5. De Rechtestraat (dorpscentrum)

Transcriptie

1 Een zeer oudeprentkaart van de Rechtestraat genomen met de rug naar het oude gemeentehuis en voor de linkerhuizenrij kon men de Kerkstraat in. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 5. De Rechtestraat (dorpscentrum) Bovenstaande zichtkaart dateert vermoedelijk uit het jaar De foto voor deze kaart werd gemaakt door August Kaers. Hij was gemeentesecretaris in Lille van 1916 tot Als fotoliefhebber was hij vermoedelijk de eerste fotograaf in de gemeente. Hij maakte talrijke foto s die dienden om zichtkaarten van Lilse dorpszichten te laten drukken. We staan op het punt waar de Kerkstraat uitgeeft op de weg Oostmalle-Herentals. We bemerken nog de kasseiweg en de tramrails. (de tramlijn werd in 1908 in gebruik genomen en in 1952 uitgebroken) Het eerste gecementeerde huis aan de linkerkant is de hoekwoning van Frans Willemsens-Roos Garrousse (Sus Keuninck). Het was een herberg en duivenlokaal. Later hield Jef Van Genechten-Willemsens de herberg open. In november 1962 werd de woning afgebroken en meester August Van Eyndt- Sas bouwde er het eerste appartementsgebouw te Lille, thans bankinstelling Delta Lloyd. Het tweede witte huis was de herberg en wagenmakerij van Jan Van Mechelen en Rosalie De Backer. In deze herberg was een podium voorzien waar leden van de zangmaatschappij en fanfare toneelspeelden. Café De Valk van Rosalie van Fiekes was een echte volksherberg. In de jaren zeventig baatte Louis Van Rooy-Van Ammelen in het vroegere werkhuis een viswinkel uit, maar de woning brandde af en werd afgebroken. Thans staat er geen huis op die plaats. De woning die op de zichtkaart een beetje vooruitspringt was de herberg van Elias Mostmans-De Clercq. Hij was landbouwer en vrachtvoerder. Veel later is er nog de herberg van Ketty geweest en nu is 14

2 er al vele jaren taverne Heimwee gevestigd. Het lage witte huis was de herberg van Petrus Geysen (Muskes), hij was tevens metser. Later is hier vele jaren de beenhouwerij van Charel Metser (Geysen) geweest, thans is er de zaak Kebab in ondergebracht. Dan zien we het huis met de tipgevel. Hier was de herberg In het zonneke van de familie Kamiel Jacobs-Rosa Vervoort. Hij was ook koopman. Later is er de beenhouwerij van Gust Vissers geweest. In 1973 tot 1981 werd het café Olympia uitgebaat door Karel Vleugels-Nuyts Josephine. Thans is het een kantoor van betonbouw Bovi. Dan volgde de herberg van de familie Gust Verellen-Paulien Goossens. Hij was molenaar. Later was er de herberg van Jos Verellen (Vecent) en thans is er de schoenwinkel van Jan Van Tendelo. Het volgende witte huis was de woning van de familie Jan Baptist De Smedt-Ludovica Goetschalckx (door iedereen gekend als Louiske Portemonnee). Dan volgde het lang wit huis met drie woongedeelten. Eerst woonde Jozef Diels, dan Louis Smolders en Fien Buersens, de gekende bakel of vroedvrouw van Lille en dan de weduwe Karel Smolders-Sneyers Angeline. En de laatste woning van de rij is de herberg van de Koperen. Hier woonde August Van Glabbeek-Vervoort, naast herbergier was hij koperslager, zinkbewerker en velomaker. Daarnaast had men de winkel van Frans Van Glabbeek- Voet Anna en die paalde aan de huidige Wasserijstraat. Aan de rechterkant woonde dienstmeid Wouters Josephina. Later zal August Van Eyndt-Bernadette Sas, hoofdonderwijzer te Pulle, hier een woning bouwen. Het volgende witte huis was de woning van Hubertine Meekels. In 1879 werd de woonkamer ingericht als klaslokaal waar zuster Caroline lesgaf aan tachtig meisjes. Daarna boerden Jef Diels met Pauline Vermeulen daar. Hun zoon Karel heeft er later een fotowinkel gehad. Een klein gedeelte van de oude woning is nog bewaard gebleven. Ten slotte zien we nog de iets hogere woning. Hier woonde August Van Bouwel, de Lilse kerkkoster. Hij was dertig jaar lang de muziekmeester van de fanfare Vermaak en Kunst. Vele jaren hield Jozef Goossens-Landuyt Jeanne hier het kantoor van de Kredietbank open. Thans is in de woning een coiffeurszaak gevestigd. Zicht in de Rechtestraat met de rug naar het Heemhuis de Vrijter in Foto: Jos Aerts. 15

