieder lag. Cello is op allerlei manieren bezig de begeleiders en de ouders mee te nemen in deze nieuwe visie. Dat gaat niet zonder meer. Zowel medewerkers als familie zien bezwaren. Oude patronen zijn lastig los te laten. Maar daar waar het gebeurt, en dat is gelukkig veel vaker het geval, heerst optimisme en enthousiasme. En het is eigenlijk ook zo logisch: de familie zoekt in Cello een partner voor de zorg van hun kind, broer of zus. En Cello denkt als partner mee. De omslag van de ouder die vrijwilligerswerk doet, naar de ouder als verantwoordelijk mantelzorger. Met Cello als betrouwbare en deskundige partner, die zelf in een groot netwerk zit en er alles aan doet om dat te verstevigen, om die goede partner te kunnen zijn. In dit artikel belichten wij stappen die Cello in de afgelopen periode zette om die omslag te bewerkstelligen. Het gaat veel verder dan netwerkversterking door Cello. Het gaat erom dat het netwerk zich versterkt voelt door de samenwerking met Cello. Samen voor de jeugd Ouders willen graag dat hun kind thuis opgroeit, in het eigen gezin. Maar de zorg voor het kind met een beperking is vaak zwaar en trekt een grote wissel op alle gezinsleden. Door de veranderingen in de zorg, verschuift het accent naar samen met mensen uit je directe omgeving zorgen voor goede oplossingen. Dit overvalt ouders vaak. Naast de zorg wordt er van hen verwacht ook mee te denken over de (andere) manier waarop die zorg georganiseerd kan worden. Daarom werd voor ouders en kinderen op 30 mei een inspiratiedag georganiseerd, door de cliëntenraad Jeugd en Cello. De kinderen konden leuke activiteiten ondernemen, terwijl hun ouders met elkaar in gesprek gingen. In allerlei workshops rond het thema van zorgen maken naar oplossingen vinden vonden zij elkaar. De cliëntenraad Jeugd en Cello willen geen oplossingen aandragen, maar ze samen met ouders zoeken. Deze dag is het resultaat van één van de werkgroepen Samen voor de jeugd. Deze werkgroepen bestaan uit medewerkers die met kinderen of jongeren werken en vertegenwoordigers van de cliëntenraad Jeugd. Ze denken na over nieuwe vormen van ondersteuning of de manier waarop die anders georganiseerd wordt. Bijvoorbeeld naschoolse opvang in samenwerking met reguliere kinderopvang. Of in plaats van naschoolse opvang, leuke activiteiten ondernemen: zwemmen bijvoorbeeld. Er is ook winst te boeken door de schotten tussen de verschillende Cello-onderdelen weg te nemen. Samen zorgen dat (De Binckhorst, Rosmalen) 20 Om de samenwerking met mantelzorgers te versterken en hen beter te ondersteunen, startte op de Binckhorst het project Samen zorgen dat. Movisie en Vilans ondersteunden projectleider Rian Verbakel daarbij. Als clustermanager zag zij al jaren geleden dat medewerkers vooral zorgden voor, en dat netwerken versterkt moesten worden. Onder het motto we hebben elkaar hard nodig stuurde ze medewerkers in tweetallen op huisbezoek bij familie van cliënten om de relatie te versterken. Dat gebeurt nog steeds. Medewerkers die moeite hebben om die stap te zetten, wordt een interne communicatietraining aangeboden. De Binckhorst trekt op alle mogelijke manieren de banden met vrijwilligers en mantelzorgers aan. Ook Familienet is geïntroduceerd: een soort Facebook, maar dan besloten en beveiligd. Een groot succes, omdat mantelzorgers van huis uit kunnen volgen wat hun zoon of dochter meemaakt op de groep. Er is ook weerstand. Ouders die zorg een taak van professionals blijven vinden, maar er zijn ook medewerkers met bedenkingen. Vroeger gingen ze nog mee met uitjes en vakanties, of met cliënten kleren kopen. Vanuit het historisch perspectief is die weerstand wel verklaarbaar. Op een gegeven ogenblik is alle zorg geïnstitutionaliseerd en door beroepskrachten overgenomen. Nu moet er weer een middenweg worden gevonden. En dat kost tijd en moeite. De grootste stappen zijn gezet en de goede resultaten van deze cultuuromslag zijn zichtbaar. Er zijn mantelzorgers en vrijwilligers die eens per week met een gitaar komen zingen, of met de hond langskomen. Of in de woning de was komen

