HISTORISCH GENOOTSCHAP 'ROTERODAMUM'

Transcriptie

1 HISTORISCH GENOOTSCHAP 'ROTERODAMUM' OVERZICHT VAN DE WERKZAAMHEDEN IN 1992 Het jaar 1992 kenmerkte zich door twee gebeurtenissen, welke beide een mijlpaal in het bestaan van het genootschap betekenden: het 45-jarig bestaan van de vereniging en het aftreden van haar voorzitter mr. J. Dutilh, die sedert de oprichting van het genootschap aan het bestuur was verbonden. In verhouding tot haar evenknieën in Amsterdam en 's-gravenhage is het genootschap een relatief jonge vereniging. Vanaf het begin heeft ze echter een onstuimige groei doorgemaakt en is ze al snel uitgegroeid tot de grootste vereniging in haar soort met rond de 2800 leden. Dit alles zou niet zijn bereikt zonder de bezielende en beminnelijke wijze waarop het historisch besef tot uitdrukking werd gebracht door Dutilh, die zijn droom van 3000 leden dit jaar nog niet zag verwezenlijkt, maar wel bereikte dat het genootschap zich in het 'nieuwe Rotterdam' van 1992 even levend en geïnspireerd opstelt tot behoud van alles wat historisch waardevol is als in haar oprichtingsjaar Onbetwiste hoogtepunten waren dan ook dit jaar de jaarvergadering, waarin Dutilh tot ere-voorzitter van het genootschap werd benoemd en de lustrumbijeenkomst op 15 mei in de Burgerzaal van het stadhuis, waar hem door burgemeester Peper wegens zijn grote verdiensten de Van Oldenbarneveltpenning werd toegekend. Rotterdam was in 1947 een stad zonder hart. In 1992 heeft het een hart en Roterodamum houdt het historisch kloppend door alert te zijn op het behoud van het historisch waardevolle en een vinger aan de pols te houden bij de moderne invulling van een wereldstad met kantoorboulevards en verzakelijkte bouw. Het genootschap prijst zich gelukkig dat dit jaar De Hef'behouden kon blijven en een begin kon worden gemaakt met de herbouw van de koopmanshuizen aan de Wijnhaven, die tijdelijk voor de aanleg van de spoortunnel moesten wijken. Het genootschap tracht het Rotterdamse verleden levend te houden en poogt dit voortdurend onder de aandacht te brengen. Dat zij gehoord wordt is mede te danken aan de onuitputtelijke energie van de personificatie van het genootschap: Mister Roterodamum mr. J., voor vrienden Aak, Dutilh aan wie het genootschap veel dank is verschuldigd en 121

2 van wiens ervaring en wijsheid het genootschap nog lang gebruik hoopt te maken. Chronologisch begonnen dit jaar de activiteiten van het genootschap met een lezing op 23 januari 1992 in het Gemeentearchief door P. Ratsma, hoofd topografisch-historische atlas van het Gemeentearchief, over de bekende architect-schrijver-tekenaargemeenteraadslid J. Verheul met als thema 'Verheul als monumentenzorger'. In een boeiend betoog schetste Ratsma de in het leven van Verheul te onderscheiden fasen in zijn werk op het gebied van de monumentenzorg. Zijn acties als gemeenteraadslid en daarna zijn buitenparlementaire acties voor de monumentenzorg werden extra ondersteund door tekeningen en aquarellen waardoor Verheul met name bekend is geworden. Op donderdag 20 februari werden de l^den onthaald op een lezing van dr. J.P. Sigmond, directeur van het Leger- en Wapenmuseum 'Generaal Hoefer' in Delft, over de ontwikkeling van Hollandse zeehavens in de 17de eeuw. In zijn betoog werden de factoren die een rol speelden bij de aanleg van zeehavens belicht, de functies van de zeehavens en de bereikbaarheid en het onderhoud ervan, dit alles geschetst tegen de achtergrond van de ontwikkeling van de Rotterdamse haven. Op dinsdag 24 maart vond de jaarvergadering plaats in het Kriterion-theater. Opmerkelijk feit was dat deze vergadering werd gehouden exact 45 jaar na de oprichtingsavond van het genootschap, welke op 24 maart 1947 plaats vond in het Museum Boymans-van Beuningen, waarop toen al aanwezig was een van de founding fathers van het genootschap, mr. J. Dutilh Jr. Dutilh was ook deze avond aanwezig en trad af als voorzitter van het bestuur nadat hij 45 jaar aan het bestuur was verbonden, waarvan sedert 1973 als voorzitter en daarvoor sedert de oprichting als secretaris. In de jaarvergadering was het ongekend grote aantal van 195 leden aanwezig, die het voorstel van de in die vergadering nieuw benoemde voorzitter drs. H.H. Horsting tot benoeming van Dutilh tot ere-voorzitter bij acclamatie ondersteunden. Tevens werd hem ter vergadering door de penningmeester mr. J.B. Elvers uitgereikt de gouden Roterodamumspeld vergezeld van een fles port uit het oprichtingsjaar. Zichtbaar onder de indruk en met verstilde ontroering onderging Dutilh deze ereblijken. In de jaarvergadering werd tevens afscheid genomen van de heer P. Joppe, die zeven jaren de lay-out van de Kroniek verzorgde. Aansluitend 122