3 We bevinden ons in het midden van de Rechtestraat, op deze prentbriefkaart de Dorpstraat genoemd. Ter hoogte van de electriciteitspaal links komt thans de Wasserijstraat uit op de hoofdbaan van Wechelderzande naar Herentals. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 6. Rechtestraat (midden) Bovenstaande prentkaart dateert van rond We zien er reeds de sporen van de tramlijn Malle-Westerlo die in 1908 werd ingehuldigd. Het eerste huis aan de linkerkant is een woning met een verdieping. Hier woonde August Van Glabbeek-Vervoort. Hij was een echte ambachtsman. De herberg had als naam Het Sportlokaal. Vele Lillenaren noemden het café Bij de koperen en ook de kinderen van dit echtpaar kregen als bijnaam Koperen. Naast de herberg was het werkhuis van August. In de aangebouwde woning voor het Wasserijstraatje woonden Karel Van Glabbeek-Voet Anna. Hij was diamantslijper en zij winkelierster. Dan komt het Wasserijstraatje. De dubbele woning met verdieping werd gebouwd door August Geysen-Kaers. Hij was metser, vandaar de bijnaam Gust de metser. Later zal in dit pand veekoopman en slachter Leopold Geysen-Mariën Angelica een beenhouwerij uitbaten. Verder zien we de woning van timmerman Karel Van Mechelen-Nuyts Joanna, in de volksmond Charel Spiek genoemd. Later zal hier de winkel van Poels-Weyers komen. In de jaren tachtig koopt de gemeente dit pand aan en thans zijn er de politiepost van Lille en ook enkele diensten van de gemeentelijke administratie in ondergebracht. Ietsje naar achter op de prentkaart zien we nog de woning van Kamiel De Jongh en Anna Wouters. Het werd later de Sparwinkel van Jos Van Gestel-De Jongh Fanny. Vroeger sloot hier de woning van Fille, Nelle en Karel Verhoeven bij aan. In 1989 koopt Fanny De Jongh het huis, breekt het af en maakt 16

4 er een parking voor haar Sparwinkel. Dan zien we de woning van de kinderen Van den Broeck (Bastiaan), een typisch dorpswinkeltje. Later afgebroken en apotheker Jos Sas vestigde hier zijn zaak. Als laatste huis zien de woning van Jan Van Loco-Verlooy Pauline, de postmeester. Later zal Karel Leys-Van Loco Mit zich hier vestigen en thans is er een coiffeurszaak gebouwd. Aan de rechterzijde zien we de woning van de geitenslachter Karel Kaers-Catharina Peeters. Rond de jaren veertig woonde er slachter August Daems-Maria Reypens. Het wit huis samen met het hoge tipgevelhuis werd bewoond door diamantslijper Aloys Geentjens-Lucia Lambrechts en herbergierster Maria Geentjens. Maria baatte het café Nieuw België uit. Thans woont in het verbouwde café Jos Geentjens-Cuylaerts en Robert Geentjens-Langewouters Jeanne woont in de witte woning. Naast dit tipgevelhuis was de ingang van de gemeentelijke jongensschool, thans de voortuin en parking van het Lilse gemeentehuis. Het lange gebouw achter de auto was vele jaren de gemeentelijke feestzaal waar toneelgespeeld werd. In deze zaal werd aanvankelijk lesgegeven aan de Lilse kinderen. Het gebouw werd in 1950 afgebroken. Het hoge gebouw achter de gemeentezaal was het schoolhuis. De woning die door de gemeente ter beschikking werd gesteld van de hoofdonderwijzer van de gemeentelijke jongensschool. Dit schoolhuis werd gebouwd in 1882 naar de plannen van Pieter Taeymans en afgebroken in Op deze open plaats is nu de parking van het nieuwe gemeentehuis. Het gebouwtje dat vooruitspringt op de onderste foto is de garage van dokter Goetschalckx. Zicht in het midden van de Rechtestraat als we richting Wechelderzande rijden. Links waar we nu de bankinstelling van KBC zien was vroeger de herberg Bij de koperen.rechts voorbij de twee witte huisjes en de tipgevel van Geentjens, waar de informatiezuil van de gemeente staat kan je naar de parking voor het Lilse gemeentehuis. Foto: Jos Aerts. 17