21 de omslag Samen staan voor de zorg (Wijngaert, Haaren) Eenzelfde traject ontwikkelt zich op het ogenblik in Haaren. Daar is Els Mulder de kartrekker. In grote lijnen is de aanpak hetzelfde, zij het dat er in Haaren meer centrale bijeenkomsten plaatsvinden. Uiteraard hebben Els en Rian veel contact met elkaar. In oktober 2014 vond de eerste bijeenkomst met de persoonlijk begeleiders (pb ers) en coördinerend begeleiders (cb ers) plaats, met als thema omdenken. Uit de reactie van de aanwezigen viel op te maken dat het moeilijk is oude patronen los te laten. In november was er een vervolgbijeenkomst met ouders en pb ers begeleiders. De grote opkomst van ouders was het resultaat van het huiswerk van de begeleiders om de uitnodiging zelf te doen. Het bleek een inspirerende gebeurtenis en alle hoofdrolspelers waren op hetzelfde moment en in dezelfde mate op de hoogte. In de tijd daarna zijn de pb ers in gesprek gegaan met de familie van hun cliënt over de manier waarop de familie zijn rol zou willen spelen. In april werd er even bijgepraat! Veel mooie verhalen over huisbezoeken. Over familieleden, die aan de andere kant van de wereld toch betrokken kunnen worden, door ze via webshops kleding en andere spullen te laten bezorgen in Haaren, over herstelde contacten met broers en zussen, over onverwachte reacties van familieleden, over het contact dat in plaats van één keer per jaar veel frequenter is geworden. Maar ook medewerkers die nieuwe uitdagingen vinden in hun veranderende rol binnen de zorg. Veel verschillende, mooie en positieve verhalen en een enkel waarin het tot op heden nog niet gelukt is. De overeenkomst: er is heel goed geluisterd naar familie! Tijdens de themaochtend die op 13 juni werd gehouden, werd dat opnieuw gedaan. Ook toen gingen de hoofdrolspelers verder met elkaar in gesprek over hoe de nieuwe rolverdeling en invulling eruit kan zien. Conclusie tot dusver: Ogen en oren hebben voor de vragen van de bewoners is wat medewerkers iedere dag doen. Ogen en oren hebben voor familie, je open stellen voor de wijze waarop die het contact binnen de woning ervaren, waar zij tegen aan lopen, wat hun wensen zijn over de afstemming van de zorg zodat het een gedeelde verantwoordelijkheid wordt: dat is de kern van Samen staan voor de zorg. vouwen of de maaltijd koken. Er is iemand die graag keyboard speelt, en dat doet hij nu eens in de week op de woning van zijn familielid. En anderen zetten zich in bij activiteiten die door de dienst Vrije tijd worden georganiseerd. Ook op andere terreinen is mantelzorginzet aanzienlijk vergroot. Begeleiders kunnen daardoor op een andere manier werken en hun regisseursrol beter uitvoeren. Bij hen is het vertrouwen in durf de vraag te stellen veel beter ontwikkeld. Beide hoofdrolspelers beseffen dat de rol van de familie een veel groter accent nodig heeft. Niet alleen vanwege een economische of praktische achtergrond: familie is immers de meest constante factor in een mensenleven. Zeker als je een beperking hebt. Hoe goed een begeleider is: in wezen is het een passant. Als de vraag maar wordt gesteld, wil en kan familie, zelfs op grote afstand, een rol vervullen. 21

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Gewoon meedoen! www.estinea.nl

Gewoon meedoen! www.estinea.nl Gewoon meedoen! Hoe wil jij meedoen? Dat vragen we aan iedereen die bij Estinea komt voor ondersteuning bij wonen, werken of leren. Meedoen in de samenleving - op je eigen niveau en je eigen manier - levert

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN

&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN &Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN & & VOLWASSENEN Ondersteuning voor mensen met een beperking Heb je een beperking of heeft je zoon of dochter een beperking? Dan is wat ondersteuning soms erg welkom. Ons Tweede

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor:

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Terugblik Kinderyoga Rots & Water De Sterrenplukmachine Theaterweek Thema avond (hoog)gevoeligheid

Nadere informatie

Het beste uit jezelf

Het beste uit jezelf Het beste uit jezelf 2 3 Met elkaar bouwen aan het Huis van Philadelphia Philadelphia wil dat mensen met een beperking gelukkig kunnen zijn en het beste uit zichzelf kunnen halen. Daarom doen we ons werk

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Op zoek naar leuke activiteiten en verenigingen in De Stichtse Hof?