3 werd in het Kriteriontheater een film vertoond met een collage van oude reclamefilmpjes en het polygoonjournaal uit het jaar 1947 gevolgd door de film 'Houen Zo' van Herman van der Horst. De avond werd afgesloten met een geanimeerde borrel, mede mogelijk gemaakt door een gracieus gebaar van de Kamer van Koophandel. Donderdag 23 april werden de leden opgewacht in Diergaarde Blijdorp door directeur drs. A.H. Dorresteyn, waar een rondleiding door de tuin werd verzorgd en een explicatie van de nieuwbouwplannen werd gegeven. Hierbij bleek dat de oorspronkelijke architectonische opzet van de hand van ir. S. van Ravesteyn zoveel mogelijk behouden blijft in de uitwerking van het masterplan. Vrijdag 15 mei was de dag waarop het negende lustrum werd gevierd met een plechtige en tevens geanimeerde bijeenkomst in de Burgerzaal van het stadhuis, waar door de beperkte ruimte helaas slechts ca. 325 leden getuigen konden zijn van de indrukwekkende wijze waarop afscheid werd genomen van ere-voorzitter mr. J. Dutilh. Deze ontving vanwege zijn grote verdiensten uit handen van burgemeester dr. A. Peper de hoogste Rotterdamse onderscheiding, de Van Oldenbarneveltpenning met de daarbij behorende oorkonde en draagspeld. Voorts werd door prof.dr. J.M.M, de Valk aan Dutilh een liber amicorum overhandigd waarin herinneringen aan de persoon van Dutilh op schrift zijn gesteld door bekende Rotterdammers, familieleden en intimi. De Valk benadrukte bij de aanbieding de meesterlijke, psychologisch onnavolgbare wijze waarop door Dutilh personen werden benaderd voor het lidmaatschap van het genootschap. Immer stelde hij de betrokkene de vraag: 'U kent het genootschap Roterodamum?', direct gevolgd door de zinsnede: 'en bent daar ongetwijfeld lid van', waardoor betrokkene zich bewust van het betreurenswaardig misverstand dat hij het genootschap niet kende en nog geen lid was zich direct daarvoor verontschuldigde en zich als lid aanmeldde. Namens de leden werd door mr. J.B. Elvers vervolgens aan Dutilh een gegraveerde bokaal aangeboden, een ontwerp van de Rotterdamse glaskunstenares Ronnie de Block, alsmede het eerste exemplaar van een pentekening van de Sint Laurenskerk, vervaardigd door Willem Bohré, welke als premieplaat ter herinnering aan het lustrum aan alle leden ter beschikking werd gesteld. Tenslotte werd door'mr. G.Chr. Kok, oud-voorzitter van de Stichting Bevordering van Volkskracht, aan Dutilh een penning overhandigd, ontworpen door de beeldhouwer Willem Verbon. Deze penning bracht de instelling van de J. Dutilhprijs tot uitdrukking, welke 123