5 Zicht op het midden van de Rechtestraat in Uit de verzameling van Jos Aerts- Sas. 7. Rechtestraat (richting dorpscentrum) Een mooi dorpsgezicht van het midden van de Rechtestraat rond Op de prentkaart staat vermeld Steenweg naar Herenthals (oude schrijfwijze), dit is niet letterlijk te nemen, maar het is wel de richting naar Herentals. Links en rechts bemerken we een voetpad, gemaakt met rode baksteen op zijn kant en afgeboord met arduinen borduurstenen. De straat wordt gevormd door een ronde hobbelige kasseiweg waarin we ook de tramsporen zien. De tramlijn Malle-Herentals werd in gebruik genomen in Het reizigersvervoer zou vanaf 1952 gedaan worden door autobusdiensten zodat in dat jaar de tramsporen uitgebroken werden. Links op de kaart zien we twee houten palen waaraan de ingangspoort bevestigd was van de villa van dokter Goetschalckx. Het gebouwtje naast de poort was aanvankelijk een bergplaats en later de garage van de dokter. Thans zijn de woning en de garage volledig gerenoveerd en worden ze bewoond door Herman Goetschalckx. Achter de kruin van de boom zien we een hoog gevelhuis. Dit was het schoolhuis dat de gemeente in 1882 liet bouwen als woonst voor de hoofdonderwijzer van de gemeentelijke jongensschool. De plannen werden getekend door provinciaal bouwmeester Pieter Taeymans. Zijn zoon, Jules Taeymans, zal later de plannen tekenen voor de bouw van een nieuw gemeentehuis te Lille in Schoolhoofd Jef Pittoors was de eerste bewoner van het schoolhuis. Vervolgens woonden er August Haeverans (hoofdonderwijzer) en zijn ouders Remy Haeverans-Justina Jacobs. Nadat hoofdonderwijzer Jos Aerts-Pauwels het schoolhuis verliet, werd de woning nog aan burgers verhuurd. In 1979 werd de woning dan gesloopt. 18