Op zoek naar leuke activiteiten en verenigingen in De Stichtse Hof? Meer informatie? Welzijnsprogramma 2015 Vivium De Stichtse Hof Neem voor meer informatie gerust even contact op met het Uitbureau van De Stichtse Hof. Wij helpen u graag! Op zoek naar leuke activiteiten

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

SDWNIEUWS. > En nog meer! Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers september 2011

SDWNIEUWS. > En nog meer! Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers september 2011 SDWNIEUWS Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers september 2011 MET BELANGRIJKE INFORMATIE VOOR JOU, LEES DIT BLAD GOED! Veranderingen in zorg en veiligheid Sneller antwoord op jouw

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken (in)formatieblad - eenvoudig verteld Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken november 2014 2 De Wet maatschappelijke ondersteuning 13 Ben je ouder dan 18 jaar? Woon je in je eigen

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking

Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking Wij zíjn er voor jou Prezzent ondersteunt je om zo zelfstandig mogelijk te wonen, op onze woonlocaties of met ambulante begeleiding.

Nadere informatie

JANUARI 2014. leerlingen nieuwe ervaringen kunnen opdoen. Vrijwilligers zullen vanuit school begeleid worden op vakinhoudelijk en didactisch gebied.

JANUARI 2014. leerlingen nieuwe ervaringen kunnen opdoen. Vrijwilligers zullen vanuit school begeleid worden op vakinhoudelijk en didactisch gebied. UITGAVE NR 2 ATELIER SPECIAAL JANUARI 2014 Eerste Atelier Speciaal een groot succes In november vond de eerste Atelier Speciaal plaats op Olivijn. Mede dankzij een groep van 16 enthousiaste vrijwilligers

Nadere informatie

Nieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen

Nieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Nieuwsbrief nr. 3, september 2013 Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Amstelveen, donderdagochtend 29 augustus om 7.45 uur s ochtends op het plein voor het raadhuis. Een vriendelijk

Nadere informatie

Kerstviering groep 4. Welkom. Als de kerstklokken luiden Dan zingen wij een lied Voor God die met veel liefde Naar alle mensen ziet.

Kerstviering groep 4. Welkom. Als de kerstklokken luiden Dan zingen wij een lied Voor God die met veel liefde Naar alle mensen ziet. Kerstviering groep 4 Welkom Als de kerstklokken luiden Dan zingen wij een lied Voor God die met veel liefde Naar alle mensen ziet. Als de kerstklokken luiden Dan horen wij steeds weer Dat Jezus is geboren.

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Eerste week vd advent

Eerste week vd advent Advent vieren en beleven derde graad Eerste week vd advent De adventskrans staat centraal. Er speelt zachte muziek. De kinderen nemen bij het binnenkomen een sparrentakje uit de mand en leggen dit rond

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Kerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug

Kerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug Kerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug Welkom Lied: Dank je voor dit warme licht (kaarsen worden aangestoken door Youri) 1. Eerste kaars, wat wil jij zeggen als je branden gaat? Zie jij in je mooiste

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

VACATURES Shalom Creatief

VACATURES Shalom Creatief VACATURES Creatief Atelier zoekt 2 rechterhanden Creatief bezig zijn voor ca. 4 uur per week Ben je actief met hout of kan je goed schilderen? Dan zijn wij op zoek naar jou. We zoeken twee actieve, creatieve

Nadere informatie

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF JEUGD & JONGEREN December 2015. Column van Puck. Hallo Allemaal,

NIEUWSBRIEF JEUGD & JONGEREN December 2015. Column van Puck. Hallo Allemaal, NIEUWSBRIEF JEUGD & JONGEREN December 2015 Agenda Column van Puck 4 December Auti Soos 11 december Soep- en spellenavond 12 december Auti Actie Dag 29 december AutiJongerenCafé Vanaf Januari 2016 Auti