4 prijs om de twee jaar zal worden uitgereikt aan degene die de beste historische publikatie met Rotterdam als onderwerp heeft uitgebracht. De prijs bestaat naast de penning uit een bedrag van ƒ , en is mogelijk gemaakt door een gezamenlijk initiatief van de Jurriaanse Stichting en de Stichting Bevordering van Volkskracht. Na een aangrijpend dankwoord van Dutilh werd de bijeenkomst afgesloten met een door het gemeentebestuur aangeboden receptie. Vervolgens voerde op 13 mei de jaarlijkse excursie van het genootschap de leden naar Delft, waar het legermuseum werd bezocht. De leden werden ontvangen door museumdirecteur dr. J.P. Sigmond, die eerder dat jaar een lezing voor het genootschap verzorgde. Hierna werd de tocht voortgezet naar Scheveningen, waar een Scheveningse lunch werd geserveerd en een bezoek aan het Omniversum werd gebracht. Na het zomerreces vond op donderdag 24 september in het Gemeentearchief een lezing plaats van het bestuurslid van het genootschap drs.ing. W. Boon over de geschiedenis van de Maastunnel. In een helder exposé werd de bouw van de 50 jaar oude Maastunnel belicht waarbij onderling zeer uiteenlopende onderwerpen de revue passeerden. De beslissing om een tunnel met dubbele rijbanen te bouwen getuigde voor die tijd van toekomstvisie op verkeerstechnisch gebied. Bijzonder was de videofilm die daarna werd vertoond, een eigen opname van Boon, welke de tunnel in al haar facetten toonde met het mechaniek van de befaamde roltrappen, de ventilatieschachten en, al rijdende vanuit de auto genomen, de tunnel zelf. Op donderdag 15 oktober werd een lezing gegeven door mr. C.G. Burgersdijk, algemeen directeur van Radio Holland BV, over de 76-jarige historie van radiotelefoonverbindingen. Uitgangspunt was het feit dat 60 jaar geleden Radio Holland in Rotterdam voor het eerst radiotelefoonverbindingen mogelijk maakte tussen schepen in de haven en kantoren aan de wal. Centraal was daarbij de persoon van de radio-officier, vroeger marconist of telegrafist, welke aan boord van de koopvaardij altijd een bijzondere positie innam. Geschetst werden de moderne communicatiesystemen, waardoor een einde is gekomen aan de rol van de oude radio-officier. De Roteb stond centraal op donderdag 19 november in een lezing van de hand van haar directeur drs. H.T. Kros, die de oude geschiedenis van de Roteb verhaalde onder de titel 'Van dienst 124