6 Naast het schoolhuis zien we op de prentkaart een langer gebouwtje dat in 1829 was opgetrokken. Dit deed dienst als gemeentelijke feestzaal en als klaslokaal voor de gemeentelijke jongensschool. In 1900 had meester Nuyts hier 67 jongens om les aan te geven. Nadat er een nieuwe gemeentelijke school was gebouwd werd het gebouwtje in 1950 afgebroken. Verder op de kaart zien we de woning van Aloïs Geentjens, en de witte zijgevel was de woning van horlogemaker Felix Jacobs en Jacobs Theresia (herbergierster). Rechts is er nog één venster zichtbaar van de woning van Fille, Nelle en Karel Verhoeven en daarachter de witte woning van Kamiel De Jongh-Wouters Anna. Op deze plaats is thans de Sparwinkel en parking van Jos Van Gestel- De Jongh. Verder stond vroeger de woning van timmerman Karel Van Mechelen-Nuyts Joanna (Speek). Hier verrees dan later de speelgoedwinkel van Jos Poels-Weyers. De gemeente kocht deze woning aan in de jaren negentig. Na de grondige politiehervorming werd het pand omgebouwd tot politiebureel en kon politiecommissaris Willy Bastiaens en zijn zes wijkagenten in 2002 zijn intrede doen in het nieuwe politiebureel. Enige tijd later werd de bovenverdieping van het huis omgebouwd tot burelen voor de gemeentelijke administratie. Thans is hier de gemeentelijke sport- en jeugdienst ondergebracht. Op de oude kaart zien we na de dubbele telefoonpaal eerst de woning van Karel Van Glabbeek-Voet Anna en dan het werkhuis van de koperslagerij van August Van Glabbeek-Vervoort Maria, dan het café Het Sportlokaal, thans KBC-bankkantoor. En dan in de verte op de kaart zien we de woningen van Karel Smolders, Louis Smolders en Jef Diels. Het grote witte huis was de woning van Louisa Goetschalckx (Lowiske Portemonnee). Dan volgt de herberg van August Verellen-Goossens Marie (molenaar en landbouwster). Thans is het de schoenmakerij en -winkel van Jan Van Tendeloo. De herberg had als naam De Hond en later De Groenendaal. Zicht op de Rechtestraat (midden) in Links de garage van Herman Goetschalckx, dan de voortuin van het gemeentehuis, de woning Geentjens. Rechts de Sparwinkel van de familie Van Gestel en daaraansluitend het Lilse politiekantoor. Foto: JosAerts. 19

7 Prentkaart uit het jaar Vanuit de huidige Rechtestraat gezien in de richting van Wechelderzande met juist voor het midden op de kaart rechts de steenweg op Gierle. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 8. Zicht Op den Hoek We bevinden ons op het einde van de huidige Rechtestraat wanneer we het Lilse dorpscentrum uitrijden in de richting van Wechelderzande. De Rechtestraat was toen nog een bolle kasseiweg die meestal door paard en kar gebruikt werd. Op de prentkaart van 1910 zien we ook reeds de tramsporen liggen. De tramlijn Malle-Herentals werd in gebruik genomen in De sporen werden weer opgebroken in het jaar Kijken we nu even naar de woningen die er toen stonden. We beginnen aan de linkerzijde juist voorbij het witte gebouw van de huidige gemeentelijke lagere school en rechts zijn we even voorbij het klooster van de zusters. Het eerste huis werd gebouwd door brouwer Karel Sas-Verellen Fien. Zijn dochter Bernadette Sas bleef bij haar vader, Brouwer Les genoemd, inwonen tot haar huwelijk met August Van Eyndt. Hij was hoofdonderwijzer te Pulle. In deze periode voerde brouwer Les met de triporteur alleen nog bier uit naar de herbergen en private personen. Vroeger was hij in de Broekzijstraat biersteker (brouwer) geweest. In 1955 verhuizen August Van Eyndt en Bernadette Sas naar hun nieuwe woning in het dorpscentrum. Jos Henderieckx-Van Eyndt Josée zullen lange tijd in het huis wonen. In 1973 wordt het huis dan verkocht aan Marcel Embrechts-Vets. In het volgende huis woonde Witte Meulder (Louis Embrechts-Verellen Pauline). Het was er herberg en kruidenierswinkel. Het café droeg als naam Herberg en Afspanning. Later zullen hier Karel Embrechts en Paulien Sas wonen. 20

8 In het laatste lage huis woonde weduwe Stephanie Proost. Stef baatte er een winkeltje en een café uit In t Moleken. Later woonden Sooi Willems-Jozefa Eykens in het huis. Sooi werd nog altijd Sooi Meulenkens genoemd. Aan de rechterkant zien we nog een gedeelte van de woning van Adriaan Lambrechts gehuwd met Josphine Van den Broeck. Hij had een goede doening want hij werkte met een paar gasten. Later zal zijn dochter Anna Lambrechts (Anna van de smed) de woning verbouwen en er een winkel met allerhande huishoudgerief openhouden. In de volgende woning woonden in 1930 Lodewijk Sas-Eyskens Josephina (landbouwster). Later kwam hier Staf Sas-Willems wonen. Nu is het een brillenzaak. En dan waren we reeds aan het punt waar de steenweg naar Gierle begon. En zo komen we aan het hoekhuis bij Hassel. Hier woonde eerst diamantslijper Karel Aloïs Geentjens-Jacobs Maria. Daarna kwam er Josephus Geentjens- Leysen Maria (Hassel genoemd). Hij was handelaar in kolen en zij winkelierster. Zij hadden ook een herberg In de Welkom genoemd. Het huis werd afgebroken in Vanaf 1975 bouwden Marcel Proost-Van den Broeck Marie er de huidige woning. Zicht Op den Hoek in Achteraan zien xwe de auto s die van Wechelderzande in de richting van Gierle rijden. Foto: Jos Aerts. 21