Nadere informatie

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor

Nadere informatie

Proeftuinen EMB Bewegen afgerond in 2014

Proeftuinen EMB Bewegen afgerond in 2014 Proeftuinen EMB Bewegen afgerond in 2014 In het voorjaar van 2014 werd in de zogenaamde Proeftuinen EMB Bewegen het vernieuwde beweegprogramma De Kracht van Eenvoud! uitgeprobeerd. Op diverse locaties

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

plukken Een kwestie van kunnen kiezen

plukken Een kwestie van kunnen kiezen Ik wil vandaag zo graag zonnebloemen plukken Een kwestie van kunnen kiezen Verjaardagskalender Regie bij Dementie Vilans Alzheimer Nederland Regisseur van je eigen levensfilm Eigen regie. Je komt de term

Nadere informatie

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken website: Sophia Revalidatie (sportkantine), www.parkinsoncafedelfteo.nl Reinier de Graafweg 1, email:

Nadere informatie

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Appeltje van Oranje 17 januari 2014. MeeleefGezin: Samen meer! Voor 0 t/m 4 jarigen

Appeltje van Oranje 17 januari 2014. MeeleefGezin: Samen meer! Voor 0 t/m 4 jarigen Appeltje van Oranje 17 januari 2014 MeeleefGezin: Samen meer! Voor 0 t/m 4 jarigen Achtergrond / aanleiding van het inibabef GGz prakbjk en onderzoek (P.van der Ende, 2011-2013): Kind groeit liefst op

Nadere informatie

Misschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk?

Misschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk? 25 december 2015 1 e Kerstdag Sixtuskerk te Sexbierum Ds. A.J. (Anneke) Wouda Teksten: Hebr. 1:1-6 en Lucas 2: 15-21 Geliefden van God, gemeente van Christus, Kerstochtend 2015 U zit midden in een kerstviering,

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.

Nadere informatie

Cliënten. Een uitgave van Careander Contact. THEMANUMMER: De strategische koers

Cliënten. Een uitgave van Careander Contact. THEMANUMMER: De strategische koers Een uitgave van Careander - 1 2018 Cliënten Contact THEMANUMMER: De strategische koers VAN DE BESTUURDER: Aan de slag Careander heeft een nieuwe visie. We hebben de visie opgeschreven, hier staat in hoe

Nadere informatie

Angela is. gelukkig. hier. Wij dus ook. Hannie, moeder. groeien geluk

Angela is. gelukkig. hier. Wij dus ook. Hannie, moeder. groeien geluk Angela is hier gelukkig. Wij dus ook. Hannie, moeder groeien geluk van 1 GROEIEN VAN GELUK Vakantiefoto s kijken met Rob, met Alex een boekje lezen op de bank, samen met Jeroen naar de sportschool. Al

Nadere informatie

met de wmo doet iedereen gewoon mee

met de wmo doet iedereen gewoon mee De Wet maatschappelijke ondersteuning eenvoudig verteld Dit boekje met informatie over de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) legt de belangrijkste onderdelen van de Wmo uit. Wilt u meer weten over

Nadere informatie

Goede zorg & ondersteuning

Goede zorg & ondersteuning Goede zorg & ondersteuning voor ouderen met een verstandelijke beperking voor familie en vertegenwoordigers, cliëntenraden, begeleiders Mensen worden steeds ouder. Ook mensen met een verstandelijke beperking

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

De Winckelsteegh. voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap

De Winckelsteegh. voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap De Winckelsteegh voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap Maak kennis met De Winckelsteegh Wil je deze brochure lezen in eenvoudige taal? Zoek de plaatjes van het vergrootglas. Daaronder staan

Nadere informatie

Kies je route Trainingsmap voor de deelnemer Deze map is van:

Kies je route Trainingsmap voor de deelnemer Deze map is van: Kies je route Trainingsmap voor de deelnemer Deze map is van:... Auteurs: Titia Boers en Anja Valk Projectleiding en eindredactie: Carola van der Voort cwh.vander.voort@let.vu.nl 020 5986575 Vrije Universiteit

Nadere informatie

Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord. Nieuwe leidinggevenden bij SDW stellen zich voor

Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord. Nieuwe leidinggevenden bij SDW stellen zich voor SDWNIEUWS Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers oktober 2010 BELANGRIJKE Informatie voor jou, lees dit blad goed! Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord > Lees verder op