5 naar onderneming'. Geschetst werd de ontwikkeling van reinigingswagens met Belgische trekpaarden, de ratelmannen uit de jaren vijftig tot en met de moderne vuilverbranding met alle huidige milieuproblemen en het scheiden van het afval. Het jaar werd afgesloten op donderdag 17 december met een lezing van ir. D.F.A. Knol over kerken in Rotterdam, met name over rooms-katholieke kerken. In een gloedvol betoog schetste de inleider de verschillende kerkgebouwen, de betekenis daarvan in het stadsbeeld en hun functie als huizen van God voor de mensen. Er bleek zoveel materiaal voor handen dat ook nog een tweede avond over dit onderwerp gevuld zal kunnen worden. Niet onvermeld moge dit jaar ook weer blijven de open monumentendag en de uitreiking op 17 oktober door het genootschap van een viertal monumentenschildjes met oorkonde aan Rotterdamse eigenaren, die de afgelopen jaren ervan blijk hebben gegeven hun huizen voorbeeldig te hebben gerestaureerd. Het ging daarbij om de panden Grindweg 19, Havenstraat 29, Hoflaan 54 en Zuidhoek 19 van de respectieve eigenaren mr. J. Schepel, A.P. de Knegt, drs.ing. R.K.A. Langejan en A.J. Vaandrager. Voorts kreeg een vijftal panden een onderscheidingsbrief met aanbeveling voor verdere vervolmaking met de mogelijkheid van bekroning volgend jaar. De uitreiking geschiedde voor de derde maal op voordracht van de Monumentencommissie, waarvan de jury dit keer bestond uit de heren J. van den Berg, G. Dorreboom en ir. J. Fens. Het bestuur vergaderde dit jaar vijf maal en het aantal bestuursleden bleef dertien. In de jaarvergadering trad mr. J. Dutilh af als voorzitter en werd als zijn opvolger benoemd drs. H.H. Horsting. De Kroniek verscheen vijf maal en werd in 1992 verzorgd door jhr. J.W.R. Boddaert. Bijzondere aandacht genoot de in mei verschenen lustrumkroniek , waarin de schijnwerpers werden gericht op de lustrumbijeenkomst en het afscheid van Dutilh, verlucht met foto's van Rotterdam vanaf 1947 tot Het Rotterdams Jaarboekje 1992 verscheen eind Het genootschap toonde zich ook dit jaar weer zeer actief op de 'Rotterdam-dag' in de Doelen op 22 november, waar het genootschap onder de aandacht van de bezoekers werd gebracht. Dit optreden leverde een groot aantal nieuwe leden op. Door een directe benadering en constant gevoerde ledenactie nam het aantal leden 125

6 van het genootschap toe van 2807 per 1 januari 1992 tot 2858 per 1 januari Gedurende het jaar 1992 zijn onder auspiciën van de Stichting Historische Publicaties Roterodamum de volgende delen verschenen: In de Grote Reeks: nr. 46. J. Okkema, R. Feringa en C. Zevenbergen, De straatnamen van Rotterdam; nr. 47. A. van der Schoor, Het ontstaan van de middeleeuwse stad Rotterdam. In de Kleine Reeks: nr. 43. W. van der Ham, Een dorp over de Maas, de geschiedenis van boerderij De Kapel te Charlois en omgeving; nr. 44. M.J. van Lieburg, Van Zeemanshospitaal tot Havenziekenhuis. Verschillende publicaties zijn in voorbereiding. ///sro/vsc/z De aanpassingen van de molen 'De Distilleerketel' te Delfshaven hebben naar verwachting geleid tot een verhoging van de omzet en wel met 65%. Dit is echter nog niet voldoende om de exploitatie kostendekkend te maken. De onderhandelingen met een zelfstandig molenaar hebben tot nu toe geen positieve resultaten opgeleverd gezien de smalle basis, maar de tijdelijke molenaars zijn de stichting trouw gebleven en bedienen de afnemers tot volle tevredenheid. De omzet van het winkeltje en de bezoekersaantallen vertonen een stijgende lijn. De bijdragen van onze diverse sponsors blijven van zeer groot belang en het bestuur heeft zich het afgelopen jaar dan ook intensief beziggehouden met de werving daarvan. Inmiddels is er een samenwerking tot stand gekomen met de Stichting Volkskracht Historische Monumenten, waardoor de exploitatie van 'De Distilleerketel' als maalbedrijf - en derhalve ook de instandhouding van dit monument - voor de toekomst is veilig gesteld. Naar het zich laat aanzien zal de stijging van de omzet, het komende jaar voortzetten, gezien de hoopgevende besprekingen die momenteel door het bestuur met enkele grotere bakkerijen worden gevoerd. 126

7 Het bestuur is met mr. S.J. van Klaveren uitgebreid tot zes leden. De restauratie van het Henkes-pand in Delfshaven is dit verslagjaar ter hand genomen en naar verwachting zal het complex in de zomer van 1993 in gebruik worden genomen. MR. M.G. VAN RAVESTEYN, secretaris. 127