9 Een oude prentkaartmet v.l.n.r.: de oude melkerij, huis brouwer Les en het huis van Embrechts-Verellen. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 9. Handelshuis Embrechts Bovenstaande prentkaart dateert vermoedelijk van V.l.n.r. zien we de oude melkerij (de fondatie), de woning van Karel Sas-Fien Verellen (brouwer Leys), en Gust Van Eyndt-Bernadette Sas. Deze woning is in 1973 verkocht aan Marcel Embrechts-Vets Margriet. De derde woning was van Louis Embrechts-Verellen Paulien. Keren we even terug naar de oude melkerij. Het huis In de Fondatie was eigendom van meester Frans Nuyts. Hij was schoolhoofd van de gemeentelijke school te Lille van 1885 tot Frans Nuyts, die in het schoolhuis woonde, stelde dus zijn eigendom in de fondatie rond 1905 ter beschikking van de melkerij St.-Petrus. Frans Nuyts zou bestuurder worden van de melkerij en dit tot in 1912 wanneer hij opgevolgd wordt door meester August Haeverans. Toen werkten in deze melkerij: Fons Van de Gender (melkmeter); Fons Schenck (afromer); Frans Sweeck (onderhoud van de machines); Louis Smolders, de man van Fien Buersens (bakel), als botermaker in de kelder. In de nis boven de deur stond het beeld van Sint-Pieter. Dat is waarschijnlijk mee verhuisd naar de nieuwe melkerij op de Gierlebaan. Het gebouw van de melkerij is in afgebroken door Marcel Embrechts-Vets Margriet. Op dezelfde plaats bouwde het echtpaar een woning, waar later een pompstation en een winkel met autobenodigdheden werd uitgebaat. 22

10 De woning in het midden was eigendom van Karel Sas-Fien Verellen (brouwer Leys). Deze man had vroeger in de Achterstenhoek een brouwerij gehad, maar eens hij in het dorp woonde bestelde hij met een triporteur nog drank aan gezinnen en herbergen. Dochter Bernadette huwde met schoolmeester August Van Eyndt en dit paar zou tot in 1955 in dit huis wonen. Daarna hebben Jos Henderieckx-Van Eyndt Josée er gewoond tot In 1973 zal dan deze eigendom verkocht worden aan Marcel Embrechts-Vets Margriet. Zo komen we aan de derde woning op onze prentkaart. Vooreerst werd het huis bewoond door Louis Embrechts (+1954) en Pauline Verellen (+1939). In die periode was er een winkel en een café, Herberg en Afspanning, ondergebracht in deze woning. Daarna werd het huis bewoond door Karel Embrechts en Pauline Sas die er alleen nog winkel hielden. Wanneer later Staf Wouters en Maria Embrechts het huis bewoonden, werd de woning reeds vernieuwd en omgevormd tot een ruimere winkel. In een later stadium werd dan de winkel aangekocht door Hamid en Ferri en werd de kruidenierswinkel omgevormd tot een tapijtzaak. Het gebouw links (op de plaats van de vroegere melkerij) is tnas aangekocht door de gemeente en ingebruik door de gemeentelijke lagere school. Daarnaast zijn er appartementen en het huisembrechts werd een handelszaak in tapijten. Foto genomen in Foto: Jos Aerts 23