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Bijlage 3 Samenvatting onderzoek HAN naar werkzame factoren vanuit gebruikersperspectief

Bijlage 3 Samenvatting onderzoek HAN naar werkzame factoren vanuit gebruikersperspectief Bijlage 3 Samenvatting onderzoek HAN naar werkzame factoren vanuit gebruikersperspectief In 2016 (februari tot juli) hebben acht studenten, in totaal 3 groepen, van de Hogeschool Arnhem Nijmegen nader

Nadere informatie

Wingerdbericht. Agenda. Open dag: 30 april. Nummer 15: 17-04-2015. Jaargang 2014-2015

Wingerdbericht. Agenda. Open dag: 30 april. Nummer 15: 17-04-2015. Jaargang 2014-2015 Wingerdbericht Nummer 15: 17-04-2015 Jaargang 2014-2015 Agenda 19 april Schoolkerkdienst 21 t/m 23 april Eindtoets groep 8 (de ochtenden) 22 april Werkoverleg groep 1 t/m 3, deze lln. vrij 24 april Koningsdag

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Een goed leven voor.

Een goed leven voor. Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

MEE op Weg. IJsseloevers

MEE op Weg. IJsseloevers IJsseloevers MEE op Weg Vanuit haar droom van een inclusieve samenleving en missie MEE maakt meedoen mogelijk heeft MEE IJsseloevers het initiatief genomen tot het project MEE op Weg. MEE op Weg Vanuit

Nadere informatie

Verslag kwaliteit 2017 cliëntversie

Verslag kwaliteit 2017 cliëntversie Pagina 1 van 14 Inhoud Inleiding... 3 Bouwsteen 1: de zorg die jij krijgt... 4 Bouwsteen 2: ervaringen van de cliënt... 7 Bouwsteen 3: functioneren van de teams...11 Leren van klachten en incidenten...13

Nadere informatie

EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS

EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw

Nadere informatie

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen Redactie: Marieke Haitsma en Corrie van Dam Eindredactie: afdeling communicatie

Nadere informatie

wegwijzer 2 dagbesteding & vrije tijd

wegwijzer 2 dagbesteding & vrije tijd wegwijzer 2 dagbesteding & vrije tijd 1 wegwijzers zorg & ondersteuning voor ouderen met een verstandelijke beperking De wegwijzers van KansPlus/VraagRaak geven inzicht in de zorg en ondersteuning voor

Nadere informatie

Dagbesteding & Leer- en Werktrajecten

Dagbesteding & Leer- en Werktrajecten Leekerweide Dagbesteding & Leer- en Werktrajecten Leekerweide geeft kleur aan je dag www.leekerweide.nl Dagbesteding Inhoud Goede dagbesteding geeft zin 3 Atelier De Specht in Enkhuizen 4 De Kolk in Hoogkarspel

Nadere informatie

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

Activiteiten Jaarverslag 2013

Activiteiten Jaarverslag 2013 Activiteiten Jaarverslag 2013 Inhoudsopgave 1 Een bezoek van de wethouder 2 Project Kunst en Cohesie 3 Bewonersdag 4 Bijeenkomst met de wijkbewoners 5 Burendag 6 Culturele thee avonden 7 De tafel van één

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

KINDEREN VAN HET LICHT

KINDEREN VAN HET LICHT KINDEREN VAN HET LICHT Verteller: Het gebeurde in een donkere nacht, heel lang geleden, dat er herders in het veld waren, die de wacht hielden over hun schapen. Zij stonden net wat met elkaar te praten,

Nadere informatie

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Jaarverslag Stichting jij bent TOV! 2015. Auteur: Wendy Verkerk- Klein

Jaarverslag Stichting jij bent TOV! 2015. Auteur: Wendy Verkerk- Klein Jaarverslag Stichting jij bent TOV! 2015 Auteur: Wendy Verkerk- Klein Voorwoord Voor u ligt het eerste jaarverslag van TOV te Tiel. Februari 2015 is stichting Jij bent TOV opgericht waardoor we dit jaar

Nadere informatie

Pedagogische visie. Welkom bij Op Stoom. Zin in taart? Altijd wat te doen

Pedagogische visie. Welkom bij Op Stoom. Zin in taart? Altijd wat te doen Welkom bij Op Stoom Kwaliteit en service zijn belangrijke kenmerken van Op Stoom zodat ouders hun kinderen met een gerust hart achterlaten bij de medewerkers. We bieden liefdevolle zorg en inspiratie aan

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF. Gebruik van het dossier We zien dat er een aantal mentoren al gebruik maken van Het Dossier. Complimenten daarvoor.

