Waarom stokt het met de vergroening van het Belastingstelsel? En wat kunnen we daaraan doen? Remko ter Weijden

Transcriptie

1 Waarom stokt het met de vergroening van het Belastingstelsel? En wat kunnen we daaraan doen? Remko ter Weijden

2 Fiscaliteit en vergroening 1. Waar staan we? 2. Theorie en regels 3. Verschil tussen instrumenten 4. Wat houdt ons tegen & wat kunnen we wel doen

3 1. Ontwikkeling van de opbrengsten van groene belastingen tussen , lopende prijzen, bron CE

4 Belastinginkomsten en uitgaven gerelateerd aan energie Belastinginkomsten gerelateerd aan energieverbruik Energiebelasting (op elektriciteit en gas) Opslag duurzame energie (ter financiering van de SDE+) (opbrengst loopt op tot structureel 3,5 mrd.) Accijns op benzine (incl. COVA = voorraadheffing) Accijns op diesel/lpg (incl. COVA) Kolenbelasting Verlaagd btw-tarief op het aanbrengen van energiebesparing-gericht isolatiemateriaal aan woningen (ouder dan 2 jaar) Ca. -37 Ca. -37 Ca. -37 Ca. -37 Ca. -37

5 Belastinginkomsten en uitgaven gerelateerd aan autobezit Belastinginkomsten en uitgaven gerelateerd aan autobezit Motorrijtuigenbelasting (MRB) (gedifferentieerd naar gewicht en dus indirect op brandstofverbruik en dus CO 2 -uitstoot) Belasting op personenauto s en motorrijwielen (BPM) (met als grondslag de CO 2 -uitstoot van het voertuig en met vrijstelling voor zeer-zuinige auto s) Belasting op zware motorrijtuigen Gedifferentieerde bijtelling op basis van CO 2 -uitstoot voor de auto van de zaak met vrijstelling van bijtelling voor zeer zuinige auto s (auto s met een uitstoot van minder dan 50 gr/km) Nihiltarief MRB zeer zuinige auto s Stimulans Euro-6 dieselpersonenauto s

6 Overige groene belastingen Overige groene belastingen en belastingmaatregelen Belasting op leidingwater Groen beleggen: vrijstelling box Groen beleggen: heffingskorting Energie-investeringsaftrek (EIA) Milieu-investeringsaftrek (MIA) Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) Vrijstelling bos- en natuurterreinen box Natuurschoonwet nb nb nb nb nb Vrijstelling natuurgrond overdrachtsbelasting Bosbouwvrijstelling in winstsfeer Vrijstelling vergoeding bos- en natuurbeheer in winstsfeer Overige belastingen en heffingen (let op: cijfers realisatie) Geluidsheffing burgerluchtvaart (I&M) Belasting op verontreiniging oppervlaktewater van Rijkswaterstaat (I&M) Heffing verontreiniging oppervlaktewater van waterschappen (Waterschappen) Rioolheffing (gemeentelijk)

7 1. Ontwikkeling van het aandeel groene belastingen tussen , % totale belastinginkomsten excl. premies 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% groene belasting

8 1. Aandeel van de totale milieubelastingen in de totale belastinginkomsten en sociale premies in 2010 Frankrijk België Ijsland Spanje Oostenrijk Duitsland Zweden Noorwegen Italië Luxemburg Finland Slowakije Hongarije Tjechië Groot-Brittanië Griekenland Portugal Polen Ierland Denemarken Estland Slovenië Nederland

9 OECD: Milieugerelateerde belastinginkomsten per land (% BNP), 2011

10 2013

11 2013

12 2. Theorie Ramsey rule Pigou Dubbelsnijdend zwaard/dubbel dividend gedachte Internaliseren negatieve externe effecten

13 2. Dubbel dividend hypothese Twee voordelen met één beleidsinstrument Bovenberg: geen verschil in arbeidsmarktprikkel tussen directe of indirecte belastingen. Gaan om belastingdruk/wig totaal. Conclusie milieu: internaliseren milieuschade zou leidend moeten zijn. Werkgelegenheidswinst is meegenomen. Betekent b.v. geen energiebelasting op groene stroom en hogere tarieven IB bij uitholling EB!

14 2. Internaliseren van milieukosten Wat is een milieuschade? Effect op welvaart (BBP en Brede Welvaart)? Handbouw schaduwprijzen milieu (2010). OESO: groene groei.

15 2. Wat mag wel niet? NL: lokaal: afspraken macro normering + kostendekkende heffingen. NL: begrotingsregels (terugsluis, kader) + niet discrimineren in fiscaliteit (vb MEP). EU: Aantonen dat economisch level playing field niet wordt verstoord. Mondiaal: regels WTO geen eenzijdig handelsbelemmerde beperkingen opleggen

16 2. Fiscale agenda Robuustheid (budgettaire opbrengst, energiebelasting is tot voor kort altijd gedekt door verschuivingen in de directe belastingen) Eenvoud (uitvoeringslasten Belastingdienst (taakstelling), lage administratieve lasten) Fraudebestendigheid (voorkomen misbruik, constructies denk aan vrijstelling in de voormalige REB vrijstelling duurzame energie)

17 3. Verschil inzet instrumenten Fiscaal Subsidies Normen Handelsystemen

18 Hoge externe kosten Weinig gedragseffect Normstelling meest effectief Milieueffect door invoeren prijsprikkel: meest effectieve maatregelen voor slimme inzet van marktprikkels v.b. vliegtax? Veel gedragseffect Klassieke fiscale vergroening: V.b. waterbelasting? Geen reden voor milieu ingrijpen Lage externe kosten

19 3. Heffingen vs verhandelbare emissierechten Martin Weitzman: prices versus quantities (1974) Heffingen / belastingen Verhandelbare emissierechten Vergt internationale consensus Eenvoudige monitoring Milieu(beleids)effect onzeker Economische effect wel zeker Verdelingsvraagstukken. Wie krijgt de opbrengst?. Wie draagt de heffing af?. Wie betaalt de heffing? Vergt internationale consensus Complexe monitoring Milieu(beleids)effect zeker Economisch effect onzeker Verdelingsvraagstukken. Hoe verdelen we de rechten?. Wie krijgt de rents?. Wie betaalt de rents?

20 3. Heffingen vs subsdies Vervuiler betaalt vs stimuleren koplopers. Politiek draagvlak, verdelingsvraagstuk winnaars - verliezers. Effectiviteit en efficiëntie zijn niet altijd doorslaggevend in discussie. Inzet OEOSO = internaliseren i.p.v. subsidiëren

21 Tot slot: fiscale vergroening in VKP en RA Meer dan 200 maatregelen. Wat heeft RA gehaald? Wat houdt ons tegen?

22

23 Wat houdt ons tegen? Laaghangend fruit is wel geplukt? Draagvlak onder de bevolking is weg? Te veel nadruk op CO-2 discussie. Roept weerstand op? D66-PVDA-GL knokken elkaar op dit thema de tent uit? Relatie met belasting op kapitaal?

24 Wat kunnen we wel doen? Voorstellen om begrotingsbeleid te veranderen. Meegeven aan studiegroep begrotingsruimte. Bedrijfsleven meekrijgen (of verdelen) via een innovatieagenda. Ontwikkelen nieuwe ideeën. Samen met? Vormgeven pakket nieuwe staatssecretaris van Milieu. Europese coalities smeden.