11 Op deze oude prentkaart ziet men rechts het Lilse gemeentehuis dat in 1902 gebouwd werd en dat thans het Heemhuis de Vrijter is. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 10. Gemeentehuis wordt Heemhuis de Vrijter Vanuit de Rechtestraat ziet men in de richting van Poederlee, juist 1 km ver. Op de zichtkaart van de beginjaren 1900, die in beide landstalen de gemeenteplaats en de tramstatie weergeeft, bemerken we achter de geparkeerde auto het oude Lilse gemeentehuis. Juist ervoor staat de stoere lindeboom die als vrijheidsboom in 1830 geplant werd. Vooraan rechts zien we nog de ijzeren grille die rond het kerkhof stond. Links achter het gemeentehuis bemerkt men de woning van Jos Van Glabbeek-Mens Gabriëlle. Daar is thans de frituur De Lilse Hoek gevestigd. Links vooraan op de prentkaart zien we de winkel van de gezusters Van Hemel, en de latere woning van de gemeentesecretaris Albert Van Hemel-Leus Sabine. In 2003 werd deze woning afgebroken om plaats te maken voor een appartementsgebouw. Op de prentbriefkaart zien we nog de kasseien van de vroegere smalle steenweg op Poederlee en het tramspoor. Tegen de betonnen muur staat een gietijzeren paal met bovenaan de vermelding Tramstatie, Buurtspoorweg. De Buurtspoorweg die door Lille liep was de lijn Malle-Herentals-Westerlo. Deze lijn werd ingehuldigd op 13 maart Het was in 1952 dat de tramsporen uitgebroken werden en het reizigersvervoer werd vanaf dan door autobussen verzorgd. Vroeger was in de woning van Aloïs Van Hemel, ook café en brouwereij De Kroon gevestigd. De laatste brouwer was Aloïs Van Hemel-Eyskens Celine Theresia. Verder links zien we na de betonnen wal een notelaar voor het toenmalige huis van de familie Jan Lodewijk Baeyens-Florentina De Backer. Reeds in 1809 stond op deze plaats een witgekalkt huis. 24

12 Pierre Fr. Baeyens had er een brouwerij, De Zwaan, en baatte er de herberg In de Keizer uit. Dokter August Baeyens-Van Ballaer Maria verbouwde de woning, zoals men ze ziet op de prentbriefkaart. Zijn zoon dokter Jan Baeyens-Verbraeken Helena brak het huis volledig af in 1971 om er de nieuwe huidige woning, te bouwen. Komen we even terug op het zeer merkwaardig gebouw van het gemeentehuis. In de vergadering van de gemeenteraad van 14 november 1900 beslisten de raadsleden tot de bouw van een nieuw gemeentehuis. Het oude witgekalkt gebouw en de daarbij aansluitende onderwijzerswoning zouden afgebroken worden om ten zuiden van hetzelfde perceel dan het nieuwe gemeentehuis te bouwen. Het was de provinciale bouwmeester Jules Taeymans die de plannen voor dit gebouw tekende. De bouwwerken begonnen in september Het nieuwe gemeentehuis kon op 24 mei 1903 feestelijk met een groots muziekfestival ingehuldigd worden. In de periode van werd het gemeentehuis vergroot en in de loop der jaren werden er heel wat verbeteringen aangebracht; denk maar aan elektriciteitsvoorziening, telefoon, centrale verwarming en sanitair. Met de fusie van gemeenten kwam er een einde als gemeentehuis. Sinds 1977 zouden de veldwachters uit de vier deelgemeenten, en later de politieagenten er hun kantoor in onderbrengen. Maar met de politiehervorming in 2002 werd het kantoor ook voor de politiediensten te klein en kwam het voormalige gemeentehuis andermaal leeg te staan. Sinds 2003, na de renovatie, kreeg de Heemkundige Kring Norbert de Vrijter het gebouw toegewezen als werklokaal en archiefruimte. Het gemeentehuis noemt voortaan: Heemhuis de Vrijter. Zicht op de Poederleeseweg met rechts het Heemhuis de Vrijter in Foto: Jos Aerts. 25