NIEUWSBRIEF. Gebruik van het dossier We zien dat er een aantal mentoren al gebruik maken van Het Dossier. Complimenten daarvoor. NIEUWSBRIEF December Mentorschap Midden-en Noordoost Brabant 2015 Editie 2 Jaargang 1 Hierbij ontvangt u de nieuwe nieuwsbrief van het Mentorschap Midden -en Noordoost brabant. Hiermee houden wij u op

Nadere informatie

De exodus. Foto s van het materiaal

De exodus. Foto s van het materiaal De exodus Focus van dit verhaal De focus van dit verhaal ligt bij de uittocht van het volk van God (Exodus 11:1 15:21). Het verhaal is één van de heilige verhalen en behoort tot de kernpresentatie. Lesdoelen

Nadere informatie

1. Wat doe jij het liefst om je te ontspannen? (meerdere antwoorden mogelijk) 46%

1. Wat doe jij het liefst om je te ontspannen? (meerdere antwoorden mogelijk) 46% Relaxmomenten Een moment voor jezelf inplannen schiet er wel eens bij in. 50% 4 40% 3 30% 2 20% 1 10% 0% Toelichting: 17% 1. Dagje naar de spa 1. Wat doe jij het liefst om je te ontspannen? (meerdere antwoorden

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

De mantelzorg DER LIEFDE

De mantelzorg DER LIEFDE De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers

Nadere informatie

Nieuwsbrief Jaargang 15, 2015

Nieuwsbrief Jaargang 15, 2015 Nieuwsbrief Jaargang 15, 2015 VSO Mikado Stiemensweg 44 Terugblik op ouderavond schooltijden Op donderdag 22 januari vond de ouderavond plaats waarin een model werd gepresenteerd voor mogelijke nieuwe

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

Op reis naar Bethlehem

Op reis naar Bethlehem Op reis naar Bethlehem Rollen: Verteller Jozef Maria Engel Twee omroepers Kind 1 Kind 2 Kind 3 Receptionist 1 Receptionist 2 Receptionist 3 Kind 4 Kind 5 Herder 1 Herder 2 Herder 3 Herder 4 Drie wijzen

Nadere informatie

Heilig Jaar van Barmhartigheid

Heilig Jaar van Barmhartigheid Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra

Nadere informatie

WELKOM BIJ VERPLEEGHUIS DE LINGEHOF

WELKOM BIJ VERPLEEGHUIS DE LINGEHOF WELKOM BIJ VERPLEEGHUIS DE LINGEHOF VOOR EEN LEVEN MET KLEUR Welkom bij De Lingehof het huis in het hart van het Over-Betuwse Bemmel In De Lingehof kunt u aangenaam wonen met gespecialiseerde verzorging

Nadere informatie

Dementievriendelijke samenleving. Ontmoeting in de buurt, 20 mei 2015 Julie Meerveld, Alzheimer Nederland

Dementievriendelijke samenleving. Ontmoeting in de buurt, 20 mei 2015 Julie Meerveld, Alzheimer Nederland Dementievriendelijke samenleving Ontmoeting in de buurt, 20 mei 2015 Julie Meerveld, Alzheimer Nederland Programma 1. Dementie: waarom is dit voor mij van belang? 2. Beeldvorming over dementie 3. Hoe kan

Nadere informatie

2c nr. 1 zinnen met want en omdat

2c nr. 1 zinnen met want en omdat OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen

Nadere informatie

Een filmpje kijken en reflecterend bespreken. Film 2:50 min op youtube: Asking Strangers For Food! (Social Experiment)

Een filmpje kijken en reflecterend bespreken. Film 2:50 min op youtube: Asking Strangers For Food! (Social Experiment) 1 KARAKTER DOELSTELLING Kiezen voor Dienstbaarheid Dienstbaarheid: Onvoorwaardelijke inzet voor de medemens. Met Karakter educatie leer je de jonge mensen om oprechte en rechtvaardige keuzes te maken.

Nadere informatie

Het verhaal op reis. groep 1-2. melle de muis. Bijlagen Les 1. media. spoor

Het verhaal op reis. groep 1-2. melle de muis. Bijlagen Les 1. media. spoor Het verhaal op reis groep 1-2 melle de muis Bijlagen Les 1 Les 1 - Bijlage 1 - brief kunstenaar 1 Lieve kinderen, Vandaag begint er een bijzonder project: HET VERHAAL OP REIS. Jullie gaan vandaag met elkaar

Nadere informatie

Wat is het SDW cliëntenpanel?

Wat is het SDW cliëntenpanel? Terug kijken op het eerste jaar SDW cliëntenpanel 2016 Wat is het SDW cliëntenpanel? Het SDW cliëntenpanel praat samen met de Centrale cliëntenraad (CCR) over thema s. Het cliëntenpanel bestaat uit 25

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Nieuwsbrief SHIB december 2013

Nieuwsbrief SHIB december 2013 Nieuwsbrief SHIB december 2013 www.shib.nl info@shib.nl Postbus 250, 3770 AG Barneveld Bankrekening 1526.55.018 t.n.v. SHIB Terug- en vooruitblik Als maakster van deze nieuwsbrief sta ik verbaasd, het

Nadere informatie

Of misschien zoek je een leuke werkplek of dagbesteding voor jezelf of voor een familielid. Of je wilt iets zinnigs doen in je vrije tijd.

Of misschien zoek je een leuke werkplek of dagbesteding voor jezelf of voor een familielid. Of je wilt iets zinnigs doen in je vrije tijd. Welkom bij De Zijlen Wie wil het niet? Wonen in een prettig dorp of in een leuke buurt. Waar je kunt zijn wie je bent en je leven kunt leiden zoals dat bij jou past. Waar je meedoet aan dat wat er om je

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

VRIJWILLIGERSWERK BIJ DE GEMIVA-SVG GROEP

VRIJWILLIGERSWERK BIJ DE GEMIVA-SVG GROEP Winst voor twee VRIJWILLIGERSWERK BIJ DE GEMIVA-SVG GROEP Foto omslag: De jongens hebben een goede conditie en willen in weer en wind trainen. Ze hebben hun doel al bijgesteld. Ze willen zeker 10 kilometer

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Het einde van het jaar is in zicht. Wij blikken graag nog even met u terug op de Dag(en) van de Dialoog.

Het einde van het jaar is in zicht. Wij blikken graag nog even met u terug op de Dag(en) van de Dialoog. Nieuwsbrief Amersfoort in Dialoog Editie: december 2015 Terugblik Dag(en) van de Dialoog 2015 Het einde van het jaar is in zicht. Wij blikken graag nog even met u terug op de Dag(en) van de Dialoog. Het

Nadere informatie

Boekje over de kerk. voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep

Boekje over de kerk. voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep Boekje over de kerk voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep Over dit boekje Wij hebben op catechisatie wat geleerd over de kerk. Daar willen we je wat over vertellen.

Nadere informatie

Zo werkt het. Wij hebben een steile trap in huis. Wij willen hem minder steil. Doe mee via de site

Zo werkt het. Wij hebben een steile trap in huis. Wij willen hem minder steil. Doe mee via de site extra editie 5 september 2015 Als je het mij vraagt Klanten, mensen uit hun netwerk en medewerkers van Dichterbij praten in de komende tijd met elkaar over hun wensen, kansen en mogelijkheden. Dat gebeurt

Nadere informatie

DINEREN IN DE HOFTRAMMM

DINEREN IN DE HOFTRAMMM DINEREN IN DE HOFTRAMMM De bijzondere creatie van Bobby van Galen en Pierre Wind Foto s en tekst: Martien Versteegh Eigenaar en gastheer Bobby van Galen heet u van harte welkom Het begon met een droom

Nadere informatie

Suc6 Cursussen voor mensen. Suc6 Cursusboek 2014/2015

Suc6 Cursussen voor mensen. Suc6 Cursusboek 2014/2015 Cursussen voor mensen Suc6 Cursusboek 2014/2015 Inleiding Leren is leuk. Als je iets leert, weet je meer of kun je meer! In dit boekje staan alle cursussen die je bij Suc6 kunt leren. Je kunt samen met

Nadere informatie